1 Mɔ nùàr né temé cén mé Càŋ kwaá njií, sâ à né ndèm mé bú kwaá, ye nyí kɔ gi aá kèn ye Càŋ nde né njií sâ ménâ bɔɔ́ ma. À mene njií sâ mé njolo ŋéné ŋgwéh, à né gi kɔɔ́ ye, né teèn. 2 Càŋ lɔ ye bɔ̀ jɔ̀gɔ̀ bɔ̀ né te ceér-e. Lòù sam, bɔ́ lé naâ bú mé temé cén sie.

3  11:3 Gen. 1:1; Ps. 33:6, 9; Jâŋ 1:3Béh lɔ temé cén kwaá njií giì naâ mé Càŋ, te béh nde ye ŋgweé kɔɔ́, ye Càŋ lɔ *wɔ́ŋ sií naâ mé ŋgòr seèn. Sâ tueé né ye, njií mé nùàr mé njolo ŋéné bèh lɔ sií naâ dé mé nùàr né lòù ŋené kɔɔ́.

4  11:4 Gen. 4:3-10Mé Ábèl lɔ naâ ménâ ndɔ. À lɔ naâ Càŋ *sèmè haá. À lɔ lòù haá ŋgulí naâ mé temé cén yoòr seèn kwaá njiî. Yeé baá ménâ, sèmè seèn nde ye dé Kayîn ŋgulí yɔgɔ́. Njua mé Ábèl lɔ naâ Càŋ mé temé cén ménâ sie ndɔ, Càŋ lɔ naâ bú nùà dilî yilá; à weh sèmè dé seèn, te bɔ̀ nùàr ŋene kɔ mé njéh. Gwaán Ábèl a kú seèn kuù, be seê seèn kú ŋgwéh; wa hên temé cén mé à lé naâ yoòr Càŋ kwaá njií doô née ŋgulí ndeé den ye.

5  11:5 Gen. 5:21-24Mé Hénɔ̀g lɔ naâ ménâ ndɔ. Càŋ lɔ naâ mé bú ké te vulúu làŋ weh ŋaá te à dé seèn lòù kú cú. Càŋ yeé weh ŋaá baá mé bú ménâ, bɔ́ bú mé njolo ŋéné cú ndɔ. Sâ dɔɔ́ŋ lɔ naá giì mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Te mvù Càŋe né nyagá den, ye: mé Càŋ lɔ nde Hénɔ̀g ménâ weh, sâ Hénɔ̀g lɔ huɔm giì naâ Càŋ yoòr lòù ma. 6 Á ŋgweéh sâ, bɔɔ́ mene naàn, mɔ nùàr temé cén mé Càŋ kwá njí ŋgwéh, à Càŋ yoòr húɔ́m ndé ŋgwéh mà. Sâ tueé né ye, nuaá mé nde né yoòr Càŋ den ndeé dɔɔ́ŋ, kɔ à né gi mé temé seèn bagasé ŋené njií, ye Càŋ né teèn; wa bɔ̀ɔ́ mé né ceér seèn fɔɔ́n dɔɔ́ŋ, à nde né bɔ́ sàgà haá ma.

7  11:7 Gen. 6:13-22Mé Noê lɔ naâ ménâ ndɔ. Mé gèr lɔ nde wɔ́ŋ kwa, Càŋ lɔ naá giì Noê toò tueé kwaá; Noê lɔ sòn seèn ŋgweé naâ, sâ à née bɔ̀ njií sâ mé njolo ŋéné ŋgwéeh ye. Lɔ naâ mé temé cén mé Càŋ kwaá njiî. À fagá kɔm faá Càŋ lé naâ bú tueé nɔ, à yili sɔm mbàgà seèn mé njéh. Ju sie bɔ̀ jomo bɔ̀ mé njéh ndɔ. Noê lé nùà dilî beè Càŋ ŋaà naâ mé temé cén yoòr seèn kwaá njiî sâ.

