13
/Kikiiyookto Barnaaba āk Sāwulō
Kimii ām kaniseetaab Antyookya ꞉biiko chēē *wōōrkooyik āk kāānēētik. Bichooto ku: Barnaaba, Simiyōōn nyēē /kikēēkuurē ām kaayneet ake kule Kibtuuy, Lukiiyō nyēbo kōōrēētaab Kurēēn, Māānāyēēn nyoo kinērē ākoo *Ērōōtē Antibaas, nto ake ku Sāwulō. Ēfēēs. 4:11; 1Kōōr. 12:10, 28-29; 14:1-6, 29-32
Nto mii bēsyēēt ake, kumii ꞉bichooto tukul kusiltooy Yēyiin ānkukirē kwoomiis, kumwooy ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin kubununēē wōōrkooyoontēēt ake kule, “Ōtāboonwoo Barnaaba āk Sāwulō kubo yiisyēēt nyēē !kāākwēchi icheek.” Yēyuut. 2:17; 8:29; 10:19; 16:6-7; 20:23; 21:4, 11 Kunyoo, kumii ꞉bichoo kukirē kwoomiis ānkusooyē, kutiinyēē Barnaaba āk Sāwulō āwunnyēk ānkōōyookto. Mat. 6:16-17; Yēyuut. 6:6
Kumii ꞉Barnaaba āk Sāwulō Kubrō
Yu kāākōōyookto ꞉Tāmirmiryēētaab Yēyiin mbo Barnaaba, kuba ākoy Selewukyaa. Kibeetee mwēēnkēēt ām wōlooto ākoy kuyit Kubrō. Yu kayit *kiriinkēēt ake nyēē /kikēēkuurēē Salaami ām Kubrō, kwaamtaat ng'ālyoontēētaab Yēyiin ām kooriikaab saayeet bo Yuutayeek. Kiboontootē keey Yoowaana nyoo kiyēētyēēchinootē icheek. Yēyuut. 13:14; 14:1; 17:1-2, 10, 17; 18:4, 19; 18:26; 19:8; 12:12
Kibeesyetaatee ꞉icheek komosaata bo Kubrō tukul ākoy yēēt ake yēē /kikēēkuurēē Bāāfō. Kinyoorta wōlooto chēēbsookēyoontēēt ake nyēē ki Yuutāyiin nyēē /kikēēkuurēē Araab Yēēsu. Kiyibē keey ꞉chiichoo kule *wōōrkooyoo. Kiyēētyēēchinē ꞉chiichi bāytooyiintēētaab yēēmoonooto nyēē /kikēēkuurēē Sērkiiyō Bāwulō. Ki ng'oom ꞉bāytooyiintoonoo miisin. Kimwaayta /bokēēkuurchi Barnaaba āk Sāwulō kuuyu kimāchē kule kuyēbchi yiit ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Kaayneetaab chēēbsookēyoontoonoo nyēbo Kirikiik ku Elimaas. Kikwiil ꞉Elimaas Barnaaba āk Sāwulō ankusyeem kumaas kāāsōōtēywēēkaab bāytooyiintoonoo simēēyēnchi ng'aleekwaa. 2Tēm. 3:8 /Kikiinyiityi Sāwulō (nyoo /kibokēēkuur lētuunoo kule Bāwulō) Tāmirmiryēētaab Yēyiin, ānkōōrōōtoot Elimaas. 10 Yooto, kumwoochi kule, “Ibooyē ꞉inyiing' Kibrōkōsyoontēēt! Iyēku buunyoo ām wōlēē mii ꞉kiy ake tukul nyēbo manta! Ibērbēēriisyē 'ankiicham imoosē biiko. Ām nee yu 'kiicham i-ābuchē ng'ālyoontēētaab Yēyiin? 11 Makoorabaachiing' ꞉kāāmuukēywēēkaab Yēyiin ikor.” Ām areet akeenke, kuker chiichoo ꞉chēēbkēēruut āk mēēnānēēt. Kutorobēnoot kule nto nyōōr chii nyēē kanam āwut sukōōrēētoot. 12 Yooto, kōōyēnchi ꞉bāytooyiintoonoo Yēyiin, yu kawokukas kiyēē kiyeyakay ām wōlēē mii ꞉chēēbsookēyoontēēt. Kiilat miisin ām kāāmuukēywēēk kurubta keey āk Mokoryoontēēt.
