1 Bukulipne, yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâhâlen biwinenŋaŋe kepeimunŋe kinmâ yâhâekgât nâŋgâm mannom. Yakât topŋe yuwu ekyongomune nâŋgâŋet. Anitâŋe den sâop yakât bonŋe yamâ tetewuap. Yakât otmâ nenŋe Anitâhât den yakât nâŋgâm eŋgat yâhâp ki otnom. Teteningiwuap nâŋgâm biwinenŋaŋe nâŋgâmunŋe bulâŋe otbuap. 2 Emelâk tâmbâlipnenŋe nombotŋaŋe Anitâŋe den ekyongop ya nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yakât eŋgat yâhâp ki otbi. Yawu otbi yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ olop.

3 Embâŋân topŋe katmâ Anitâŋe sâmu hân himbim âlâlâ topŋe topŋe biaembâ teteop ya nenâmâ bulâŋanâk ki ekmâ manbin. Otmuâmâ nenŋe Anitâhâlen biwinenaŋe kepeiwin yamâ Anitâŋe yu ya olop yakât den pat sâm teteop ya nâŋgâmunŋe bulâŋe dondâ oap. Den sâm teteop ya nâŋgâm biwi yâhâp ki otmâ manmâ gain. Otmu yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât emelâk manbi yâk yeŋgât topyeŋe ekmâ nâŋgâne.

4 Yawu gârâmâ tâmbânenŋe âlâ, kutŋe Awe sâm, yâkŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yawu manmâ sâp âlâen lama nanŋe gâim Anitâhât hotom uop. Yawu otmu Anitâŋe yâkât nâŋgâmu ârândâŋ olop. Otmu ataŋe, kutŋe Kain sâm, yâkŋeâmâ Anitâhât den ya nâŋgâmu bulâŋe ki olop. Yakât otmâ yâkŋeâmâ sot inŋe hâwurum hotom ya umu Anitâŋe ekmu ki ârândâŋ olop. Yakât otmâmâ kâiŋe tepŋan tâlimu imiŋe kumu muop. Yâhâ imiŋaŋeâmâ Anitâhâlen biwiŋaŋe kepeim pat kuwaŋgiop yakât bulâŋe hâmbâi membom nâŋgâm manop. Yawu gârâmâ nenŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeim yâkŋe olop yawuâhâk otmâ manmâ yâhânom.

5 Yâhâ lok âlâmâ, kutŋe Enoko sâm, yâkŋeâmâ Anitâhâlenâk biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yawu manmâ gamu Anitâŋe yakât nâŋgâwaŋgimu âiloŋgo olop. Yakât otmâ ki muop. Anitâŋe golâek memu yâkâlen yâhâop. Yawu otmâmâ bukulipŋaŋeâmâ “Enoko ya wosaken arap,” sâm pâinŋetâ bialop. 6 Yawu gârâmâ yuwu naŋgain. “Anitâ ya bulâŋanâk tap. Yakât otmâ nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeine sâm otmunŋeâmâ yâkŋe âlepŋe nâŋgâningiwuap.” Yawu naŋgain. Yawu gârâmâ nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmunŋe yanâmâ yâkŋe nenekmu ârândâŋ otmap.

7 Otmu dop yawuâk lok âlâ, kutŋe Noa sâm, yâkŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop. Yakât otmâ Anitâŋe toŋgelâk pato takawuap sâm inânŋan ekuop. Ekumu yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeiopgât otmâ eŋgat yâhâp ki olop. Yawu otmâmâ biwiŋaŋe yuwu nâŋgâop. “O yuâmâ nen kerek hiliwahom metenomosain.” Yawu nâŋgâm yan waŋga tuhuop. Waŋga tuhum ikŋe hepŋe torehenlipŋe ya hârehâk waŋgaen yâhâwi. Waŋgaen yâhâŋetâmâ toŋgelâk pato gem to niŋ niŋ sâm gam lohimbi biwi pâlâmŋe manbi ya aksihâk haranyongop. Yawu gârâmâ Anitâŋe den ekuop ya Noaŋe nâŋgâmu bulâŋe otmu yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋe kepeim denŋe lâuop. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâwaŋgim manman kârikŋahât pat kuwaŋgiop

