105
105-küy •••• Huda Israil hǝlⱪigǝ kɵrsǝtkǝn mɵjizǝ ⱨǝm xapaǝtlǝrning tarihi
Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür eytinglar,
Uning namini qaⱪirip iltija ⱪilinglar,
Uning ⱪilƣanlirini hǝlⱪlǝr arisida ayan ⱪilinglar! «Uning (Pǝrwǝrdigarning) ⱪilƣanlirini hǝlⱪlǝr arisida ayan ⱪilinglar!» — bu uluƣ küydǝ «Yar.» 12-41 bablar, «Mis.» 1-24 bablardiki tarih kɵzdǝ tutulidu.   1Tar. 16:8-22
Uningƣa nahxilar eytip, Uni küylǝnglar;
Uning pütkül karamǝt mɵjiziliri üstidǝ seƣinip oylininglar.
Muⱪǝddǝs namidin pǝhirlinip danglanglar,
Pǝrwǝrdigarni izdigüqilǝrning kɵngli xadlansun! Zǝb. 34:2-3
Pǝrwǝrdigarni ⱨǝmdǝ Uning küqini izdǝnglar,
Didar-ⱨuzurini tohtimay izdǝnglar.
Uning yaratⱪan mɵjizilirini,
Karamǝt-alamǝtlirini ⱨǝm aƣzidin qiⱪⱪan ⱨɵkümlirini ǝstǝ tutunglar,
I Uning ⱪuli Ibraⱨim nǝsli,
Ɵzi talliƣanliri, Yaⱪupning oƣulliri!
U, Pǝrwǝrdigar — Hudayimiz,
Uning ⱨɵkümliri pütkül yǝr yüzididur.
Ɵzi tüzgǝn ǝⱨdisini ǝbǝdiy yadida tutidu —
— Bu Uning ming ǝwladⱪiqǝ wǝdixlǝxkǝn sɵzidur, —
Yǝni Ibraⱨim bilǝn tüzgǝn ǝⱨdisi,
Isⱨaⱪⱪa iqkǝn ⱪǝsimidur.
10 U buni Yaⱪupⱪimu nizam dǝp jǝzmlǝxtürdi,
Israilƣa ǝbǝdiy ǝⱨdǝ ⱪilip berip: — «U buni Yaⱪupⱪimu nizam dǝp jǝzmlǝxtürdi...» — bu yǝrdǝ «Yaⱪup» Yaⱪupning ɵzini (Israil hǝlⱪi ǝmǝs) kɵrsitidu.   Yar. 28:13; 35:11; 1Tar. 16:17
11 «Sanga Ⱪanaan zeminini berimǝn,
Uni mirasing bolƣan nesiwǝng ⱪilimǝn», — dedi, Yar. 13:15; 15:18
12 — Gǝrqǝ xu qaƣda ularning sani az,
Etiwarƣa elinmiƣan, xu yǝrdiki musapirlar bolsimu. 1Tar. 16:19
13 Ular u yurttin bu yurtⱪa,
Bu ǝldin u ⱪǝbiligǝ kezip yürdi;
14 U ⱨeqkimning ularni ezixigǝ yol ⱪoymidi,
Ularni dǝp padixaⱨlarƣimu tǝnbiⱨ berip: — Yar. 35:5
15 Mǝn mǝsiⱨ ⱪilƣanlirimƣa tǝgmǝ,
Pǝyƣǝmbǝrlirimgǝ yaman ix ⱪilma! — dedi. «Mǝn mǝsiⱨ ⱪilƣanlirimƣa tǝgmǝ, pǝyƣǝmbǝrlirimgǝ yaman ix ⱪilma!» — mǝsilǝn, «Yar.» 20:3-7.
16 U axu yurtⱪa aqarqiliⱪni buyrudi,
Tirǝk bolƣan ax-nanni ⱪurutuwǝtti. «U... tirǝk bolƣan ax-nanni ⱪurutuwǝtti» — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda «U pütün nan (nanni kɵtüridiƣan) ⱨasisini sunduriwǝtti». Mumkinqiliki barki, ⱪǝdimki zamanlarda Yǝⱨudiy hǝlⱪi ɵz nanlirini bir ⱨasida (zihta tizilƣandǝk) kɵtürüp mangatti. Ⱨǝrⱨalda omumiy mǝnisi tǝrjimǝ ⱪilƣinimizdǝk bolsa kerǝk.
17 U ulardin burun bir adǝmni ǝwǝtkǝnidi,
Yüsüp ⱪul ⱪilip setilƣanidi. «U ulardin burun bir adǝmni ǝwǝtkǝnidi» — Huda Yüsüpni ǝwǝtti. Əmǝliyǝttǝ Yüsüpning aka-ukilirining ɵzini Misirliⱪlarƣa ⱪul boluxⱪa setiwetixi dǝl Hudaning pilani idi; xunga «Huda Yüsüpni ǝwǝtti» degili bolidu.   Yar. 37:28,36; 45:5
18 Uning putliri zǝnjirdǝ aƣridi,
Uning jeni tɵmürgǝ kirip ⱪisildi;
19 Xundaⱪla ta ɵzigǝ eytilƣan wǝⱨiy ǝmǝlgǝ axurulƣuqǝ,
Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami uni sinap tawlidi;
20 Pirǝwn adǝmlirini ǝwǝtip uni boxatⱪuzdi,
Ⱪowmlarning ⱨɵkümdari uni ⱨɵrlükkǝ qiⱪardi.
