27
Ta lə Jeju kɨ̀ Gubərnər Pilatɨ
Mar 15:1-2; Luk 23:1; Ja̰ 18:28
Kɨ̀ ndɔge ratɨ ya, njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ ꞌngatɔ́gɨ-je lə jipɨ-je dꞌingə-na̰ ə dꞌun ndu-dé kadɨ nꞌtɔli Jeju kɔgɨ. Beɓa ꞌtɔ́-é njim-njim ngá ɓá dꞌɔw siə dꞌilə-é ji Gubərnər-tɨ kɨ́ ri-é lə Pilatɨ.
Koy lə Judasɨ
Knj 1:16-20
27:3 Knj 1:18,19Lokɨ Judasɨ kɨ́ un dɔ Jeju lé, oo kɨ́ ꞌgangɨ ta dɔ Jeju-tɨ kadɨ ꞌtɔl-é rəmə, mḛḛ uwə-é kɨ̀ ta, adɨ təl kɨ̀ là ndogɨ Jeju kɨ́ kɔrmutə lé, ɔw-né adɨ njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ ꞌngatɔ́gɨ-je lə jipɨ-je lé gogɨ ə panè: «Mꞌra majal, kdɔ mꞌungɨ məsɨ dow kɨ́ ta goto dɔ-é-tɨ kɔgɨ kɨ̀ ndangɨ kare.» Ngà dḛ ꞌtəl dꞌilə-é-tɨ ꞌpanè: «Usɨ-ji né káre al, i ya to ta lə-i.» Beɓa Judasɨ sane là lé kɔgɨ mḛḛ kəy-tɨ lə Lubə, ngá ɓá ɔtɨ ɔw ilə kulə oy. Njékun dɔ njégugné-je lə Lubə dꞌɔy là lé, ə ꞌtəl ꞌpanè: «Là kɨ́ bè kin ɓá kadɨ jꞌungi ku là-tɨ kɨ́ kəy lə Lubə lé to tó-é al, kdɔ to là məsɨ.» Beɓa dꞌɔjɨ-na̰ ta dɔ là-tɨ lé, adɨ ndi-dé usɨ go-na̰-tɨ ngá ɓá dꞌɔw ꞌndogɨ-né lo ndɔr lə kɔdɨ kubə jo, kdɔ kadɨ dꞌilə dɔɓadɨ mba-je titɨ. Gin-é kin ɓá sar ɓone ya kàrè ꞌɓa-né lo ndɔr kinlé «lo ndɔr kɨ́ ꞌndogɨ kɨ̀ là məsɨ.» Tò bè kdɔ kadɨ ta kɨ́ njèpata kɨ́ ta Lubə-tɨ Jeremi pa lé, né-é ra-né né. Ḛ panè: «Dḛ ꞌtaa là kɨ́ kɔrmutə lé, kdɔ ngan Israyel-je ꞌgɨr kɨ́ dow kɨ́ bè jè kin ngà là kin ya asɨ ndogɨ-é.* 27:9 Jer 32:6-15; Jkr 11:12-13 10 Dꞌɔw ꞌndogɨ-né lo ndɔr lə kɔdɨ kubə jo, titɨ kɨ́ ꞌƁaɓe un-né ndu-é adɨ-m lé bè tɔ 27:10 Jkr 11:12-13; Jer 18:2-3; 32:6-15
Gubərnər Pilatɨ dəjɨ ta Jeju
Mar 15:2-5; Luk 23:2-5; Ja̰ 18:29-38
11 Lokɨ Jeju a̰ lo gangta-tɨ nɔ̰̀ gubərnər Pilatɨ-tɨ lé, Pilatɨ dəjɨ-é panè: «Se i ya ɓá ꞌto ngar lə jipɨ-je lé wa?» Jeju ilə-é-tɨ panè: «Ta ya tḛḛ ta-i-tɨ tin.» 12 Ngà go ta-tɨ kɨ́ ḛ pa lé, njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ ꞌngatɔ́gɨ-je lə jipɨ-je, ꞌtilə ta dɔ-é-tɨ yó-je kɨ nè-je, ngá Jeju tḛḛ ta-é ilə-tɨ al.
13 Beɓa Pilatɨ idə-é panè: «I ꞌoo ta-je lay kɨ́ ꞌtilə dɔ-i-tɨ kinlé al wa?» 14 Bè ya kàrè, Jeju ilə-tɨ al. Né kɨ́ Jeju ra kinlé ndɔjɨ Pilatɨ lé n̰a̰.