8 Yâhâ âlâmâ yuwu. Anitâŋe Awaraham ekum hân âlâ yakât pat kuwaŋgiop. Yakât pat kuwaŋgimu Awarahamŋe yâkâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim denŋe lâum kapiŋe pilâm kapi âlâengen ariop. 9 Ari mem tetem yuwu nâŋgâop. “Hâmbâi nâhât senŋe yuân manmâ yâhânomai yakât bonŋe hân yu mian.” Yawu nâŋgâm emet bulâŋe ki tuhuop. Selep kandi kum yan manop. Yawu manmu nanŋe, Isaka sâm, otmu seseŋe, Yakop sâm yâku yawuâk selep kandi kum yan manmâ gawi. Yâhâ Awaraham, Isaka, Yakop yâkŋe yuwu nâŋgâwi. “Hâmbâi nengât sen hân yuânâk manmâ yâhânomai,” yawu nâŋgâm yan yanâk manmâ gawi. 10 Yâhâ Anitâŋe Awaraham den ekuop yakât bulâŋe hâmbâi tetewuap nâŋgâm yâkâlen biwiŋaŋe kepeim manop. Otmu Anitâŋe kapi âlepŋe nandoroŋe sâop yakât bulâŋe himbimân tetewuap yakât gurâ nâŋgâm manop.

11 Otmu Awaraham imbiŋe, kutŋe Sara, yâk gurâ yawuâk biwiŋaŋe Anitâhâlenâk kepeim manmâ gaop. Saraŋe kâsiâk manmâ gam sombo olop. Yâhâ embâŋân emet inânŋan Anitâŋe yuwu sâm ekuop. “Hâmbâi nange tetewuap.” Yawu sâm den ekuop ya nâŋgâmu bulâŋe olop. Yakât otmâ sombo olowâke yamâ benŋe somboŋahât nanŋe, Isaka sâm, ya mem ga kalop. 12 Yâhâ Awarahamâmâ sombo dondâ otmâ mumuhât sâp emelâk wangiop. Yawu manowâke yamâ benŋe yâkŋe Anitâhâlen biwiŋaŋe kepeim yâkât den lâum manmâ gaop. Yakât otmâmâ nen yâkât sen mansainŋe tetem yanâk torokatmâ manmâ gain yu. Yawu gârâmâ nen Awarahamgât biwiŋan gâtŋe lok yamâ saru sâtŋan sak ekmain yakât dop mansain. Otmu pitu kiŋgitŋe orowâk ewan kinmu ekmain yakât dop yawu.

13 Lohimbi kutyeŋe yongonmâ aran yuŋeâmâ Anitâŋe den sâop yakât bonŋe ya hâmbâi tetewuap nâŋgâm yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmâ gam muwi. Otmu den sâop yakât bulâŋe yamâ manbi yan ki mem tetewi. Ki mem tetemâmâ yuwu nâŋgâwi. “Nen kandi mansain,” yawu nâŋgâm biwiyeŋe ki giop. Otmu eŋgat yâhâp gurâ ki otbi. 14-15 Lohimbi yu yan Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim manmâ, “Nen kandi mansain,” yawu nâŋgâm kapi âlâhât pat kuyiŋgiop yakât bulâŋe tetewuap sâm manmâ gawi. Yawu gârâmâ “Nen kandi mansain,” yawu sâwi yamâ hânyeŋe tâmbâŋe yakât nâŋgâm ki sâwi. Yakât nâŋgâm sâwi mâne purik sâm âwurem ari kapi pilâm takawi yan manbâi. 16 Yawu gârâmâ Anitâŋe himbimân kapi âlepŋe nandoroŋe yakât pat kuyiŋgiop ya ambokunom nâŋgâm denŋe lâum mem mete tuhum manbi. Anitâhât den tem lâum manmâ yan, “Anitâ Ambonenŋe,” yawu sâm mepaem manbi. Yakât otmâ Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ olop.

