13
Nəghatiən əuhlin e nɨftəni
(Mak 4:1-20; Luk 8:4-15)
1 E nian əmə kəha, Iesu təmiet e nimə muvən mətəharəg əpəha iuəkɨr e nɨkalɨ nəhu Lek Kaləli. 2 Mətəu-inu nətəmimi tepət kəməhuva motəhtul tɨtəlau lan, kəni in təmuvən e bot kəti u tətəhtul iuəkɨr əmə o nɨpəkɨl, kəni mətəharəg. Kəni nətəmimi kəmautəhtul ipari. Luk 5:1-3 3 Kəni in təməni=pən natimnati mɨn tepət kəm lah e nəghatiən əuhlin mɨn.
Təməni məmə, “Iətəmimi kəti təmuvən məmə otearəgrəg nɨkɨtɨ wit rəhan əpəha e rəhan nasumiən.* Afin-to “wit” e tiksɨnəri. 4 Kəni nian təmətearəgrəg nɨkɨtɨ wit rəhan, nəuvein kəmotəmei=pən e suaru, kəni mənɨg mɨn kəməhuva motun rəfin ilah. 5 Kəni nɨkɨtɨ wit nəuvein kəmohmərəgrəg=pən e nɨftəni iətəm kəpiel iuəkɨr əmə. Kəmoteviə uəhai əmə mətəu-inu nɨftəni nəuan nəuvetɨn əmə. 6 Nian mɨtɨgar təri, kəni məhgi ilah kotaukei-aukei mətəu-inu nokɨlah təseiuaiu pɨkiən. 7 Kəni nɨkɨtɨ wit nəuvein kəmotəmei=pən e nɨki nɨləuɨs u tol nihlɨn, kəni nian nɨkɨtɨ wit mɨn koteviə mətəu nɨləuɨs tətatu-atu ilah kəni kohmɨs. 8 Kəni nɨkɨtɨ wit nəuvein mɨn kəmotəmei=pən e nɨftəni iətəm təuvɨr, kəni kəmotəuə e nəualah. Nəuvein nəualah tate, nəuvein nəualah sikɨste, nəuvein nəualah uan-hanrɨt. 9 Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg, otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u.”
10 Kəni nətəmimi rəha Iesu kəməhuva motətapuəh ohni məmə, “?Təhro nətəghati kəm nətəmimi e nəghatiən əuhlin mɨn?”
11 Kəni Iesu təməni=pən kəm lah məmə, “Iətəni lanəha mətəu-inu itəmah u, Uhgɨn təmerəh e suaru o təmah məmə itəmah onəkotəhrun nəghatiən oneuən mɨn rəha Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Mətəu ilah, Uhgɨn təməserəhiən e suaru lanu o lah. 12 Tol lanəha mətəu-inu, iətəmi u iətəm rəhan əha ikɨn nəhruniən, Uhgɨn otəfən mɨn nəhruniən kəm in, kəni rəhan nəhruniən in otepət pɨk. Mətəu iətəmi u iətəm rəhan nəhruniən tɨkə, Uhgɨn otos rəkɨs rəfin rəhan nəhruniən iətəm nɨkin təhti məmə in tatos. Mat 25:29; Mak 4:25; Luk 8:18; 19:26 13 Iətəghati e nəghatiən əuhlin kəm lah mətəu-inu ilah kautafu pau mətəu kəsotəhruniən, kəni ilah kautətəu pau mətəu kəsotəhrun viviən. 14 Nəmiəgəhiən rəhalah tatol nəghatiən rəha iəni Aiseə tətuva matol nɨpəhriəniən lan. In təməni məmə,
‘Okautətəu, mautətəu, mautətəu,
mətəu ko kəsotəhruniən.
Kəni okauteruh, mauteruh, mauteruh,
mətəu ko kəsotəhruniən nian kəti.
15 In tol lanəha mətəu-inu nɨkilah tɨniəkɨs rəkɨs.
Kəmotasisɨg e matəlgɨlah mɨne nəhmtɨlah.
Mətəu kəmautol lanəha məmə,
okəsoteruhiən e nəhmtɨlah,
kəni okəsotətəuiən e matəlgɨlah,
kəni nɨkilah təruru nəhruniən.
