3
Hamanning Yehudiylarning neslini yoqitish suyiqesti
1 Bu ishlardin kéyin padishah Ahashwérosh Agagiylardin bolghan Hammidataning oghli Hamanning mensipini östürdi; padishah uning ornini östürüp, özi bilen bille ishleydighan barliq emirlerningkidin yuqiri qildi. 2 Padishah uning heqqide emr qilghachqa, orda derwazisida turghan padishahning barliq emeldarliri Hamanning aldida tezim qilip bash uratti; lékin Mordikay bolsa Haman’gha ne tezim qilmidi, ne bash urmidi. □ «...Mordikay bolsa Haman’gha ne tezim qilmidi, ne bash urmidi» — Mordikayning tezim qilmasliqi yaki bash urmasliqining sewebi belkim Tewrattiki «Qan.» 25:17-19diki xatire tüpeylidin bolsa kérek. Haman Amalek idi, Amalekler bolsa Israilning kona reqibi idi. Haman eslide Samuil peyghember öltürgen Amalek bolghan Agag padishahning ewladi bolghachqa, belkim Yehudiy xelqige téximu öch bolushi mumkin («Mis.» 17:8-16, «1Sam.» 15:17-23, «Qan.» 25:17-19ni körüng).
Melum bir kishige tezim qilish Tewratqa xilap ish emes. Tewrat dewride Israillar öz padishahlirigha shundaq tezim qilatti yaki gahi waqitlarda bir-birige tezim qilatti. «Yar.» 23:7, «1Sam.» 24:8, «2Sam.» 14:4, «1Pad.» 1:16ni körüng. U «butpereslik» hésablanmaytti. 3 Orda derwazisida turghan padishahning xizmetkarliri Mordikaydin: — Sili némishqa padishahning emrige xilapliq qilidila? — dep soraytti. 4 Shundaq boldiki, ular her küni nesihet qilishqan bolsimu, u qulaq salmighandin kéyin, ular: — Qéni, Mordikayning qilghan bu ishigha yol qoyulamdu-yoq, bir köreylichu, dep buni Haman’gha éytti; chünki u ulargha özining Yehudiy ikenlikini éytqanidi. □ «Mordikayning qilghan bu ishigha yol qoyulamdu-yoq, bir köreylichu?» — ibraniy tilida «Mordikayning ishliri turalamdu-yoq, bir köreylichu?» déyilidu. Bashqa birxil terjimisi: — «Qéni Mordikay gépide axirighiche ching turalamdikin, bir köreylichu?». 5 Haman Mordikayning özige bash urup tezim qilmighanliqini körüp qattiq ghezeplendi. 6 Lékin u «Mordikayning üstige qol sélishni kichikkine bir ish» dep hésablidi; chünki ular Mordikayning millitini uninggha dep qoyghanidi; shunga Haman Ahashwéroshning pütkül padishahliqidiki Yehudiylarni, yeni Mordikayning xelqini biraqla yoqitish yolini izdep yürdi.
 
Hamanning Yehudiylarning neslini qurutuwétishni qestlishi
7 Padishah Ahashwéroshning on ikkinchi yili birinchi ayda, yeni Nisan éyida, birsi Hamanning aldida qutluq ay-künni békitish üchün her kün, her ay boyiche «pur», yeni chek tashliwidi, on ikkinchi aygha, yeni «Adar éyi»gha chiqti. □ ««pur», yeni chek ... on ikkinchi aygha, yeni «Adar éyi»gha chiqti» — chekning on ikkinchi aygha chiqishi intayin ajayib ish idi. Biz shu ish toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. 8 Haman padishah Ahashwéroshqa: — Padishahliqlirining herqaysi ölkiliridiki el-milletler arisida chéchilip yashawatqan bir xelq bar; ularning qanun-belgilimiliri bashqa xelqlerningkige oxshimaydu, ular aliylirining qanun-belgilimilirigimu boysunmaydu; shunga ularning yashishigha yol qoyush aliylirigha héch payda yetküzmeydu. 9 Eger padishahimgha layiq körünse, ularni yoqitish toghruluq yarliq pütüp chüshürgeyla; mana men öz yénimdin on ming talant kümüshni aliylirining xezinilirige sélish üchün padishahliqning ishlirini bashquridighan xadimlarning qoligha tapshurimen, dédi.□ «on ming talant» — bir «talant»ning toptoghra qanchilik ikenliki hazir bizge namelum, Pars impériyesi boyiche belkim 34-45 kilogram bolushi mumkin; shunga 10000 talant kümüsh belkim az dégende 340 tonniche bolatti; bu pewqul’adde köp pul padishahning yilliq kirimining üchtin ikki qismigha barawer bolup, para hésablinatti; shübhisizki, mushu para belkim Yehudiy xelqi yoqitilsa, ular tapshuridighan bajlarning ornigha bolsun dep bérilgen; lékin u Yehudiylar tapshurushqa tégishlik bajdin xélila köp idi. Haman «xelq»ning Yehudiy xelqi ikenlikini tilgha élishqa pétinalmidi; chünki burunqi Pars impératorliri Yehudiy xelqige chong hörmet bildürüp kelgenidi.
10 Shuning bilen padishah özining barmiqidin üzükni siyrip chiqirip, Yehudiylarning reqibi, Agagiy Hammidataning oghli Haman’gha bérip: 11 — Shu kümüshlerni özüngge in’am qildim, u xelqnimu sanga tapshurdum, ularni qandaq qilishni xalisang, shundaq qil! — dédi.□ «Shu kümüshlerni özüngge in’am qildim» — bashqa birxil terjimisi: «Emdi bu séning pulung bolghandin kéyin, qobul qilay».
 
