Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 41

Hudaning ǝl-millǝtlǝrgǝ bǝrgǝn tǝklipi

1 — «I arallar, süküt ⱪilip Mening aldimƣa kelinglar;

Hǝlⱪlǝrmu küqini yengilisun!

Ular yeⱪin kǝlsun, sɵz ⱪilsun;

Toƣra ⱨɵküm ⱪilix üqün ɵzara yeⱪinlixayli!»

Əllǝrning mǝsilisi — butpǝrǝsliktur •••• Huda Ɵzini ispatlax üqün bǝrgǝn bir bexarǝt

2 «Kim xǝrⱪtiki birsini oyƣitip,

Uni ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn Ɵz hizmitigǝ qaⱪirdi?

U ǝllǝrni uning ⱪoliƣa tapxuridu,

Uni padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilduridu;

Ularni uning ⱪiliqiƣa tapxurup topa-qangƣa aylanduridu,

Ularni uning oⱪyasi aldida xamal uqurƣan pahal-topandǝk ⱪilidu.□

3 U ularni ⱪoƣliwetip,

Putini yǝrgǝ tǝgküzmǝy degüdǝk mangidu, aman-esǝnlik iqidǝ ɵtiweridu;□

4 Əlmisaⱪtin tartip dǝwrlǝrni «Barliⱪⱪa kǝl» dǝp qaⱪirip,

Bularni bekitip ada ⱪilƣan kim?

Mǝn Pǝrwǝrdigar Awwal Bolƣuqidurmǝn,

Ahiri bolƣanlar bilǝnmu billǝ Bolƣuqidurmǝn;

Mǝn degǝn «U»durmǝn.□ ■

5 Arallar xu ixlarni kɵrüp ⱪorⱪixidu;

Jaⱨanning qǝt-qetidikilǝr titrǝp ketidu;

Ular bir-birigǝ yeⱪinlixip, aldiƣa kelidu;

6 Ularning ⱨǝrbiri ɵz ⱪoxnisiƣa yardǝm ⱪilip,

Ɵz ⱪerindixiƣa: «Yürǝklik bol!» — dǝydu.

7 Xuning bilǝn nǝⱪⱪaxqi zǝrgǝrni riƣbǝtlǝndüridu,

Metalni yapilaⱪlap bolⱪa oynatⱪuqi sǝndǝlni bazƣan bilǝn soⱪⱪuqini riƣbǝtlǝndürüp: «Kǝpxǝrligini yahxi!» dǝydu;

Xuning bilǝn uni lingxip ⱪalmisun dǝp butning putini mihlar bilǝn bekitidu. □

Hudaning Israilƣa ilⱨam berixi

8 Biraⱪ sǝn, i ⱪulum Israil,

I Ɵzüm talliƣan Yaⱪup,

Ibraⱨim Mening dostumning ǝwladi: —■

9 Mǝn jaⱨanning ⱪǝridin elip kǝlgǝn,

Yǝrning ǝng qǝtliridin qaⱪiriƣinim sǝn ikǝnsǝn;

Mǝn sanga «Sǝn mening ⱪulumdursǝn,

Mǝn seni talliƣan,

Seni ⱨǝrgiz qǝtkǝ ⱪaⱪmaymǝn» — degǝnidim.□

10 — Ⱪorⱪma; qünki Mǝn sǝn bilǝn billidurmǝn;

Uyan-buyan ⱪarap ⱨoduⱪmanglar;

Qünki Mǝn sening Hudayingdurmǝn;

Mǝn seni küqǝytimǝn,

Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn sanga yardǝmdǝ bolimǝn!

Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn Ɵzümning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimni bildürgüqi ong ⱪolum bilǝn seni yɵlǝymǝn.

11 Mana, sanga ⱪarap ƣaljirlixip kǝtkǝnlǝrning ⱨǝmmisi hijil bolup xǝrmǝndǝ bolidu;

Sanga xikayǝt ⱪilƣuqilar yoⱪ deyǝrlik bolidu, ⱨalak bolidu.■

12 Sǝn ularni izdisǝng, ⱨeq tapalmaysǝn;

Sǝn bilǝn dǝwalaxⱪuqilar —

Sanga ⱪarxi urux ⱪilƣuqilar yoⱪ deyǝrlik, ⱨeq bolup baⱪmiƣandǝk turidu.

13 Qünki Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudaying ong ⱪolungni tutup turup, sanga: —

«Ⱪorⱪma, Mǝn sanga yardǝmdǝ bolimǝn!» dǝymǝn.

