«Tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche» — «tang yultuzi», shübhisizki, Eysa Mesihning Özidur («Chöl.» 24:17ni körüng). Bu sözlerge qarighanda, tang yultuzi tang étishtin sel burun ayan bolghandek, Eysa Mesih qaytip kélishtin awwal étiqadchilarning qelbide birxil oyghan’ghan sézim, uning kélishige baghlan’ghan alahide birxil küchlük arzu-teshna peyda bolushi mumkin («1Tés.» 5:6-10ni körüng). ■ 2Kor. 4:6; Weh. 22:16.
Bu ayetning yene üch xil terjime-chüshenchsi bar: — (1) ademlerning xalighanche wehiylerge shexsiy tebir bérishige bolmaydu; (2) bésharet-wehiylerge ayrim sherh bérishke bolmaydu (yeni, bashqa bésharet-wehiyler bilen birleshtürüp chüshinishimiz kérek); (3) peyghemberler bergen bésharet-wehiylerni chüshendürüsh peyghemberlerning özigila xas bolmaydu (chünki ular bezide özi éytqan sözlirini chüshenmeytti — «1Pét.» 1:10-12ni körüng). Bu pikirlerning hemmisini (bolupmu 2-pikirni) durus dep qarisaqmu, bizningche, bizning terjimimiz kéyinki 21-ayetke eng mas kélidu. 21 Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur.□ «Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur» — «Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, uning türtkisi bilen» grék tilida «Muqeddes Roh teripidin yötkilishi bilen» dégen söz bilen ipadilinidu. ■ 2Tim. 3:16.
□1:1 «Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrus» — «Siméon» bashqa yerlerde «Simon» déyilidu. «Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesih» — bu ibaridin éniqki, Eysa (tebiitide) hem Xuda hem Kutquzghuchidur. «biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam!» — «oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghan» dégen mushu ibaridin éniq körüniduki, heqiqiy étiqad Xudaning Özidin kélidu.
■1:2 Yuh. 17:3; Rim. 1:7; 1Pét. 1:2; Yeh. 2.
□1:3 «Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq bizni chaqirghuchi» — mushu zat Reb Eysa Mesih, elwette.
■1:4 Yesh. 56:5; Yuh. 1:12; Rim. 8:15; Gal. 3:26.
□1:5 «Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni,... (qoshushqa intilinglar)» — «bilim» mushu yerde Xudaning yoli toghruluq bilim, elwette.
□1:10 «Shuning üchün, i qérindashlar, siler Xuda teripidin chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler» — «téyilip ketmeysiler» dégen ibarini beziler bu ibare nijattin mehrum bolush dégen menini bildüridu, dep qaraydu. Bizningche u gunah sadir qilishni körsitidu dep qaraymiz (mesilen, «Yaq.» 3:2ni körüng, oxshash söz shu ayette ishlitilidu).
□1:11 «Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler» — «qizghin qarshi élinisiler» dégenlik grék tilida «kirish yolunglar kengrichilik bilen sizlerge teminlinidu» dégen ibare bilen ipadilinidu.
□1:13 «men mushu chédirimda bolsamla...» — «chédirim» — Pétrusning öz ténini körsitidu, elwette. Lékin u mushu söz bilen herbir étiqadchining ténini Israillar chöl-bayawanda Xudaning emri bilen yasighan «ibadet chédiri»gha oxshitidu. Xudaning Öz shan-sheripi bu «addiy chédir»da makanlashturulghan we shuningdek hazir herbir étiqadchining ténide mewjuttur («Yh.» 1:14, 2:12, «1Kor.» 3:9 we 16, 6:19ni körüng).
□1:14 «Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen» — «Yh.» 21:18-19ni körüng.
■1:14 Yuh. 21:18,19; 2Tim. 4:6.
