Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Rimliⱪlarƣa 10

1 Ⱪerindaxlar, yürǝk intizarim, xundaⱪla Hudaƣa yelinixim Israillarning ⱪutⱪuzuluxi üqündur. 2 Qünki xuningƣa guwaⱨliⱪ berimǝnki, ularning Hudaƣa ⱨǝⱪiⱪǝtǝnmu ⱪizƣin intilixi bar, biraⱪ ularning intilixi ⱨǝⱪiⱪiy bilim üstigǝ ⱪurulƣan ǝmǝs.□ ■ 3 Qünki ular Hudaning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini bilmigǝqkǝ, uning orniƣa ɵzlirining ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini tiklǝxkǝ tirixip, Hudaning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa boysunmidi. 4 Qünki Tǝwrat ⱪanunining nixan-mǝⱪsiti Mǝsiⱨning Ɵzidur; xuning bilǝn etiⱪad ⱪilƣuqilarning ⱨǝrbiri üqün ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bar boldi.□ ■

5 Qünki Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixtin kǝlgǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ ⱨǝⱪⱪidǝ Musa pǝyƣǝmbǝr mundaⱪ yazƣan; «Ⱪanunning ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilƣanlar xu ixliridin ⱨayatliⱪ tapidu».□ ■

6 Lekin etiⱪadtin bolƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ mundaⱪ dǝydu: — «Kɵnglüngdǝ: — «Kim asmanƣa qiⱪar?» (yǝni «Kim Mǝsiⱨni asmandin elip qüxürǝr?»)■ 7 wǝ yaki «Ⱨang tegigǝ kim qüxǝr?» (yǝni «Mǝsiⱨni ɵlümdin kim ⱪayturar?») — demigin».□ ■

8 Əmdi xu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ nemǝ dǝydu? — «Sɵz-kalam sanga yeⱪindur, tilingda wǝ dilingdidur!» — bu sɵz-kalam dǝl biz jakarlaydiƣan etiⱪadning sɵzidur.□ ■ 9 Demǝk, «Əysaning Rǝb ikǝnlikini aƣzing bilǝn etirap ⱪilsang wǝ ⱪǝlbingdǝ Hudaning uni ɵlüklǝr arisidin tirildürgǝnlikigǝ ixǝnsǝng, ⱪutⱪuzulisǝn»! 10 Qünki insan ⱪǝlbidǝ etiⱪad ⱪilix bilǝn ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinidu, eƣizida etirap ⱪilix bilǝn nijatⱪa erixidu. 11 Muⱪǝddǝs yazmilarda deyilgǝndǝk; «Uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqining ⱨǝrbiri ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪaritilmas». □ ■ 12 Qünki bu jǝⱨǝttǝ Yǝⱨudiylar bilǝn Greklarning pǝrⱪi yoⱪ; ⱨǝr ikkisining Rǝbbi ⱨǝmmining Rǝbbidur wǝ Ɵzigǝ nida ⱪilƣanlarning ⱨǝmmisigǝ mol bayliⱪlirini ayimaydu. □ ■ 13 Qünki: «Kimdikim Rǝbning namini qaⱪirip nida ⱪilsa ⱪutⱪuzulidu».□ ■

14 Lekin Rǝbgǝ ixǝnmigǝn kixi ⱪandaⱪmu Uningƣa nida ⱪilalisun? U toƣruluⱪ anglimiƣan kixi ⱪandaⱪmu Uningƣa ixǝnsun? Hux hǝwǝr jakarliƣuqi bolmisa, ular uni ⱪandaⱪmu angliyalisun? 15 Xu jakarliƣuqilar ǝwǝtilmigǝn bolsa, hux hǝwǝrni ⱪandaⱪmu yǝtküzǝlisun? Muⱪǝddǝs yazmilarda yezilƣinidǝk: «Aman-hatirjǝmlik toƣruluⱪ hux hǝwǝrni, bǝht-saadǝt toƣruluⱪ hux hǝwǝrni yǝtküzgǝnlǝrning ayaƣliri nemidegǝn güzǝl-ⱨǝ!».□ ■

16 Biraⱪ, huddi Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrning «I Pǝrwǝrdigar, bizning hǝwirimizgǝ kimmu ixǝndi?» deginidǝk ⱨǝmmǝ adǝm hux hǝwǝrgǝ itaǝt ⱪilƣan ǝmǝs. □ ■ 17 Xunga etiⱪad hǝwǝrni anglaxtin kelidu wǝ xu hǝwǝr Mǝsiⱨ toƣruluⱪ sɵzdǝ anglitilidu.□

