Selusien koa helamu ten
Taetas
?Isei mutis selusien koanik?
Umen 28 mul viteni vit Pol rokol out Rom tuai ka meatin tavaeen keil amul alei kati en eim tai.✡ Umen 28:30-31 Ka tisien sav keil koa mul en Tus Votut ka koa mul en tus sav keil aviteni avit kavmen ten out Rom alokovein Pol va.
En ualien keil onen, Pol kur Taetas ka Timoti ka meatin sav keil. Ka navong asao en meatin keil en aelan ten out Krit, Pol ling Taetas valosil kat revi Kristin hau keil.✡ Taet 1:5 Ka navong arokol taon ten out Efeses, Pol ling Timoti valosil kat Kristin keil.✡ 1Tim 1:3
Ling Taetas en Krit evus,✡ Taet 1:5; 2:15; 3:12-13 Pol mules mual en ualien onen keke vasao en Kristin keil en taon sav keil. Navong rokol taon ten out Pilipae en provins ten out Masedonia, Pol raengon longlongien tai keke keilu luvotini keih en umen onealu. Sakini mutis selusien koanik vakataun Taetas✡ Taet 1:1 en sua 64 AD (sua keil koa katau en avong Iesu avasi). Mutisi evus, Pol va en out Rom. Ka en out enek, meatin tavaeen keil ten out Rom avuli kati, ka aso risi va en eim takeih avong tamun.
?Isei vuli selusien koanik mulamu?
Pol mutis selusien koanik va min Taetas.✡ Taet 1:4 Avong tai, Pol va vales hetetamen keil ten sios ten out Serusalem keke vahit kilea umen onen ral min koakeil arvitei Siu.✡ 2Tim 2:8 En avong enek, kei kur Taetas koa vi Kristin tai, ka rovitei koan Siu.✡ Kal 2:3 Taetas musil Pol avong houlu: en sios ten out Korin,✡ 2Kor 7:6; 8:23 en sios ten out Dalmesia,✡ 2Tim 4:10 ka en sios ten out Krit.✡ Taet 1:5 Pol viteni mini keke hetie lat elda keil, hesel kat Kristin keil anousiltei mun hihiseien ten luvosien, ka houm hetokol avong koa Pol hesila meatin sav hemai hekur vulin.✡ Taet 3:12
?Pol mutis selusien koanik vensa?
Pol en vati vahit kilea sakien tetahos onen metai keil ten Sios min Taetas – Elda keil ilosil kat revi meatin keil ten Sios, um hekeih en umen onen Ahi, ka ihisein meatin keil en hihiseien koa tetahos.✡ Taet 1:5,9 Pol viteni vit elda tai hehi vati meatin koa mul losil kat revi teim sen✡ Taet 1:6 ka lei kat revi sakien keil onen.✡ Taet 1:7-8
Pol en vati vasel kat Taetas usil meatin taluvosien keil – Ven sakien onen me-Krit keil tisa mok,✡ Taet 1:12 Pol vis Taetas keke hesel kat keil hekeih ka hehisein keil en hihiseien koa mal.✡ Taet 1:10-16 Vangi Siu keil koa e vati avasel kutut vatal min Taetas, Pol viteni mini keke noumontei rea natal min keil.✡ Taet 3:9-11
Pol en vati vahit kilea sakien tetahos ten Kristin keil min Taetas – Pol vis Taetas keke hehisein revi ulmatu keil,✡ Taet 2:2 ahin keil,✡ Taet 2:3-5 meatin hau keil✡ Taet 2:6-8 ka slev keil.✡ Taet 2:9-10 Pol vit kilea keke Ahi mul san keihoen min koakeil amusili.✡ Taet 2:11-15
Pol en vati vahit kilea sakien koa Kristin keil umoni en meatin sav keil min Taetas – Pol en vati keke Kristin keil ten Sios ito en tomat hetal min meatin sav keil. Ilong kat kavmen,✡ Taet 3:1 ka anaselustei natisa kat meatin sav keil.✡ Taet 3:2 Anoumontei rea natal min koakeil rendemien one teisav.✡ Taet 3:9-11 Kristin keil e navobongentei keke keil emun amumon vati sakien keil ekek mulamu, ka katau suk Ahi viles moulien one.✡ Taet 3:3-7
Mari rendemien tai ten selusien koanik mul en Taetas 1:5
Navong nalinguk komules en out Krit, navisuk keke kovoum vasin tounah koa lomum rani mules en meatin onen Ahi keil. Ka navisuk kovatie lat elda keil ten Sios en meteimal vasi. Kindem kat selkatien keil onak.
Mari rendemien tamun ten selusien koanik mul en Taetas 3:4-5
Ka avaseini ir romukonesek, tahosien ka en envatien onen Ahi koa mutut ir mai kistal en ir. Kei kur koe ir ran tisaen orer, rovitei ven etai tounah koa tahos romumoni. Mumoni min ir veni en mahis ir. Kei san Ninin Votut min ir koa kas moteinir ran tisaen, ka san moulien hau ka sakien hau min ir.
?Asa mul en selusien koanik?