□1:15 «men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu» — «bu dunyadin kétish»: — bu ibare grék tilida «eksodos» dégen söz («Misirdin chiqish» bilen munasiwetlik) bilen ipadilinidu («Luqa» 9:31ni körüng). «Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen» — «bu ishlar» bolsa: (1) mushu ikkinchi xetning mezmunini; (2) «Yh.» 21-babta xatirilen’gen ishlarni (Mesihning Pétrusning dunyadin kétish yoli toghruluq bésharetliri)ni körsetse kérek. Biz birinchi chüshenchige mayilmiz.
□1:16 «biz silerge ... uqturghinimizda ... biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — bu ayettiki «biz» dégen söz Pétrusning özini we Yuhanna, Yaqup qatarliq rosullarni körsitidu. «Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushi (yaki «qaytip kélishi»)» — («hazir bolushi» grék tilida «parusiya») dégen sözler birinchidin mushu yerde, shübhisizki, Mesihning ularning köz aldida özgirip, shan-sheripi ichide körün’genlikini körsitidu («Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng). Ikkinchidin, bu sözler yene Injilda adette Mesihning qaytip kélishini körsitidu; chünki U qaytip kelgende Uning shan-sheripi heqiqeten ayan bolidu. Shuning bilen mushu yerde Uning dunyagha qaytip kélishinimu körsitidu. «...belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — «Uning» grék tilida «Ashuning» bilen ipadilinidu. Mushu yerde «Ashuning» dégen söz Pétrusning Mesihke bolghan chongqur hörmitini we yéqin munasiwitini bildüridu.
■1:16 Mat. 17:1; Yuh. 1:14; 1Kor. 1:17; 2:1, 4; 4:20; 1Yuh. 1:1.
□1:17 «Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi» — «ashu ulugh shan-shereplik yer» bolsa asman, ershtur.
■1:17 Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; 9:35; Kol. 1:13.
□1:18 «Muqeddes taghda biz uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq» — «Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng.
□1:19 «Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur» — bashqa birxil terjimisi: «uning üstige hemmimizde buningdin téximu ishenchlik bésharetlik söz-kalam (peyghemberler yetküzgen söz-kalam) bardur». Pétrus bu yerde: «Peyghemberlerning sözliri hetta méning guwahliqimdinmu ishenchliktur (chünki Mesih toghruluq bésharet bergüchiler, shundaqla ularning bergen bésharetliri nahayiti köp; bésharetlerning köp qismi alliqachan köz aldimizde emelge ashurulghan, dégendek); bu ulugh sözler hemmimizde bar» démekchi bolsa kérek. «siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur)» — «tang süzülgüche» — Eysa Mesihning qaytip kélishigiche. «Tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche» — «tang yultuzi», shübhisizki, Eysa Mesihning Özidur («Chöl.» 24:17ni körüng). Bu sözlerge qarighanda, tang yultuzi tang étishtin sel burun ayan bolghandek, Eysa Mesih qaytip kélishtin awwal étiqadchilarning qelbide birxil oyghan’ghan sézim, uning kélishige baghlan’ghan alahide birxil küchlük arzu-teshna peyda bolushi mumkin («1Tés.» 5:6-10ni körüng).
□1:20 «... muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes» — yaki «muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning özliri oylap chiqqan emes». Bu ayetning yene üch xil terjime-chüshenchsi bar: — (1) ademlerning xalighanche wehiylerge shexsiy tebir bérishige bolmaydu; (2) bésharet-wehiylerge ayrim sherh bérishke bolmaydu (yeni, bashqa bésharet-wehiyler bilen birleshtürüp chüshinishimiz kérek); (3) peyghemberler bergen bésharet-wehiylerni chüshendürüsh peyghemberlerning özigila xas bolmaydu (chünki ular bezide özi éytqan sözlirini chüshenmeytti — «1Pét.» 1:10-12ni körüng). Bu pikirlerning hemmisini (bolupmu 2-pikirni) durus dep qarisaqmu, bizningche, bizning terjimimiz kéyinki 21-ayetke eng mas kélidu.
□1:21 «Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur» — «Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, uning türtkisi bilen» grék tilida «Muqeddes Roh teripidin yötkilishi bilen» dégen söz bilen ipadilinidu.