Mbuli Inojile yandichigwe na
Yohana
Chilongole
Mbuli Inojile yandichigwe na Yohana ndo chimwe cha vitabu vine viwele mli ilagano lya sambi vilingusima mbuli ya ukomu wa Yesu Kilistu. Chila chimwe changuchemigwa Injili ilinguzeleka kota Mbuli Inojile. Navyandichigwa na Matei na Malichi na Lukasi na Yohana, hala Yesu loyabagame. Hanji yandichigwa na mtumigwa Yohana kuli mhela wa makumi tisa kulawila Yesu loyavumbuche. Hanga chitabu hachilingulonga kota Yohana ndo yandiche, vila yandichigwe naiwhana na zila baluwa za mwaluko na za keli na kadatu zandichigwe na Yohana. Wandiche katali ng'hatu walonga kota Yohana nakekala kuli muji wa Efeso, ahyo yangujesigwa kota na chitabu acho nachandichigwa ako Efeso.
Yohana kangulonga kota chiwalo cha kwandika chitabu achi ndo kuwatanza wanhu wakunde kota Yesu ndo Kilistu, mwana wa Nguluwi yawele mkomu (20:31). Kwa kukunda ako hetwe towa na ukomu kwa itagwa lyake. Chitabu nachandichigwa kwa weng'ha Wayahudi na hawawele Wayahudi. Mbuli Inojile yandichigwe na Yohana yavinji kuli zila injili zinji zidatu. Nakandika menji ga vinduzanduza vyoyaditile Yesu na handiche menji ga nhelo zoyali yolangusa. Madito ganji kota kubatizigwa kwa Yesu na kujezigwa kugunuche, hakwandichigwe mlichitabu chino.
Gali Mgati;
Yohana kangwandika Mbuli Inojile kuli sula ya 1:18.
Hamba kangwandika vinduzanduza vinji vyoyaditile Yesu (1:19-12:50).
Hamba kangusima madito menji kuli ukomu wa Yesu, gahilichile kuli kubagama kwa heye na kuzilipuka kwa heye (13:1-20:31).
Yohana kangugongomanya Mbuli Inojile kuli sula ya 21 kwa kulonga Mbuli ya Yesu kulawila kwa wanhu hala loyazilipuche na hamba chiwalo cha heye kwandika chitabu.
1
Luzi lulingigala ukomu
1 Aho mwaluko kwali na yumwe yochemigwa Luzi, na heye luzi yali hamwe na Nguluwi, na heye Luzi yali Nguluwi. 2 Kulawa mwaluko Luzi yali hamwe na Nguluwi. 3 Kwa kukolela heye, vinhu vyengha navilumbigwa. Kuduhu chinhu ne chimwe chilumbigwe kuduhu heye. 4 Heye nayali mwaluko wa ukomu, na auno ukomu wali lumuli lwa wanhu. 5 Na lumuli alo lwangumwesela kutitu, na ako kutitu kulemwela kuusuma.
6 Nguluwi nakamlajiza munhu yumwe, itagwa lyake Yohani. 7 Ayo nakoya yawalonjele wanhu weng'ha mbuli za alo lumuli, wanhu weng'ha wahuliche ulonzi wa heye na wakunde. 8 Heye hawele alo lumuli, ila nakoya hela kuwalonjela wanhu mbuli ya alo lumuli. 9 Alu ndo lumuli lwa kukomya ng'hatu, lumuli lulinguya kuli isi na kuwamulichila wanhu weng'ha.
10 Lelo Luzi yali mu isi, na kukolela heye Nguluwi nakalumba isi, ila wanhu wa isi nahawamkundile heye. 11 Nakoya hali isi ya heye yuye, ila wanhu wali hali isi hake hawambochele. 12 Ila wala wanhu wambochele na wamkundile, nakawapa ludali lwa kuwa wana wa Nguluwi. 13 Hawali wana wa Nguluwi kwa nyhala za chiwunhu, kahi kwa ludali lwa lukuli na ligano lya munhu, ila kwa heye yawaditile wana wa Nguluwi kwa danda ya heye.
14 Na heye luzi kawa munhu na kikala kwa hetwe. Na hetwe tuwona ukulu wa heye, ukulu wa heye yawele Mwana yaliyeka wa Mhaza, kamema isungu na kukomya.
15 Yohani nakawalonjela wanhu mbuli ya heye, nayali yochemelela yolonga, “Ayu ndo ndalindilonga hala hondonjile, ‘Kanguya munhu yumwe hambele hangu, yawele mkulu kwa heni, kwa vila nayalibaha heni sinavumbuka.’ ”
16 Kwa winji wa isungu lyake, hetwe tweng'ha tubochela kunoga kwa heye. 17 Nguluwi katupa Malajizo kukolela Musa, ila Yesu Kilistu katugalila kunoga kwa heye na kukomya. 18 Kuduhu munhu yamuwene Nguluwi mhela woneche ula. Mwanage yaliyeka, yewhanile na Nguluwi, yawele hamwe na Mhaza, ayo ndo yatuditile tumzele Nguluwi.
Ulolezi ya Yohani Mbatiza
(Matei 3:1-12; Malichi 1:1-8; Lukasi 3:1-18)
19 Na awu ndo ulolezi Yohani nayaulavile mhela vilongozi wa Wayahudi kula Yelusalemu loyawalajize watambika wa Walawi kwa heye wamuuze, “Hegwe kwa whaani?”
20 Yohani nahalemile kwidichila goyauzigwe, ila heye kalonga yodamla, “Heni siwele Kilistu Mlohozi.”
21 Baho wamuuza, Lelo, hegwe kwa whaani? Hegwe uli Eliya?
Kawedichila, Hebu. Heni siwele Eliya!
