Toluq ayetning bashqa birxil ipadilesh usuli: «Men herküni ölümge duch kéliwatimen. Bu rast! Qérindashlar, Rebbimiz Eysa Mesihning silerning hayatinglarda (shundaq köp ishlarni) qilghanliqi bilen pexirlen’ginimning rastliqigha oxshash, bu sözümningmu hergiz yalghan yéri yoqtur». 32 Eger insanlarning nuqtiineziridin éytqanda «Efesus shehiride wehshiy haywanlar bilen élishtim» désem, ölgenler ölümdin tirilmise, buning manga néme paydisi? «Ete beribir ölüp kétidighan bolghandin kéyin, yep-ichip yürüwalayli» dégen söz yolluq bolmamti? □ ««Efesus shehiride wehshiy haywanlar bilen élishtim» désem...» — Pawlus Efesus shehiride xush xewer yetküzgende, bezi ademler uninggha qarshi chiqip wehshiy haywanlardek hujum qilghan bolushi mumkin. «Ete beribir ölüp kétidighan bolghandin kéyin, yep-ichip yürüwalayli» — «Yesh.» 22:13. ■ Yesh. 22:13; 56:12. 33 Aldanmanglar; chünki «Yaman hemrahlar exlaqni buzidu». □ «Yaman hemrahlar exlaqni buzidu» — bu sözler grék shairi Menanderningkidin élin’ghan. 34 Heqqaniy bolush üchün oyghininglar, gunahdin qol üzünglar; chünki beziliringlarda Xuda toghruluq xewer yoqtur — buni éytsam siler üchün uyat emesmu?
□15:2 «ishen’gininglar bikargha ketmigen bolsa...» — ademning xush xewerge ishinishi «bikargha kétish»imu mumkinmu? Bu babta bir misal körsitilidu; birsi xush xewerning muhim bir nuqtisini qobul qilmighan bolsa (bu nuqta uninggha yaqmighan, yaki u uni öginishni xalimighan bolsa), undaqta bu xush xewerni inkar qilghan’gha barawer; démek, shu ishen’güchi adem, gerche «ishen’gen bolsimu», toluq ishenmigechke, ishinish yoli bikargha kétidu. Shunga axirda héchqandaq netije chiqmaydu.
■15:3 Yesh. 53:7; Dan. 9:24,26; 1Kor. 5:7; 1Pét. 2:24.
■15:4 Zeb. 16:10; Yesh. 53:8, 9; Yun. 2:1; Mat. 12:40.
□15:5 «Kéfas» — yeni rosul bolghan Simon Pétrus. «on ikkiylen’ge» — on ikki rosulgha körün’gen, démekchi. «on ikkiylen» belkim Mattiyani öz ichige élishi mumkin («Ros.» 1:26).
■15:5 Luqa 24:34; Yuh. 20:19; Ros. 10:41.
□15:7 «U Yaqupqa ... Köründi» — Yaqup Mesih Eysaning chong inisi, kéyin u rosul bolghan. Injil «Yh.» 5:7ni körüng).
□15:8 «Xuddi waqitsiz tughulghan bowaqtek bolghan manga...» — « waqitsiz tughulghan bowaqtek bolghan men...» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
■15:8 Ros. 9:3,17; 23:11; 1Kor. 9:1; 2Kor. 12:2.
■15:9 Ef. 3:8; Ros. 8:3; 9:1; 22:4; 26:9; Gal. 1:13; 1Tim. 1:13.
□15:19 «ümidimizni peqet bu dunyadiki hayatimiz üchünla Mesihge baghlighan bolsaq...» — yaki «ümidimizni peqet bu dunyadiki hayatimizdila Mesihge baghlighan bolsaq...».
□15:20 «hosulning tunji méwisi» — aldin pishqan méwe yighiwélin’ghandin kéyinmu, bashqa méwilerning choqum pishidighanliqigha kapaletlik qilin’ghinidek, Mesihning tirilishi iman-ishenchte bolup alemdin ötkenlerningmu heqqaniyliqta qayta tirilidighanliqigha kapaletlik qilidu. Tewrat boyiche «hosulning tunji méwisi» Xudagha alahide atilatti (béghishlinatti) («Law.» 23-bab, «Qan.» 18:4).
■15:20 Kol. 1:18; 1Pét. 1:3; Weh. 1:5.
■15:21 Yar. 2:17; 3:6; Rim. 5:12,18; 6:23.
□15:24 «Andin axiret bolidu; shu chaghda U barliq hökümranliqni, barliq hoquq we herxil küchlerni emeldin qaldurup, padishahliqni Xuda-Atigha tapshuridu» — bu muhim ayet we töwendiki ayetler üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
■15:25 Zeb. 110:1; Ros. 2:34; Ef. 1:20; Kol. 3:1; Ibr. 1:13; 10:12.
□15:27 «Chünki Zeburda «Xuda pütkül mewjudatni uning ayighi astigha boysundurghan» dep pütüklüktur» — «Zeb.» 8:6.
■15:27 Zeb. 8:6; Mat. 11:27; 28:18; Ef. 1:22; Ibr. 2:8.
