«...padishah qilindi» — Bu ibare belkim Dariusning Pars impératori Qoreshning astidiki bir padishah ikenlikini körsitidu. U pütkül Pars üstige impérator emes idi. 2 Yeni textke olturghan birinchi yili menki Daniyal muqeddes yazmilarni oqushum bilen Perwerdigarning Yeremiya peyghemberge yetküzgen kalam-béshariti boyiche, Yérusalémning xarab bolidighan jaza mezgili yetmish yil ikenlikini chüshinip yettim. ■ Yer. 25:11, 12; 27:7; 29:10 3 Shuning üchün men Reb Xudayimgha roza tutup, böz rextke yöginip, kül-topida olturup, uninggha yélinip dua-tilawet qilish bilen izdinishke bel baghlidim. 4 Men Perwerdigar Xudayimgha dua qilip, gunahlirimizni iqrar qilip mundaq dédim:
Buning bashqa birxil terjimisi: «Eng Muqeddes Bolghuchini mesih qilish» — démek, Qutquzghuchi-Mesihni mesih qilish. «...«yetmish hesse «yette waqit»» séning xelqing bilen muqeddes shehiring üstige békitilgen... ... hemde muqeddes ibadetxanidiki «eng muqeddes jay» yéngibashtin mesihlinish üchün békitilgendur» — bu ulugh bésharet we 25-27-ayetlerdiki bésharetlerning tepsilatliri toghrisida «qoshumche söz»imizni körüng. 25 Shuni bilishing we chüshinishing kérekki, Yérusalémni yéngibashtin eslige keltürüp bina qilish buyruqi jakarlan’ghandin tartip, Mesih dégen emir meydan’gha chiqquche yette hesse «yette waqit» qoshulghan atmish ikki hesse «yette waqit» ötidu. Yérusalém shehiri yéngibashtin bina qilinip, meydan-kochilar we sépil-istihkam barliqqa keltürülidu, emma bu biseremjan künlerde bolidu.□ «... Yérusalémni yéngibashtin eslige keltürüp bina qilish buyruqi jakarlan’ghandin tartip, Mesih dégen emir meydan’gha chiqquche yette hesse «yette waqit» qoshulghan atmish ikki hesse «yette waqit» ötidu» — qisqiche: — «bir waqit», yuqirdiki tehlilge asasen 360 kün bolsa, «yette hesse yette waqit» (49 waqit) we «atmish ikkining yette hessisi», (434 waqit), jemiy bolup «483 waqit», yeni «Yérusalémni qaytidin bina qilishtiki perman»din «Qutquzghuchi-Mesihning meydan’gha chiqishi»ghiche 173880 kün (texminen 476 yil) bolidu. Tarixiy tetqiqatqa asasen, «Yérusalémni qaytidin bina qilishtiki perman»ning chüshürülüshi miladiyedin ilgiriki 445-yili yaki 444-yili idi, undaqta «Mesih dégen Emirning meydan’gha chiqishi» miladiye 32-yili yaki 33-yili bolushi kérek. Kitabxan bu pakitlardin Qutquzghuchi-Mesihning kim ikenlikini bileleydu. «Qoshumche söz»imiznimu körüng. «Yérusalém shehiri yéngibashtin bina qilinip, meydan-kochilar we sépil-istihkam barliqqa keltürülidu...» — «sépil-istihkam» dégen söz ibraniy tilidiki «xaruts» dégen sözning terjimisi bolushi natayin; choqum birxil istihkamni körsitidu. «Kochilar» ichidiki, «xaruts» belkim sirttiki bir nersini körsitidu. ■ Neh. 2:2-8; Luqa 19:35-44
□9:1 «kaldiylerning zémini» — Babil zéminini körsitidu. «...padishah qilindi» — Bu ibare belkim Dariusning Pars impératori Qoreshning astidiki bir padishah ikenlikini körsitidu. U pütkül Pars üstige impérator emes idi.
■9:2 Yer. 25:11, 12; 27:7; 29:10
■9:5 Zeb. 106:6; Yesh. 64:4, 5, 6
□9:9 «I Reb Xudayimiz, biz Sanga asiyliq qilghan bolsaqmu, Sendin yenila rehimdillik we meghpiret-kechürümler tépilidu» — yaki «Reb Xudayimizda rehimdillik we meghpiret-kechürümler bardur; chünki biz Uning aldida gunah sadir qilduq» (démek, Xuda bizge rehimdillik körsetmigen bolsa, biz baldurla yoqitilattuq).