14 Ⱪorⱪma, sǝn ⱪurt bolƣan Yaⱪup,

Israilning baliliri!

Mǝn sanga yardǝmdǝ bolimǝn!» — dǝydu Pǝrwǝrdigar, yǝni sening Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqing, Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi.□

15 Mana, Mǝn seni kɵp ⱨǝm ɵtkür qixliⱪ yengi bir dan ayriƣuqi tirna ⱪilimǝn;

Sǝn taƣlarni yanjip, ularni parǝ-parǝ ⱪiliwetisǝn,

Dɵnglǝrnimu kɵküm-talⱪanƣa aylanduruwetisǝn.■

16 Sǝn ularni soruysǝn,

Xamal ularni uqurup ketidu,

Ⱪuyun ularni tarⱪitiwetidu;

Wǝ sǝn Pǝrwǝrdigar bilǝn xadlinisǝn,

Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqini iptiharlinip mǝdⱨiyǝlǝysǝn.

17 Bozǝklǝr wǝ yoⱪsullar su izdǝydu, lekin su yoⱪ;

Ularning tili ussuzluⱪtin ⱪaƣjirap ketidu;

Mǝn Pǝrwǝrdigar ularni anglaymǝn;

Mǝn Israilning Hudasi ulardin waz kǝqmǝymǝn.■

18 Mǝn ⱪaⱪas egizliklǝrdǝ dǝryalarni,

Jilƣilar iqidǝ bulaⱪlarni aqimǝn;

Dalani kɵlqǝkkǝ aylandurimǝn,

Tatirang yǝrdin sularni urƣutup su bilǝn ⱪaplap berimǝn.■

19 Dalada kedir, akatsiyǝ, hadas wǝ zǝytun dǝrǝhlirini ɵstürüp berimǝn;

Qɵl-bayawanda arqa, ⱪariƣay wǝ boksus dǝrǝhlirini birgǝ tikimǝn;□

20 Xundaⱪ ⱪilip ular bularni kɵrüp, bilip, oylinip: —

«Pǝrwǝrdigarning ⱪoli muxularni ⱪilƣan,

Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi uni yaratⱪan!» dǝp tǝng qüxinixidu.

Hudaning butpǝrǝslǝrni ⱪutⱪuzux toƣrisidiki yǝnǝ bir sɵzi

21 — Muⱨakimiliringlarni otturiƣa ⱪoyunglar, dǝydu Pǝrwǝrdigar;

— Küqlük sǝwǝbliringlarni qiⱪiringlar, dǝydu Yaⱪupning Padixaⱨi.

22 — Butliringlar elip kirilsun,

Bizgǝ nemilǝrning yüz beridiƣanliⱪini eytsun;

Ilgiriki ixlarni, ularning üjür-büjürlirigiqǝ kɵz aldimizda kɵrsǝtsun,

Xundaⱪla bulardin qiⱪidiƣan nǝtijilǝrni bizgǝ bildürüx üqün eytip bǝrsun;

— Yaki bolmisa, kǝlgüsidiki ixlarni anglap bilǝyli;

23 Silǝrning ilaⱨliⱪ ikǝnlikinglarni biliximiz üqün,

Keyinki yüz beridiƣan ixlarni bizgǝ bayan ⱪilinglar;

Ⱪandaⱪla bolmisun, Bizni ⱨang-tang ⱪilip uni tǝng kɵridiƣan ⱪilix üqün,

Birǝr yahxi ix yaki yaman bir ixni ⱪilinglar!□

24 Mana, silǝr yoⱪning ariliⱪida,

Ixligininglarmu yoⱪ ixtur;

Silǝrni talliƣuqi bir lǝnitidur.

Bexarǝt tǝkrarlinidu; Huda barliⱪ ǝl-yurtlarƣa «Mening ⱪulumni tonunglar» dǝp tonuxturidu

25 Birsini ximal tǝrǝptin ⱪozƣidim, u kelidu;

U künqiⱪixtin Mening namimni jakarlap kelidu;

U birsi ⱨak layni dǝssigǝndǝk, sapalqi lay qǝyligǝndǝk ǝmǝldarlarning üstigǝ ⱨujum ⱪilidu;□

26 Bizgǝ uⱪturux üqün, kim muⱪǝddǝmdin buyan buni eytⱪan?

Yaki Bizni «U ⱨǝⱪiⱪǝttur» degüzüp bu ixtin burun uni aldin’ala eytⱪan?