8  11:8 Gen. 12:1-5Mé Abrahâm lɔ naâ ménâ ndɔ; à lé sòn Càŋ ŋgweé naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî; à lé naâ ter te sòn Càŋe komo wuo, à nde te tàbè mé Càŋ ndeè nde né bú haá doô. À mene tàbè sâ kɔ́ ŋgwéh, mé njéh mene à kɔ lom teèn ndeê. 9  11:9 Gen. 35:27Tàbè mé Càŋ lɔ ye nyí nde né bú haá sâ, à lɔ teèn cer deén naâ faá nùà kìn nɔ. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Nde nde Càŋ ye Isâk bɔ̂ Jakɔ̂b a, nyí nde né bɔ́ lò bú cén sâ haá ndɔ. Mé njéh mene, bɔ́ bɔ̀ Abrahâm dɔɔ́ŋ né ké sâ te *gwà cɔ̀gɔ̀ faá bɔ̀ kìn nɔ cer den. 10 Lòù sam, Abrahâm lé njolo ke deén naâ mé lɔɔ́ déì; Càŋ nùà njèh lé lɔɔ́ sâ sií naâ kɔɔ́, lé naâ mé kàgà-ndòn seèn ndɔ; à bú kaŋ yɔŋ né mé báŋ. Abrahâm lé kela deén naâ cí.

11  11:11 Gen. 18:11-14; 21:2Mé Sará lɔ naâ ménâ ndɔ. À lɔ baá giì mene kuúm, mé njéh mene à lé naâ huaán ŋar kwa. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî; ye nyí né gi bagasé kɔɔ́ nyegé, Càŋ bɔɔ́ nde né faá à lé naâ tueé ma. 12  11:12 Gen. 15:5; 22:17; 32:12Si seèn Abrahâm lɔ baá giì mene faá komó nɔ, mé njéh mene bɔ́ bú lé naâ huaán ŋar kwa. Dàm bɔ̀ ndùté ndùtù nùà cén sâ lé naâ tetoò faá mbentò nɔ yaám ndeé, né faá mbésebé sòn nòmò koô yaám ndeé den ndɔ.

13  11:13 Gen. 23:4; 1 Chr. 29:15; Ps. 39:12Nde nde bɔ̀ nùà hên kuú gi, sâ temé bɔɔ̀n cén né den ka yoòr Càŋ kwaá njií ye. Njèh cén, bɔ̀ njií mé Càŋ lé tueé naâ sâ, bɔ́ lé dé bɔɔ̀n kwà ná ŋgwêh, bɔ́ lé bɔ́ ŋene njií seér naâ lòù, bɔ́ né bɔ́ mé be yí dàb bieé njií den. Bɔ́ lé naâ ŋené kɔɔ́, ye bɔ́ né bɔ̀ kìn, lɔɔ́ bɔɔ̀n ká te wɔ́ŋe sam ma. 14 Bɔ̀ɔ́ mé né mân tueé dɔɔ́ŋ né gi bèsɔ́nè feh keéh, ye bɔ́ né lɔɔ́ feê fɔɔ́n te bɔ́ yila teèn dé kèì cên. 15 Mɔ bɔ́ sé né lò bɔɔ̀n ké jomo munó njií, bɔ́ sé naâ ceér fɔɔ́n, te bɔ́ cu cu gi jomo. 16 Njèh cén, temé bɔɔ̀n lé naá seêr te lɔɔ́ mé né dé ké jomò huɔɔ́m yɔgɔ́. À né dé seèn ké te vulúu. Càŋ ye bɔ́ júée nyí né Càŋ bɔɔ̀n dé cî, wa fegùlì nyí mé njéh sìè ndé ŋgwéh ma. Lòù sam, nyí lé naá giì bɔ́ lɔɔ́ dé feê nyegé kwaá.

17  11:17 Gen. 22:1-14Càŋ lɔ naâ Abrahâm ceéh, ye bú a, wò *sèmè haá nde né nyí ŋuna yeè Isâk ma. Abrahâm lɔ naâ bú ménâ haá. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Ndéb Càŋ felè Isâk lɔ né mene Abrahâm lè, mé njéh mene à lɔ kɔ cegé naâ Càŋ feh keêh, ye bú a: sèmè mé gɔndɔŋ huaân sâ hên ma. 18  11:18 Gen. 21:12Sâ, mé Isâk sâ, Càŋ lé naá giì Abrahâm tieè tueé kwaá, ye bú a: bɔ̀ ndùté ndùtù yeè ndeè ŋar nde né bú ma. 19 Sâ Abrahâm né gi terreb Càŋ teèn ŋgweé keéh, ye Càŋ nde né Isâk te cio nyimé komo ndɔ. Abrahâm kwa cu baá-re kú-nyimé seèn Isâk faá nuaá mé yuoô dòù nɔ.