17-18 Otmu Awaraham yâkâlâk âlâ torokatmâ sâwe. Emelâk embâŋân Anitâŋe Awaraham yuwu sâm ekuop. “Isakahât biwiŋambâ gâhât seselipge hurunduŋ sânomai.” Yawu sâop. Yawu sâop yakât kakŋan Awarahamgât topŋe tetemu ekbehât Anitâŋe ekumu ikŋe nanŋe kumu mumu yâkât hotom umbe sâm nanŋe dâim ariop. 19 Dâim arimâmâ biwiŋaŋe yuwu nâŋgâop. “Nane ombe bisine konok yu kumune mumbuap. Kumune mumu yanâmâ Anitâŋe mumuŋambâ mem yahatmu manbuap yakât wâtŋe tatbaŋgiap.” Yawu nâŋgâm yanâmâ hotom ya umbe sâm nanŋe dâim ariop. Otmu hâmbâi Anitâŋe sâmu lok mumuŋambâ yahatnomai ya nâŋgâm kinmâ nanŋe mem alata kakŋan kalop. Katmu tatmu emelâk tewetŋe mem hâuwe sâm inanaŋgumu yanâk Anitâŋe kuwaŋgiop. Emelâk muowâke yamâ nanŋe memu pilâm ariowot. Yawu.

20 Yâhâ Isakaŋeâmâ Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe kepeim manop yakât otmâmâ yâkâlembâ nanyâhâtŋe yâhâp teteowot, kutyetŋe Yakop yet Esau sâm, emet inânŋanâk Anitâŋe sâmu teteyitgiwuap yakât pat kuyitgiop.

21 Otmu Yakopŋe yawuâk biwi nâŋgân nâŋgânŋaŋe Anitâhâlen kepeim biwi yâhâp ki otmâ manop. Yakât otmuâmâ emelâk sombo otmâ kâmgum talop yan Anitâ mepaem nanŋe Yosepgât nanyâhâtŋe ya pat kuyitgiop.

22 Otmu Yosepŋe mumbe sâm otmâmâ Anitâŋe Isirae lohimbi Aihita hânâmbâ mem dâiyekbuap yakât emet inânŋan seselipŋe yuwu sâm ekyongop. “Hâmbâi mâne yeŋgât sen tetem sambe otmâ mannomai. Yawu otŋetâ Anitâŋe yupâ mem dâiyekmu ari yeŋgât hân sâm pat kuyiŋgiop yan mannomai. Yakât otmâ nâmâ mumbom gârâmâ arinomai yan nâhât hahitne mem ari yan kurihineknomai.” Yawu gârâmâ yâkŋe ki biwi yâhâp otmâ sâop.

23 Torokatmâ Mosehât sâwe. Mose âwâŋe mâmâŋaŋe Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyetŋaŋe kepeim manowot. Yakât otmâmâ Aihita yeŋgât lok pato, kutŋe Parao sâm, yâkŋe yuwu sâop. “Isirae ambolipŋe yeŋgât nanlipyeŋe ŋaŋa ya yongoŋetâ muŋet,” yawu sâop. Yawu sâmu Mose âwâŋe mâmâŋaŋe nanyetŋahât kun kundenŋe ekmutâ âlepŋe otmu Paraohât den ya kum yuwu sâowot. “Nannetŋe yu hâmbâi lok pato otbuap.” Yawu nâŋgâmâmâ nanyetŋe lâum ari âlâengen manmutâ emetsenŋe kalimbu pesuk sâop. Yakât kakŋan saka saka kâlehen katmutâ to kakŋan yoloŋ yoloŋ otmâ talop. Otmu saka saka kâlehen tatmâ isem tatmu Parao baratŋaŋe toen arim yaŋak mem teteop. Yâkŋe mem tetemâmâ ŋaŋa ya mem ari golemguop.