Kumii ꞉icheek Antyookya ām yēēmēētaab Bisiitya
13 Nto mii yoo, kuwēētēē ꞉Bāwulō mwēēnkēēt kung'eetee Bāāfō kuboontootē keey chōōrōōnuutēkyii ankuba ākoy Beerka ām yēēmēētaab Bamfulyaa. Kibakaaktee icheek ꞉Yoowaana yooto ankooyeey Yēērusālēēm. Yēyuut. 12:12, 25; 13:5; 15:37, 39 14 Yu kāng'ēētyēē ꞉icheek Beerka, kuba ākoy Antyookya ām yēēmēētaab Bisiitya. Nto mii yēē ki bēsyēētaab *Sabaato, kōōwut ꞉icheek *kōōtaab saayeet nyēbo Yuutayeek ānkōōbuur ng'wēny. 15 Yooto, /keesuman ng'aleek kukwaanee ꞉kitaabuunekaab Muusa āk chēbo *wōōrkooyikaab Yēyiin. Nto mii yoo, kumwoochi ꞉biiko chēē kiiyyoonkyinē kōyooto bo saayeet chiito ake wokuteebee Bāwulō āk Barnaaba, yoo mii ꞉ng'ālyoo nyēē māchē ꞉icheek kōōkiimēē biiko. Yēyuut. 15:21
16 Yooto, kung'eet ꞉Bāwulō ānkōōtōrōōr āwut. Nto yityo, kumwoochi kule, “Biikyoo bo *Isrāyēēl āk akweek Kirikiik choo ōyēnchinē Yēyiin, oyeb yiit. 17 Kikwey ꞉Yēyiintēētaab Isrāyēēl mbo kuuko ankuyey kuyēk sērē yoo kitākumii Miisir ankoong'eetee wōlooto ām kāāmuukēywēēkyii. Chuy. 1:7; 6:6-7; Kiruu. 5:15; 7:6-8 18 Kimuytoochi ng'aleekaab bichoo kumii suurkwēēnēēt ām kēnyiisyēk chēē kimāchē kuyitē artam. Chuy. 16:35; Kāāyiit. 14:26-35; Kiruu. 1:24-40; Tyēēn. 95:10; Ibu. 3:3-19 19 Kiikarbuus ꞉Yēyiin bōrōryōōsyēk tisab chēē kiminyē Kanaan ānkurōōbchi biikyii kōōroonooto. Kiruu. 7:1; Choos. 14:1; Tyēēn. 78:55 20 Kiyib ꞉ng'aleechaa tukul kēnyiisyēk chēē yitē bokolwookik ang'wan āk konom. Yu kāwokukeeyta ꞉yoo, kukōōn ꞉Yēyiin kubāytooyiis ꞉kiirwookik. Kibāytooyiis ꞉ake kōōkēērē ꞉ake ākoy bēsyēēt nyēē kichokubāytooyiisyē *꞉wōōrkooyoontēēt Sāmwēēl. Kiir. 2:16; 1Sām. 3:20 21 Kimākyi keey ꞉biiko bāytooyiintēēt nyēē nyeeng'waa. Yooto, /kiikoochi bichooto Sāwulō araab Kiis nyoo kichōōnēē kōōtaab Beenchamiin. Kibāytooyiis ꞉Sāwulō kēnyiisyēk artam. 1Sām. 8:5, 19; 10:21-24; 11:15 22 Yu /kābokiinēm Sāwulō ām bāytooyiisyēēt, kookeeree ꞉Yēyiin *Tāwuti. King'alaalee ꞉Yēyiin Tāwuti nyēē karaam kumwooyē kule, ‘Kaakwey Tāwuti araab Yēēsē, kuuyu chii nyēē chāmē ꞉mooyēēnyuu. Makuyey kiy ake tukul kuu wōlēē āmāktooy.’ 1Sām. 16:1, 12; 13:14 23 Kiyey ꞉Yēyiin kurutunēē *꞉Kāārārookiintēēt kōōtaab Tāwuti sukooraraach Isrāyēēl kuu yoo kikiikukuurtoowēēch. Nyooto ku Yēēsu. Isa. 11:1; Cherem. 