49
Hay Impa'innilan Apo Dios hi Ma'at ad Ammon
(Ezek. 21:28-32; 25:1-7; Am. 1:13-15; Zeph. 2:8-11)
Ya umat hituy inalin goh Apo Dios hi ma'at hinan holag Ammon an inalinay,
“Nan holag Israel ya do'ol di holagdah midatan hi luta,
at anaad udot ta da'yun holag Ammon an mundayaw ay Molek* Hiyay na'abbagbagtun bulul nan holag Ammon. Hay oha goh an ngadana ya Milcom. di numbabluy hinan nidat ay Gad? Hay ituduna nin ya hidin nangubatan nan Alin hi Tiglath-Pileser III (745-727 B.C.) an alid Assyria hinan holag Ammon hidin 734-732 B.C.
At dumalat henen inatyu ya la'tot ya moltao' da'yu
ta pa"io' ad Rabbah Hiyah ne ngadan di kapitulyudah din timpu, mu hay ngadanad ugwan ya Amman an niyunnudan hinan ngadan di babluydah din penghana, ya hihidya nan kapitulyudah nan Kingdom of Jordan. an ongol an babluyyu,
at mumbalin hi dapul.
Ya milagatdan moghob nan babluy hinan nunlene'woh,
at hay a'atan ne ya bangngadon nan holag Israel ay da'yu nan babluyda.
Ya alyo' goh an hi Apo Dios ay da'yun numpunhitud Heshbon§ Bahaom nan footnotes di Jer. 48:2 ya Jer. 48:45 ta innilaom di aat ten siudad. ya ad Rabbah di,
Kilaanyud Ai* Nat'on an babluy an impipa"in Joshua (Josh. 8:1-29). hitun apa"iana,
ya nunlubung ayuh langgut,
ya nonongan nuntinnagtagan ayuh nan na'allup an babluyyu ta pangipattiganyuh punlungdayaanyu.
Ti nan bululyun hi Molek ya iyuydah udum an babluy
an middumda nan papadina ya nan mangipangpanguluh nan pundayawanyu.
Ya ipahiyayu nan malumong ya nundotal an lutayu,
mu adi madnoy at mapa"ida.
Da'yun mumpungngohoy an holag Ammon ya nan inadangyanyuy pangiyokodanyu
ti hay inilayu ya mi'id di mabalin hi mama"in da'yu. Mu intudun Flavius Josephus (37-100 A.D.) an ohan nuntudo' hinan historyn di Hudyu an impipa"in da Alin hi Nebuchadnezzar ad Ammon hidin 582 B.C.
Mu Ha"in an nidugah di abalinanan Dios ya honogo' di mangipata'ot ay da'yu
ta pumpakak da'yuh nan numbabluyanyu an malpudah nan nun'eheggon an babluy.
At mi'id di adiyu lumayawan,
mu mi'id di bumadang ay da'yu.
 
Mu udum hi algaw ya pumbangngadon da'yun holag Ammon hinan babluyyu.
Ha"in an hi Apo Dios di nanapit ene.”
Hay Impa'innilan Apo Dios hi Ma'at hinan i'Edom
(Isa. 21:11-12; Ezek. 25:12-14; 35:1-15; Am. 1:11-12; Obad. 1:1-21)
Inalin goh Apo Dios an nidugah di abalinana ay ha"in di umat hituy ma'at hinan i'Edom an inalinay,
“Undan mi'id mahkay nan nun'anomnoman hi ad Teman
an mabalin an mangibaag hi nepto' hi atonyun tatagu? Nundongol ad Edom an dimmalat nan nun'anomnoman an tataguda (Job 1:1; 2:11; Obad. 1:8).
Pumpatoy da'yun i'Edom!§ Unu holag Esau.
At da'yun iDedan ya lumayaw ayu,
ya immuy ayu nun'ipo"oy ti pa"io' ad Edom,
at milagat ayu.
Nan mumpugah hi greyp ya waday ang'angonda ta alan di nun'awotwot,* Hay ugalin nan mumpugah ya ang'angonday udumnan greyp, unu olibo, unu paguy hinan payaw ta alan nan nun'awotwot ti hiyah ne inyuldin Apo Dios hi atonda (Lev. 19:9-10; 23:22; Deut. 24:19-22).
ya ta"on un nan mangakaw hinan mahdom ya alanda nan abalinandan alan ya anggay.
10 Mu Ha"in ya pa"io' an amin ad Edom ta ay nabladan an mi'id di ipo"oyan nan tatagu,
at mun'atoyday imbabaluyda, ya i'ibbada, ya heneggonda,
at mi'id di ma'angang ay dida.
11 Mu ipapto"u nan i'ibbadan nguhu ya nan nun'abalun binabai.”
 