18 Lekin xuni soraymǝnki, ular xu hǝwǝrni anglimiƣanmidu? Əlwǝttǝ anglidi: — «Ularning sadasi pütkül dunyaƣa,

Sɵzliri yǝr yüzining ⱪǝrlirigǝ yǝtti».□ ■

19 Yǝnǝ xuni soraymǝnki, Israillar xu hǝwǝrdin waⱪip bolmiƣanmidu? Aldi bilǝn, Musa Israilƣa mundaⱪ bexarǝt bǝrgǝn: —

««Ⱨeq hǝlⱪ ǝmǝs» bolƣan bir hǝlⱪ arⱪiliⱪ silǝrdǝ ⱨǝsǝt ⱪozƣaymǝn,

Nadan bir hǝlⱪ arⱪiliⱪ ƣǝzipinglarni ⱪozƣaymǝn».□ ■

20 Keyin, Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr intayin yürǝklik ⱨalda xu bexarǝtni berip: —

«Ɵzümgǝ intilmigǝnlǝrgǝ Ɵzümni tapⱪuzdum,

Meni sorimiƣanlarƣa Ɵzüm kɵründüm» — dedi.□ ■

21 Lekin, U Israillar ⱨǝⱪⱪidǝ: —

«Mǝn kün boyi bu itaǝtsiz wǝ tǝrsa hǝlⱪⱪǝ ⱪollirimni uzitip intilip kǝldim!» — dǝydu.□ ■

□10:2 «ularning (Yǝⱨudiylarning) Hudaƣa ⱨǝⱪiⱪǝtǝnmu ⱪizƣin intilixi bar, biraⱪ ularning intilixi ⱨǝⱪiⱪiy bilim üstigǝ ⱪurulƣan ǝmǝs» — «ⱨǝⱪiⱪiy bilimgǝ üstigǝ ⱪurulƣan ǝmǝs»: Yǝⱨudiylarning kɵp diniy mǝzⱨǝpidikilǝrgǝ nisbǝtǝn ǝng muⱨim ix Tǝwrat ⱪanuni üstidiki «bilim» wǝ «bilim axurux» idi. Xuning bilǝn Pawlusning bu sɵzi ixǝnmigǝn Yǝⱨudiylarƣa bǝk eƣir kelixi mumkin idi.

■10:2 Ros. 22:3; Rim. 9:31; Gal. 4:17.

□10:4 «Tǝwrat ⱪanunining nixan-mǝⱪsiti Mǝsiⱨning Ɵzidur» — grek tilida «nixan-mǝⱪsǝt» degǝnning «hatimǝ» degǝn yǝnǝ bir mǝnisimu bar. Demǝk, ayǝtning mǝnisi: (1) Hudaning Tǝwrat ⱪanunida bolƣan mǝⱪsiti insanƣa ɵz gunaⱨini tonutup, Mǝsiⱨning ⱪutⱪuzuxiƣa moⱨtaj bolƣanliⱪini bildürüxtin ibarǝt idi; xunga Huda ⱪanunni bǝrgǝn waⱪtida Mǝsiⱨning dunyaƣa kelixini kɵzligǝnidi; (2) Mǝsiⱨ Ɵzi Tǝwrat ⱪanunini mukǝmmǝl ǝmǝlgǝ axurdi, jümlidin Tǝwrat ⱪanuni tǝlǝp ⱪilƣan, xundaⱪla bexarǝt bǝrgǝn gunaⱨni yuyidiƣan ⱪurbanliⱪni ⱪildi; (3) Mǝsiⱨ Tǝwrat ⱪanunini toluⱪ ǝmǝlgǝ axurƣandin keyin, etiⱪad ⱪilƣuqilar üqün uning ⱨeq tǝlipi ⱪalmidi (7:4ni kɵrüng). Mǝzkur ayǝt bu mǝnilirining ⱨǝmmisini ɵz iqigǝ alidu.

■10:4 Mat. 5:17; Ros. 13:38; 2Kor. 3:13; Gal. 3:24.

□10:5 «Ⱪanunning ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilƣanlar xu ixliridin ⱨayatliⱪ tapidu» — «Law.» 18:5 wǝ yǝnǝ «Ⱪan.» 4:1, 6:24.

■10:5 Law. 18:5; Əz. 20:11; Gal. 3:12.

■10:6 Ⱪan. 30:12.