Wamuuza, Lelo hegwe kwa Mloli?
Heye kedichila, Hebu!
22 Ahyo wamuuza, “Lelo kwa whaani? Kwangulonga ndaze kwa hegwe gwegwe? Tulonjele leka tuwahilusile ko kowutulajize goukwidichila.”
23 Yohani kawedichila, “Heni ndo yula mloli Isaya yalonjile mbuli za heye kuta,
‘Lizi lya munhu lyanguhulikwa hagunuche,
mgongomanyileni Mkulu nzila ya heye!’ ”
24 Awo wanhu wali watumigwa na chikundi chichemigwe Mafalisayo. 25 Hamba wamuuza Yohani, “Wone hegwe huli Kilistu Mlohozi na huwele Eliya na huwele mloli wa Nguluwi, lelo Iekachoni kwangubatiza wanhu?”
26 Yohani nakedichila, “Heni ndangubatiza kwa mazi, ila hali hemwe kabaho yumwe yo hamzelele. 27 Kulawa heni kanguya yunji hambele hangu, na heni siganigwa hebu kudohola ng'hweso za makwamba ga heye.”
28 Geng'ha aga nagalawila akula Besania, kumwambu kwa lwanda lwa Yolodani, Yohani koyali yobatiza wanhu.
Yesu ndo Mwana Ing'holo wa Nguluwi
29 Mitondo iyage, Yohani nakamona Yesu yokuya koyali, kata, Mlole, “Mwanaing'holo lya Nguluwi, yalingusa gehile ga wanhu wa isi yeng'ha! 30 Ayu ndo munhu nandonjile mbuli za heye hala hondonjile, ‘Kanguya munhu kumbele kwa heni, yawele mkulu kwa heni, kwa vila nayalibaha heni sinavumbuka!’ 31 Heni hano nasimzelele, ila mbuya kuwabatiza kwa malenga leka wanhu wa Izilaeli wamzele.”
32 Yohani kalavya ulolezi wa heye kalonga, “Nandimona Muhe Yelile yodulika kota ng'hunda kulawa kilanga ikwima kumutwi kwa heye. 33 Heni nasimzelele, ila yula Yanhumile heni ndiwabatize wanhu kwa malenga nakandonjela, ‘Munhu yula youmona Muhe Yelile yomlagalila kulawa kilanga na kikala mchanya hake, ayu ndo yobatiza kwa Muhe Yelile.’ 34 Heni ndimona na kukunda kuta ayu ka Mwana wa Nguluwi.”
Walanguswa wa mwaluko wa Yesu
35 Hamitondo, Yohani yali yemile na Walanguswa wa heye weli. 36 Vyowamuwene Yesu yokola, kalonga, “Mlole! Ayu ndo Mwanaing'holo wa Nguluwi!”
37 Awala walanguswa weli nawamhulika Yohani yolonga ago, wamuwinza Yesu. 38 Lelo Yesu nakahinduka, na loyawawene awo walanguswa womuwinza heye, kawauza, “Mwangupala choni?”
Hewo nawedichila, “Labi, kwangikala kohi?” (Labi mina yake mlangusa). 39 Yesu nakawalonjela, “Muye, na hemwe mohona.” Hewo walanguswa wamuwinza, wahona honhu hoyali ngikala, wawasa na heye zuwa alyo. Yali ifichile saa kumi matinazo.
40 Andeleya, mng'holoze Simoni Petili, yali yumwe wa awo weli wamhuliche Yohani yolonga ago, ahyo wamuwinza Yesu. 41 Andeleya vyoyamfichile mkulugwe, Simoni, kamlonjela, “Tumona Kilistu Mlohozi.” 42 Hamba kamwigala Simoni kwa Yesu.
Na heye Yesu kamlola Simoni, nakamlonjela, “Itagwa lyako ni Simoni mwana Yohani. Ila kulawa sambi kochemigwa Kefa.” Chigiliki itagwa Petili lilinguzeleka kota italawe.
Yesu kanguwachema Filipo na Natanaeli
43 Zuwa liyage Yesu nakalapa yalute Galilaya. Kamfika Filipo nakamlonjela, “Umbinze.” 44 Filipo yali mwenyeng'haye wa Betisaida, muji yoyalingikala Andeleya na Petili. 45 Na heye Filipo nakamfika Natanaeli, nakamlonjela, “Natumona munhu Musa yamwandiche mchitabu cha Malajizo, na waloli, Yesu mwana wa Yusufu, wa Nazaleti.”
46 Natanaeli kamuza Filipo, “Ahi chinhu chinojile choweza kulawa Nazaleti?”
Filipo kamwidichila, “Uye ulole.”
47 Yesu vyowamuwene Natanaeli yokuwa kwa heye, kasima mbuli za heye zeng'ha, nakawalonjela, “Mlole, ayu ndo Muizilaeli ng'hatu, kuduhuli udesi mgati mwake.”
48 Natanaeli kamuuza Yesu kalonga, “Kunzela ndaze heni?”
Yesu nakamwidichila, “Nandikona ahala nalowikale hasi hali igodi lya msada, lonaung'hali chemigwa na Filipo nandikona.”
49 Natanaeli kedichila, Mlangusa, hegwe ndo Mwana wa Nguluwi! Kahi uli Mndewa wa Izilaeli.
50 Yesu nakamlonjela Natanaeli kalonga, “Kwangukunda kwa vila ndikulonjela nandikona hasi hali igodi lya msada? Kogona makulu kusinda aga.” 51 Yesu nakalutilila kuwalonjela hewo kalonga, “Ndanguwalonjela ndikomya, mokona kilanga kugubuka na wahilisi wa kilanga wa Nguluwi wokwina na kudulika ha Mwana wa Munhu.”