Muqeddes Kalam (latin yéziq) Rosullarning paaliyetliri 13

Muqeddes Rohning Barnabas bilen Saulni ewetishi

1 Antakyadiki jamaet ichide bezi peyghemberler we telim bergüchiler bar idi. Ular Barnabas, «Qara» depmu atilidighan Shiméon, Kurinilik Lukius, Hérod xan bilen bille chong bolghan Manaen we Saullar idi.□ ■ 2 Ular Rebning ibaditide bolup roza tutuwatqan bir mezgilde, Muqeddes Roh ulargha:

— Barnabas bilen Saulni Men ularni qilishqa chaqirghan xizmet üchün Manga ayrip qoyunglar, — dédi.■

3 Shuning bilen, ular yene roza tutup dua qilghandin kéyin, ikkiylenning üstige qollirini tegküzüp uzitip qoydi.■

Barnabas bilen Saul Siprusta

4 Ular Muqeddes Roh teripidin ewetilgen bolup, Selyukiye shehirige bérip, u yerdin kémige chiqip Siprus ariligha qarap yolgha chiqti. 5 Salamis shehirige yétip kélip, ular Yehudiylarning sinagoglirida Xudaning söz-kalamini yetküzüshke bashlidi. Yuhanna ularning yardemchisi idi.□ ■ 6 Ular pütün aralni arilap chiqip, Pafos shehirige keldi. Ular u yerde Baryeshua isimlik bir kishi bilen uchriship qaldi. U séhirger bolup, saxta peyghember bolghan bir Yehudiy idi.■ 7 U kishi bu aralning rimliq waliyisi Sérgiyus Pawlusning hemrahi idi. Waliy uqumushluq bir kishi bolup, Barnabas bilen Saulni chaqirtip, Xudaning söz-kalamini anglimaqchi boldi. 8 Lékin héliqi séhirger (uning grékche ismi Elimas bolup, «séhirger» dégen menide) ulargha qarshi chiqip, waliyning rayini étiqadtin qayturushni urunmaqta idi. 9 Biraq Muqeddes Rohqa toldurulghan Saul (yene «Pawlus» depmu atilidu) héliqi séhirgerge tikilip qarap □ 10 uninggha:

— Ey, qelbing herxil hiyligerlik we aldamchiliq bilen tolghan Iblisning oghli, hemme heqqaniyliqning düshmini! Perwerdigarning tüz yollirini burmilashni zadi toxtatmamsen?! 11 Emdi Rebning qoli üstüngge chüshti! Közliring kor bolup, bir mezgil künning yoruqini körelmeysen! — dédi.

Shuan, bir xil tuman we qarangghuluq uni basti. U yolni silashturup, kishilerdin méni qolumdin yétilenglar, dep iltija qilatti. 12 Yüz bergen ishni körgen waliy Rebning telimige qattiq heyran bolup, Uninggha étiqad qildi.

Pawlusning bir sinagogta Rebning telimini bérishi

13 Pawlus bilen uning hemrahliri kémige chiqip, Pafostin Pamfiliye ölkisidiki Perge shehirige bardi. U yerde Yuhanna ulardin ayrilip Yérusalémgha qaytti. □ ■ 14 Pawluslar bolsa Perge shehiridin chiqip, dawamliq méngip Pisidiye rayonidiki Antakya shehirige bérip, shabat küni sinagogqa kirdi. 15 Tewrat qisimliridin we peyghemberlerning yazmiliridin oqulghandin kéyin, sinagogning chongliri ularni chaqirtip:

— Qérindashlar, eger xalayiqqa birer nesihet sözünglar bolsa, éytinglar, — dédi.