1. Hihiseien usil sakien onen elda keil. (1:1-9)
2. Hihiseien usil meatin taluvosien keil. (1:10-16)
3. Hihiseien usil sakien onen Kristin keil. (2:1-15)
4. Hihiseien usil sakien koa Kristin keil umoni min mesav keil. (3:1-15)
1
Hitkileaen onen Pol usil leta koanik
1 Inau Pol, meatin toumien onen Ahi ka eiloheh onen Iesu Kristo.
Ahi rie lat nau ka Iesu sila nau makataun demkatien onen meatin koa Ahi rie lat keil ihi onen. Ka sila inau mun keke nisakin keil ilea anatinien ten sise koa akilea avamai avamal en meten Ahi. 2 Koakeil akilea avousil vati demkatien enek veni amundesin Ahi keke hesan moulien koa sakras vavus min keil. Veni mulamu en avong Ahi mumon out netan, kei vat kati keke hesan moulien enek min ir. Ka kei sakras valiluvos. 3 Ka en avong koa kei vit mal, Ahi ten mututien sakin aneite ten hatkatien onen mai kistal. Kei mul kistal en selusien keil koa Ahi sani minau, ka meng kat nau keke mahiteni min meatin sav keil. ✡ Efes 1:9-10; 1Tim 1:1,11; Taet 2:10; 3:4
4 Taetas, keik kosuval natkuli kati, ka namutis minuk veni demkatien oralu vatte tas. ✡ 2Kor 8:23; Kal 2:3; 2Tim 4:10; 1Tim 1:2
Navisi keke Ahi Tamer ka Iesu Kristo, koa mutut ir, luhesan more envatien ka tomat onealu hel enuk.
Iling elda keil en Sios hemukave
5 Navong nalinguk komules en out Krit, navisuk keke kovoum vasin tounah koa lomum rani mules en meatin onen Ahi keil. Ka navisuk kovatie lat elda keil ten Sios en meteimal vasi. Kindem kat selkatien keil onak: 6 elda tai, sakien onen hetolas, ka ahin onen hetas. Titan keil usil Iesu ka sakien one hetahos keke meatin sav keil asakras avasel kutut kat keil avahit vatie keih ka arlong kattei tata one. ✡ 1Tim 3:2-7; 2Tim 2:24-26 7 Navong koling meatin koa vahi metai ten Sios keke valosil kat meatin keil onen Ahi, sakien onen hetolas. Nahitei meatin koa mul vasi kei, ka tin natamureitei. Nahitei meatin tamunmunien vuo meatin tatituen. Nakurtei mani en sakien koa tisa. !Vuo! 8 Hehi vati meatin koa hekur revi meatin sav en teim sen, ka en hehat tounah koa tahos. Rendemien onen hekeih en umen koa kei vuli kati, ualien onen hetahos, moulien onen hemal, ka kilea valei kat revi sakien keil onen. 9 Metai enek, hehuli kat hihiseien usil Iesu koa roviseini eni. Heilea keke hihiseien keil enek avi anatin. Sakini, kilea valamun meatin sav en sise ten maluen, ka hehisein keil en asa koa vi anatin. Ka munak meatin sav keil iselus karen hihiseien onen, metai enek kilea vatie min keil keke asa koa keil aviteni vi heisav enges. ✡ 1Tim 1:10; 2Tim 4:3; Taet 2:1
10 Naviteni mukok veni meatin houlu arvouhoutei en hetetamen keil ten Sios. Hihiseien onen meatin keil enek vi heisavos ka aluvos meatin sav keil keke avousil keil. Keil aviseini keke meatin onen Ahi keil usil sakien emok onen Siu keil ka iha en vekahoi. 11 !Timoti, e vati keke kisakin keil ihat keil en hihiseien tatisa one! Veni keil amul asakin vatiamal keil amusil hihiseien one ka aviles ran Iesu Kristo. Ka amumoni mukonek veni e vati enges avakur mani eni. !Koanek romaltei! ✡ 2Tim 3:6; Sion 10:12; 1Pit 5:2 12 Mari tiser tai telamu onen meatin keil ten out Krit, kei varei vit usil sakien keil one vit,
“Koakeil ten out Krit,
aluvos lises, sakien one kalkali,
ave mah ka amules amundem anien en avong vasi.”
13 Selusien enek vi anatin. Sakini, kisel kat keil hekeih. Hesakini, keil usil hihiseien koa mal enges. ✡ 2Tim 4:2 14 Anousiltei mun tunien telamu onen Siu keil, vuo mengkatien keil koa ka en meatin keil koa asesein anatinien onen Ahi. ✡ 1Tim 1:4; 4:7 15 Koakeil moulien one mal en meten Ahi, tounah vasi mal en keil.* Suval 1Tim 4:3-5 viteni, tiser taluvosien keil avisein meatin keil keke sakien koan ka anien koan emun kilea vasakin meatin vamai vatisa en meten Ahi. Ka Pol vit munak rokur anien en rendemien tai koa mutolas, anien vasi keil muto, ka sakien keil suval tetaliheien emun tahos. Koakeil arkurtei anatinien en Ahi ka moulien one romaltei en meten, tounah vasi romaltei en keil, ven rendemien one vi amus. Keil areingeingen asa koa mal vuo asa koa romaltei. ✡ Mat 15:11; Rom 14:20 16 En onge, keil avit akilea Ahi, ka sakien keil one rie lati keke areingeingeni. Armusiltei Ahi, sakien one suval tounah tateavo ka asakras avoumon etai tounah koa vatahos.✡ 1Sion 1:6; 2:4
✡1:3: Efes 1:9-10; 1Tim 1:1,11; Taet 2:10; 3:4
✡1:4: 2Kor 8:23; Kal 2:3; 2Tim 4:10; 1Tim 1:2
✡1:6: 1Tim 3:2-7; 2Tim 2:24-26
✡1:9: 1Tim 1:10; 2Tim 4:3; Taet 2:1
✡1:11: 2Tim 3:6; Sion 10:12; 1Pit 5:2
*1:15: Suval 1Tim 4:3-5 viteni, tiser taluvosien keil avisein meatin keil keke sakien koan ka anien koan emun kilea vasakin meatin vamai vatisa en meten Ahi. Ka Pol vit munak rokur anien en rendemien tai koa mutolas, anien vasi keil muto, ka sakien keil suval tetaliheien emun tahos.