19
Pablo en Efeso
1 Idècunitàacá Apolos ìyaca Corinto ìyacàlená irìcu, yá Pablo yàacawa ichàbacawa dúlinaméeri cáli néenibàa. Yá yàanàaca Efeso ìyacàlená irìculé. Néré Pablo yàanàaca abénaméeyéi yeebáidéeyéi. 2 Yá íimaca nalí:
—¿Dios ibànùasicué pirí Espíritu Santo, peebáidacaalítécué? —íimaca yái Pabloca. Yá náimaca irí:
—Càmíiri. Canácata wéemièricáwa Espíritu Santo iináwaná ìwali yàanàaná —náimaca. 3 Néese Pablo isutáca yéemìawa nía àniwa:
—¿Càiríinácaalícué tàacáisi peebáidaté ìwali, nabautizácaténácué pía? —íimaca yái Pabloca. Néese náimaca irí:
—Weebáidacaté yái tàacáisi Juan el Bautista yéewáidéericaté iyú wenàiwica wawènúadáanápináté wáiwitáisewa Dios irípiná —náimaca. 4 Pablo íimaca nalí:
—Juan ibautizácaté wenàiwica náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa Dios irípiná. Juan icàlidacaté nalí nacái iwàwacutáanápináté neebáidaca áiba itàacái, yái yàanèeripinácaté Juan yáamirìcubàa, yái Jesúsca —íimaca yái Pabloca.
5 Idécanáami néemìacani, yá nabautizácawa Wáiwacali Jesús íipidená ìwali, neebáidacáiná itàacái. 6 Néese Pablo imàacaca icáapiwa nàwali, yá Espíritu Santo yàanàaca yàacawéeridacaténá nía, yá natàaníca áiba tàacáisi iyú, càmíiri èeri mìnanái itàacái. Nacàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse. 7 Cawàwanáta doce namanùbaca asìanáica níái yeebáidéeyéica Wáiwacali itàacái.
8 Néese Pablo iyamáacatéwa nèewi Efeso ìyacàlená néré máisiba quéeri. Eeri imanùbaca icàlidaca nalíni judíonái yéewáidacàalu irìcu. Icàlidaca nalíni macàaluínináta, itàaní nacái náapicha, iwènúadaca náiwitáise náalíacaténáwa càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicanáiwa. 9 Quéwa abénaméeyéi judío báawaca néemìaca Pablo yàasu tàacáisi, yá càmita nawàwa neebáidacani. Natàaníca wenàiwicanái irí báawéeri iyú tàacáisi ìwali, yái cayábéeri tàacáisi Pablo icàlidéerica nalí. Iná Pablo yàacawa náicha, càmita quirínama icàlida nalíni judíonái yéewáidacàalu irìcu. Itécaté nacái yáapichawa níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Yá nàacawa Tirano yàasu yéewáidacàalu irìculé. Yáté Pablo icàlidaca nalí Dios itàacái èeri imanùbaca. 10 Pablo icàlidacaté nalíni pucháiba camuí. Ináté yéewa macáita Asia yàasu cáli néeséeyéi néemìaca Wáiwacali iináwaná ìwali. Judíonái, nía nacái càmíiyéica judío néemìata nacái. 11 Yá Dios imàacaca Pablo ichùnìaca manùbéeyéi máiníiyéi cáuláicaca. 12 Abénaméeyéi nalìadaca Pablo yàasu panuelo, ibàle yéená nacái cáuláiquéeyéi ìwali, yá nachùnìacawa níái cáuláiquéeyéica. Pablo yúucaca demonio wenàiwicanái íicha nacái.
13 Quéwa áibanái judío yàanàacaté ipáchiaca néré náucacaténá demonio wenàiwicanái íicha. Nawàwacaté náucaca demonio wenàiwica íicha Wáiwacali Jesús íipidená iyú. Yá náimaca demonionái irí: “Jesús inùmalìcuíse wachùulìacuéca pìacawa, yái Jesúsca Pablo icàlidéerica iináwaná ìwali”, náimaca.
14 Càité siete asìanái judíonái imànica. Náaniri íipidenáté Esceva, abéeri sacerdote íiwacalináca. 15 Quéwa áiba èeri náalimáidacaté náucaca demonio asìali íicha, yá demonio íimaca nalí: “Núalíaca nuicáca Jesús. Núalía nacáiwa Pablo ìwali. Càmitacué núalía nuicáca pía”, íimaca nalí yái demonioca.
16 Yáta yái asìali demonio idacuèri íiwitáise, ipisìacawa nàwali, níái sietéeyéica imanùbaca asìanáica. Yá inúadáidaca nía cachàiníiri iyú báawanama macáita, yá inúadáidaca nía canánama cáiwíiri iyú, àta nèepùacatalétawa napìacawa capìi irìcuíse, mabàleta, cacháunéeyéi báawanama. 17 Néese macáita Efeso ìyacàlená mìnanái, judíonái canánama, càmíiyéi judío nacái, néemìacaté naináwaná ìwali, níái sietéeyéi asìanáica, íná yéewa cáaluca macáita wenàiwica manuísíwata, yá náináidacawa cáimiétaquéeri iyú Wáiwacali Jesús ìwali.