12 Ya inalin goh Apo Dios di, “Nan mi'id di baholda ya milagatdan mamolta, at inyal'allanan da'yun numbahol. Hiyanan mahapul an mamolta ayu. 13 Ti Ha"in an Dios ya makulug an pa"io' an amin ad Edom an ta"on un ad Bozrah Nob'on ad Bozrah an nibaag hinan Jer. 48:24 ti hiyah ne Bozrah ad Moab, ya hiyah tey Bozrah ad Edom. Ya mid mapto' ya heten Bozrah di kapitulyud Edom hidin amatagun Jeremiah (ti wada goh di ohan kapitulyuda an ad Sela). Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan hapitda an mumpugah (verse 9), at munhanul hi Apo Dios. an ongol an babluy ta mumbalin hi nidugah an atata'ot ta pihulon di tatagu, ya numbalinondah pangidutdah udum. At henen apa"ianda ya minaynayun hi enggana.”
14 Ya ha"in an hi Jeremiah ya dengngol'un inalin Apo Dios di,
“Hennag'uh nan abablubabluy di umuy mangipa'innilah nan tatagu
ta mundadaanda ta ma'ohhadan mangubat ay da'yun i'Edom.
15 Ya pumbalino' nan babluyyuh manghan di abalinana
ta pihulon di tataguh udum an babluy.
16 At dumalat nan pumpahiyaanyu ya hay punnomnomyu ya ta'tan da'yuh nan tataguh udum an babluy.
Manu ti nahamad an daplah di numbabluyanyu an wadah nan ata'nang an duntug,
at umat hinan ata'nang di numbabluyan di agila.§ Ad Petra ya ad Sela di duwan babluy ad Edom, ya hay ibalinandan duwa ya batu. Ya hidid Petra ya inyamman nan holag Edom nan numbino'ob'on an uddu' ya liyang hinan ata'nang ahan an daplah ta ihinandah di (Obad. 1:3-4).
Mu ipa'ampa' da'yu damdama.
17 At nidugah ahan di amoltaanyun i'Edom,
at nan maluh an mannig hinan numbalinan di babluyyu ya manongngo'dah ta'otda.
18 Ti umat hi napa"ian ad Sodom, ya ad Gomorrah,* Gen. 19:1-29. ya nan nun'eheggon an babluy, Didana ad Admah ya ad Zeboiim (Deut. 29:23).
at mi'id mahkay an adi mababluyan.
 