ꞌGangɨ ta koy dɔ Jeju-tɨ
Mar 15:6-14; Luk 23:13-23; Ja̰ 18:39-40
15 Kaglo ra na̰y Pakɨ-je lay ya Gubərnər ilə dangay káre taá. À to dangay kɨ́ kosɨ dow-je ya dꞌɔsɨ kagɨ dɔ-é-tɨ ɓá à kilə-é taá. 16 Ngà dɔkaglo-tɨ kinlé, dangay káre kɨ́ ꞌɓa-é Barabasɨ à nɔ̰ɔ̰ ə to dangay kɨ́ ri-é ɓá n̰a̰. 17 Beɓa Pilatɨ dəjɨ kosɨ dow-je kɨ́ ꞌkəw-na̰ lé panè: «Se ná̰ dana̰ ɓá ꞌndigi kadɨ mꞌilə-é taá madɨ-si wa? Barabasɨ əse Jeju kɨ́ ꞌɓa-é Kristɨ 27:17 Kristɨ lé kɔr mḛḛ-é to dow kɨ́ Lubə mbətɨ-é. lé wa?» 18 Pilatɨ gə kete majɨ kɨ́ dꞌilə Jeju ji-nꞌḛ̀-tɨ kdɔ kim kɨ́ dꞌim-é. 19 Ngà lokɨ Pilatɨ isɨ logangta-tɨ lé ya ɓəy rəmə, ne-é ulə kullə rɔ-é-tɨ panè: «ꞌTɔr ji-i ta-tɨ lə dow kin, kdɔ ḛ to njèra né kɨ́ njururu rəm, ɓá ndɔɔ nè kàrè, mꞌingə kɔ̰̀ n̰a̰ mḛḛ nḭ-tɨ kdɔ ta liə tɔ.»
20 Njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ ꞌngatɔ́gɨ-je lə jipɨ-je ꞌsulə kosɨ dow-je kadɨ ꞌdəjɨ Pilatɨ kadɨ ilə Barabasɨ taá, ngà Jeju tá kadɨ ꞌtɔl-é kɔgɨ. 21 Pilatɨ təl dəjɨ-dé ɓəy panè: «Se ná̰ dan dow-je-tɨ kɨ́ joo kin ə́ ꞌndigi kadɨ mꞌilə-é taá wa?» Dḛ lay ya dꞌilə-é-tɨ ꞌpanè: ꞌIlə Barabasɨ taá. 22 Pilatɨ təl dəjɨ-dé ya ɓəy panè: «Ngà ri ɓá kadɨ-m mꞌra kɨ̀ Jeju kɨ́ ꞌɓa-é Kristɨ lé wa?» Dḛ lay ya dꞌilə-é-tɨ ꞌpanè: «ꞌƁə-é kagdəsɨ-tɨ.» 23 Pilatɨ təl dəjɨ-dé ya ɓəy panè: «Ə to majal ri ya ɓá Jeju lé ra wa?» Ngà dḛ dꞌun ndi-dé kɨ taá ꞌpanè: «ꞌƁə-é kagdəsɨ-tɨ.» 24 Ngà lokɨ Pilatɨ oo kɨ́ ta-je liə ra kullə rɔ-dé-tɨ al rəm, ɓá oo kɨ́ kəm dow-je il kiriri, ɓá ꞌsingə wuuu adɨ dꞌɔw dɔ-na̰-tɨ wúr-wùr lé, un man togɨ-né ji-é takəm kosɨ dow-je-tɨ nɔ̰ɔ̰ ya, ngá ɓá idə-dé panè: «Ta məsɨ dow kɨ́ njèra né kɨ́ njururu kin à goto dɔ-m-tɨ! Ta məsɨ-é à tò dɔ-si sə̰i-tɨ ya.» 25 Beɓa lay lə dow-je kɨ́ dꞌa̰ logangta-tɨ kinlé ꞌpanè: «Kadɨ ta məsɨ-é tò dɔ-ji-tɨ sar kɨ dɔ ngan-ji-je-tɨ rəm tɔ.» 26 Beɓa Pilatɨ ilə Barabasɨ taá, ngà adɨ ꞌtində Jeju kɨ̀ ndəy marɔw, ɓəy ɓá in̰ə-é adɨ-dé kadɨ dꞌɔw ꞌɓə-é kagdəsɨ-tɨ.
Asgar-je ꞌtajɨ Jeju
Mar 15:16-20; Luk 23:11; Ja̰ 19:2-3