16 Pawlus ornidin turup, qol ishiriti qilip, xalayiqqa mundaq dédi:

— Ey Israillar we Xudadin qorqqanlar, qulaq sélinglar! □ ■ 17 Bu Israil xelqining Xudasi ata-bowilirimizni tallidi; ular Misirda musapir bolup yashighan waqitlarda ularni ulugh qildi, Özining égiz kötürgen biliki bilen ularni Misirdin qutquzup chiqti. ■ 18 U chölde ulargha texminen qiriq yil ghemxorluq qildi ■ 19 andin Qanaan zéminidiki yette elni yoqitip, ularning zéminlirini ulargha miras qilip berdi. ■ 20 Bu ishlargha aldi-keyni bolup texminen töt yüz ellik yil ketti. Kéyin, taki Samuil peyghember otturigha chiqqiche, u ulargha batur hakimlarni tiklep berdi. ■ 21 Andin ular bizge bir padishahni bersiken, dep Samuil peyghemberdin tilidi. Shuning bilen Xuda ulargha Binyamin qebilisidin Kish isimlik ademning oghli Saulni tiklep berdi. U qiriq yil höküm sürdi. ■ 22 Biraq Xuda Saulni seltenitidin chüshürüp, ulargha Dawutni padishah qilip turghuzup berdi. Xuda uning heqqide guwahliq bérip: «Könglümdikidek bir ademni, yeni Yessening oghli Dawutni taptim. U Méning toluq irademge emel qilidu», — dédi. ■ 23 Özi wede qilghandek Xuda bu ademning neslidin Israil xelqige bir Qutquzghuchi tiklep berdi — u bolsa Eysaning özidur!

24 U xelqning otturisigha chiqishtin alwwal, Yehya peyghember chiqip, barliq Israil xelqini towa qilishni bildüridighan chömüldürüshni qobul qilinglar, dep jakarlidi. ■ 25 Yehya peyghember wezipini tamamlighanda, xalayiqqa mundaq dégenidi: «Siler méni kim dep bilisiler? Men siler kütken zat emesmen. Biraq mana, mendin kéyin birsi kélidu, men hetta uning ayagh keshlirini yéshishkimu layiq emesmen!»□ ■ 26 Ey qérindashlar, Ibrahimning jemetining nesilliri we aranglardiki Xudadin qorqqanlar, bu nijatliqning söz-kalami silerge ewetildi! □ ■ 27 Yérusalémda turuwatqanlar we ularning hakimliri Eysani tonumay, uning üstidin gunahkar dep höküm chiqarghini bilen, her shabat küni oqulidighan peyghemberlerning aldin éytqan sözlirini emelge ashurdi. □ ■ 28 Gerche ular uningdin ölüm jazasigha höküm qilishqa tégishlik birer gunah tapalmighan bolsimu, waliy Pilatustin yenila uni ölümge mehkum qilishni ötündi. ■ 29 Ular bu ishlarni qilip muqeddes yazmilarda uning heqqide aldin pütülgenlerning hemmisini özliri bilmigen halda emelge ashurghandin kéyin, uning jesitini krésttin chüshürüp, bir qebrige qoydi. 30 Lékin Xuda uni ölümdin tirildürdi! ■ 31 Tirilgendin kéyin, u burun özi bilen Galiliyedin Yérusalémghiche egiship kelgenlerge köp künler ichide nechche qétim körünüp turdi. Bu kishiler hazir Israil xelqige uning guwahchiliri boluwatidu.■

32-33 Bizmu ata-bowilirimizgha qilin’ghan wedining xush xewirini silerge hazir jakarlaymiz — Xuda Eysani arimizda tiklep, bu wedini ularning ewladliri bolghan bizlerge emelge ashurdi. Bu heqte Zeburning ikkinchi küyide aldin’ala mundaq pütülgen: «Sen Méning Oghlum, Özüm séni bügünki künide tughdurdum». □ ■ 34 Emdilikte Xudaning Eysagha chirishni qayta körgüzmey ölümdin tirildüridighanliqi heqqide u muqeddes yazmilarda mundaq aldin éytqan: «Dawutqa wede qilghan méhir-shepqetlerni silerge ata qilimen!» □ ■ 35 Shunga yene bu heqte yene bir ayette: — «I Xuda, Séning muqeddes Bolghuchunggha ténining chirishini körgüzmeysen».□ ■

36 Chünki Dawut derweqe Xudaning iradisi boyiche öz dewri üchün xizmet qilip, öz ata-bowilirigha qoshulup ölümde uxlap uning téni chirip ketkenidi. □ ■ 37 Lékin Xuda ölümdin tirildürgüchi bolsa chirishni héch körmidi.□