Kəni məsəhuvaiən ohniəu məmə iəkosmiəgəh ilah.’ Aes 6:9-10; Jon 12:40; Uək 28:26-27
16 Mətəu itəmah u, Uhgɨn təməfɨnə rəhan nəuvɨriən kəm təmah, kəni nian nəkoteruh, motəhrun, kəni nian nəkotətəu motəhrun. 17 Nɨpəhriəniən iətəni kəm təmah məmə, iəni mɨn tepət mɨne nətəm kotəhruahru mɨn tepət kəmotolkeikei pɨk məmə okoteruh nati nak iətəm nauteruh, mətəu kəməsoteruhiən. Kəni motolkeikei pɨk məmə okotətəu nati nak iətəm nautətəu, mətəu kəməsotətəuiən.” Luk 10:23-24
18 Kəni Iesu təmətəkeikei mətəni məmə, “Itəmah otətəlɨg vivi-to məmə nəkotəhrun nɨpətɨ nəghatiən əuhlin rəha iətəmi u iətəm təmearəgrəg nɨkɨtɨ wit. 19 Nɨkɨtɨ wit iətəm təməmei e suaru, tətəgətun=pən iətəmimi iətəm tətəu nəghatiən rəha Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn, mətəu in təsəhruniən. Kəni Setən tuva mos rəkɨs uəhai əmə nəghatiən əha iətəm təmuvən e nɨkin.
20 “Kəni nɨkɨtɨ wit iətəm təməmei=pən e nɨftəni iətəm kəpiel iuəkɨr əmə, tətəgətun=pən iətəmimi iətəm tətətəu nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni mos e nɨkin agiən, 21 mətəu nokɨn təseiuaiu pɨkiən, kəni tətəhtul o nian əkuəkɨr əmə. Nian nəsəsauiən, uə nərahiən tuva e nəmiəgəhiən rəhan o nəghatiən əha, kəni təmei uəhai əmə e rəhan nəhatətəiən.
22 “Kəni nɨkɨtɨ wit iətəm təməmei=pən e nɨki nɨləuɨs tol nihlɨn, tətəgətun=pən iətəmimi iətəm tətəu nəghatiən rəha Uhgɨn, mətəu rəhan nətəlɨgiən tatuvən pɨk o natimnati rəha nəhue nɨftəni, kəni in tolkeikei məmə rəhan nautə otepət; kəni nətəlɨgiən mɨn əha kotatu-atu nəghatiən rəha Uhgɨn, kəni nəghatiən əha təsəuəiən e nəuan. Luk 12:16-21; 1Tim 6:9-10,17
23 “Mətəu nɨkɨtɨ wit iətəm təməmei=pən e nɨftəni təuvɨr, tətəgətun=pən iətəmimi iətəm tətəu nəghatiən rəha Uhgɨn kəni məhrun nɨpətɨn. Kəni e nəmiəgəhiən rəhan, in otəuə e nəuan, nian nəuvein nəuan tate, nian nəuvein nəuan sikɨste, kəni nian nəuvein nəuan uan-hanrɨt.”
Nəghatiən əuhlin
e manuvehli iətəm tərah
e manuvehli iətəm tərah
24 Kəni Iesu təməni nəghatiən əuhlin kəti mɨn kəm lah mətəni məmə, “Nəghatiən əuhlin u tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Iətəmimi kəti təmearəgrəg e nɨkɨtɨ wit təuvɨr e rəhan nasumiən. 25 Mətəu nian in mɨne rəhan mɨn nətəmimi kəmautapɨli, rəhan kəti tɨkɨmɨr təmuvən məraki e nɨkɨtɨ nɨmanuvehli tərah mɨn e rəhan nasumiən, kəni magɨm. 26 Kəni nɨkɨtɨ wit təuvɨr mɨne nɨkɨtɨ manuvehli tərah koteviə kəni kotəhmen əhmen əmə. Mətəu wit təmaupən mol nəuan, kəni e nian əha, noluək mɨn kotəhrun neruhiən məmə manuvehli tərah, ilah mɨn əha ikɨn.
27 “Kəni noluək mɨn rəha iətəmimi əha, kəməhuva moteruh in, motəni məmə, ‘Iətəmi asoli. ?Nɨkɨtɨ wit mɨn iətəm nəmearəgrəg e rəham nasumiən, ilah nɨkɨtɨ wit təuvɨr mɨn əmə, uə kəpə? ?Mətəu təhro nɨkɨtɨ manuvehli tərah mɨn kɨnotəri?’ 28 Kəni təməni=pən kəm lah məmə, ‘Tɨkɨmɨr kəti təmol nati əha.’
“Kəni rəhan mɨn noluək mɨn kotəni=pən kəm in məmə, ‘?Mətəu təhro? ?Nəkolkeikei məmə itɨmah iəkəhuvən moteuvi rəkɨs manuvehli tərah mɨn əha?’