27 Asgar-je lə Gubərnər dꞌuwə Jeju dꞌɔw siə panata liə, ngá ɓá lay lə asgar-je ya dꞌilə-na̰ ꞌgəə dɔ-é sipɨ. 28 Ə ꞌtɔr kubɨ-je kɨ́ rɔ-é-tɨ, ɓəy ɓá dꞌulə kubɨ kɨ́ kər§ 27:28 Kubɨ kɨ́ kər yə̀l-yə̀l kɨ́ dꞌulə rɔ Jeju-tɨ lé to kubɨ ngar. Adɨ dꞌulə rɔ-é-tɨ ꞌsɔkɨ-é-né. yəl-yəl rɔ-é-tɨ. 29 ꞌRa kun dꞌojɨ jɔgɨ ngar-tɨ dꞌulə dɔ-é-tɨ rəm, dꞌulə tuwətɔ́gɨ jikɔl-é-tɨ, ngá ɓá ꞌtɔsɨ məkəjɨ-dé nangɨ nɔ̰̀-é-tɨ ə ꞌsɔkɨ-é ꞌpanè: «Lapiya ɓoo ngar lə jipɨ-je!» 30 Ə ꞌtubə yoro kəm-é-tɨ rəm, ɓá ꞌtaa tuwətɔ́gɨ kɨ́ ji-é-tɨ lé ꞌtində-né dɔ-é rəm tɔ. 31 Lokɨ asgar-je lé sɔkɨ-é asɨ-dé ngá rəmə, dꞌuwə kubɨ kɨ́ kər lé dꞌɔr kàdɨ̀-é-tɨ, ə ꞌtəl ꞌtulə kubɨ-je liə rɔ-é-tɨ gogɨ, ngá ɓá dꞌɔtɨ dꞌɔw siə kdɔ ɓə-é kagdəsɨ-tɨ.
ꞌƁə Jeju kagdəsɨ-tɨ
Mar 15:21-32; Luk 23:26-43; Ja̰ 19:17-27
32 Lokɨ dꞌḭ Jorijalḛm dꞌisɨ dꞌɔw kɨ lo-tɨ kɨ́ dꞌa ɓə Jeju kagdəsɨ-tɨ titɨ lé, dꞌingə dingəm káre kɨ́ ꞌɓa-é Simɔ̰, rəmə asgar-je dꞌində tɔ́gɨ dɔ-é-tɨ dꞌadɨ-é utɨ kagdəsɨ lə Jeju. Ḛ to dow kɨ́ ɓebo Sirḛn-tɨ. 33 Dꞌɔw tḛḛ lo-tɨ kɨ́ ɓa-é Golgota, kɨ́ kɔr mḛḛ-é to «lo kɨ́ titɨ-na̰ kɨ̀ ka dɔ dow.» 34 Lo-é-tɨ kin ɓá dḛ dꞌadɨ Jeju man nduu kɨ́ pote natɨ kɨ̀ né kɨ́ atɨ kadɨ-é a̰y.* 27:34 Pa 69:22 Ngà lokɨ ɔdɨ ta-é rəmə, ḛ mbatɨ ka̰y 27:34 Dow-je kɨ́ tò kadɨ dꞌa tɔl-dé kagdəsɨ-tɨ lé dꞌadɨ-dé né kɨ́ atɨ dꞌa̰y kdɔ kadɨ ra-dé adɨ ꞌgə lo kɔ̰̀ kɨ́ dꞌa kingə lé al. Ngà Jeju mbatɨ ka̰y kdɔ ḛ ndigɨ gə lo kɔ̰̀-je liə kɨ́ à kingə kdɔ dow-je.. 35 Asgar-je ꞌɓə Jeju kagdəsɨ-tɨ ngá ɓá ꞌləbɨ-na̰ kubɨ-je liə kɨ̀ kəm rəbɨ mbare kɨ́ kɔsɨ. [Bè kdɔ kadɨ ta kɨ́ njèpata kɨ́ ta Lubə-tɨ pa lé, né-é ra né. Ḛ panè: ꞌLəbɨ-na̰ kubɨ-je lə-m kɨ́ gɔjɨ, kɨ̀ ḛ kɨ́ ngal 27:35 Pa 22:19.]§ 27:35 Ta-je kɨ́ tò mbunə̰ né-tɨ kinlé [ … ] goto mḛḛ mbete-je-tɨ kɨ́ dɔsa̰y kɨ́ dan-tɨ-je kɨ́ ꞌndàngɨ kɨ̀ ji-dé kɨ̀ ta grɛkɨ. 36 Ə ꞌtəl dꞌisɨ lo-é-tɨ nɔ̰ɔ̰ ya dꞌisɨ ngəm ta Jeju.
37 Lokɨ Jeju a̰ kagdəsɨ-tɨ lé, ꞌndàngɨ ta mḛḛ bəgrə-tɨ ꞌɓə dɔ-é-tɨ taá kdɔ kadɨ ꞌtɔjɨ-né gin né kɨ́ ꞌtɔl-é-né. Ta kɨ́ ꞌndàngɨ lé ə́n:
«Dow kin to Jeju kɨ́ ngar lə jipɨ-je!»
38 ꞌƁə bɔkaya-je joo kagdəsɨ-je-tɨ lə-dé mbɔ́ Jeju-tɨ. Ḛ kɨ́ káre dɔ jikɔl-é-tɨ ə ḛ kɨ́ káre dɔ jigəl-é-tɨ tɔ* 27:38 Eja 53:12..
