Baluwa ya Paoli kwa wanhu wa
Loma
Chilongole
Chitabu cha Waloma hanji nachandichigwa na mtumigwa Paoli mhela wa makumi gahano na gane na mhela wa makumi gahano na nane loyavumbuche Yesu. Paoli nahalutile Loma ila nakahilika baluwa kuwalajiza wanhu walingumkunda Kilistu ako Loma, weng'ha wawele Wayahudi na hawawele Wayahudi. Nakandika baluwa ayi kulawila kuli muji wa Kolinto koyawele yochikala mhela awo. Paoli nakandika kota isi zeng'ha zanguganigwa kukunda na kumhulichiza Yesu Kilistu (16:26).
Chitabu cha Waloma ndo chitanganiche kwa wanhu walingumkunda Kilistu chila honhu na chila mhela kwa vila ndaze Paoli vyoyaliyolonga kwa ugazi na kuhimiliza kota ulohozi wokuya kwa kukolela Yesu Kilistu. Paoli kahi nakalonga honhu hanji kwa kuwhaniza ilagano lya katali na Mbuli Inojile ya Yesu Kilistu. Walangusa wenji wangijesa kota msitali utanganiche kuli chitabu achi ndo sula ya 1:16 ulingulonga, “Hambe ndiyonele soni Mbuli Inojile, kwa vila ina ludali lwa Nguluwi lwa kumlohola chila munhu yalingukunda, mwaluko kwa Wayahudi, na hamba kwa wanhu hawawele Wayahudi.” Honhu ha mwaluko ha chitabu cha Waloma (1-12), ndo hawele honhu halingulangusa ng'hatu mbuli ya Nguluwi na honhu ha keli hana menji ga malajizo galingulapa kikala kuli ukomu wa makundo.
Gali Mgati
Paoli kangwaluka baluwa kwa kizelesa yuye na kulonga yalihi yalingumwidichila (1:1-15).
Hamba kangwandika mbuli ya chiwunhu hela na wula ulohozi ulingukuya kukolela Yesu Kilistu (1:16-11:36).
Kumala kwa aga Paoli kungulavya malajizo menji kuli mbuli ya kikala kwa wanhu walingumkunda Yesu Kilistu (12:1-15:13).
Paoli kangugomanyiza kwa kulavya ulamso winji kwa wanhu wawele mli chilundo cha wanhu walingumkunda Kulistu ako Loma (16).
1
1 Heni Paoli, chitumagwa wa Yesu Kilistu. Nguluwi nakanyhema ndiwe mtumigwa na kunyagula ndiwe ndiwadamlila wanhu Mbuli Inojile ya heye.
2 Aho katali, Nguluwi nakalagana na wanhu kwa Mbuli Inojile kukolela waloli wa heye kuli Maandiko Matakatifu. 3 Ayi Mbuli Inojile ya heni yangumdamla Mwana wa Nguluwi, Mkulu wa hetwe Yesu Kilistu, heye kwa lukuli nakavumbuka mlukolo lwa Daudi. 4 Ila heye nakatawizwa yawe mwana wa Nguluwi kwa ludali lwa Muhe Yelile kwa kumzilipula Yesu Kilistu Mkulu wa hetwe. 5 Kwa nzila ya heye, tubochela kunoga kwa heye tuwe watumigwa kwa chiwalo cha Kilistu, leka tuwadite wanhu hawawele Wayahudi wenamize kwa chiwalo cha makundo. 6 Na hemwe kahi muwele ako Loma, hemwe namchemigwe na Nguluwi, muwe wanhu wa heye Yesu Kilistu. 7 Lelo ndaguwandichila hemwe mweng'ha muli ako Loma mlinguganigwa na Nguluwi, mchemigwe muwe wanhu wa heye welile.
Nguluwi mhaza wa hetwe na Mkulu wa hetwe Yesu Kilistu, yawape hemwe utambichizo na kikala goya.
Malumbo kwa Nguluwi
8 Nding'hali kwaluka geng'ha, ndangumnonela Nguluwi wa heni, kukolela Yesu Kilistu kwa hemwe mweng'ha, kwa vila makundo ga hemwe gangudamligwa na wanhu weng'ha muisi. 9 Nguluwi yondilingumfugamila kwa nhumbula ya heni yeng'ha chila zuwa kwa kulavya ulolezi wa Mbuli Inojile ya Mwana wa heye, kotawiza kota heni hambe ndikusemweni, 10 chila zuwa hondimlanda Nguluwi. Ndangumlanda Nguluwi, wone yagane yamhalile mhela unojile wa kuya kuwajendela. 11 Mina ndangugana ng'hatu ndikoneni ndiwagawile na hemwe ndolendole za chimuhe za kuwakangaza. 12 Gondilingulonga hano, weng'ha heni na hemwe tikangaze, hemwe kwa makundo ga heni na kwa makundo ga hemwe. 13 Hemwe wang'holozangu ndangugana mvizele hino, nangana kukujendelani mbaka sambi ndemezwa. Nangana wanhu wamkunde Nguluwi hali hemwe, kota wanhu nawamkundile hali wanhu hawawele Wayahudi. 14 Namhegwa mijito ya kuwadamlila wanhu weng'ha, Wagilichi na hawawele Wagilichi, wasugu na wapoka. 15 Ndo mina heni ndangugana ng'hatu kuwadamlila Mbuli Inojile hemwe kahi mlingikala ako Loma.