38 Emdi shunga siler shuni bilishinglar kérekki, i qérindashlar, hazir gunahlardin kechürüm qilinish yoli del shu kishi arqiliq silerge jakarliniwatidu. □ ■ 39 Musa peyghemberge chüshürülgen Tewrat qanuni bilen siler xalas bolalmaywatqan ishlardin uninggha étiqad qilghuchilar u arqiliq xalas qilinip heqqaniy qilinidu! □ ■ 40 Shunga, peyghemberler aldin éytqan shu balayi’apet béshinglargha chüshmesliki üchün éhtiyat qilinglar! —

41 «Qaranglar, i mazaq qilghuchilar, heyranuhes bolup halak bolunglar!

Chünki silerning künliringlarda bir ish qilimenki,

Uni birsi silerge élan qilsimu siler shu ishqa hergiz ishenmeysiler!»□ ■

42 Pawlus bilen Barnabas sinagogdin chiqiwatqanda, jamaet ulargha kélerki shabat küni bu ishlar heqqide yene sözleshni yélindi. 43 Sinagogtiki jamaet tarqalghanda, nurghun Yehudiylar we Xudadin qorqqan Tewratqa étiqad qilghan Yehudiy emeslermu Pawlus bilen Barnabasqa egeshti. Ikkisi ulargha söz qilip, ularni Xudaning méhir-shepqitide ching turushqa dewet qildi.■

44 Kéyinki shabat küni, pütün sheher xelqi dégüdek Xudaning söz-kalamini anglighili kélishti. 45 Biraq bundaq top-top ademlerni körgen Yehudiylar hesetke chömüp, Pawlusning sözlirige qarshi tetür gep qilip, uninggha töhmet qildi. 46 Emdi Pawlus bilen Barnabas téximu yüreklik halda mundaq dédi:

— Xudaning söz-kalamini aldi bilen siler Yehudiy xelqige yetküzüsh kérek idi. Lékin siler uni chetke qéqip özünglarni menggülük hayatqa layiq körmigendin kéyin, mana biz silerdin burulup ellerge yüzlinimiz! □ ■ 47 Chünki Perwerdigar muqeddes yazmilarda bizge mundaq buyrughan: —

«Men Séni yat ellerge nur bolushqa,

Yer yüzining chet-yaqilirighiche nijatliq bolushung üchün Séni atidim».□ ■

48 Ellerdikiler bu sözni anglap, xushal bolushup Rebning söz-kalamini ulughlashti; menggülük hayatqa érishishke békitilgenlerning hemmisi étiqad qildi.□

49 Shundaq qilip, Rebning söz-kalami pütkül zémin’gha tarqaldi. 50 Biraq Yehudiylar Xudadin qorqqan yuqiri tebiqilik ayallarni hem sheher mötiwerlirini qutritip, Pawlus bilen Barnabasqa ziyankeshlik qilghuzup, ular ikkisini öz yurtliridin qoghlap chiqardi. □ ■ 51 Emma Pawlus bilen Barnabas ulargha qarap ayaghliridiki topini qéqishturuwétip, Konya shehirige qarap mangdi. □ 52 Antakyadiki muxlislar bolsa xushalliqqa hemde Muqeddes Rohqa tolduruldi.

□13:1 ««qara» depmu atilidighan Shiméon» — grék tilida ««négir» depmu atilidighan Shiméon». «Négir» dégen menisi «qara». «Hérod xan» — mushu ayette «xan» grék tilida «tétrarq» dégen söz bilen ipadilinidu. «Tétrarq» dégenning toluq menisi «(zéminning) töttin bir qismi üstidiki hakim». «Tétrarq» dégen mertiwe «waliy»din töwen; shuning üchün Hérodlar Pontiy Pilatusqa boysunushi kérek idi.

■13:1 Ros. 14:26.

■13:2 Mat. 9:38; Ros. 9:15; 22:21; Rim. 1:1; 10:15; Gal. 1:15; 2:8; Ef. 3:8; 1Tim. 2:7; 2Tim. 1:11; Ibr. 5:4.