29 “Mətəu təməni=pən kəm lah məmə, ‘Kəpə. Otəpəh. Nəmə itəmah nəkəhuvən moteuvi rəkɨs manuvehli tərah mɨn, kəni məta nəkoteuvi rəkɨs mɨn wit təuvɨr mɨn. 30 Pəh kotəri pəti əmə mətəuarus=pən wit tɨməhtə. Kəni iəkəni=pən kəm nətəmimi nətəm okotəulək e wit məmə ilah okotaupən moteuvi rəkɨs manuvehli iətəm tərah motəlis o nəraki-pəniən e nɨgəm. Uərisɨg okotəulək e wit təuvɨr mɨn motəmki məhuvən e nimə rəhak iətəm kətəlɨn nauəniən ikɨn.’ ”
Nəghatiən əuhlin
e nɨkɨtɨ mastət
e nɨkɨtɨ mastət
(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)
31 Kəni Iesu təməni nəghatiən əuhlin mɨn kəti kəm lah məmə, “Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn in otəkeikei mepət təhmɨn, təhmen e nɨkɨtɨ mastət† Mastət in nɨgi iətəm katol=pən nɨkɨtɨn e nauəniən məmə təpien vivi. Nɨkɨtɨn in natiəkəku agɨn, mətəu tateviə matol nɨgi asoli lan. iətəm iətəmimi təmos muvən mərfei e rəhan nasumiən. 32 Nɨkɨtɨ mastət əha in natiəkəku agɨn, mətəu nian in oteviə, in otuva iahgin təhmen e nɨgi kəti, kəni mənɨg mɨn iətəm kautiuvɨg ilɨs okəhuva motol nimaalah e nəhlmɨn mɨn.”‡ Nəghatiən əuhlin e mastət mɨne pɨret u is tɨkə lan tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətətuəuin mətɨg əmə, kəsəni pɨkiən nepətiən rəhan məmə nətəm Isrel mɨn kotolkeikei mɨne. Nəghatiən əuhlin mɨn u kəutəgətun itah e: (1) məmə təhro lanu Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətarmənɨg vivi agɨn e nəmiəgəhiən rəha nətəmimi kətiəh kətiəh u ilah rəhan mɨn, (2) məmə təhro lanu Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn e nəhue nɨftəni, mətəfa nətəmimi tepət kəutəhuva e nəhatətəiən lan. Suaru rəha Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətarmənɨg e nətəmimi e nəmiəgəhiən mɨne nɨmɨsiən rəha Iesu, keruh məmə təkəku, məpəou məsəhmeniən o nati kəti (məmə in əha nətəm Isrel nɨkilah tətəhti mɨne), mətəu nian kəti nətəmimi rəfin okoteruh nepətiən mɨne nəhagəhagiən asoli rəhan.
Nəghatiən əuhlin e is
(Mak 4:33-34; Luk 13:20-21)
33 Kəni Iesu təməni nəghatiən əuhlin kəti mɨn məmə, “Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn in otəkeikei mepət təhmɨn, təhmen=pən e is nəuan nəuvetɨn iətəm pətan kəti tətalkin e flauə tepət iətəm kəmol=pən e pesɨn asoli, kəni təhgi flauə rəfin tətasisi matol iahgin.”
34 Natimnati mɨn rəfin əha, Iesu təməghati əuhlin lan kəm nətəmimi. In təmatəgətun əmə nətəmimi e nəghatiən əuhlin. 35 Noliən əha təmol nəghatiən rəha iəni aupən tətuva matol nɨpəhriəniən lan. Təməni məmə,
“Iəkəni pətɨgəm rəhak nəghatiən e nəghatiən əuhlin mɨn.
Iəkəni pətɨgəm natimnati iətəm iəməhluaig e lah e nian iəmətuəuin matol nɨftəni mətəuarus=pa u rəueiu.” Sam 78:2
Iesu təməni nɨpətɨ
nəghatiən əuhlin e manuvehli
nəghatiən əuhlin e manuvehli
36 Kəni Iesu təmiet rəkɨs e nətəmimi, kəni muvən mɨn e nɨpəgnəua nimə kəti. Kəni rəhan mɨn nətəmimi kəməhuva ohni motətapuəh məmə, “Əni-to kəm tɨmah nɨpətɨ nəghatiən əuhlin e manuvehli iətəm təməri e nasumiən.”