39 Ngà dow-je kɨ́ njédəə rəbəə-je, ꞌtugə dɔ-dé ꞌsɔkɨ-é-né 27:39 Pa-je 22:8 40  27:40 Mat 26:61; Ja̰ 2:19ə ꞌpanè: «I kɨ́ ꞌpanè ꞌa tɔɔ kəy lə Lubə ə ndɔ mutə ya ꞌa kində gogɨ lé i ya ꞌajɨ rɔ-i ngá nà̰! Kinə ꞌto Ngon lə Lubə ya tɔgrɔ-tɨ rəmə, ꞌḭ dɔ kagdəsɨ-tɨ kin ꞌrisɨ nangɨ adɨ jꞌoo 27:40 Mat 26:61; Ja̰ 2:1941 Beɓa njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ njéndó dow-je ndukun-je rəm, ɓá ꞌngatɔ́gɨ-je lə jipɨ-je ꞌpa ta ꞌkogɨ-né dɔ Jeju-tɨ ꞌpanè: 42 «Dow-je kɨ́ rangɨ ɓá ḛ ajɨ-dé, ngà ḛ asɨ kajɨ rɔ-é al wa! Ngar lə Israyel-je lé ya ɓá a̰ an! Bè rəmə, kḭ ya kadɨ-é ḭ kagdəsɨ-tɨ kin risɨ nangɨ ə jꞌa kadɨ-é mḛḛ-ji lé ngá!» 43 «Ḛ ində mḛḛ dɔ Lubə-tɨ adɨ panè: “Mꞌto Ngon lə Lubə§ 27:43 Pa-je 22:9.” Ngà kinə Lubə ndigɨ-é ya tɔgrɔ-tɨ rəmə, ajɨ-é kɨ́ ngɔsnè-tɨ kin ya adɨ joo ngá nà̰.» 44 Bɔkaya-je kɨ́ joo kɨ́ ꞌɓə-dé kagdəsɨ-je-tɨ mbɔ́-é-tɨ lé kàrè ꞌtajɨ-é titɨ-na̰ bè ya tɔ.
Jeju oy kagdəsɨ-tɨ
Mar 15:33-39; Luk 23:44-49; Ja̰ 19:28-30
45 Lokɨ kàdɨ̀ a̰ jam dɔ ɓe-tɨ ya ɓəy rəmə, londul dɔnangɨ-tɨ nè lay sar ya kàdɨ̀ kɨ́ mutə kɨ́ losɔlɔ asɨ-né. 46 Lokɨ kàdɨ̀ kɨ́ mutə kɨ́ losɔlɔ asɨ lé, Jeju ilə bɔbɨ ndi-é nangɨ nɔ̰ panè:
«Eli, Eli Lama sabaktani»,
kɔr mḛḛ-é to: «Lubə lə-m, Lubə lə-m,
kdɔ ri ɓá ꞌin̰ə-m kɔgɨ bè wa* 27:46 Pa-je 22:2
47 Dow-je kɨ́ ná̰-je dan dḛ-tɨ kɨ́ dꞌa̰ lo-é-tɨ lé, dꞌoo ndi-é ə ꞌpanè: «Yən! Ḛ ɓa Eli.» 48 Lo-é-tɨ nɔ̰ɔ̰ ya, dow káre dan-dé-tɨ a̰y ngɔdɨ ɔw un ndɔkrɔ, ulə dan man nduu-tɨ kɨ́ masɨ, ɔsɨ ta tuwətɔ́gɨ-tɨ ə ulə ta Jeju-tɨ kadɨ-é a̰y 27:48 Pa-je 69:22. 49 Ngà madɨ-é-je dꞌidə-é ꞌpanè: «ꞌNgəbɨ mɔkɨ, adɨ jꞌoo se Eli liə lé à ree kajɨ-é wa!» 50 Jeju təl ilə bɔbɨ ndi-é nangɨ nɔ̰ rangɨ ya ɓəy, ə ḛ ya in̰ə ndil-é adɨ tḛḛ. 51 Lo-é-tɨ nɔ̰ɔ̰ ya, kubɨ gangɨ mḛḛ kəy lə Lubə ḭ taá ya til ree njal tḛḛ nangɨ rəm, ɓá dɔnangɨ yəkɨ ɓukɨ-ɓukɨ adɨ mbal-je ribə ə́ktə́-ə́ktə́ rəm tɔ 27:51 Tḛt 26:31-33. 52 Rəm ɓá ta ɓadɨ-je tḛḛ adɨ njékaa njay-je n̰a̰ ya, ꞌtɔsɨ ꞌndəl dꞌində lo tḛḛ rəm. 53 Rəmə go-tɨ kɨ́ Jeju tɔsɨ ndəl ində lo tḛḛ ɓəy ngá ɓá, dḛ kɨ́ ꞌtɔsɨ ndəl lé dꞌɔw mḛḛ ɓebo Jorijalḛm-tɨ kɨ́ to ɓe kɨ́ aa njay ə dow-je n̰a̰ ya dꞌoo-dé.