23:5; Mat. 1:1; Luuka 2:11 24 Kisimkwoomchi ꞉Yoowaana biikaab Isrāyēēl kutēē yēē tēē, kumānāāchō ꞉Yēēsu, kule kuweek ꞉tukul ām miyootyēēt /ankeebatisan. Luuka 3:3 25 Nto kumiitē ꞉Yoowaana kōōwoong'tooy yiisyēēnyii, kumwoochi biiko kule, ‘Ōsōōtē ꞉akweek kule anii ku ng'oo? Mā ꞉anii Kāārārookiintoonoo, nteenee, mii kuchōōnii ꞉nyēē ‑māāyēmē mbo ārēēkyi kwēyōōnik.’ Luuka 3:15-16, 19-20
26 Mbo ng'eetaabiya, kēēyibwook ꞉acheek lōkōōywēchu bo kaararaacheet akweek keseniisyekaab Abraam āk choo mā Yuutayeek choo ōywēyē Yēyiin. 27 Manaachamta ꞉biikaab Yēērusālēēm āk bāytooyikwaa kule *Kāārārookiintēēt ꞉Yēēsu, yooto kōōtiilchi meet. Nteenee kiityiich ꞉yuutēyu ng'aleekaab *wōōrkooyikaab Yēyiin choo /kikēēsumānē *Sabaato ake tukul. Yēyuut. 3:17-18 28 Ānkoo kimāmii ꞉lēēlis nyēē kiimuuchē kuyey /kiitiilchi Yēēsu meet, kiikiimchi ꞉bichoo *Bilaato kule kubakach Yēēsu. Luuka 23:4, 14-15, 21-23, 47 29 Yu keewaany ꞉icheek kuyeyee Yēēsu kiy ake tukul kuu wōloo kimwooytooy ꞉siruutēk, /bokiirēēkunēē kēētoo /kikēēwuuytoochinē /ānkubokiitōōr kochong'. Luuka 23:50-56; 24:44 30 Nteenee koong'eetee ꞉Yēyiin Yēēsu meet. Yēyuut. 4:2 31 Kikas ꞉biiko ām bēsyōōsyēk chēē chaang' ꞉choo kibēēsyētootē tukul kung'eetee Kalilaaya ākoy Yēērusālēēm. Bichooto ꞉chēē mii kumwoochinē biiko kurubta keey āk inee. Yēyuut. 1:8
32-33 Kiyēē kēēmiitē kyoomwook ku lōkōōywēk chēē kāroomēch kule kaakootyiich ꞉Yēyiin ām wōlēē kēēmiitē ꞉acheek keseniisyek, kiyēē kikiikukuurtoochi mbo kuuko kule mākōōyook wōōrkooyoontēēt nyēē wuu Muusa. Nto nyooto ku Yēēsu. /Kēēng'āloolēē mbo yuutēyu ām kitaabuutaab Tyēēnwookik kurkeetaab āyēēng' yoo mwooyē kule,
‘Inyiing' lakwanyuu.
Kāāyēku ꞉anii kōōn ra.’ Tyēēnwookik 2:7 Kiruu. 18:15-18; Yēyuut. 3:22-26; 7:37
34 Nto kurubta keey āk ng'eeteetaab meet bo Yēēsu nyēē mākoy kunun ꞉bōōrnyii, mwooyē ꞉Yēyiin kule,
‘+Maayey kuyityiin ꞉ng'aleechaa /kiikoosēē keey
choo kyāākuurtoochinē *Tāwuti.’ Isa. 53:3
35 Mwooyē mbo ꞉siruutēk ām yēēt ake subak kule,
‘‑Mēē-āsyinē chiing'uung' nyoo churtaat kunun.’ Tyēēn. 16:10
36 Kunyoo, yu keewaany ꞉Tāwuti kuyey kiyēē kimākyinē ꞉Yēyiin ām bēsyōōsyēkyii, kume. Yooto /kēēmuchi wōloo /kikēēmuchi mbo kuukaanyii. Kinunchi ꞉bōōrnyii wōlooto. Yēyuut. 2:29 37 Nteenee manaanun ꞉bōōrtaab nyoo kiing'eetee ꞉Yēyiin meet. 38-39 Kunyoo ii, mbo ng'eetaabiya, āmāchē āboorwook kule /kēēnyōōwook kaat ām choolwookātēēng'woong' kubununēē Yēēsu. Yoo kēēyēnchi ꞉chii ake tukul Yēēsu, kuchurtooy ām taayeetaab Yēyiin, ng'ālyoo nyēē mēēmuuchāktōōs /keeyey kubununēē kiruutēkaab Muusa. Luuka 24:47; Yēyuut. 2:38; 10:43; Room. 3:28; 5:1; 7:5-6; 10:1-13