19 At nomnomonyu an ipalayaw da'yun i'Edom,
at umat hi aton di layon an nalpuh nan ma'inayiw an wah nan pingit di Wangwang an Jordan an munti'id an umuy hinan pahtu
an nonong ya nabannuhu', ya numpudugna nan kalnilu.
Mu Ha"in ya anggay di mabalin an mangat ete
ti mi'id di mabalin hi mangipalayaw ay Ha"in unu mangipawah nan pohdo' an ma'at.
20 At donglonyu nan ninomnom'un Dios an ma'at ay da'yun i'Edom an numpunhitud Teman:
Nidugah di amoltaanyu,
at ta"on un nan ung'ungungngan imbabaluyyu ya miyuydah udum an babluy.
21 At hitun apa"ian nan babluyyud Edom ya ma"adngol an paddungnay umalyog tun luta,
ya ta"on un nan kilan di tatagu ya madngol hi engganah nan Mumbolah an Baybay. Unu Red Sea.
22 Ti nan buhulyu§ Mid mapto' ya duway ituduna: (1) nan buhulda an da Nebuchadnezzar an iBabylon, ya (2) nan Arabo an nalpud Nabatea an nangabak ay didah din 550 B.C. ya umatdah nan muntadyapan an agila
an himbumagga ya immalida, ya lini'ubdad Bozrah.
Ya eden algaw ya nan titindalud Edom ya nidugah an mid poto' di punnomnomanda,
at umatdah nan babain nadatngan di puntungawana.”
Hay Impa'innilan Apo Dios hi Ma'at ad Damascus
(Isa. 17:1-3; Am. 1:3-5; Zech. 9:1)
23 Hiyah te goh di inalin Apo Dios ay ha"in hi ma'at ad Damascus.* Hiyay kapitulyudad Syria (unu ad Aram). An inalinay,
“Nan tatagud Hamath ya ad Arpad ya mawaday nidugah hi ta'otdah pangngolandah apa"ian nan babluyda,
at nidugah an mi'id di lenggopda
an umat hinan baybay hi un way puo'.
24 Ya ayda na'alenganga an nonongan limmayawda,
ya nidugah di numanomnomanda
an umatdah nan babain nadatngan di puntungawana.
25 At nan nundongol an babluy ad Damascus an do'ol di pun'am'amlongan di tatagu ya minganuy mahkay,
26 at adi madnoy ya mun'a'atoy nan ungungan titindaluh nan kalata.
27 Ya hay ato' goh ya gohbo' nan allup ad Damascus,
at bumi'ah ya genhobna nan palasyun nan Alin hi Ben-Hadad.”
Hay Impa'innilan Apo Dios hi Ma'at hi ad Kedar ya ad Hazor Hiyanay duwan babluy ad Arabia.
28 Umat hituy inalin Apo Dios ay ha"in hi ma'at ad Kedar ya ad Hazor Nob'on ad Hazor an wah appit hi iggid hi un hagangon di buhu'an di algaw hinan Lobong an Galilee (Josh. 11:1). an umuy gubaton nan alid Babylon an hi Nebuchadnezzar:§ Ginubat da Nebuchadnezzar didah din 599-598 B.C.
“Ha"in an hi Apo Dios ya alyo' ay Nebuchadnezzar di,
Umuy ayu ta gubatonyu nan iKedar ya nan numpunhituh appit hi buhu'an di algaw.
29 Ya nun'alayuy tuldada, ya kalniluda, ya kamiluda, ya an amin nan gina'uda,
ya nun'it'u'yun alyonyuy,
Na'uyday pumatoy!”
 
30 At inalin Apo Dios di,
“Lumayaw ayun iHazor ta umuy ayuh nan liyang ta mun'ipo"oy ayu
ti nundadaan man nan alid Babylon an mangubat ay da'yu!
31 Ti inali' ay hiyay,
Umuyyu gubaton nan tatagun pundedenlanday unda maphomaphod hi enggana!
Umuy ayu, at mi'id di allupna,* Nan numbino'ob'on an tribon numpunhituh nan mapulun ad Arabia ya mid ah siudadda ti unda nuntulda ya anggay, ya gunda muntolman an lumane'le'od.
ya mi'id di heneggondah bumadang ay dida!
32 Ya nun'alayuy kamiluda ya nan do'ol an animalda,
at lumayawdan nunhituh nan abablubabluy hitun luta.
Ti inyabulut'un do'ol di umalin mamalpaligat ay dida.
33 At mumbalin ad Hazor hi mapulun
ta ihinan nan animal hi inalahan an umat hinan ma'alih jakal.”
Hay Impa'innilan Apo Dios hi Ma'at ad Elam Heten nasyon ya wah nan aduntuduntug hi appit hi Wangwang an Tigris hi buhu'an di algaw an nedelloh ad Babylon. Hay kapitulyun nan i'Elam ya ad Susa, ya numbino'ob'on an triboy numpunhituh di. Ya hiyay hakup di nasyon ad Iran ad ugwan an gutud.
34 Ya umat goh hituy inalin Apo Dios ay ha"in an hi Jeremiah hi ma'at hi ad Elam hidin hopap di nun'alian Zedekiah Hay nun'alianad Judah ya hidin 597-586 B.C., at 597 B.C. di tawon hidin nangipa'innilan Apo Dios ay Jeremiah eten ulgud. hi ad Judah:
35 Hiya an nidugah di abalinanan Dios ya inalinay,
“Patayo' nan nun'ala'eng an pumana
an nangidat hi nidugah an abalinan nan tatagud Elam.§ Nan titindalud Elam ya nundongoldan pimmana (Isa. 22:6).
36 Ti ipa'ali' nan buhuldan malpuh nan nunlene'woh an babluy ta mun'iwa'atda nan i'Elam
hi an amin an babluy hitun luta
37 ti pumpatoy nan buhulda dida
an dumalat nan nidugah an bohol'un dida.
38 At ipapatoy'u nan alida ya nan u'upihyalda,
ya Ha"in di mihukat hi mun'ap'apu ta pumpatoy'u dida.
 