37 Kəni Iesu təməni=pən məmə, “Iətəmimi iətəm təmearəgrəg nɨkɨtɨ wit təuvɨr mɨn e nasumiən, tətəgətun=pən iəu, Nətɨ Iətəmimi. 38 Kəni nasumiən, tətəgətun=pən nəhue nɨftəni. Kəni nɨkɨtɨ wit təuvɨr mɨn, ilah u kəutəgətun=pən nətəmimi rəha Uhgɨn nətəm tətarmənɨg e lah. Kəni manuvehli tərah mɨn, ilah kəutəgətun=pən nətəmimi rəha Setən. 39 Kəni tɨkɨmɨr iətəm təmuvən mearəgrəg manuvehli tərah, tətəgətun=pən Setən. Kəni nian okəulək e nasumiən, tətəgətun=pən naunun nian, kəni nətəmimi nətəm kautəulək e nasumiən, kəutəgətun=pən nagelo mɨn. 40 Okotəmki manuvehli tərah motuvan əhtuv e nɨgəm, noliən əha təhmen e naunun nian.
41 “Iəu Nətɨ Iətəmimi, iəkahli=pən nagelo mɨn rəhak okəhuvən ikɨn iətarmənɨg ikɨn, motos rəkɨs natimnati rəfin mɨne nətəmimi rəfin nətəm kautiuvi=pən nətəmimi o noliən təfagə tərah mɨn mɨne nətəmimi rəfin nətəm kautol noliən tərah mɨn. Mat 24:31; 25:31; Mak 13:27 42 Ilah okotəraki=pən e lah e nɨgəm asoli, kəni ikɨn əha nətəmimi okotasək kəni mautɨgət-ərain nəhluvlah mɨn ikɨn. Mat 8:12 43 Kəni nətəm kotəhruahru okotasiə təhmen e mɨtɨgar e narmənɨgiən rəha rəhalah Tatə Uhgɨn. Itəmah rəfin matəlgɨtəmah tatɨg, otətəlɨg vivi, kəni motəhrun nəghatiən mɨn u.” Dan 12:3
Nəghatiən əuhlin
e bokɨs məni iətəm tətəhluaig
e bokɨs məni iətəm tətəhluaig
44 Kəni Iesu təmətəkeikei mətəni məmə, “Nəghatiən əuhlin u tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Bokɨs məni kəti tətəhluaig e nɨftəni kəti. Kəni iətəmimi kəti təmətan mafu bokɨs məni əha, kəni tatɨg mɨtənɨm mɨn. Nɨkin təmagiən pɨk, kəni təmuvən mol səlɨm e natimnati rəfin rəhan, kəni mos nəhmtɨ nɨftəni əha.”
Nəghatiən əuhlin e kəpiel perəl
45 Kəni Iesu təməni məmə, “Nəghatiən əuhlin u tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Iətəmimi kəti tətəsal e natimnati, kəni matol səlɨm mɨn lan. Kəni in tətəsal e kəpiel təuvɨr mɨn nəhmtɨlah tiəkɨs, kətəni məmə perəl. 46 Nian təmeruh perəl kəti iətəm təuvɨr pɨk agɨn, kəni in təmuvən mol səlɨm e rəhan natimnati mɨn rəfin, kəni muvən mos nəhmtɨ perəl əha, kəni mələs rəhan.”§ Nɨpətɨ nəghatiən əuhlin mil u məmə, Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn in təuvɨr pɨk agɨn. In təhruahru məmə kitah kotəfən rəfin natimnati mɨn rəhatah məmə kotəhrun nosiən.
Nəghatiən əuhlin e net rəha niuviən nəmu
47 Kəni Iesu təmətəkeikei mətəni məmə, “Nəghatiən əuhlin u tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn. Nətəmimi kəutəraki=pən e net əpəha itəhi mautos nəmu pɨsɨn pɨsɨn mɨn lan. 48 Nian net tɨnəriauəh e nəmu, kəni kotiuvi-pari net, kəni motəuəri nəmu mɨn motaipei=pən nəmu təuvɨr mɨn e kətɨm asoli mɨn rəhalah, mətəu okotəraki e nəmu mɨn iətəm kotərah. 49 Kəni e naunun nian, nagelo mɨn okəhuva motos rəkɨs nətəmimi nətəm kotərah e nətəmimi nətəm kotəhruahru, 50 kəni motəraki=pən e nətəmimi kotərah e nɨgəm asoli, kəni ikɨn əha nətəmimi okotasək mautɨgət-ərain nəhluvlah ikɨn. Mat 13:42; Luk 13:28
51 “?Itəmah nəkotəhrun natimnati mɨn u, uə kəpə?” Kəni ilah kəmotəni kəm in məmə, “Əuəh.” 52 Kəni təməni=pən kəm lah məmə, “Tol lanəha, nəgətun mɨn rəfin rəha Lou iətəm kəməgətun vivi ilah e Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn, kotəhmen e iətəmi asoli rəha nimə iətəm rəhan nautə tepət. Kəni nian kəti in tatos rəkɨs nati vi e rəhan nautə, kəni nian kəti mɨn tatos rəkɨs nati əuas.”* Kəmə təhro nəghatiən u “nati əuas” tətəghati e nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm kəmətei e Nauəuə Rəha Uhgɨn əpəha Oltestɨmɨn, kəni nəghatiən u “nati vi e rəhan nautə” tətəghati e nəgətuniən vi rəha Iesu.