□15:29 «kishiler ...ölgenler üchün néme dep chömüldürülidu?» — chüshinish qiyin bolghan bu ayet toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
□15:31 «men herküni ölümge duch kélimen» — grék tilida «men herküni ölimen». Toluq ayetning bashqa birxil ipadilesh usuli: «Men herküni ölümge duch kéliwatimen. Bu rast! Qérindashlar, Rebbimiz Eysa Mesihning silerning hayatinglarda (shundaq köp ishlarni) qilghanliqi bilen pexirlen’ginimning rastliqigha oxshash, bu sözümningmu hergiz yalghan yéri yoqtur».
□15:32 ««Efesus shehiride wehshiy haywanlar bilen élishtim» désem...» — Pawlus Efesus shehiride xush xewer yetküzgende, bezi ademler uninggha qarshi chiqip wehshiy haywanlardek hujum qilghan bolushi mumkin. «Ete beribir ölüp kétidighan bolghandin kéyin, yep-ichip yürüwalayli» — «Yesh.» 22:13.
□15:33 «Yaman hemrahlar exlaqni buzidu» — bu sözler grék shairi Menanderningkidin élin’ghan.
□15:36 «... qaytidin tirilmeydu» — grék tilida «... janlandurulmaydu».
□15:42 «Quyashning shan-sheripi bir xil, ayning sheripi yene bir xil, yultuzlarning shan-sheripi yene bir xildur; chünki yultuzlar shan-sherepliride bir-biridin perqlinidu (41-ayet). Ölümdin tirilish hem shundaqtur» — démek, tirildürülgendin kéyinki ténimiz ölgendin kéyinki ténimizge oxshimaydu.
□15:44 «tebietke tewe bir ten süpitide» — grék tilida «jan’gha tewe bir ten süpitide» yaki «janliq bir ten süpitide» déyilidu; «jan» mushu yerde insanning zéhni, oy-pikirliri we héssiyatliri qatarliqlarni körsitidu. «Rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.
□15:45 «Tunji insan Adem’atimiz tirik bir jan qilip yaritildi» — «Yar.» 2:7. «emma «axirqi Adem’ata» bolsa hayatliq bergüchi Roh boldi» — «axirqi Adem’ata» Mesihni körsitidu, elwette.
□15:46 «tebietke tewe bolghuchi» — grék tilida «jan’gha tewe bolghuchi». 44-ayettiki izahatni körüng. «tebietke tewe bolghuchi» adem idi, kéyin «rohiy adem» keldi» — (grék tilida: ««jan’gha tewe bolghuchi» awwal kelgen, kéyin «rohqa tewe bolghuchi» kelgen») — bu toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
□15:47 «deslepki insan bolsa yerdin, tupraqtin apiride qilin’ghan» — oqurmenlerning éside bar bolsa kérek, ibraniy tilida «adem» dégen söz «tupraq», «topa» dégenni bildüridu («Yar.» 2:7ni körüng).
□15:49 «Bizler «tupraqliq adem» süritide bolghinimizdek, «asmanliq adem» süritidimu bolalaymiz» — bezi kona köchürülmilerde: «Bizler «tupraqliq adem» süritide bolghinimizdek, «asmanliq adem» süritidimu bolayli» déyilidu.
□15:50 «... Chirigüchi chirimaydighan’gha warisliq qilalmaydu» — bu chirigüchi ténimiz ölidu, peqet rohimiz özgermes halette baqiy alemge kétidu. Xudaning biz mömin bendiliri tirildürülgende chirimas ténimizning «chirigüchi» ténimiz bilen munasiwiti bolmaydu. Xuda étiqadchilargha pütünley yéngi bir ten ata qilidu.
□15:51 «men silerge bir sirni éytip bérimen» — «sir» toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»ni körüng.
□15:52 «...eng axirqi kanay chélin’ghanda özgertilimiz» — «eng axirqi kanay» — Injil, «Mat.» 24:31, «1Tés.» 4:16, «Weh.» 10:7 qatarliqlarni körüng.
■15:52 Mat. 24:31; 1Tés. 4:16.
□15:54 «Ölüm ghelibe teripidin yutulup yoqutulidu!» — «Yesh.» 25:8 (LXX terjimisidin).
□15:55 «Ah, ölüm, séning neshtiring qéni?! Ah, ölüm, séning ghelibeng qéni?!» — «Hosh.» 13:14. «Hoshiya»din neqil keltürülgen ayetning ikkinchi qismi «Ah, tehtisara, séning ghelibeng qéni?!» («tehtisara» ölgen ademlerning rohliri baridighan jay).
■15:55 Hosh. 13:14; Ibr. 2:14.
□15:56 «gunahning küchi bolsa, Tewrat qanuni arqiliq namayan bolidu» — démek, insanlar qanunsiz yürgende gunah éngi bolmaydu. Lékin Tewrat qanunidiki yuqiriqi teleplerni bilip, ulargha emel qilishqa tirishidu, lékin emel qilalmighanliqidin gunahning heqiqiy dehshetlik küchlük birnerse ikenliki ashkarilinidu.
□15:57 «bizni Rebbimiz Eysa Mesih arqiliq bularning üstidin ghelibige érishtürgüchi Xudagha teshekkür!» — «ghelibe» dégen söz ölüm we gunah üstidin ghelibi qilishni körsitidu.