54 Lokɨ njèkun dɔ asgar-je ɓu, dḛ kɨ̀ asgar-je kɨ́ dꞌa̰ ꞌngəm ta Jeju, dꞌoo kɨ́ dɔnangɨ yəkɨ titɨ-na̰ bè rəm, dꞌoo né-je lay kɨ́ ra né titɨ-na̰ bè kin rəm lé, ꞌɓəl n̰a̰ adɨ ꞌpanè: «Dow kinlé, to Ngon lə Lubə ya tɔgrɔ-tɨ.» 55  27:55 Luk 8:2,3Dené-je n̰a̰ ya dꞌa̰ lo-é-tɨ nɔ̰ɔ̰; dꞌa̰ ngərəngɨ dꞌa̰ dꞌoo né-je lé. Dené-je kinlé, dꞌun go-é Galile-tɨ nṵ kdɔ ra kullə kadɨ-é. 56 Mari kɨ́ Magdala, kɨ̀ Mari kɨ́ kɔ̰ Jakɨ kɨ́ to kɔ̰ Jojepɨ tɔ, ɓá kɔ̰ ngan lə Jebede dꞌa̰ dan dené-é-je-tɨ lé nɔ̰ɔ̰ tɔ.
ꞌDubɨ Jeju bole mbal-tɨ
Mar 15:42-47
57 Ta kàdɨ̀ kur-tɨ rəmə, dingəm káre kɨ́ njènékingə kɨ́ Arimate, kɨ́ ri-é lə Jojepɨ ree. Ḛ kàrè to kɨ́ káre dan njéndó né-je-tɨ lə Jeju tɔ. 58 Beɓa ɔw ingə Pilatɨ dəjɨ-é nin Jeju. Ə Pilatɨ un ndu kadɨ dꞌadɨ-é nin Jeju lé. 59 Jojepɨ un nin Jeju, ɓɨr kɨ̀ takubɨ kɨ́ nda kɨ́ sigɨ. 60 Ngà ɓá ɔw ilə-é bole mbal-tɨ liə kɨ́ adɨ ꞌtɔl sigɨ, ɓəy ɓá nduburu ər kɨ́ boy ya utɨ-né ta-é ɓá ɔtɨ ɔw. 61 Mari kɨ́ magdala dḛ kɨ̀ Mari kɨ́ káre lé, dꞌisɨ nangɨ ꞌtəl kəm-dé kɨ ta ɓadɨ-tɨ lé.
Ta kɨ́ sɔbɨ dɔ ngəm ta ɓadɨ Jeju
62 Lo aa go-tɨ kɨ́ à to ndɔ kɨ́ ore go ndɔ ra go né-je kdɔ ndɔ taakoo lə jipɨ-je lé, njékun dɔ njégugné-je lə Lubə, kɨ̀ Parisi-je ꞌree natɨ dꞌingə Pilatɨ 63  27:63 Mat 16:21; 17:23; 20:19; Mar 8:31; 9:31; 10:33,34; Luk 9:22; 18:31-33dꞌidə-é panè: «ꞌƁa-ji, mḛḛ-ji ole dɔ ta-tɨ kɨ́ njèkədɨ dow-je kinlé pa, lokɨ ḛ isɨ-né kɨ̀ dɔ-é taá ɓəy. Ndɔkɨ ḛ panè: “Ndɔ mutə go ndɔ dubɨ-nꞌḛ̀-tɨ lé, nꞌa tɔsɨ ndəl kində lo tḛḛ.” 64 Beɓa jꞌdəjɨ-i kadɨ adɨ asgar-je ꞌngəm ta ɓadɨ lé, sar ndɔ kɨ́ njèkungɨ-tɨ mutə lé, al rəmə, njéndó né-je liə dꞌa kḭ kɔw ɓogɨ nin-é ə dꞌa kidə dow-je panè: “Ḛ tɔsɨ ndəl ində lo tḛḛ.” Rəmə takədɨ kɨ́ gogɨ nè kinlé à kitə ḛ kɨ́ kete lé ya ɓəy.» 65 Pilatɨ idə-dé panè: «Njéngəm né-je lə-si ya dꞌa̰ nɔ̰ɔ̰ ə́ ɔwi sə-dé adɨ ꞌngəm ta ɓadɨ lé titɨ kɨ́ mḛḛ-si ndigɨ-né.» 66 Beɓa dḛ dꞌɔw sə-dé ə ꞌtin̰ə ta ɓadɨ lé ɓəy ɓá dꞌində-dé ta-tɨ kadɨ ꞌngəm.

