Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yeshaya 53

Dawami

1 Bizning xewirimizge kimmu ishen’gen?

Hem «Perwerdigarning Biliki» bolghuchi kimgimu ayan qilin’ghan?□ ■

2 U bolsa Perwerdigarning aldida xuddi yumran maysidek,

Yaki xuddi qaghjiraq tupraqta tartqan bir yiltizdek ösidu;

Uningda jezbidarliq yaki heywe yoq bolidu,

Biz uni körginimizde, uning bizni jelb qilghudek teqi-turqimu yoq bolidu.□ ■

3 U kishiler teripidin kemsitilidu, ular uningdin yiraqlishidu;

U köp derd-elemlik adem bolup,

Uninggha azab-oqubet yar bolidu;

Shuning bilen uningdin yüzler qachurulidu;

U kemsitilidu, biz uni héch nersige erzimes dep hésabliduq.□ ■

4 Biraq emeliyette bolsa,

U bizning qayghu-hesritimizni kötürdi,

Azab-oqubetlirimizni öz üstige aldi.

Biz bolsaq, bu ishlarni u wabagha uchrighanliqidin,

Xuda teripidin jazalinip urulghanliqidin,

Shundaqla qiyin-qistaqqa élin’ghanliqidin dep qariduq!□ ■

5 Lékin u bizning asiyliqlirimiz tüpeylidin yarilandi,

Bizning gunahlirimiz üchün zeximlendi;

Uning jazalinish bedilige, biz aram-xatirjemlik taptuq,

Hem qamchidin bolghan yariliri arqiliq biz shipamu taptuq. □ ■

6 Hemmimiz xuddi qoylardek yoldin ézip,

Herbirimiz özimiz xalighan yolgha mangghaniduq;

Biraq Perwerdigar hemmimizning qebihlikini uning üstige yighip yüklidi.■

7 U qiynilip, azab chekken bolsimu éghiz achmidi;

U xuddi boghuzlashqa yétilep méngilghan paqlandek boghuzlashqa élip méngildi,

Shundaqla yung qirqighuchilar aldida qoy ün-tinsiz yatqandek, u zadila éghiz achmidi. □ ■

8 U qamap qoyulup, heq soraqtin mehrum bolup élip kétildi,

Emdi uning ewladini kimmu bayan qilalisun?!

Chünki u tiriklerning zéminidin élip kétildi,

Méning xelqimning asiyliqi üchün u waba bilen uruldi.□ ■

9 Kishiler uni reziller bilen ortaq bir görge békitken bolsimu,

Lékin u ölümide bir bay bilen bille boldi,

Chünki u héchqachan zorawanliq qilip baqmighan,

Uning aghzidin birer éghizmu hiyle-mikirlik söz tépilmas.□ ■

10 Biraq uni ézishni layiq körgen Perwerdigardur;

U uni azabqa chömüldürgüzdi.

Gerche u öz jénini gunahni yuyidighan qurbanliq qilghan bolsimu,

Lékin u özining uruq-ewladlirini choqum körüp turidu,

Shundaqla uning köridighan künliri uzartilidu;

We Perwerdigarning köngli söyünidighan ishlar uning ilkide bolup, rawaj tépip emelge ashurulidu.□ ■

11 U özi tartqan japaning méwisini körüp memnun bolidu;

Heqqaniy bolghuchi Méning qulum özining bilimliri bilen nurghun kishilerge heqqaniyliqni yetküzidu.

Chünki u ularning qebihliklirini özige yükliwalidu.□ ■

12 Bu ishliri üchün Men shu «nurghun kishiler»ni uninggha hediye qilip nésiwisi qilimen,

Shuning bilen u özi küchlüklerni ghenimet süpitide üleshtürüp béridighan bolidu;

Chünki u ta ölüshke qeder «sharab hediye»ni tökkendek, öz jénini tutup berdi,

Shundaqla özining asiyliq qilghuchilarning qatarida sanilishigha yol qoydi.

Shuning bilen u nurghun kishilerning gunahini öz üstige aldi,

Özini asiyliq qilghuchilarning ornigha qoyup ular üchün dua qildi».□ ■

□53:1 «Bizning xewirimizge kimmu ishen’gen? Hem «Perwerdigarning Biliki» bolghuchi kimgimu ayan qilin’ghan?» — mushu ayettin köreleymizki: — (1) «Perwerdigarning Biliki» bir shexs bolidu (2-, 3-ayetnimu körüng). Töwendiki 2-12-ayetlergimu qarighanda, «Perwerdigarning Biliki» bilen «Perwerdigarning quli» bir gep. (2) Perwerdigarning «ayan qilishi» yaki wehiysi bolmisa, héchkim uni toniyalmaydu.