Yaⱪ, ⱨeqkim eytmaydu;

Bǝrⱨǝⱪ, ⱨeqkim bayan ⱪilmaydu;

Sɵzünglarni angliyaliƣuqi bǝrⱨǝⱪ yoⱪtur!

27 Mǝn dǝslǝptǝ Zionƣa: — «Muxu ixlarƣa kɵz tikip turunglar! Kɵz tikip turunglar!» dedim,

Yerusalemƣa hux hǝwǝrni yǝtküzgüqini ǝwǝtip bǝrdim.

28 Mǝn ⱪarisam, xular arisida ⱨeqkim yoⱪ —

Mǝsliⱨǝt bǝrgüdǝk ⱨeqkim yoⱪ,

Xulardin sorisam, jawab bǝrgüdǝk ⱨeqkimmu yoⱪ.□

Dawami

29 Ⱪaranglar, ular ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ;

Ularning yasiƣanliri yoⱪ ixtur,

Ⱪuyma mǝbudliri ⱪuruⱪ xamaldǝk mǝnisizdur.

□41:2 «...uni ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn Ɵz hizmitigǝ qaⱪirdi?» — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda: — «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning Ɵzi, (yǝni Huda) bu kixini ɵz puti aldiƣa qaⱪirdi?».

□41:3 «U ularni ⱪoƣliwetip, putini yǝrgǝ tǝgküzmǝy degüdǝk mangidu, aman-esǝnlik iqidǝ ɵtiweridu» — Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr bexarǝt ⱪilƣan muxu namsiz tajawuzqining ismi keyinrǝk qiⱪidu. Muxu yǝrdǝ kɵrimizki, (1) U ⱪilidiƣan uruxlar bǝk onguxluⱪ bolidu; (2) Uning ⱨǝrbiy yürüx süriti intayin tez bolidu; (3) Uning ⱪilidiƣan uruxliri baxⱪa ǝllǝrni ⱨoduⱪturup patiparaⱪ ⱪiliwetidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U aman-esǝnlik iqidǝ, mengip baⱪmiƣan yol bilǝn kelidu».

□41:4 «Barliⱪⱪa kǝl» — yaki «Yenimƣa kǝl». «Əlmisaⱪtin tartip dǝwrlǝrni «Barliⱪⱪa kǝl» dǝp qaⱪirip, bularni bekitip ada ⱪilƣan kim?» — buning mǝnisi bǝlkim xuki, Huda aldin’ala (pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ) eytⱪan ixlar yüz bǝrginidǝ, ǝllǝr bexarǝtlǝrning toƣra qiⱪidiƣanliⱪini kɵridu. Xundaⱪ ⱪilip, ular Hudaning ularni gunaⱨlirini taxlap, Ɵzigǝ yeⱪin kelip kǝqürümigǝ erixixigǝ qaⱪiridiƣanliⱪini kɵrüp yetidu. «ahiri bolƣanlar» — dunyada ǝng ahiri ⱨatat bolƣan insanlarni kɵrsǝtsǝ kerǝk. «Mǝn degǝn «U»durmǝn» — muxu yǝrdǝ «U» Hudaning ɵzini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.

■41:4 Yǝx. 43:10; 44:6; 48:12; Wǝⱨ. 1:17; 22:13

□41:7 «Xuning bilǝn nǝⱪⱪaxqi zǝrgǝrni riƣbǝtlǝndüridu, metalni yapilaⱪlap bolⱪa oynatⱪuqi sǝndǝlni bazƣan bilǝn soⱪⱪuqini riƣbǝtlǝndürüp...» — ǝllǝr Huda bexarǝt ⱪilƣan tajawuzqining kelidiƣanliⱪini bilip ⱪorⱪidu (5-ayǝt). Biraⱪ bexarǝtning ǝmǝlgǝ axⱪanliⱪini kɵrüxi bilǝn, butpǝrǝslikini taxlap Hudaning aldiƣa kelixining ornida, ular yǝnila ɵzlirini ⱪoƣdax üqün (tumar süpitidǝ) butlarni yasatmaⱪqi bolidu.