21 Uni ɵz ordisiƣa ƣojidar ⱪilip ⱪoydi,
Pütün mal-mülkigǝ baxliⱪ ⱪilip tǝyinlǝp, Yar. 41:40
22 Ɵz wǝzirlirini uning ihtiyarida bolup tǝrbiyilinixkǝ,
Aⱪsaⱪalliriƣa danaliⱪ ɵgitixkǝ tapxurdi.
23 Xuning bilǝn Israil Misirƣa kǝldi,
Yaⱪuplar Ⱨamning zeminida musapir bolup yaxidi. «Xuning bilǝn Israil Misirƣa kǝldi, Yaⱪuplar Ⱨamning zeminida musapir bolup yaxidi» — bu ayǝttǝ «Israil» ⱨǝm «Yaⱪuplar» ⱨǝzriti Yaⱪup wǝ uning ailisidikilirini (xu qaƣda 70qǝ adǝm) kɵrsitidu.
24  Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪini kɵp nǝsillik ⱪilip,
Əzgüqiliridin küqlük ⱪildi. Mis. 1:7, 9
25 U Misirliⱪlarning ⱪǝlbidǝ Ɵz hǝlⱪigǝ nǝprǝt ⱨasil ⱪildi,
Ularni Ɵz ⱪulliriƣa ⱨiylǝ-mikirlik boluxⱪa mayil ⱪildi. Mis. 1:9,10,12
26 U Ɵz ⱪuli bolƣan Musani,
Ɵzining talliƣini Ⱨarunni yollidi. Mis. 3:10; 4:12
27 Ular Misirda ilaⱨiy alamǝtlǝrni ayan ⱪilip,
Ⱨam zeminida uning mɵjizilirini ornatti. Mis. 7:9
28 Pǝrwǝrdigar ⱪarangƣuluⱪni ǝwǝtip,
Zeminni zulmǝtkǝ ⱪaplitiwǝtti;
Misirliⱪlar Uning ǝmrigǝ ⱪarxi turƣan ǝmǝsmu? «Pǝrwǝrdigar ⱪarangƣuluⱪni ǝwǝtip, zeminni zulmǝtkǝ ⱪaplitiwǝtti; Misirliⱪlar Uning ǝmrigǝ ⱪarxi turƣan ǝmǝsmu?» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Pǝrwǝrdigar ⱪarangƣuluⱪni ǝwǝtip, ⱪarangƣuluⱪlar bolsa Uning buyruⱪiƣa ⱪarxiliⱪ kɵrsǝtmidi».
29 U ularning sulirini ⱪanƣa aylandurdi,
Beliⱪlirini ⱪurutiwǝtti.
30 Ularning yǝrlirini miȥ-miȥ paⱪilar basti,
Xaⱨ-ǝmirlirining ⱨujriliriƣimu ular tolup kǝtti.
31 U bir sɵz bilǝnla, ƣuȥ-ƣuȥ qiwinlar besip kǝldi;
Ⱨǝmmǝ bulung-puqⱪaⱪlarda ƣing-ƣing uqar qümülilǝr.
32 U yamƣurning orniƣa mɵldür yaƣdurup,
Bu zeminƣa yalⱪunluⱪ ot qüxürdi.
33 U üzüm tallirini, ǝnjur dǝrǝhlirini urdi,
Zemindiki dǝrǝhlǝrni sunduruwǝtti.
34 U bir sɵz ⱪilixi bilǝnla, qekǝtkilǝr kǝldi,
Sansiz yutⱪur ⱨaxarǝtlǝr miȥildap,
35 Zeminida bar bolƣan giyaⱨlarni yutuwǝtti,
Etizlarning barliⱪ ⱨosullirini yǝp tügǝtti.
36  Ahirda zeminidiki barliⱪ tunji tuƣulƣanlarni,
Ularning ƣururi bolƣan birinqi oƣul balilirini ⱪiriwǝtti. Zǝb.78:51
37 Ɵz hǝlⱪini bolsa, altun-kümüxlǝrni kɵtürgüzüp qiⱪardi,
Ⱪǝbililiridǝ birsimu yiⱪilip qüxüp ⱪalƣini yoⱪ.
38 Ularning qiⱪⱪiniƣa Misir huxal boldi,
Qünki ularning wǝⱨimisi Misirliⱪlarƣa qüxti. Mis. 12:33
39 U ularƣa bulutni sayiwǝn boluxⱪa,
Otni tündǝ nur boluxⱪa bǝrdi.
40 Ular soridi, U bɵdinilǝrni qiⱪardi,
Ularni samawiy nan bilǝn ⱪandurdi.
41 U taxni yardi, sular bulduⱪlap qiⱪti;
Ⱪaⱪasliⱪta dǝryadǝk aⱪti.
42 Qünki U bǝrgǝn muⱪǝddǝs sɵzini,
Ɵz ⱪuli Ibraⱨimni ǝstǝ tutti. Yar. 15:14
43 U hǝlⱪini xad-huramliⱪ bilǝn,
Ɵz talliƣinini xadiyanǝ tǝntǝnilǝr bilǝn azadliⱪⱪa qiⱪardi. Mis. 14:8; Qɵl. 33:3
44 U ularƣa ǝllǝrning zeminlirini berip,
Ularni hǝlⱪlǝrning ǝjir-meⱨnǝtlirigǝ muyǝssǝr ⱪildi,
45 Bu, ularning Uning bǝlgilimilirini tutup,
Ⱪanunliriƣa itaǝt ⱪilixi üqün idi!
Ⱨǝmdusana! Mis. 19:4, 5, 6; Ⱪan. 4:1, 40; 6:21, 22, 23, 24, 25
 