■53:1 Mis. 6:6; 15:6; Zeb. 98:1; Yesh. 51:5, 9, 10; Yuh. 12:38; Rim. 10:16

□53:2 «U ... xuddi qaghjiraq tupraqta tartqan bir yiltizdek ösidu; uningda jezbidarliq yaki heywe yoq bolidu, biz uni körginimizde, uning bizni jelb qilghudek teqi-turqimu yoq bolidu» — «Perwerdigarning quli»ning tughulushi hem uning ösüp yétilishi gerche möjize bolsimu, héchkim uning «Perwerdigarning Biliki» ikenlikini bilmey, uninggha pisent qilmaydu. Emeliyette maysa we yiltizlar qandaqmu qaghjiraq yerdin ünüp chiqsun?!

■53:2 Ayup 8:11

□53:3 «U kishiler teripidin kemsitilidu, ular uningdin yiraqlishidu,...» — kishiler: — «Kélip chiqishi, turmushi we turqi jehettin mushundaq addiy adem qandaqmu «Perwerdigarning Biliki» bolidu?» dep oylishi mumkin.

■53:3 Zeb. 22:7, 8; Yesh. 49:7; 52:14; Mar. 9:12

□53:4 «Biraq emeliyette bolsa, u bizning qayghu-hesritimizni kötürdi, azab-oqubetlirimizni öz üstige aldi. Biz bolsaq, bu ishlarni u ...Xuda teripidin jazalinip urulghanliqidin, shundaqla qiyin-qistaqqa élin’ghanliqidin dep qariduq!» — bu bésharette péillar köpinche «ötken zaman sheklide» yézilghanliqi oqurmenler üchün bir az ghelite tüyulushi mumkin. Bu bésharetler bolsa, kelgüsi, yeni téxi yüz bermigen ishlarni aldin éytqan bolsa, némishqa «ötken zaman sheklide» ipadilinidu? Ishinimizki, Hemmige Qadir Xudayimiz aldida, kelgüsidiki, yeni téxi yüz bermigen ishlar xuddi burunqi yaki bügünki ishlargha oxshashla roshen hem éniq turidu, elwette. Bu bésharetlerde, Yeshaya peyghember Muqeddes Rohning qabiliyiti bilen kelgüsidiki melum bir zamanda bolup ötkinidekla, bésharet bérilgen ishlarni, alliburun yüz bérip bolghan ishlarni körgendek éniq köridu. Péilning «ötken zaman shekli»ni ishlitishning ehmiyiti shuni ispatlayduki, Xudaning neziridiki «Özining quli»ning ölümi, elmisaqtin buyanqi eng ehmiyetlik, eng muhim we eng ulugh ish, shundaqla menggülük bir pakit.

■53:4 Mat. 8:17

□53:5 «Uning jazalinish bedilige, biz aram-xatirjemlik taptuq» — ibraniy tilda «bizge aram-xatirjemlik yetküzgüchi jaza uning béshigha chüshti».

■53:5 Rim. 4:25; 1Kor. 15:3; 1Pét. 2:24

■53:6 1Pét. 2:25

□53:7 «U qiynilip, azab chekken bolsimu éghiz achmidi» — bashqa birxil terjimisi: «U qiynaldi, biraq özini töwen tutup aghzini achmidi». «U xuddi boghuzlashqa yétilep méngilghan paqlandek boghuzlashqa élip méngildi, shundaqla yung qirqighuchilar aldida qoy ün-tinsiz yatqandek, u zadila éghiz achmidi» — mushu paqlanlar we qoylar néme ishning öz aldida turidighanliqini bilmeydu, elwette; biraq qul bilidu hem pütün wujudi hem ixtiyari bilen özini Perwerdigarning xalighini shu dep uni qobul qilip, özini pida qilidu.

■53:7 Mat. 26:63; 27:12,14; Mar. 14:61; 15:5; Ros. 8:32

□53:8 «U qamap qoyulup, heq soraqtin mehrum bolup élip kétildi» — bashqa bir-ikki xil terjimisi bar: — «U qamap qoyulup, soraqqa tartilish bilen élip kétildi» yaki «U rehimsizlik bilen, héch soraqqa tartilmayla élip kétildi», yaki «U xar qilin’ghanda, u (adil) sot qilinish hoquqidin mehrum boldi». «Emdi uning ewladini kimmu bayan qilalisun?!» — bashqa birxil terjimisi: «Özining dewridikiler bolsa, (ular arisida) kim (bu ishlargha) etiwarlidi».