24 Yawu otmu Moseŋe pato otmâ Aihita yeŋgât lok kunŋe pato otbuap yakât nâŋgâmu gemu pilâyekmâ bukulipŋe yeŋgâlen yâhâpŋe torokatmâ manop. 25 Yâk yeŋgâlen torokatmâ umatŋe topŋe topŋe teteyiŋgiwuap yakât nâŋgâm ki gorâwaŋgiop. 26 Yâhâmâ Anitâŋe pat kuyiŋgiop yakât bulâŋe tetewuap yakât nâŋgâm yâk yeŋgâlen torokatmu orowâk manbi. Otmu Kiristo yamâ Anitâŋe hâŋgângumu ge manmu nâŋgâm bâlewaŋgim âlâlâ otbaŋgiwi dop yawuâk otmâ manop. Yawu manmâ gam Aihita ambolipŋaŋe Anitâ betbaŋgim hâk sânduhân manmâ gawi yâk yeŋgâlen torokatmâ tosa meman sâm kut miop yakât nâŋgâmu tâŋât olop.

27 Yawu otmâ Anitâŋe pat kuyiŋgiop yakât nâŋgâmu bulâŋe olop. Nâŋgâmu yawu otmu Aihita yeŋgât patoyeŋahât kiŋgitŋahât ki otmâ âi ya pilâop. Yawu otmâ yapâ pilâyekmâ lok ki manmaiângen ari manop. Yan manmâ “Anitâ Ambonenŋe ki ekmain yamâ bulâŋanâk tatmap,” yawu nâŋgâm kârikŋeâk manmâ biwi yâhâp ki otmâ manop. 28 Yawu gârâmâ Anitâŋe ekmu ârândâŋ otmu yâk hâŋgângumu purik sâm Aihita hânân âwurem ariop. Yan ari Anitâŋe ikŋe aŋeloŋe âlâ, kutŋe Itit kiom Amboŋe sâm, yâk hâŋgângumu Aihita kapi ambolipŋe yeŋgât nanlipyeŋe kunŋe ya yongomu munomaihât yakât topŋe ekuop. Ekumu nâŋgâm biwi yâhâp ki olop. Otmu aŋelo yaŋe buku otningiâk sâm yâkât denŋe lâum lama gâim hepŋe yaŋe kâsikum yiŋgimu emetyeŋahât gahatŋan mem lâwâlewi. Yuâmâ inânŋanâk Anitâŋe Mose den ekuop ya nâŋgâmu bonŋe otmu ya watmâ olop.

29 Otmu “Anitâŋe den sâop ya bonŋe tetewuap,” nâŋgâm Isirae lohimbiŋe Aihita hân pilâm saru guluŋe, kutŋe Saru Kuriŋ sâm, yakât sâtŋan ari kinbi. Yan kinŋetâ Anitâŋe sâmu to ya keterakmâ torehen torehen otmu mâtâp teteop. Yawu otmu kâiyeŋe hân liŋmâ nombotgen bawi. Nombotgen baŋetâ Aihita yeŋgât hep bero yâku yawuâk betyeŋan watyekmâ bawi. Tânâmŋan bam tatŋetâ Anitâŋe sâmu saru yaŋe tuŋ sâm gam lâum gulip tuhuyekmu haranyongop.

30 Otmu Anitâŋe den ekyongop yakât bonŋe tetewuap sâm ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olop. Yawu gârâmâ manbi yaŋe kapi âlâ, kutŋe Yeriko sâm, yan kasalipyeŋaŋe paŋ kârikŋe sâhâm yeŋe yakât kâlehen tatbi yan takawi. Yan taka Isirae ambolipŋaŋe Anitâhât den lâum paŋ kârikŋe ya hawamgum yâhâm gem tatŋetâ hilâm nombolân yâhâp pesuk sâop. Hilâm nombolân yâhâp ya pesuk sâmu yanâk paŋ ya aksihâk ge liwarakmâ iop. Yawu otmu Isirae ambolipŋaŋe kasalipyeŋe ya yâhâ yongom metewi. 31 Yawu otbi. Yâhâ yawu ki otbi yan mâtâp imbi âlâ manop, kutŋe yamâ Lahap. Aŋgoân Isirae lok yâhâp hâŋgânyotgoŋetâ emet galemŋe ekde sâm yâhâm giowot. Otmu imbi yaŋe yuwu nâŋgâop. Isirae ambolipŋaŋe ki nohonomai nâŋgâm lok yâhâp hâŋgânyotgowi ya kapi ambolipŋaŋe yelekmai sâm mem mesaŋgutyelehop. Imbi yaŋe biwi yâhâp ki otmâ mesaŋgutyelehopgât otmâ yâhâ yongowi sâp yan imbi ya konok hâmeŋe kinop. Yawu.