□10:7 Lekin etiⱪadtin bolƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ mundaⱪ dǝydu: — Kɵnglüngdǝ: — «Kim asmanƣa qiⱪar?» (yǝni «Kim Mǝsiⱨni asmandin elip qüxürǝr?») wǝ yaki «Ⱨang tegigǝ kim qüxǝr?» (yǝni «Mǝsiⱨni ɵlümdin kim ⱪayturar?») — demigin» — (6-7-ayǝt) nǝⱪil kǝltürülgǝn ikki ayǝt: — «Ⱪan.» 30:12-13 . Bu sirliⱪ gǝplǝrning ajayib mǝniliri bǝlkim mundaⱪ: (1) «Kimmu asmanƣa qiⱪar?» — «Kimmu Hudaning asman pǝlǝktǝk yuⱪiri tǝlǝp ⱪilƣan ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa yetǝlisun?» degǝnliktur. Lekin ǝgǝr birsi: «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪim mukǝmmǝl, «asmanƣa qiⱪⱪandǝkmǝn»» degǝn bolsa, bu degini «Mǝn Mǝsiⱨkǝ ohxax ⱨǝⱪⱪaniy» degǝngǝ barawǝr bolup, Hudaning Mǝsiⱨtǝ kɵrsǝtkǝn mukǝmmǝl ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa aⱨanǝt ⱪilƣan bolidu. Bundaⱪ deyixi bǝribir Mǝsiⱨni ɵzining pǝskǝx «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi»ning dǝrjisigǝ qüxürüp, «Mǝsiⱨni asmandin qüxürmǝkqi» bolƣini. (2) «Kimmu ⱨangning tegigǝ qüxǝr?» deyixi, bir kixi ɵz gunaⱨining bǝdilini tɵlimǝkqi bolup dozahta bir mǝzgil tursam andin gunaⱨimdin halas bolimǝn» demǝkqi bolƣini; bu, Mǝsiⱨning ɵlümidǝ gunaⱨimiz üqün jaza tartip bǝdǝl tɵlixining manga (xundaⱪla ⱨeqkimgǝ) keriki yoⱪ; muxundaⱪ degǝn kixi «Mǝsiⱨni ɵlümdin kim ⱪayturar» degǝn bolidu, yǝni «Mǝsiⱨni ɵlüm yolidin ⱪayturux kerǝk, uning ɵlüxi kerǝksiz, ǝhmiⱪanǝ ixtur» degüqi bolidu. Yiƣip eytⱪanda, ⱨeqkim ɵzigǝ tayinip Hudaning mukǝmmǝl ⱨǝⱪⱪaniyliⱪiƣa yetǝlmǝydu; ⱨeqkim ɵz gunaⱨi üqün ɵzi bǝdǝl toliyǝlmǝydu.

■10:7 Ⱪan. 30:13

□10:8 «Sɵz-kalam sanga yeⱪindur, tilingda wǝ dilingdidur!» — «Ⱪan.» 30:14.

■10:8 Ⱪan. 30:12-14.

□10:11 «Uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqining ⱨǝrbiri ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪaritilmas» — «Yǝx.» 28:16.

■10:11 Yǝx. 28:16; Rim. 9:33.

□10:12 «Qünki bu jǝⱨǝttǝ Yǝⱨudiylar bilǝn Greklarning pǝrⱪi yoⱪ» — demǝk, «bu jǝⱨǝttǝ (Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ nijatⱪa erixixtǝ) Yǝⱨudiylar bilǝn Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrning pǝrⱪi yoⱪ».

■10:12 Ros. 15:9; Rim. 3:22.

□10:13 «Kimdikim Rǝbning namini qaⱪirip nida ⱪilsa ⱪutⱪuzulidu» — «Yo.» 2:32.

■10:13 Yo. 2:32; Ros. 2:21.

□10:15 «Aman-hatirjǝmlik toƣruluⱪ hux hǝwǝrni, bǝht-saadǝt toƣruluⱪ hux hǝwǝrni yǝtküzgǝnlǝrning ayaƣliri nemidegǝn güzǝl-ⱨǝ!» — «Yǝx.» 52:7, «Naⱨ.» 1:15. Mǝnisi bǝlkim «hux hǝwǝr yǝtküzgǝnlǝr kǝlgǝndǝk waⱪtida kǝlgǝn!» degǝnni ɵz iqigǝ alidu. Bǝzi kona kɵqürmǝ yazmilarda «bǝht-saadǝt toƣruluⱪ hux hǝwǝrni...» degǝn sɵzlǝr tepilmaydu.

■10:15 Yǝx. 52:7; Naⱨ. 2:1.

□10:16 «I Pǝrwǝrdigar, bizning hǝwirimizgǝ kimmu ixǝndi?» — «Yǝx.» 53:1.