20  11:20 Gen. 27:27-29, 39-40Mé Isâk lɔ naâ ménâ ndɔ. À lɔ naâ Jakɔ̂b bɔ̂ Esayû kulú. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

21  11:21 Gen. 47:31; 48:1-20Mé Jakɔ̂b lɔ naâ ménâ ndɔ. À yeé nde aá kuú, à lé naâ cùgò sieé, à komo njebá teèn, à die Càŋ, à kulu bɔ̀ ŋunà Josêf. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

22  11:22 Gen. 50:24-25; Ex. 13:19Mé Josêf lɔ naâ ménâ ndɔ. Cu mé bɔ̀ huaán *Iserálà lɔ nde ké Ejíptò yuo, à lɔ naá giì njolò ŋené kwaá, à tueé kwaá bɔ́ toò te à nde ye kuú. À tueé kwaá bɔ́ njií mé bɔ́ nde né mé kuú seèn bɔɔ́ ndɔ. Sâ dɔɔ́ŋ lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

23  11:23 Ex. 2:2; 1:22Mé bɔ̀ tele Músì lɔ naâ ménâ ndɔ. Bɔ́ yeé ŋar aá Músì, bɔ́ sie leér sɔɔ́ bú weéh tagár. Bɔ́ né sòn mgbè Ejíptò ŋgeén; veéh bɔ́ sìè ŋgwéh. Lòù sam, bɔ́ lé naâ ŋené, ye huaán né lom yàgà huɔɔ́m dé gècên. Sâ dɔɔ́ŋ lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

24  11:24 Ex. 2:10-12Mé Músì nùà njèh lɔ naâ ménâ ndɔ. Músì yeé kula baá, à lé naâ yilí ndù *Farɔ̂ŋ yoòr huar sɔm. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. 25 À lé naâ cio ŋgɔɔ́n, ye mɔ bɔ́ bɔ̀ nùàr Càŋ ŋene né gèr dɔɔ́ŋ, huɔm kela né cí mé *wɔ́ŋ vɔgɔ̂; wa lòù sam, wɔ́ŋ vɔgɔ̂ hèllè né wàn ma. 26 Ye, gèr felè *Nùà Cɔ̀ŋ ŋenê huɔm kela né nyí kɔɔ́ mé ŋgùlù Ejíptò yieê. Lòù sam, à lé njolo ke njií naâ mé sàgà dé ké toò.

27 Temé lɔ naâ mgbè Ejíptò mé bú ŋaá. Mé njéh mene, à vèh ŋgwéh, à kɔ lom te tàbè sâ yuoò. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Lòù sam, temé seèn né lom yoòr Càŋ tég; den lom beè seèn faá à né bú mé njolo ŋené njií nɔ.

28  11:28 Ex. 12:21-30À lɔ naâ bɔ̀ huaán Iserálà *Páskà si kwaá, ye bɔ́ a: lóró kwá bèlè húɔ́m te hin te hin, te cìlì Càŋ mé wula yeé nùàr doô ŋene ménâ, à bɔ̀ ndoón beè bɔ̀ Iserálà bɔ̀ wúlá cú ma. Sâ dɔɔ́ŋ lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

29  11:29 Ex. 14:21-31Mé bɔ̀ huaán *Iserálà lɔ naâ ménâ ndɔ. Bɔ́ lɔ naâ ndèndèŋ nòmò koô faá njèh mbaâ nɔ sela. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Càŋ lɔ naâ nòmò sâ kèb cén lu njií, te bɔ́ kela sa. Bɔ́ nòmò sâ yilá né nòmò bèlè. Bɔ̀ Ejíptò bɔ̀ yeé nde aá ménâ sela ke, bɔ́ kum le dé bɔɔ̀n dùà.

30  11:30 Jos. 6:12-21Mé bɔ̀gɔ̀ Jerikò lɔ naâ ménâ ndɔ. Bɔ̀ huaán *Iserálà lɔ naâ bú cieé téhbeh jege yɔŋ, à ŋem die. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

31  11:31 Jos. 2:1-21; 6:22-25Mé Rahâb sɔrmbe lɔ naâ ménâ ndɔ. Bɔ́ bɔ̀ mbeí lɔ kèì cén kú gí ná ŋgwêh. Lɔ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Lòù sam, à lɔ naâ dé seèn bɔ̀ no Càŋ ke nyegé. Bɔ̀ mbeí ŋgeén seér sòn Càŋ lòù.