Iəni iətəm kəsɨsiaiən
(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)
53 Nian Iesu tɨnol naunun nəghatiən e nəghatiən əuhlin mɨn əha, kəni təmiet ikɨn əha, 54 muvən iman ikɨn. Kəni təmətəgətun nətəmimi əpəha e nimə rəha nuhapumɨniən, kəni narmɨlah təmiuvɨg, kəni kotəni məmə, “Suah u təmos iə neinatɨgiən əha mɨne nəsanəniən əha o noliən nati apɨspɨs mɨn? Jon 7:15 55 Suah kəha, kitah kotəhrun vivi in. ?In nətɨ iətəmimi iətəm tatol nimə, uə kəpə? ?Kəni rəhan mamə, in Meri, kəni pian mɨn ilah Jemɨs, mɨne Josɨp, mɨne Saimon, mɨne Jutəs, uə kəpə? Jon 6:42 56 ?Kəni rəhan kakə mɨn kitah min ilah, uə kəpə? ?Təmos iə nəhruniən o noliən natimnati mɨn əha?” 57 Kəni nɨkilah təsagiəniən ohni kəni motəuhlin nəmtahlah ohni.
Mətəu Iesu təməni=pən kəm lah məmə, “Nəmə iətəmi kəti in iəni, nətəmimi rəfin kautɨsiai. Mətəu rəhan mɨn nətəmimi əpəha lahuənu mɨne rəhan mɨn nətəmimi e nɨpəgnəua nimə rəhan, ilah əmə kəsotɨsiaiən.” Jon 4:44
58 Kəni təməsoliən nati apɨspɨs tepət ikɨn əha, mətəu-inu ilah kəsotəhatətəiən lan.
*13:3 Afin-to “wit” e tiksɨnəri.
13:12 Mat 25:29; Mak 4:25; Luk 8:18; 19:26
13:15 Aes 6:9-10; Jon 12:40; Uək 28:26-27
13:22 Luk 12:16-21; 1Tim 6:9-10,17
†13:31 Mastət in nɨgi iətəm katol=pən nɨkɨtɨn e nauəniən məmə təpien vivi. Nɨkɨtɨn in natiəkəku agɨn, mətəu tateviə matol nɨgi asoli lan.
‡13:32 Nəghatiən əuhlin e mastət mɨne pɨret u is tɨkə lan tətəgətun=pən Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətətuəuin mətɨg əmə, kəsəni pɨkiən nepətiən rəhan məmə nətəm Isrel mɨn kotolkeikei mɨne. Nəghatiən əuhlin mɨn u kəutəgətun itah e: (1) məmə təhro lanu Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətarmənɨg vivi agɨn e nəmiəgəhiən rəha nətəmimi kətiəh kətiəh u ilah rəhan mɨn, (2) məmə təhro lanu Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn e nəhue nɨftəni, mətəfa nətəmimi tepət kəutəhuva e nəhatətəiən lan. Suaru rəha Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn tətarmənɨg e nətəmimi e nəmiəgəhiən mɨne nɨmɨsiən rəha Iesu, keruh məmə təkəku, məpəou məsəhmeniən o nati kəti (məmə in əha nətəm Isrel nɨkilah tətəhti mɨne), mətəu nian kəti nətəmimi rəfin okoteruh nepətiən mɨne nəhagəhagiən asoli rəhan.
13:35 Sam 78:2
13:41 Mat 24:31; 25:31; Mak 13:27
13:43 Dan 12:3
§13:46 Nɨpətɨ nəghatiən əuhlin mil u məmə, Narmənɨgiən Rəha Uhgɨn in təuvɨr pɨk agɨn. In təhruahru məmə kitah kotəfən rəfin natimnati mɨn rəhatah məmə kotəhrun nosiən.
*13:52 Kəmə təhro nəghatiən u “nati əuas” tətəghati e nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm kəmətei e Nauəuə Rəha Uhgɨn əpəha Oltestɨmɨn, kəni nəghatiən u “nati vi e rəhan nautə” tətəghati e nəgətuniən vi rəha Iesu.