■13:3 Ros. 6:6; 8:15; 19:6.

□13:5 «Yuhanna ularning yardemchisi idi» — yeni Markus depmu atalghan Yuhanna.

■13:5 Ros. 12:25.

■13:6 Ros. 8:9; 19:13.

□13:9 «Saul (yene «Pawlus» depmu atilidu)...» — «Pawlus» latinche isim bolup, menisi belkim «kichik». Saul Muqeddes Roh teripidin Yehudiy emeslerning xizmitide bolushqa chaqirilghachqa, u mushu yerdin bashlap özi üchün bu latinche isim ishlitishke bashlaydu.

□13:13 «U yerde Yuhanna ulardin ayrilip Yérusalémgha qaytti» — mushu «Yuhanna» bolsa Yuhanna Markus idi.

■13:13 Ros. 15:38.

□13:16 «Ey Israillar we Xudadin qorqqanlar... » — «Xudadin qorqqanlar» dégen turaqliq ibare Tewrat étiqadida bolghan «yat ellikler» (Yehudiy emesler)ni körsitidu. Xetne qobul qilmighan bolsimu, ulargha sinagogqa qatnishishqa ruxset bérilgen .

■13:16 Ros. 12:17; 19:33; 21:40.

■13:17 Mis. 1:1.

■13:18 Mis. 16:35; Chöl. 14:34; Zeb. 95:10.

■13:19 Ye. 14:2.

■13:20 Hak. 2:16; 3:9.

■13:21 1Sam. 8:5; 9:15; 10:15; Hosh. 13:11.

■13:22 1Sam. 13:14; 16:12; Zeb. 89:19-29; Ros. 7:45.

■13:24 Mat. 3:1; Mar. 1:2; Luqa 3:2; Yuh. 3:23.

□13:25 «Men siler kütken zat emesmen» — grék tilida: «Men «u» emesmen» yaki «Men «shu zat» emesmen».

■13:25 Mat. 3:11; Yuh. 1:20.

□13:26 «... Ibrahimning jemetining nesilliri we aranglardiki Xudadin qorqqanlar...» — «Xudadin qorqqanlar» — 16-ayet we izahatning körüng.

■13:26 Mat. 10:6; Ros. 3:26; 13:46.

□13:27 «Yérusalémda turuwatqanlar we ularning hakimliri Eysani tonumay...» — grék tilida: «Yérusalémda turuwatqanlar we ularning hakimliri uni tonumay...».

■13:27 Yuh. 16:3; Ros. 3:17; 1Kor. 2:8; 1Tim. 1:13.

■13:28 Mat. 27:20; Mar. 15:11; Luqa 23:18; Yuh. 19:6.

■13:30 Mat. 28:6; Mar. 16:6; Luqa 24:6.

■13:31 Mar. 16:14; Yuh. 20:19; 21:1; Ros. 1:3; 1Kor. 15:5.

□13:32-33 «Sen Méning Oghlum, Özüm séni bügünki künide tughdurdum» — «Zeb.» 2:7. Bezi alimlar, bu bésharettiki «tiklesh» dégen söz uning ölümdin tirildürülgenlikini körsitidu, dep «tirildürüp» dep terjime qilidu. Lékin uning tirilishini körsitidighan bésharetlerni neqil keltüridighan ayetler 34-35-ayetlerdur. Shunga Zeburdiki bu bésharet («Zeb.» 2:7) uning pak qiz Meryemdin tughulushini körsitidu, dep qaraymiz.

■13:32-33 Yar. 3:15; 22:18; 26:4; 49:10; Qan. 18:15; 2Sam. 7:12; Zeb. 132:11; Yesh. 4:2; 7:14; 9:5; 40:10; Yer. 23:5; 33:14; Ez. 34:23; 37:24; Dan. 9:24,25; Zeb. 2:7.

□13:34 «Dawutqa wede qilghan méhir-shepqetlerni silerge ata qilimen!» — «Yesh.» 55:2.

■13:34 Yesh. 55:3.