32 O, bukulipne, den sâmune dâiakmâ kâlep otmapgât den pâŋe tâlâwâk sâwe. Tâmbâlipnenŋe nombotŋaŋe Anitâhât den yakât bulâŋe tetemu menom nâŋgâm manmâ gawi ya yeŋgât kutyeŋe yuwu. Gition, otmu âlâmâ Barak, âlâmâ Samson, âlâmâ Yepita, otmu âlâmâ Dawiti, âlâmâ Samue, otmu Anitâhât poropetelipŋe nombotŋe. 33 Lok yongonsan yuâmâ Anitâŋe den sâop ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olop yakât otmâmâ biwi yâhâp ki otbi. Yawu otmâ kasalipyeŋe yongom itit kiom tuhuyekbi. Yâhâ yâk yeŋgâlen gâtŋe nombotŋe yamâ meyekmâ pusi papato sâtŋe kârikŋe, kutŋe laion sâm, ya tatmaiân pilâyekŋetâ gewi. Yamâ Anitâŋe mâmâŋe otyiŋgimu mem pâlâmŋe tuhuyekŋetâ ki neyekbi. 34 Yâhâ nombotŋe âlâmâ mem pilâyekŋetâ kâlâp kâlehen kioŋbi. Yamâ ki seyehop. Yâhâ nombotŋe âlâmâ kasalipyeŋaŋe teŋgâen kinbi yakât nâŋgâm gem kewewetmâ ariwi. 35 Yâhâ naom yâhâp muowot yamâ Anitâŋe sâmu yâhâpŋe yahatmutâ heroŋe otbi. Yâhâ nombotŋe âlâmâ kasalipyeŋaŋe mem âlâlâ tuhuyekŋetâ hâhiwin kakŋan manmâ yuwu sâwi. “Âo, hâmbâi sâp patoen mumuŋambâ yahatmâ heroŋe kakŋan manmâ yâhânom. Yakât ki gorâningiâk.” Yawu sâm Anitâhât den ya tâŋ tâŋâk lâum kinmâ muwi. 36 Nombotŋeâmâ kasalipyeŋaŋe meyekmâ senyeŋan gem yongom mem âlâlâ tuhuyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ tâk kârikŋaŋe mem sâhâyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ lâm kâlehen panyekŋetâ ge yaken tatbi. 37 Nombotŋe yamâ kasalipyeŋaŋe kâtŋe yongoŋetâ muwi. Nombotŋeâmâ seheŋe mem pâŋ lâu lâu hâreyekbi. Nombotŋeâmâ tewetŋe eŋgatyeŋe hâum tiŋ tâŋ meyekbi. Yâhâ nombotŋeâmâ kasalipyeŋaŋe meyekmai sâm yan hâkyeŋe alitmâ ari hewukŋehen mesaŋgurakbi. Nombotŋeâmâ sot me senŋe âlâlâhât pâinmâ in po manbi. Yawu gârâmâ lohimbi belângen manbiŋeâmâ yâk yekmâ mem bâleyekŋetâ manbi. 38 Anitâhât kasalipŋaŋe yawu otyiŋgiwi. Yawu otyiŋgim yâk watyekŋetâ gem tiok taok otmâ âlâengen âlâengen ari manbi. Yawu otmâ ari lok ki manmaiângen, me dikin kâlehen, me bârâengen ari yan manmâ gawi.

39 Lohimbi yuŋeâmâ Anitâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim den sâop yakât nâŋgâm biwi yâhâp ki otmâ manmâ gawi. Yakât otmâ yekmu ârândâŋ otmu manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop. 40 Yawu gârâmâ Anitâhât lohimbi yaŋe hioŋakmâ nombotŋaŋe kulet sâyiŋgim yeŋiâk bulâŋe menomaihât dop ki tap. Yawu nâŋgâm pat ya kuyiŋgimu nengât tâmbâlipnenŋaŋe manmâ gawi yamâ bonŋe ya in yawu ki mewi. Yawu gârâmâ nen orowâhâk manman âlepŋan manmâ yâhânom.