Əmdi kim ɵküzni awwal kɵrmǝy setiwalsun? 20 Yǝnǝ birsi: «Mǝn yengi ɵylǝngǝn, xunga baralmaymǝn» dǝptu.
□14:5 «aranglardin biringlarning mubada xabat künidǝ exiki ya kalisi ⱪuduⱪⱪa qüxüp kǝtsǝ...» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «exiki» ǝmǝs, bǝlki «balisi» dǝp oⱪulidu.
■14:5 Mis. 23:5; Ⱪan. 22:4; Luⱪa 13:15.
□14:9 «... pǝgaⱨƣa qüxüp ⱪalisǝn» — grek tilida «... ahirⱪi orunƣa qüxüp ⱪalisǝn».
■14:10 Pǝnd. 25:6, 7.
■14:11 Ayup 22:29; Pǝnd. 29:23; Mat. 23:12; Luⱪa 1:51; 18:14; Yaⱪ. 4:6,10; 1Pet. 5:5.
□14:15 «Hudaning padixaⱨliⱪida ƣizalanƣuqilar...» — grek tilida «Hudaning padixaⱨliⱪida nan yegüqilǝr...».
■14:16 Yǝx. 25:6; Mat. 22:2; Wǝⱨ. 19:7, 9.
□14:18 «Mǝn ⱨelila bir parqǝ yǝr setiwalƣanidim, berip kɵrüp kǝlmisǝm bolmaydu. Meni ǝpu ⱪilƣayla, baralmaymǝn» — kim yǝrni awwal yahxi kɵrmǝy setiwalsun?
□14:19 «ⱨazir berip ularni sinap kɵrüxüm kerǝk» — yaki «ⱨazir berip kɵzdin kǝqürüp kelixim kerǝk». «Bǝx ⱪoxluⱪ ɵküz» — grek tilida: «bǝx boyunturuⱪ ɵküz». Demǝk, boyunturuⱪⱪa ⱪetilƣanda bir-birigǝ mas kelidiƣan bǝx jüp ɵküz. Əmdi kim ɵküzni awwal kɵrmǝy setiwalsun?
□14:23 «yezilardiki qong-kiqik yollarni, mǝⱨǝllilǝrni arilap,...» — muxu yǝrdǝ grek tilida «yezilardiki yollardin wǝ qitliⱪlardin ɵtünglar,...» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Demǝk, meⱨmanlarni ⱨǝr bulung-puqⱪaⱪtin ǝkilix kerǝk.
□14:26 «manga ǝgǝxkǝnlǝr ... ɵz atisi wǝ anisi, ayali wǝ baliliri, aka-ukiliri wǝ aqa-singilliri, ⱨǝtta ɵz jeninimu yaman kɵrmisǝ manga muhlis bolalmas» — muxu yǝrdǝ «yaman kɵrüx» degǝnlikning mǝnisi, xübⱨisizki, ɵz adǝmlirigǝ bolƣan muⱨǝbbǝt Hudaƣa baƣliƣan muⱨǝbbǝt aldida «yaman kɵrüx»tǝk kɵrünidu. Misal, «Yar.» 29:30-31ni kɵrüng.
■14:26 Ⱪan. 13:7; 33:9; Mat. 10:37.
□14:27 «Kimdǝkim ɵzining krestini yüdüp manga ǝgǝxmisǝ u manga muhlis bolalmas» — rimliⱪlar tǝripidin ɵlüm jazasi berilgǝnlǝr mihlinidiƣan krestni mürisidǝ kɵtürüp jaza mǝydaniƣa baratti. «krestlinix» adǝmni ⱪiynaydiƣan, intayin dǝⱨxǝtlik wǝ aⱨanǝtlik ɵlüm jaza usuli bolup, «ɵzining krestini kɵtürüx» degǝnning mǝniliri tɵwǝndikilǝrnimu ɵz iqigǝ elixi mumkin: (1) Əysa Mǝsiⱨ üqün azab-oⱪubǝt tartixⱪa, (2) til-aⱨanǝt ixtixkǝ, (3) Hudaning iradisining ǝmǝlgǝ axuruluxi üqün zɵrür tepilƣanda, «ɵz-ɵzini ɵlüm jazasiƣa ⱨɵküm ⱪilƣandǝk» ɵzining arzu-ⱨǝwǝslirini rǝt ⱪilixⱪa tǝyyar bolux.
■14:27 Mat. 10:38; 16:24; Mar. 8:34; Luⱪa 9:23.
□14:31 «... mɵlqǝrlǝp kɵrmǝmdu?! » — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... mǝsliⱨǝt ⱪilmamdu?».
□14:33 «Xuningƣa ohxax, silǝrdin kimdǝkim kɵnglidǝ ɵzining bar-yoⱪi bilǝn hoxlaxmisa, manga muhlis bolalmas.» — bu küqlük sɵz toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.
□14:34 «Tuz yahxi nǝrsidur; ⱨalbuki, tuz ɵz tǝmini yoⱪatsa, uningƣa ⱪaytidin tuz tǝmini ⱪandaⱪmu kirgüzgili bolidu?» — tuz bolsa (1) tǝm beridu; (2) qirip ketixtin tosidu; (3) zǝhim-yarilarni saⱪaytidu. Muhlislarning bu dunyaƣa bolƣan roli buningƣa ohxap ketixi kerǝk.
□14:35 «U tuz tupraⱪⱪa ixlitixkǝ yaki oƣutⱪa arilaxturuxⱪimu yarimay, talaƣa taxlinidu» — muxu yǝrdiki «tuz» degǝn tema üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.