■53:8 Zeb. 22:30; Yesh. 53:10

□53:9 «u ölümide ...» — ibraniy tilida mushu yerdiki «ölümi» dégen söz, «köplük sheklide», «ölümliri» dep élin’ghan; bu söz «qul»ning ölümining dehshetlik bolghanliqini, shundaqla uning ölümining ehmiyitining köp tereplimilik bolghanliqini körsetse kérek. «U ölümide bir bay bilen bille boldi» — mushu bésharetning emelge ashurulushi, Injil «Mat.» 27:57-ayettin yaki «Yh.» 19:38-ayettin éniq tépilidu.

■53:9 1Pét. 2:22; Mat. 27:57-60

□53:10 «Gerche u öz jénini gunahni yuyidighan qurbanliq qilghan bolsimu,...» — yene birxil terjimisi: — «Gerche u (Xuda) uning jénini gunahni yuyidighan qurbanliq qilghan bolsimu,...» Mushu ayettiki «gunahni yuyidighan qurbanliq» (ibraniy tilida «asham» déyilidu), Musa peyghemberge chüshürülgen Tewrat 3-qisim, yeni «qurbanliqname» süpitide bolghan «Lawiylar» dégen kitabta, mushu xil qurbanliq «adem bilen Xuda»ni hemde «adem bilen adem»ni inaqlashturidighan, yeni «itaetsizlik qurbanliqi» dep atalghan («Lawiylar», 5-babni körüng). «uning köridighan künliri uzartilidu» — Perwerdigarning quli 8-ayetke asasen perzentsiz «ewladi yoq» halda öldi. Biraq mushu bayanlargha asasen u hazir hayat hemde uning bir ailisi bolidu. Ular kim? Awwalqi babtiki 15-ayette «qan chéchilghan» nurghun «yat eller», yeni töwendiki 11- hem 12-ayettiki özige ishen’gen, «heqqaniyliq yetküzülgen» «nurghun kishiler» bolmay kim bolsun? U ölgen bolsa, mushu ish ölümdin tirilgendin kéyin bolushi kérek; démek, Perwerdigarning quli ölümdin tirilidu. «Perwerdigarning köngli söyünidighan ishlar uning ilkide bolup, ... emelge ashurulidu» — mushu bayan’gha asasen, qul ölümdin tirilgendin kéyin Xuda uning qoligha alemdiki barliq ishlarni tapshuridu.

■53:10 Zeb. 22:30; Yesh. 53:8; Yesh. 8:18: Zeb. 89:26-29; Mat. 1:1; Yuh. 12:24; Rim. 5:18, 19; 1Pét. 2:9

□53:11 «Heqqaniy bolghuchi Méning qulum özining bilimliri bilen nurghun kishilerge heqqaniyliqni yetküzidu» — mushu yerdiki «nurghun kishiler» uninggha ishinidighan mömin bendiler, yeni uning (10-ayettiki) «uruq-ewladi» bolidu. «Nurghun kishiler» déyilgini «hemme adem» dégenlik emes, elwette.

■53:11 Ibr.12:2; Rim.5:18, 19

□53:12 «Bu ishliri üchün Men shu «nurghun kishiler»ni uninggha hediye qilip nésiwisi qilimen» — «nurghun kishiler» özining ailisi (10-ayettki) «uruq-ewladi», Xuda uninggha bergen «rohiy perzentliri», «özining ademliri»dur. «Shuning bilen u özi küchlüklerni ghenimet süpitide üleshtürüp béridighan bolidu» — mushu «küchlükler» belkim 52-bab, 15-ayettiki «shah-padishahlar» qatarliqlarni körsitishi mumkin. Démek, Perwerdigarning quli «Padishahlarning Padishahi», Shahinshah bolidu. «U ta ölüshke qeder «sharab hediye»ni tökkendek, öz jénini tutup berdi» — Musa peyghember arqiliq Israilgha bérilgen «qurbanliq tüzümi»de, pütünley Xudagha atap köydürülidighan «köydürme qurbanliq» üstige «sharab hediye» tökülidu; bu «qurbanliqning toluqlimisi» dep qarilidu. «asiyliq qilghuchilarning qatarida sanaldi» — belkim ikki menisi teng bolushi mumkin; (1) özini asiylargha wekil qilip ular üchün jaza tartti; (2) özi «jinayetchi» dep qaraldi (ibraniy tilida «asiyliq qilghuchilar» hem «jinayetchiler» bir söz).

■53:12 Mar. 15:28; Luqa 22:37; 23:34; Ros. 28:18; Kol. 2:15; Mat. 20:28