Ludali lwa Mbuli Inojile
16 Hambe ndiyonele soni Mbuli Inojile, kwa vila ina mong'ho wa Nguluwi lwa kumlohola chila munhu yalingukunda, mwaluko kwa Wayahudi, na hamba kwa wanhu hawawele Wayahudi. 17 Mina Mbuli Inojile yangulajila hazelu Nguluwi vyoyawele nguwadita wanhu watanganiche kwa heye, wanhu wanguwa ahi kwa kukunda, kulawila mwaluko mbaka kuduma. Kota vyogandichigwe mli Maandiko Matakatifu, “Munhu yanojile kwa Nguluwi kochikala kwa kukunda.”
Wihe wa wanhu
18 Nguluwi kalajila kuzudila kwa heye kulawila kilanga, iwalawile weng'ha walingumbeza Nguluwi na kudita gehile, wala weng'ha walingudita kukomya kuleche kuzeleka. 19 Gala galingumdita Nguluwi yazeleche kwa hewo ga hazelu ng'hatu, kwa vila heye Nguluwi nakagadita gazeleche kwa hewo. 20 Kulawila zuwa Nguluwi vyoyalumbile isi, ludali lwa heye mazuwa gose, na ukulu wa heye, havikoneka hazelu, hanga havilingoneka kwa meho, vyanguzeleka ng'hatu. Wanhu woweza kugazela kwa vinhu navyoyalumbile Nguluwi. Ahyo wahela chinhu cha kigwala. 21 Hanga lowamzelele Nguluwi, hawalingumtogola kota Nguluwi wa hewo na hambe wate malumbo, lelo chowalingijesa chali chaupoka na nhumbula za hewo ziwa nhitu. 22 Wangidaya wana luhala aku wawele wapoka. 23 Waleka kumtogola Nguluwi yalingikala mazuwa gose, ila wangujifugamila jimalukolo jiwhanile na wanhu walingubagama na videje ama migongolo na vilumbigwe vilingutambala.
24 Ahyo Nguluwi nakawaleka wawinze maya gehile ga nhumbula za hewo na kudita mbuli za soni mli ng'huli za hewo. 25 Wangugalamla kukomya kwa Nguluwi kwa udesi, wanguvitogola na wanguvifugamila vinhu vilumbigwe na Nguluwi, ila hawalingumtogola heye yalumbile yalinguganigwa kutogoligwa mazuwa gose! Ena.
26 Kwa vila wangudita ahyo, Nguluwi nakawaleka wawinze gala gehile. Na wadala wa hewo, wanguleka kuwasa na walume kota vyowalumbigwe, wangigana hewo kwa hewo. 27 Na walume nawo hiho waleka kuwasa na wadala kota vyowalumbigwe, wangigana hewo kwa hewo. Wangiditila mbuli za soni walume kwa walume, ahyo wangigalila wawo kugazigwa kwa gala gehile ga hewo gowaditile.
28 Kwa vila wanhu awo nawaleka kumzela Nguluwi kwa luhala lwawo, Nguluwi nakawaleka wawinze luhala lwa hewo lwajilile, wadite gala hawaganigwe kudita. 29 Wanhu awa wamema wihe weng'ha, wihe na maya na kugana kuwifya na kugana vinhu vya wanhu wanji na kukopola na kilewa na uhadi na kuwifya. Wanguheha 30 na kulonga vinhu vihile kwa wanhu wanji na wangumzudila Nguluwi na wawele na maligo na wawele na mnvivi na kidaya na walingijesa kudita gehile na walingulema kuwahulichiza wahaza wa hewo. 31 Wahela luhala na hambe webate ilagano na hawalinguwanojeza ne kuwonela isungu wanhu wanji. 32 Wanguvizela kota kuli malajizo gatanganiche ga Nguluwi wanhu walingudita vinhu kota avyo wanguganigwa kubagama. Hawalingulutilila kudita vinhu avyo viliyeng'ha, ila kuno wanguwatogola wanhu walingudita mbuli azo.