27:3 27:3 Knj 1:18,19

*27:9 27:9 Jer 32:6-15; Jkr 11:12-13

27:10 27:10 Jkr 11:12-13; Jer 18:2-3; 32:6-15

27:17 27:17 Kristɨ lé kɔr mḛḛ-é to dow kɨ́ Lubə mbətɨ-é.

§27:28 27:28 Kubɨ kɨ́ kər yə̀l-yə̀l kɨ́ dꞌulə rɔ Jeju-tɨ lé to kubɨ ngar. Adɨ dꞌulə rɔ-é-tɨ ꞌsɔkɨ-é-né.

*27:34 27:34 Pa 69:22

27:34 27:34 Dow-je kɨ́ tò kadɨ dꞌa tɔl-dé kagdəsɨ-tɨ lé dꞌadɨ-dé né kɨ́ atɨ dꞌa̰y kdɔ kadɨ ra-dé adɨ ꞌgə lo kɔ̰̀ kɨ́ dꞌa kingə lé al. Ngà Jeju mbatɨ ka̰y kdɔ ḛ ndigɨ gə lo kɔ̰̀-je liə kɨ́ à kingə kdɔ dow-je.

27:35 27:35 Pa 22:19

§27:35 27:35 Ta-je kɨ́ tò mbunə̰ né-tɨ kinlé [ … ] goto mḛḛ mbete-je-tɨ kɨ́ dɔsa̰y kɨ́ dan-tɨ-je kɨ́ ꞌndàngɨ kɨ̀ ji-dé kɨ̀ ta grɛkɨ.

*27:38 27:38 Eja 53:12.

27:39 27:39 Pa-je 22:8

27:40 27:40 Mat 26:61; Ja̰ 2:19

27:40 27:40 Mat 26:61; Ja̰ 2:19

§27:43 27:43 Pa-je 22:9

*27:46 27:46 Pa-je 22:2

27:48 27:48 Pa-je 69:22

27:51 27:51 Tḛt 26:31-33

27:55 27:55 Luk 8:2,3

27:63 27:63 Mat 16:21; 17:23; 20:19; Mar 8:31; 9:31; 10:33,34; Luk 9:22; 18:31-33