Padishahning Hamanning Yehudiylarning neslini qurutushigha ruxset qilishi
12 Andin birinchi ayning on üchinchi küni padishahning mirziliri chaqirilip, yarliq Hamanning barliq tapilighini boyiche pütüldi; u herqaysi ölkilerge öz yéziqida, herqaysi el-milletke öz tilida yazdurulup, herbir ölkilerning waliylirigha, herbir el-milletning emirlirige ewetildi; yarliq padishah Ahashwéroshning namida pütülgen bolup, uning üzük möhüri bilen péchetlendi. 13 Yarliq mektupliri chaparmenlerning qoli bilen padishahliqning herqaysi ölkilirige yetküzüldi; uningda bir kün ichide — On ikkinchi ayning, yeni Adar éyining on üchinchi küni qéri-yash, balilar we ayallar démey, barliq Yehudiylarni qoymay qirip, öltürüp, nesli qurutuwétilsun, ularning mal-mülki olja qilinsun, déyilgenidi. 14 Shu yarliq herbir ölkide jakarlinish üchün, shundaqla shu küni herbir xelq shundaq qilishqa teyyar bolup turushi üchün, mektupning köchürme nusxiliri herbir el-milletke élan qilinmaqchi boldi. 15 Chaparmenler padishahning emri boyiche derhal yolgha chiqti; yarliq Shushan qel’esining özidimu élan qilindi. Bu chaghda padishah Haman bilen sharab ichishke olturghanidi. Lékin Shushan shehiridikiler dekke-dükkige chömüp kétishti.
 
 

□3:2 «...Mordikay bolsa Haman’gha ne tezim qilmidi, ne bash urmidi» — Mordikayning tezim qilmasliqi yaki bash urmasliqining sewebi belkim Tewrattiki «Qan.» 25:17-19diki xatire tüpeylidin bolsa kérek. Haman Amalek idi, Amalekler bolsa Israilning kona reqibi idi. Haman eslide Samuil peyghember öltürgen Amalek bolghan Agag padishahning ewladi bolghachqa, belkim Yehudiy xelqige téximu öch bolushi mumkin («Mis.» 17:8-16, «1Sam.» 15:17-23, «Qan.» 25:17-19ni körüng). Melum bir kishige tezim qilish Tewratqa xilap ish emes. Tewrat dewride Israillar öz padishahlirigha shundaq tezim qilatti yaki gahi waqitlarda bir-birige tezim qilatti. «Yar.» 23:7, «1Sam.» 24:8, «2Sam.» 14:4, «1Pad.» 1:16ni körüng. U «butpereslik» hésablanmaytti.

□3:4 «Mordikayning qilghan bu ishigha yol qoyulamdu-yoq, bir köreylichu?» — ibraniy tilida «Mordikayning ishliri turalamdu-yoq, bir köreylichu?» déyilidu. Bashqa birxil terjimisi: — «Qéni Mordikay gépide axirighiche ching turalamdikin, bir köreylichu?».

□3:7 ««pur», yeni chek ... on ikkinchi aygha, yeni «Adar éyi»gha chiqti» — chekning on ikkinchi aygha chiqishi intayin ajayib ish idi. Biz shu ish toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

□3:9 «on ming talant» — bir «talant»ning toptoghra qanchilik ikenliki hazir bizge namelum, Pars impériyesi boyiche belkim 34-45 kilogram bolushi mumkin; shunga 10000 talant kümüsh belkim az dégende 340 tonniche bolatti; bu pewqul’adde köp pul padishahning yilliq kirimining üchtin ikki qismigha barawer bolup, para hésablinatti; shübhisizki, mushu para belkim Yehudiy xelqi yoqitilsa, ular tapshuridighan bajlarning ornigha bolsun dep bérilgen; lékin u Yehudiylar tapshurushqa tégishlik bajdin xélila köp idi. Haman «xelq»ning Yehudiy xelqi ikenlikini tilgha élishqa pétinalmidi; chünki burunqi Pars impératorliri Yehudiy xelqige chong hörmet bildürüp kelgenidi.

□3:11 «Shu kümüshlerni özüngge in’am qildim» — bashqa birxil terjimisi: «Emdi bu séning pulung bolghandin kéyin, qobul qilay».

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee