Baxⱪa birhil tǝrjimisi «ɵqüp ketiwatⱪan ǝⱨdǝ...». «ǝmǝldin ⱪaldurulidiƣan ǝⱨdining parlaⱪ nuriƣa kɵzini tikip ⱪaraxning aⱪiwitigǝ uqrap kǝtmisun dǝp...» — «ⱪaraxning aⱪiwiti» — biz bu sɵzni xu mǝnidǝ qüxinimizki, kona ǝⱨdǝ (Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun) astida, insanning gunaⱨⱪa patⱪan ⱨaliti pax ⱪilinƣaqⱪa, Hudaning xan-xǝripigǝ biwasitǝ ⱪaraxning aⱪiwiti ɵlüm bolatti. «Mis.» 34:34ni kɵrüng. ■ Mis. 34:35; Rim. 10:4. 14 Əmma ularning oy-kɵngülliri ⱪadaⱪlaxⱪanidi; qünki bügüngǝ ⱪǝdǝr kona ǝⱨdini oⱪuƣinida muxu qümpǝrdǝ eliwetilmǝy kǝldi; qünki pǝⱪǝt Mǝsiⱨdǝ bolƣandila u elip taxliwetilidu. □ «qünki bügüngǝ ⱪǝdǝr kona ǝⱨdini oⱪuƣinida muxu qümpǝrdǝ eliwetilmǝy kǝldi...» — «kona ǝⱨdǝ» muxu yǝrdǝ, bolupmu Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunni, yǝni Tǝwratning «Yaritilix»tin «Ⱪanun xǝrⱨi»giqǝ bolƣan bǝx ⱪismini kɵrsitidu. ■ Yǝx. 6:10; Əz. 12:2; Mat. 13:11; Ros. 28:26; Rim. 11:8. 15 Əmma bügüngǝ ⱪǝdǝr, Musaning yazmiliri oⱪulƣinida xu qümpǝrdǝ yǝnila ⱪǝlbini yepiwalmaⱪta. 16 Əmma ⱨǝrkim Rǝbgǝ ⱪarap burulsa, qümpǝrdǝ elip taxlinidu. ■ Mat. 13:11; Rim. 11:23; 1Kor. 2:10. 17 Əmma Rǝb xu Roⱨtur; wǝ Rǝbning Roⱨi ⱪǝyǝrdǝ bolsa, xu yǝrdǝ ⱨɵrlük bolidu. □ «Əmma Rǝb xu roⱨtur» — «Roⱨ» bolsa Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi», yǝni «yengi ǝⱨdǝ» arⱪiliⱪ mǝnggülük ⱨayatni elip kelidiƣan Roⱨni kɵrsitidu. ■ Yⱨ. 4:24. 18 Wǝ biz ⱨǝmmimizning yüzimiz qümpǝrdisiz ⱨalda Rǝbning xan-xǝripigǝ ⱪariƣinida, Uning ohxax süritidǝ boluxⱪa Roⱨ bolƣan Rǝb tǝripidin xan-xǝrǝp üstigǝ xan-xǝrǝp ⱪoxulup ɵzgǝrtilmǝktimiz.□ «Biz ⱨǝmmimizning yüzimiz qümpǝrdisiz ⱨalda Rǝbning xan-xǝripigǝ ⱪariƣinida, Uning ohxax süritidǝ boluxⱪa Roⱨ bolƣan Rǝb tǝripidin xan-xǝrǝp üstigǝ xan-xǝrǝp ⱪoxulup ɵzgǝrtilmǝktimiz» — «ohxax süriti» (yaki «ohxax sürǝt-obrazi») — Rǝb Əysaning Ɵzining süriti. ■ 1Kor. 13:12; 2Kor. 5:7.
■3:1 2Kor. 5:12; 10:8.
□3:2 «Silǝr ɵzünglar bizning tǝwsiyinamimizdursilǝr, ⱪǝlbimizdǝ pütülgǝn, ⱨǝr insanƣa tonux bolƣan wǝ oⱪulidiƣan» — demǝk, Korinttiki etiⱪadqilarning nijatni yengi ⱪobul ⱪilƣan waⱪtida mutlǝⱪ ɵzgǝrtilgǝn yengi yürüx-turuxliri Pawlusning ǝjrining ⱨǝr adǝmgǝ kɵrünǝrlik bolƣan mewisi, uning ⱨǝⱪiⱪiy rosul ikǝnlikigǝ ispat idi.
□3:3 «Silǝrning biz tǝripimizdin pǝrwix ⱪilinƣan, Mǝsiⱨning mǝktupi ikǝnlikinglar» — «pǝrwix ⱪilinƣan» yaki «yǝtküzülidiƣan, yollanƣan». grek tilida «kɵyünüp beⱪilƣan» yaki «hizmiti ⱪilinƣan». «bu mǝktup siyaⱨ bilǝn ǝmǝs, bǝlki tirik Hudaning Roⱨi bilǝn yezilƣan; tax tahtaylarƣa ǝmǝs, bǝlki ⱪǝlbning ǝtlik tahtayliriƣa pütüklüktur» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun «tax tahtalar»ƣa pütüklük idi. Muxu yǝrdiki «ǝtlik» sǝlbiy mǝnidǝ ǝmǝs, bǝlkim «yumxaⱪ, ⱪattiⱪ bolmiƣan», «tax»ning ǝksini bildüridu.