18 Madécaná wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái, nabàlùacawa wenàiwicanái yàacuésemi, yá nacàlidaca náichawa nabáyawanáwa namàníiricaté. 19 Madécaná nacái camàliquéeyéi natéca nàasu cuyàlutawa manùbawaca, yái cuyàluta icàlidéerica sapìi ìwali, namàlica ìwali nacái. Yá neemáca nàasu cuyàlutawa macáita Efeso ìyacàlená mìnanái iicápiná náasáidacaténá nawènúadacaté náiwitáisewa namàlica íichawa. Aibanái naputàacaté nawèni níái cuyàlutamica, yá nawèni cincuenta mil namanùbaca dracma, yái cincuenta mil èeri iwènicatái. 20 Càité manùbéeyéi wenàiwica yéemìaca Wáiwacali itàacái, yá neebáidacani, madécanéeyéi wenàiwicaca.
21 Idécanáamité ichàbacawa yái wawàsica, yá Pablo íináidacatéwa ipáchíanápiná Macedonia yàasu cáli néré, Acaya yàasu cáli néré nacái yàacaténáwa àniwa Jerusalén ìyacàlená nérépiná. Iimacaté nacái idécanáamité ipáchiaca Jerusalén ìyacàlená néré, yá nacái iwàwacutápináté yàacawa Roma ìyacàlená néré, íimaca. 22 Iná yéewa Pablo ibànùacaté pucháiba wenàiwica iyúudèeyéicani nàacaténáwa ipíchalépiná Macedonia yàasu cáli néré. Níái yàacawéeyéiná náipidená Timoteo, Erasto nacái. Idècunitàacá nèepunícawa nérépiná, yá Pablo iyamáacawa Asia yàasu cáli néré achúma èerita.
El alboroto en Efeso
23 Néenialíté áibanái nadàbaca natàaníca báawéeri iyú nàwali níái yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Iná abénaméeyéi Efeso ìyacàlená mìnanái báawaca naicáca Dios itàacái, calúaca nacái náináidacawa. 24 Abéeri asìali íipidenéeri Demetrio báawacaté imànica Efeso mìnanái íiwitáise nàuwidecaténá namànica wenàiwica yeebáidéeyéica Jesús itàacái. Demetriocáiná imàníirité platéeri yéenáiwanási cawèníiri. Imànicaté achúméeri capìi platéeri, templo nacáiyéi iicácanáwa nasutácàalu níawawa nàasu cuwáisàatúa íichawa íipidenéechúa Artemisa. Aibanái imàníiyéi achúmanaméeyéi capìi platéeri, càasuca máiní nía Demetrio yáapicha. 25 Iná Demetrio ìwacáidaca nía, áibanái yáapicha imàníiyéica platéeri wawàsi, yá íimaca nalí canánama: “Píacué asìanáica, píalíacuécawa wàyaca càasuíri iyú ìwalíise yái wáibaidacaléca. 26 Pidécuéca piicáca, péemìaca nacái yáara Pablo icàlidéerica yèepunícawa tàacáisi. Itàaníirica wáibaidacalé ìwali, níái ídolo cuwáinái yéenáiwaná wamàníiyéica, Pablo íimaca càmitasa báisí Diosca nía. Càita Pablo idéca iwènúadaca manùbéeyéi wenàiwica íiwitáise cuwáinái íicha chái Efeso ìyacàlená irìcu, macái Asia yàasu cáli néenibàa nacái. 27 Máiníiri báawaca, cawàwanáta imáalàacawa wáicha yái wáibaidacaléca, càmicáiná quirínama wenàiwica iwènìapiná yái ídoloca wamàníirica. Ua nacái wasutácàalu iináwaná imáalàapinácawa wáicha, úara manuíchúa temploca wasutácàalu wíawawa wàasu cuwáisàatúa íicha íipidenéechúaca Artemisa, wenàiwica iyamáidacaalí nàaca ucàaluíniná, úái macái wenàiwica yèechúaca icàaluíniná, wía wenàiwicanái canánama Asia yàasu cáli íinatéeyéica ìyaca, macái èeri mìnanái nacái”, íimaca yái Demetrioca.
28 Néese Demetrio yáapichéeyéi idécanáami néemìaca Pablo iináwaná, yá máiní báawaca nawàwa ìwalíise. Yá nadàbaca néemíanícawa cachàiníiri iyú, néemíanícawa mamáalàacata: “¡Cayábéechúaca wàasu cuwáisàatúa Artemisaca, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica!” cài néemíanícawa mamáalàacata.