39 Mu udum di algaw
ya paphodo' goh damdamah nen babluy ad Elam.”

*49:1 Hiyay na'abbagbagtun bulul nan holag Ammon. Hay oha goh an ngadana ya Milcom.

49:1 Hay ituduna nin ya hidin nangubatan nan Alin hi Tiglath-Pileser III (745-727 B.C.) an alid Assyria hinan holag Ammon hidin 734-732 B.C.

49:2 Hiyah ne ngadan di kapitulyudah din timpu, mu hay ngadanad ugwan ya Amman an niyunnudan hinan ngadan di babluydah din penghana, ya hihidya nan kapitulyudah nan Kingdom of Jordan.

§49:3 Bahaom nan footnotes di Jer. 48:2 ya Jer. 48:45 ta innilaom di aat ten siudad.

*49:3 Nat'on an babluy an impipa"in Joshua (Josh. 8:1-29).

49:4 Mu intudun Flavius Josephus (37-100 A.D.) an ohan nuntudo' hinan historyn di Hudyu an impipa"in da Alin hi Nebuchadnezzar ad Ammon hidin 582 B.C.

49:7 Nundongol ad Edom an dimmalat nan nun'anomnoman an tataguda (Job 1:1; 2:11; Obad. 1:8).

§49:8 Unu holag Esau.

*49:9 Hay ugalin nan mumpugah ya ang'angonday udumnan greyp, unu olibo, unu paguy hinan payaw ta alan nan nun'awotwot ti hiyah ne inyuldin Apo Dios hi atonda (Lev. 19:9-10; 23:22; Deut. 24:19-22).

49:13 Nob'on ad Bozrah an nibaag hinan Jer. 48:24 ti hiyah ne Bozrah ad Moab, ya hiyah tey Bozrah ad Edom. Ya mid mapto' ya heten Bozrah di kapitulyud Edom hidin amatagun Jeremiah (ti wada goh di ohan kapitulyuda an ad Sela).

49:13 Heten hapit hinan Hudyu ya umat hinan hapitda an mumpugah (verse 9), at munhanul hi Apo Dios.

§49:16 Ad Petra ya ad Sela di duwan babluy ad Edom, ya hay ibalinandan duwa ya batu. Ya hidid Petra ya inyamman nan holag Edom nan numbino'ob'on an uddu' ya liyang hinan ata'nang ahan an daplah ta ihinandah di (Obad. 1:3-4).

*49:18 Gen. 19:1-29.

49:18 Didana ad Admah ya ad Zeboiim (Deut. 29:23).

49:21 Unu Red Sea.

§49:22 Mid mapto' ya duway ituduna: (1) nan buhulda an da Nebuchadnezzar an iBabylon, ya (2) nan Arabo an nalpud Nabatea an nangabak ay didah din 550 B.C.

*49:23 Hiyay kapitulyudad Syria (unu ad Aram).

49:27 Hiyanay duwan babluy ad Arabia.

49:28 Nob'on ad Hazor an wah appit hi iggid hi un hagangon di buhu'an di algaw hinan Lobong an Galilee (Josh. 11:1).

§49:28 Ginubat da Nebuchadnezzar didah din 599-598 B.C.

*49:31 Nan numbino'ob'on an tribon numpunhituh nan mapulun ad Arabia ya mid ah siudadda ti unda nuntulda ya anggay, ya gunda muntolman an lumane'le'od.

49:33 Heten nasyon ya wah nan aduntuduntug hi appit hi Wangwang an Tigris hi buhu'an di algaw an nedelloh ad Babylon. Hay kapitulyun nan i'Elam ya ad Susa, ya numbino'ob'on an triboy numpunhituh di. Ya hiyay hakup di nasyon ad Iran ad ugwan an gutud.

49:34 Hay nun'alianad Judah ya hidin 597-586 B.C., at 597 B.C. di tawon hidin nangipa'innilan Apo Dios ay Jeremiah eten ulgud.

§49:35 Nan titindalud Elam ya nundongoldan pimmana (Isa. 22:6).