□13:35 «I Xuda, Séning muqeddes Bolghuchunggha ténining chirishini körgüzmeysen» — «Zeb.» 16:10. «Séning muqeddes Bolghuchung» Mesihni körsitidu.

■13:35 Zeb. 16:10; Ros. 2:27.

□13:36 «Dawut derweqe Xudaning iradisi boyiche öz dewri üchün xizmet qilip,...» — yaki «Dawut derweqe öz dewride Xudaning muddia-meqsetliri üchün xizmet qilip,...». «uning téni chirip ketkenidi» — grék tilida «chirishlerni kördi». 35-ayetni körüng.

■13:36 1Pad. 2:10; Ros. 2:29.

□13:37 «Lékin Xuda ölümdin tirildürgüchi bolsa chirishni héch körmidi» — «Xuda ölümdin tirildürgüchi» Eysani körsitidu, elwette.

□13:38 «hazir gunahlardin kechürüm qilinish yoli del shu kishi arqiliq silerge jakarliniwatidu» — «del shu kishi arqiliq» Eysa arqiliq, démek.

■13:38 Luqa 24:47; 1Yuh. 2:12

□13:39 «Tewrat qanuni bilen siler xalas bolalmaywatqan ishlar» — «xalas bolalmaydighan ishlar» hertürlük ishlarni körsitidu; gunahning ilkidin xalas bolushni öz ichige élipla qalmay, belki Tewrat qanunida békitilgen türlük qurbanliq qilish we resim-qaidilerdin xalas bolushni öz ichige alidu.

■13:39 Rim. 3:28; 8:3; 10:4; Gal. 2:16; Ibr. 7:19.

□13:41 «qaranglar, i mazaq qilghuchilar, heyranuhes bolup halak bolunglar! Chünki silerning künliringlarda bir ish qilimenki, uni birsi silerge élan qilsimu siler shu ishqa hergiz ishenmeysiler!» — Tewrat, «Hab.» 1:5.

■13:41 Yesh. 28:14; Hab. 1:5.

■13:43 Ros. 11:23; 14:22.

□13:46 «mana biz silerdin burulup ellerge yüzlinimiz!» — «ellerge yüzlinimiz» — yeni «Yehudiy emeslerge yüzlinimiz». Démek, Xudaning söz-kalamini ulargha yetküzimiz.

■13:46 Mis. 32:10; Yesh. 55:5; Mat. 8:12; 10:6; 21:43; Ros. 3:26; 13:26; Rim. 10:19.

□13:47 «Men Séni yat ellerge nur bolushqa, yer yüzining chet-yaqilirighiche nijatliq bolushung üchün Séni atidim» — «Yesh.» 42:6 we 49:6ni körüng: mushu ayetlerdiki «Séni» Mesihni körsitidu. Barnabas we Pawlus «Perwerdigarning quli»ning ishlirini dawamlashturup yürgüzmekte (1-bab, 1-ayet).

■13:47 Yesh. 42:6; 49:6; Luqa 2:32.

□13:48 «békitilgenler» — yaki «bel baghlighanlar» yaki «mayil qilin’ghanlar».

□13:50 «Biraq Yehudiylar Xudadin qorqqan yuqiri tebiqilik ayallarni hem sheher mötiwerlirini qutritip...» — «Xudadin qorqqan ayallar» bolsa Tewratqa étiqad qilghan Yehudiy bolmighan, sinagogtiki ibadetke qatnishidighan ayallar. Gerche ular «Xudadin qorqqan» bolsimu, mushu yerde Yehudiylarning qutritishi bilen azdurulghan.

■13:50 2Tim. 3:11.

□13:51 «Pawlus bilen Barnabas ulargha qarap ayaghliridiki topini qéqishturuwétip,...» — «ayaghliridiki topini qéqishturuwétish» dégen heriket «munasiwitimiz pütünley üzüldi» dégen agahning ipadisi idi. «Mat.» 10:14, «Mar.» 6:11, «Luqa» 5:9ni körüng. «Konya shehiri» — hazirqi nam. Kona grékche ismi «Ikonium» yaki «Ikonion». U hazirqi Türkiyede.