■9:11 Law. 26:14-45; Qan. 27:15-26; 28:15-68; 29:20; 30:17-20; 31:17, 18; 32:19-25; Yigh. 2:17
■9:15 Mis. 32:11; Zeb. 105:7; 106:47
□9:17 «qulaq salghaysen, Özüng üchün ... yorutqaysen» — ibraniy tilida «Rebning sewebi üchün ... yorutqaysen».
□9:19 «Özüngning nam-shöhriting üchün emdi texir qilmighaysen!» — ibraniy tilida «Özüning sewebing üchün emdi texir qilmighaysen!».
□9:21 «...Jebrail dégen zat yénimgha kélip manga qolini tegküzdi. Men shu chaghda tolimu charchap ketkenidim» — buning yene birxil terjimisi: — «...Jebrail dégen zat tézla uchup kélip, manga qol tegküzdi». Esli tékistni chüshinish birqeder tes.
□9:24 «qebihlik üchün kafaret keltürüsh» — «gunahlarni yépip kechürüm teminlesh» dégenliktur. «Law.» 4-bab we izahatni körüng. «peyghemberlerning söz-kalamliri» — mushu yerde ibraniy tilida «peyghemberler» dégen söz bilen ipadilinidu. «muqeddes ibadetxanidiki «eng muqeddes jay» yéngibashtin mesihlinish» — «mesihlinish» yaki «muqeddes qilinish», Musa peyghemberge bérilgen muqeddes qanun’gha asasen, «muqeddes puraqliq may» sürülüsh bilen qilinidu («Mis.» 26:9-10ni körüng). Bu uqum ibraniy tilida ««mesih» qilinish» dégen söz bilen ipadilinidu. Buning bashqa birxil terjimisi: «Eng Muqeddes Bolghuchini mesih qilish» — démek, Qutquzghuchi-Mesihni mesih qilish. «...«yetmish hesse «yette waqit»» séning xelqing bilen muqeddes shehiring üstige békitilgen... ... hemde muqeddes ibadetxanidiki «eng muqeddes jay» yéngibashtin mesihlinish üchün békitilgendur» — bu ulugh bésharet we 25-27-ayetlerdiki bésharetlerning tepsilatliri toghrisida «qoshumche söz»imizni körüng.
□9:25 «... Yérusalémni yéngibashtin eslige keltürüp bina qilish buyruqi jakarlan’ghandin tartip, Mesih dégen emir meydan’gha chiqquche yette hesse «yette waqit» qoshulghan atmish ikki hesse «yette waqit» ötidu» — qisqiche: — «bir waqit», yuqirdiki tehlilge asasen 360 kün bolsa, «yette hesse yette waqit» (49 waqit) we «atmish ikkining yette hessisi», (434 waqit), jemiy bolup «483 waqit», yeni «Yérusalémni qaytidin bina qilishtiki perman»din «Qutquzghuchi-Mesihning meydan’gha chiqishi»ghiche 173880 kün (texminen 476 yil) bolidu. Tarixiy tetqiqatqa asasen, «Yérusalémni qaytidin bina qilishtiki perman»ning chüshürülüshi miladiyedin ilgiriki 445-yili yaki 444-yili idi, undaqta «Mesih dégen Emirning meydan’gha chiqishi» miladiye 32-yili yaki 33-yili bolushi kérek. Kitabxan bu pakitlardin Qutquzghuchi-Mesihning kim ikenlikini bileleydu. «Qoshumche söz»imiznimu körüng. «Yérusalém shehiri yéngibashtin bina qilinip, meydan-kochilar we sépil-istihkam barliqqa keltürülidu...» — «sépil-istihkam» dégen söz ibraniy tilidiki «xaruts» dégen sözning terjimisi bolushi natayin; choqum birxil istihkamni körsitidu. «Kochilar» ichidiki, «xaruts» belkim sirttiki bir nersini körsitidu.
■9:25 Neh. 2:2-8; Luqa 19:35-44
□9:26 «Mesih üzüp tashlinidu» — (yaki «Mesih késiwétilidu») — mushu ibare ibraniy tilida adette «öltürülidu» dep ipadileydu. «uningda héchnerse qalmaydu» — yaki, «uning (Mesih-qutquzghuchining) öltürülüshi özi üchün emestur».
■9:27 Yesh. 28:15, 18; Mat. 24:15; Mar. 13:14; Luqa 21:20; 2Tés. 2:3-4