■10:16 Yǝx. 53:1; Yⱨ. 12:38.

□10:17 «... etiⱪad hǝwǝrni anglaxtin kelidu wǝ xu hǝwǝr Mǝsiⱨ toƣruluⱪ sɵzdǝ anglitilidu» — bǝzi kona kɵqürmǝ yazmilar: «... etiⱪad hǝwǝrni anglaxtin kelidu wǝ xu hǝwǝr Hudaning sɵzidǝ anglitilidu» deyilidu.

□10:18 «Lekin xuni soraymǝnki, ular xu hǝwǝrni anglimiƣanmidu? Əlwǝttǝ anglidi...» — bǝzi alimlar muxu yǝrdiki «ular»ni Israillarni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin keyinki ayǝt alaⱨidǝ Israillarning «anglixi» toƣruluⱪ bolƣaqⱪa, «ular»ni dunyadiki barliⱪ adǝmlǝr, Yǝⱨudiylar wǝ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrnimu kɵrsǝtsǝ kerǝk, dǝp ⱪaraymiz. Bu ayǝtni xundaⱪ qüxinimizki, «Ⱨǝmmǝ adǝm angliƣan; xunga, Yǝⱨudiy hǝlⱪimu qoⱪum angliƣan». «Ularning sadasi pütkül dunyaƣa, sɵzliri yǝr yüzining ⱪǝrlirigǝ yǝtti» — «Zǝb.» 19:4. Zǝburdiki bu sɵzlǝr ǝsli asmandiki nurluⱪ jisimlar Hudaning uluƣluⱪini barliⱪ alǝmgǝ ipadiligǝnliki toƣruluⱪ idi. Rosul Pawlus bu sɵzni nǝⱪil kǝltürüp Injildiki hux hǝwǝr dunyadiki ⱨǝr yǝrlǝrgǝ yorutulup tarⱪitilmaⱪta, demǝkqi.

■10:18 Zǝb. 19:4

□10:19 ««Ⱨeq hǝlⱪ ǝmǝs» bolƣan bir hǝlⱪ arⱪiliⱪ silǝrdǝ ⱨǝsǝt ⱪozƣaymǝn, nadan bir hǝlⱪ arⱪiliⱪ ƣǝzipinglarni ⱪozƣaymǝn» — «Ⱪan.» 32:21. Demǝk, baxⱪa ǝllǝr angliƣan, ⱪobul ⱪilƣan yǝrdǝ, Israil qoⱪum qüxǝngǝn. Israillar ǝsli «nadan, bilimsiz, hudasiz» dǝp ⱨesabliƣan Yǝⱨudiy bolmiƣan ⱨǝrⱪaysi yat millǝttin bolƣan ixǝngüqi kixilǝrning hux hǝwǝrgǝ ixǝngǝqkǝ «Hudaning yengi hǝlⱪi» bolƣanliⱪini, ularning bǝhtini kɵrüp ⱨǝsǝt ⱪilidu, ⱨǝtta ularƣa ƣǝzǝplinidu. Musa pǝyƣǝmbǝrning «ⱨeq hǝlⱪ ǝmǝs» degǝn sɵzi kǝlgüsi zamanda ⱨasil ⱪilinidiƣan Mǝsiⱨning jamaitini kɵrsitidu. Ularning kɵpinqisi ⱨǝrⱪaysi millǝtlǝrdin kǝlgǝqkǝ, birinqidin ular «bir hǝlⱪ» yaki «bir ǝl» bolalmaydu; ikkinqidin, ularning arisida Yǝⱨudiylar kɵp bolmaydu. Ular ⱨǝrhil kixilǝrdin tǝrkib tapⱪaqⱪa, Yǝⱨudiylar ularni «bir hǝlⱪ» yaki «bir ǝl» ⱨesablimaydu ⱨǝm «ⱨeq hǝlⱪ ǝmǝslǝr» dǝp ⱪaraydu.

■10:19 Ⱪan. 32:21.

□10:20 «Ɵzümgǝ intilmigǝnlǝrgǝ Ɵzümni tapⱪuzdum, Meni sorimiƣanlarƣa Ɵzüm kɵründüm» — «Yǝx.» 65:1.

■10:20 Yǝx. 65:1.

□10:21 «Mǝn kün boyi bu itaǝtsiz wǝ tǝrsa hǝlⱪⱪǝ ⱪollirimni uzitip intilip kǝldim!» — «Yǝx.», 65:2.

■10:21 Yǝx. 65:2.