40 Ōriib keey ām kiyēē kiikung'oor *꞉wōōrkooyikaab Yēyiin sukung'eet māyēyākiis ꞉ng'aleechaa ām wōlēē ōmiitē. /Kikēēmwooy kule,
41 ‘Okaste baa, ꞉akweek choo ōmōōntooyiisyē.
Kookas ng'aleechu ankoolat, ānku +mōōbootyē,
kuuyu ‑mōōchāmtooy kiyēē āyēyē kutōōmiitē kōōrēēt
ānkoo /kākēērārwook.’ Aabak. 1:5
42 Yu kimii ꞉Bāwulō ākoo Barnaaba kung'ēētyēē *kōōtaab saayeet, /kēēmwoochi kule, “Tookwaa *Sabaato nyi chōōnii, bōō-āmwēēch ng'aleechu.”
43 Kiiyēnchi ꞉Yuutayeek chēē chaang' āk Kirikiik Yēēsu ankurub mbo Bāwulō. Kiirwookyinoot ꞉Bāwulō āk Barnaaba bichoo kōōkiimchinē kōōkēnēē keey chamateetaab Yēyiin. Yēyuut. 11:23; 14:22; Room. 3:24; Kala. 1:6; 5:1
44 Nto yitu ꞉Sabaato nyoo kiikēērē, kōōruruuch keey ꞉biikaab *kiriinkēēt tukul bokuyēbchi yiit ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Yēyuut. 17:2 45 Yu kakas ꞉kāāntōōyikaab Yuutayeek kuu nyooto, kōōtuuyiityi moo. Kikwiil kiyēē kimii ꞉Bāwulō kumwooyē. 46 Yooto, kumwoochi ꞉Bāwulō ākoo Barnaaba bichooto ām nyikanateet kule, “Ki nyēēng'woong' akweek ng'ālyoontēētaab Yēyiin. Nteenee kuuyu kootay ꞉akweek ra ānkōōyibē keey kule mānyoolchook *꞉soboontaab kibchuulyo, kēēwēēkyi kāāsōōtēywēēkyoo wōlēē mii ꞉bichu mā Yuutayeek. Yēyuut. 3:26; 18:6; Room. 1:16; 2:9 47 Kimwooy ꞉Yēyiin kule,
‘Kaayeyiing' iyibchi biiko choo mā Yuutayeek lēbkēēyyēēt
sukung'eet /kiimuuch /kiiraraach biiko ām komoswookik tukul chēbo kōōrēēt.’ Isa. 49:6
48 Nto bērē kukas ꞉biiko choo kimā Yuutayeek ng'aleechaa kibo Bāwulō, kung'ērēkiis miisin. Kikoonyit ng'ālyoontēētaab Yēyiin ankookaasee keey Yēēsu ꞉tukul choo /kikiikeetool kunyōōr soboontaab kibchuulyo. Yēyuut. 11:18
49 Kiyestee ꞉ng'ālyoontēētaab Yēyiin yēēmoonooto kumukuul. 50 Nteenee kiiwuruur ꞉Yuutayeek chēēbyōōsōōkaab Kirikiik chēē kitookunootiin chēē kikiikurub ng'aleekaab Yuutayeek āk booyik chēē kitookunootiin ām kiriinkoonoo. Kiyey ꞉bichoo wōōrōōryēēt kut /keekwetee Bāwulō ākoo Barnaaba yēēmoonooto. 51 Kiitaarta ꞉icheek tēērtit ām kērēēnkōōkwaa sukōōsōōtēē keey ꞉bichoo ānkutākyi keey *kiriinkēēt ake nyēē /kikēēkuurēē Ikonnyaa. Luuka 9:5; Yēyuut. 18:6 52 Nteenee king'ērēkiis ꞉choo kiiyēnchi Kiriistō /ānkiinyiityi Tāmirmiryēētaab Yēyiin.