 

105:1 «Uning (Pǝrwǝrdigarning) ⱪilƣanlirini hǝlⱪlǝr arisida ayan ⱪilinglar!» — bu uluƣ küydǝ «Yar.» 12-41 bablar, «Mis.» 1-24 bablardiki tarih kɵzdǝ tutulidu.

105:1 1Tar. 16:8-22

105:3 Zǝb. 34:2-3

105:10 «U buni Yaⱪupⱪimu nizam dǝp jǝzmlǝxtürdi...» — bu yǝrdǝ «Yaⱪup» Yaⱪupning ɵzini (Israil hǝlⱪi ǝmǝs) kɵrsitidu.

105:10 Yar. 28:13; 35:11; 1Tar. 16:17

105:11 Yar. 13:15; 15:18

105:12 1Tar. 16:19

105:14 Yar. 35:5

105:15 «Mǝn mǝsiⱨ ⱪilƣanlirimƣa tǝgmǝ, pǝyƣǝmbǝrlirimgǝ yaman ix ⱪilma!» — mǝsilǝn, «Yar.» 20:3-7.

105:16 «U... tirǝk bolƣan ax-nanni ⱪurutuwǝtti» — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda «U pütün nan (nanni kɵtüridiƣan) ⱨasisini sunduriwǝtti». Mumkinqiliki barki, ⱪǝdimki zamanlarda Yǝⱨudiy hǝlⱪi ɵz nanlirini bir ⱨasida (zihta tizilƣandǝk) kɵtürüp mangatti. Ⱨǝrⱨalda omumiy mǝnisi tǝrjimǝ ⱪilƣinimizdǝk bolsa kerǝk.

105:17 «U ulardin burun bir adǝmni ǝwǝtkǝnidi» — Huda Yüsüpni ǝwǝtti. Əmǝliyǝttǝ Yüsüpning aka-ukilirining ɵzini Misirliⱪlarƣa ⱪul boluxⱪa setiwetixi dǝl Hudaning pilani idi; xunga «Huda Yüsüpni ǝwǝtti» degili bolidu.

105:17 Yar. 37:28,36; 45:5

105:21 Yar. 41:40

105:23 «Xuning bilǝn Israil Misirƣa kǝldi, Yaⱪuplar Ⱨamning zeminida musapir bolup yaxidi» — bu ayǝttǝ «Israil» ⱨǝm «Yaⱪuplar» ⱨǝzriti Yaⱪup wǝ uning ailisidikilirini (xu qaƣda 70qǝ adǝm) kɵrsitidu.

105:24 Mis. 1:7, 9

105:25 Mis. 1:9,10,12

105:26 Mis. 3:10; 4:12

105:27 Mis. 7:9

105:28 «Pǝrwǝrdigar ⱪarangƣuluⱪni ǝwǝtip, zeminni zulmǝtkǝ ⱪaplitiwǝtti; Misirliⱪlar Uning ǝmrigǝ ⱪarxi turƣan ǝmǝsmu?» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Pǝrwǝrdigar ⱪarangƣuluⱪni ǝwǝtip, ⱪarangƣuluⱪlar bolsa Uning buyruⱪiƣa ⱪarxiliⱪ kɵrsǝtmidi».

105:36 Zǝb.78:51

105:38 Mis. 12:33

105:42 Yar. 15:14

105:43 Mis. 14:8; Qɵl. 33:3

105:45 Mis. 19:4, 5, 6; Ⱪan. 4:1, 40; 6:21, 22, 23, 24, 25