■3:3 Mis. 24:12; 34:1; Yǝr. 31:33; Əz. 11:19; 36:26; Ibr. 8:10.
□3:6 «U bizni yengi ǝⱨdining hizmǝtkarliri boluxⱪa iⱪtidarliⱪ ⱪildi; bu ǝⱨdǝ pütüklük sɵz-jümlilǝrgǝ ǝmǝs, bǝlki Roⱨⱪa asaslanƣan» — muxu ayǝttiki «pütüklük sɵz-jümlilǝr» Musaƣa qüxürülgǝn ⱪanunni, yǝni «kona ǝⱨdǝ»ni kɵrsitidu; «Roⱨ» bolsa Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. «Yengi ǝⱨdǝ» toƣruluⱪ «Yǝr.» 31:31-34 wǝ «Yǝrǝmiya»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»ni kɵrüng. «Qünki pütüklük sɵz-jümlilǝr adǝmni ɵltüridu; lekin Roⱨ bolsa adǝmgǝ ⱨayat kǝltüridu» — bu sɵzlǝrning toluⱪ mǝnisini qüxinix üqün «Rim.» 3:19-23, 7-bab wǝ 8:1-16ni kɵrüng. «Roⱨ» Hudaning Roⱨi, ǝlwǝttǝ.
■3:6 2Kor. 5:18; Ibr. 8:6, 8.
□3:7 «Israillar Musaning yüzidǝ julalanƣan xan-xǝrǝptin yüzigǝ kɵzlirini tikip ⱪariyalmiƣan yǝrdǝ» — bu wǝⱪǝ «Mis.» 34:29-35dǝ hatirilǝngǝn. «(gǝrqǝ xu xan-xǝrǝp ⱨazir ǝmǝldin ⱪaldurulƣan bolsimu)» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «gǝrqǝ xu nur asta-asta yoⱪiliwatⱪan bolsimu». Pawlus bu ikki bisliⱪ sɵzlǝrni bǝlkim ǝtǝy ixlǝtkǝn, xunga ikkila tǝrjimisi bǝlkim toƣridur.
■3:7 Mis. 24:12; 34:1,30; Ⱪan. 10:1.
□3:11 «qünki ǝmǝldin ⱪaldurulƣan ix ǝslidǝ xan-xǝrǝp bilǝn kǝltürülgǝn yǝrdǝ,...» — «ǝmǝldin ⱪaldurulƣan ix» yaki «ajizlap yoⱪiliwatⱪan ix».
□3:12 «biz tolimu yürǝklik bolimiz» — yaki «biz jasarǝtlik sɵzlǝymiz».
□3:13 «ǝmǝldin ⱪaldurulidiƣan ǝⱨdǝ» — «kona ǝⱨdǝ»ning «ǝmǝldin ⱪaldurulƣanliⱪi»ni toluⱪraⱪ qüxinix üqün «Rim.» 3:19-4:25, 7:7-8:4, «Gal.» 1:2-4:7ni oⱪung). Baxⱪa birhil tǝrjimisi «ɵqüp ketiwatⱪan ǝⱨdǝ...». «ǝmǝldin ⱪaldurulidiƣan ǝⱨdining parlaⱪ nuriƣa kɵzini tikip ⱪaraxning aⱪiwitigǝ uqrap kǝtmisun dǝp...» — «ⱪaraxning aⱪiwiti» — biz bu sɵzni xu mǝnidǝ qüxinimizki, kona ǝⱨdǝ (Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun) astida, insanning gunaⱨⱪa patⱪan ⱨaliti pax ⱪilinƣaqⱪa, Hudaning xan-xǝripigǝ biwasitǝ ⱪaraxning aⱪiwiti ɵlüm bolatti. «Mis.» 34:34ni kɵrüng.
□3:14 «qünki bügüngǝ ⱪǝdǝr kona ǝⱨdini oⱪuƣinida muxu qümpǝrdǝ eliwetilmǝy kǝldi...» — «kona ǝⱨdǝ» muxu yǝrdǝ, bolupmu Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunni, yǝni Tǝwratning «Yaritilix»tin «Ⱪanun xǝrⱨi»giqǝ bolƣan bǝx ⱪismini kɵrsitidu.
■3:14 Yǝx. 6:10; Əz. 12:2; Mat. 13:11; Ros. 28:26; Rim. 11:8.
■3:16 Mat. 13:11; Rim. 11:23; 1Kor. 2:10.
□3:17 «Əmma Rǝb xu roⱨtur» — «Roⱨ» bolsa Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi», yǝni «yengi ǝⱨdǝ» arⱪiliⱪ mǝnggülük ⱨayatni elip kelidiƣan Roⱨni kɵrsitidu.
■3:17 Yⱨ. 4:24.
□3:18 «Biz ⱨǝmmimizning yüzimiz qümpǝrdisiz ⱨalda Rǝbning xan-xǝripigǝ ⱪariƣinida, Uning ohxax süritidǝ boluxⱪa Roⱨ bolƣan Rǝb tǝripidin xan-xǝrǝp üstigǝ xan-xǝrǝp ⱪoxulup ɵzgǝrtilmǝktimiz» — «ohxax süriti» (yaki «ohxax sürǝt-obrazi») — Rǝb Əysaning Ɵzining süriti.