13:1 Ēfēēs. 4:11; 1Kōōr. 12:10, 28-29; 14:1-6, 29-32

13:2 Yēyuut. 2:17; 8:29; 10:19; 16:6-7; 20:23; 21:4, 11

13:3 Mat. 6:16-17; Yēyuut. 6:6

13:5 Yēyuut. 13:14; 14:1; 17:1-2, 10, 17; 18:4, 19; 18:26; 19:8; 12:12

13:8 2Tēm. 3:8

13:13 Yēyuut. 12:12, 25; 13:5; 15:37, 39

13:15 Yēyuut. 15:21

13:17 Chuy. 1:7; 6:6-7; Kiruu. 5:15; 7:6-8

13:18 Chuy. 16:35; Kāāyiit. 14:26-35; Kiruu. 1:24-40; Tyēēn. 95:10; Ibu. 3:3-19

13:19 Kiruu. 7:1; Choos. 14:1; Tyēēn. 78:55

13:20 Kiir. 2:16; 1Sām. 3:20

13:21 1Sām. 8:5, 19; 10:21-24; 11:15

13:22 1Sām. 16:1, 12; 13:14

13:23 Isa. 11:1; Cherem. 23:5; Mat. 1:1; Luuka 2:11

13:24 Luuka 3:3

13:25 Luuka 3:15-16, 19-20

13:27 Yēyuut. 3:17-18

13:28 Luuka 23:4, 14-15, 21-23, 47

13:29 Luuka 23:50-56; 24:44

13:30 Yēyuut. 4:2

13:31 Yēyuut. 1:8

13:32-33 Tyēēnwookik 2:7

13:32-33 Kiruu. 18:15-18; Yēyuut. 3:22-26; 7:37

13:34 Isa. 53:3

13:35 Tyēēn. 16:10

13:36 Yēyuut. 2:29

13:38-39 Luuka 24:47; Yēyuut. 2:38; 10:43; Room. 3:28; 5:1; 7:5-6; 10:1-13

13:41 Aabak. 1:5

13:43 Yēyuut. 11:23; 14:22; Room. 3:24; Kala. 1:6; 5:1

13:44 Yēyuut. 17:2

13:46 Yēyuut. 3:26; 18:6; Room. 1:16; 2:9

13:47 Isa. 49:6

13:48 Yēyuut. 11:18

13:51 Luuka 9:5; Yēyuut. 18:6