32  11:32 Jug. 6:11–8:32; 4:6–5:31; 13:2–16:31; 11:1–12:7; 1 Sam. 16:1–1 Rois 2:11; 1 Sam. 1:1–25:1Sâ belà, mè nde né-re tueé gií à. Cu né he? Mè jɔ̀gɔ̀ tueé nde né dé Jedeɔ̂ŋ wa, dé Barâk wa, dé Saámsɔ̀ŋ wa, dé Jeftê wa, dé *Davîd wa, dé Samuel wa, dé bɔ̀ *sòn-Càŋ bɔ̀ wa? 33  11:33 Dan. 6:1-27Bɔ́ lɔ naâ lò déì mé taáb lieé yɔgɔ́, bɔ́ lɔ bɔ́ lie yɔgɔ́ naâ mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî. Bɔ́ né njèh te ceér-e te ceér-e bɔɔ́ yií. Njií mé Càŋ lɔ ye bɔ́ nde né beè nyî kwa dɔɔ́ŋ, bɔ́ lɔ naâ kwa gií. Bɔ́ né gélɔ̂g sòn mé be sie; 34  11:34 Dan. 3:1-30bɔ́ né we tarê mé be sie nyimé; gwaga taâb né yoòr bɔɔ̀n luaré kelá, né doó sue ndeé; bɔ́ lé naá giì bɔ̀ yuyuaâ bɔ̀, bɔ́ ŋa seér cu bɔ̀ tetaré bɔ̀; bɔ́ né bɔ̀ kwaá-taâb ŋaá seér, bɔ́ né bɔ̀ kìn mé taáb yieé. 35  11:35 1 Rois 17:17-24; 2 Rois 4:25-37Bɔ̀ɔ́ mé lɔ naá giì kuú, bɔ̀ déì lètenè bɔɔ̀n lɔ naâ te cio komo yuo cuú, bɔ̀ véh bɔɔ̀n lɔ naâ bɔ́ làŋ kwa cuú. Sâ dɔɔ́ŋ lɔ naá giì mé temé cén yoòr Càŋ kwaá njiî.

Bɔ̀ déì lɔ naâ mé gèr teèn ŋené kuú ndɔ. Bɔ́ lɔ ye bɔ̀ sâ bɔ̀ a: mɔ bɔ́ Càŋ ŋgɔ́n ŋgwéh wa, bɔ́ nde né bɔ́ wulá ma. Mé njéh mene, bɔ́ lɔ Càŋ ŋgɔ́n ná ŋgwêh; ye lòù sam, bɔ́ né kɔɔ́ ye bɔ́ nde né lè cio komo yuo, bɔ́ kwa yɔ̀ŋ tètàgà ma.

36  11:36 1 Rois 22:26-27; 2 Chr. 18:25-26; Jér. 20:2; 37:15; 38:6Séb né bɔ̀ déì yoòr sue, núr né bɔ́ yoòr bɔgɔ́. Bɔ̀ déì né te yuiî jaá yilá, bɔ́ né bɔ́ ké gwà cibì jɔgɔ́ silí njií. 37  11:37 2 Chr. 24:21Bɔ́ né bɔ̀ déì mé taá tɔbé wulá; bɔ́ né bɔ̀ déì mé bòù sèsèg segé tená; bɔ́ né bɔ̀ déì lòù kɔré wulá; bɔ́ né bɔ̀ déì bèh kàn mé bèh kân kwɔgɔ́ njií. Bɔ̀ sâ bɔ̀ né mé par mbieè yoòr su gɔ; saám né bɔ́ seé weh, bɔ́ né bɔ́ teèn bunó yií. Bɔ́ lɔ naâ gèr mé gècên mene ŋené. 38 Bɔ́ né yeya yɔŋ gɔ, bɔ́ né te tòre yɔŋ gɔ ndɔ. Bɔ̀ déì né te gbaŋe ndeé, bɔ́ cer teèn; bɔ̀ déì dòù lùgò. Mé gècên mene *wɔ́ŋ sé bɔ̀ nùà hên sìè kòmò ná ŋgwêh bɔ̀n; à wúlú ŋgwéh.

39 Càŋ né mene tueé ye, bɔ̀ nùà hên né lom temé cén yoòr nyî kwaá njií, mé njéh mene bɔ́ lé ndéb Càŋ sâ kwà ná ŋgwêh. 40 À lɔ gwàn ná ŋgwêh mé ndéb seèn mboón, mé béh bɔ́ kɔɔ́ sam. Ye huɔm kela né mé ndeè mboón seér ká te nàm beèh ma.