■41:8 Ⱪan. 7:6; 10:15; 14:2; 2Tar. 20:7; Zǝb. 135:4; Yǝx. 43:1; 44:1; Yaⱪ. 2:23

□41:9 «Mǝn jaⱨanning ⱪǝridin elip kǝlgǝn, yǝrning ǝng qǝtliridin qaⱪiriƣinim sǝn ikǝnsǝn» — oⱪurmǝnlǝr xuni esigǝ kǝltürsunki, Huda Ibraⱨimni yiraⱪ yurttin Ⱪanaanƣa (Pǝlǝstingǝ) qaⱪirƣanidi; keyin Ibraⱨimning ǝwladliri bolƣan Israilni Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Misirdin ⱪutⱪuzƣanidi. «Seni ⱨǝrgiz qǝtkǝ ⱪaⱪmaymǝn» — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: — «Seni qǝtkǝ ⱪaⱪmiƣanmǝn».

■41:11 Mis. 23:22; Yǝx. 60:12; Zǝk. 12:3

□41:14 «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi» — ibraniy tilida «goel» degǝn muxu sɵzning alaⱨidǝ mǝnisi bar. Birsi kǝmbǝƣǝl bolup, ɵzini ⱪulluⱪⱪa setiwǝtkǝn bolsa yaki baxⱪa ⱪiyin ǝⱨwalƣa uqrap mal-mülükini satⱪan bolsa, Musa pǝyƣǝmbǝr ⱪobul ⱪilƣan muⱪǝddǝs ⱪanunƣa asasǝn, muxu kixining yeⱪin uruⱪ-tuƣⱪanliri, ⱨǝmjǝmǝtlirining uni ⱨɵrlükkǝ qiⱪirip ⱪutⱪuzux ⱨoⱪuⱪi bar idi. Demǝk, «ⱨǝmjǝmǝt-ⱪutⱪuzƣuqi»ning («goel») setiwalƣuqi adǝmgǝ pul beripla, ɵz ⱪerindixini ⱨɵr ⱪilip ⱪutⱪuzux ⱨoⱪuⱪi bar degǝnliktur. Ⱨoⱪuⱪni ixlitix ⱨǝmjǝmǝtning ɵz ihtiyarliⱪi bilǝn bolatti, ǝlwǝttǝ. U ixlǝtmǝkqi bolsa, ⱨeqkim uni tosalmaytti. Yǝxaya Hudaning ⱪutⱪuzƣuqi ikǝnlikini bayan ⱪilix üqün dǝl muxu sɵzni ixlitidu. Demǝk, Huda Israilƣa «ⱨǝmjǝmǝt»lik ⱪilip, ularning «goel»i, yǝni «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqisi» bolidu. U Ɵz ihtiyariyliⱪi bilǝn ularni ⱪutⱪuzidu.

■41:15 Yǝx. 17:13; 29:5

■41:17 Mat. 5:6

■41:18 Zǝb. 107:35; Yǝx. 35:7; 44:3

□41:19 «Dalada kedir, akatsiyǝ, hadas wǝ zǝytun dǝrǝhlirini ɵstürüp berimǝn; ... arqa, ⱪariƣay wǝ boksus dǝrǝhlirini birgǝ tikimǝn» — muxu dǝrǝhlǝr (zǝytun dǝrihidin sirt) mewǝ üqün ǝmǝs, sayǝ berix üqün berilidu; birⱪanqǝ hil dǝrǝh birhil muⱨit astida tǝng ɵsüxi mumkin ǝmǝs. Ⱪariƣanda bu bexarǝt ahirⱪi zamanlarni kɵrsitidu; xu qaƣda Huda Israilni yengi bir «Misirdin qiⱪix» (ǝmǝliyǝttǝ, «jaⱨanning qǝt-qǝtliridin qiⱪirix») yoli bilǝn ⱪutⱪuzidu.

□41:23 «Birǝr yahxi ix yaki yaman bir ix ⱪilinglar!» — muxu ibarǝ «Ⱨǝrⱪandaⱪ birǝr ixni ⱪilinglar!» degǝnni bildüridu. Butlar yahxi bolsun, yaman bolsun ⱨeqⱪandaⱪ ix ⱪilalmaydu, ǝlwǝttǝ.

□41:25 «Birsini ximal tǝrǝptin ⱪozƣidim, u kelidu; u künqiⱪixtin Mening namimni jakarlap kelidu» — tajawuzqi tehi namsiz, biraⱪ ⱨazir u toƣruluⱪ yǝnǝ bir pakit bar; u xǝrⱪtin ⱨǝmdǝ ximal tǝrǝptinmu kelidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mening namimni qaⱪirip nida ⱪilip kelidu».

□41:28 «xular arisida ⱨeqkim yoⱪ» — «xular» xübⱨisizki, butpǝrǝs ǝllǝrni kɵrsitidu.