29 Yá manùbéeyéi wenàiwica napìacawa néemìaca nasàna àta máiwitáisecataléta madécaná Efeso ìyacàlená mìnanái. Yá náibàaca Gayo, Aristarco nacái, níái Pablo yàacawéeyéináca, Macedonia yàasu cáli néeséeyéica. Yá napìacawa nawatàidaca nía manuíri nàwacáidacàalu irìculéwa, ìyéerica Efeso ìyacàlená irìcu. 30 Néese Pablo iwàwacaté iwàlùacawa néré icàlidacaténáni manùbéeyéi wenàiwica irí. Quéwa áibanái yeebáidéeyéica Jesús itàacái càmita nabatàa Pablo iwàlùacawa néré. 31 Aibanái nacái, Asia yàasu cáli icuèrinánáica, Pablo yàacawéeyéináca nía, nabànùaca tàacáisi Pablo irí isutácaténá íicha wawàsi manuísíwata ipíchanáté iwàlùacawa néré. 32 Yá nàwacáidacàalu irìcu abénaméeyéi néemíanícawa nàyaca abéeri wawàsi. Aibanái nacái néemíanícawa nàyaca áiba wawàsi nacái máiwitáisecáiná nía canánama meedá. Manùbéeyéi nèewi càmita náalíawa càinápinácaalí wawàsi ìwali nàwacáidáyacacatéwa. 33 Néese abénaméeyéi judío ìyéeyéica néeni náibàaca nawesíaca asìali íipidenéeri Alejandro, ibàlùacaténáwa macái wenàiwica yàacuésemi. Yá áibanái wenàiwica nacàlidacani Alejandro irí. Néese yái Alejandro yúucaca icáapiwa manùbéeyéi wenàiwica irí masànacaténá nía, Alejandro iwàwacáináté icàlidaca judíonái iináwaná ìwali manùbéeyéi wenàiwica irí náalíacaténáwa canácasa judíonái imàníiri ibáyawanáwa. 34 Quéwa idécanacáita manùbéeyéi wenàiwica náalíacawa judíocani, yái Alejandroca, yá nadàbaca néemíanícawa. Pucháiba hora néemíanícawa mamáalàacata macáita namanùbaca iyúwa abéeri isàna iyú. Náimaca: “¡Cayábéechúaca wàasu cuwáisàatúa Artemisaca, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica!”, cài náimaca néemíanícawa mamáalàacata.
35 Néeseté áiba Efeso ìyacàlená mìnanái icuèriná iwàwaca icàlidaca nalíni. Idécanáami masànaca imànica nía, yá íimaca nalí: “Píacué Efeso mìnanáica. Macái èeri mìnanái náalíacawa wàyacàle Efeso iináwaná, wía icuèyéica cayába templo wasutácàalu wíawawa wàasu cuwáisàatúa Artemisa íichawa, náalía nacáiwa wacùaca Artemisa uénáiwanámi, yáara náiméerica ìwali yúuwèericasawa chènuníise bàaluité cuwáinái yàasu cáli íicha. 36 Macái èeri mìnanái náalíacawa báisícani, íná matuíbanáicué pía. Picácué máiwitáise píawa, pimànicáichacué wawàsi máiwitáiséeri iyú. 37 Níacáiná asìanáica pitéeyéicuéca aléi, càmita nayéedùa wawàsi irìcuíse, yáara wasutácàalu wíawawa Artemisa íicha, càmita nacái natàaní báawéeri iyú ùwali. 38 Yái Demetrioca, áibanái nacái íibaidéeyéica yáapicha nawàwacaalí nacháawàaca naináwaná ìwali jueznái irí, yá ìyaca jueznái yéemièripiná natàacái. Macáita náalimá nacháawàayacacawa machàcaníiri iyú yàcalé íiwacanánái irí. 39 Piwàwacaalícué áiba wawàsi, yá iwàwacutácué pisutáca náicha wawàsi níara yàcalé íiwacanánáica, nàwacáidáyacapinácaalíwa, càide iyúwa wacuèrinánái romanonái ichùulìaná wamànica. 40 Máiníiri báawaca yái pimàníiricuéca chái. Cawàwanáta romanonái icháawàaca waináwaná ìwali, wía Efeso ìyacàlená mìnanáica, náimapiná wamànicasa ùwicái wacuèrinánái romanonái íipunitawa. Náiwacanánái yéemìacaalí càinácaalícué pimàníiná chái bàwina, yásí nasutá néemìawa núawa cánácué yéewaná pimàni máiní máiwitáiséeri iyú. Càmita núalimápiná nucàlidaca nalíwani”, íimaca yái yàcalé icuèrináca. 41 Néese yái yàcalé icuèriná idécanáami icàlidaca nalíni, yá ichùulìaca nèepùacawa. Néese macáita namusúacawa nàwacáidacàalu irìcuísewa, yá nàaca náichawáaca, nèepùacawa nacapèe néréwa.