5
Suk Pekpenendu' ni Jesus ditu seg Bentud
1 Na, sek pekiita' run ni Jesus sek panen ne nga getaw, tinumuwad giin tu seg bentud, ne ritu giin migingkud. Miktipung su ngak tinu'unaan ri sek timala'en, 2 bu' migatad giin sek pektendu' senilan:
Su nga Getaw nek Pedleliyagen
(San Lucas 6.20-23)
3 “Pedleliyagen su ngak pupus ri se ngag betang ne gispirituhanen,
tendeng ay me'angken nilan suk pedlegeseg ned Diwata.
4 ✡ 5.4: Isaias 61.2. Pedleliyagen su nga getaw ned diin se kegu'ul,
tendeng ay pengemu'en ilan ned Diwata.
5 ✡ 5.5: Ngak Salmo 37.11. Pedleliyagen su nga getaw neng mekpebaba',
tendeng ay mekerawat ilan sek pengumpiya nek sinaad ned Diwata riin senilan.
6 ✡ 5.6: Isaias 55.1-2. Pedleliyagen su nga getaw neng miktinguha' sek pektuman ri sed Diwata,
tendeng ay petekenen ilan ned Diwata.
7 Pedleliyagen su nga getaw neng melilelaaten
tendeng ay lelaatan ilan rema ned Diwata.
8 ✡ 5.8: Ngak Salmo 24.3-4. Pedleliyagen su nga getaw ne dlimpiyu suk pengena'ena' nilan,
tendeng ay mekiita' ilan ri sed Diwata.
9 Pedleliyagen su nga getaw neng megbaal nek pema'agi para se kelinaw
tendeng ay tuwagen ilan ne nga gembata' ned Diwata.
10 ✡ 5.10: 1 San Pedro 3.14. Pedleliyagen su nga getaw nek pinlutus sek pegbaal neng metareng,
tendeng ay misakup ilan ri sek pedlegeseg ned Diwata.
11 ✡ 5.11: 1 San Pedro 4.14. “Pedleliyagen amu gupiya bu' mektalu' ilan neng melaat riin seniyu bu' lutusen amu bu' pengumbaalan amu ne gena' metuud tendeng ay miksunud amu ri senaan. 12 ✡ 5.12: 2 Nga Cronica 36.16; Su Ngak Pimbaal 7.52. Pedleliyag amu tendeng ay gembagel su ganti niyu ritu se dlangit. Ay seng maa' run nek pebiyan, linutus rema ne nga getaw su ngak propeta nud diin.”
Maasin bu' Delaag
(San Marcos 9.50; San Lucas 14.34-35)
13 ✡ 5.13: San Marcos 9.50; San Lucas 14.34-35. “Gamu maa' neng maasin para riin se nga getawan. Ma'ad bu' sung maasin merala' sung nanamen, ndi' na mpuli' su kepaiten. Nda' na gairik paluun, aas pidlaken na ma'ad ini bu' pegindegindegan ne nga getaw.”
14 ✡ 5.14: San Juan 8.12; 9.5. “Gamu maa' rema ned delaag ri seg benwa. Suk siyudad neng mi'imetang riin sed dibabaw neg bentud ndi' gaid me'edlud. 15 ✡ 5.15: San Marcos 4.21; San Lucas 8.16; 11.33. Nda'iruni getaw neng mektutud nek sulu' bu' tekepan nini ri se gamang. Tumu' betangenen nini riin sek pengenturan arun mekegbegay ini ne kerelaag ri se kada sala ri seg balay. 16 ✡ 5.16: 1 San Pedro 2.12. Seng maa' run rema nek pebiyan, pegbegay amu ne kerelaag ri se dlaun ne getaw arun me'ita' nilan su ngang mekelengas ne ngak pimbaal niyu bu' siya'en nilan su Gama' niyu tu se dlangit.”
Suk Penendu'an metendeng se Kesugu'an
17 “Ndi' niyu pegena'ena'ay neng miriniu arun dela'en'u su Kesugu'an ni Moses bu' su ngak tinendu' nu ngak propeta. Nda'u perini arun dela'en ini ma'ad sek pektuman riin senilan ne nga ketendu'an. 18 ✡ 5.18: San Lucas 16.17. Pegena'ena' niyu gupiya, isan me'alep ma su dlangit bu' su dlupa', mekpebilin gaid isan sung miika' gupiya ne dlitra awas kudlit riin se Kesugu'an. Su dlaun neng misulat ri se Kesugu'an keni kina'enlan metuman. 19 Aas isan ta' ne getaw neng medlapas isan se dlabi neng miika' se nga kesugu'an bu' mektendu' run nini tu se nga getaw sek pedlapas, giin suk tinawag ne dlabi ne gembaba' tu sek pedlegeseg ned Diwata. Ma'ad su isan ta' neng miktuman bu' miktendu' tu se nga getaw sek pektuman rema run nini, giin suk tinawag ne gembagel tu sek pedlegeseg ned Diwata. 20 Telu'an'u amu, mekeseled amu ri sek pedlegeseg ned Diwata bu' metinumanen amu pa kampuun ri se ngang Mentetendu' se Kesugu'an bu' ngak Pariseo sek pegbaal se ngak sugu' ned Diwata.”
Ketendu'an metendeng sek Pedlanget
21 ✡ 5.21: Exodo 20.13; Deuteronomio 5.17. Middugang pa gaid si Jesus sek pektalu', “Mirengeg na niyu suk tinalu' nu nga getaw nud diin, ‘Ndi'a mekpatay, ay isan ta' sung mekepatay ukuman giin.’ 22 Ma'ad nandaw telu'an'u amu, bu' lengetan amu ri se ngak sementaun niyu, ukuman amu. Bu' telu'an niyu su ngak sementaun niyu ne ‘Kulang suk peme'et mu!’ uwiten amu tu seng metaas ne gukuman nu nga getaw Judeo. Bu' telu'an niyu su ngak sementaun niyu neg, ‘Bural'a!’ mesilutan amu tu se gapuy se gimpirnu. 23 Aas bu' meghalad'a ritu seg halaran, bu' mbuus me'ena'ena' mu ne sud duma mu ned duuni dlangeten riin seni'a, 24 bilin mu reli' sug halad mu tu seng metungenga'an neg halaran bu' laway mu reli' giin bu' pegeguli'ay amu. Bu' rayun puli'a arun sek peghalad seg halad mu riin sed Diwata.”
25 “Bu' duuni getaw ne kumiha ri seni'a, meneguli'a reli' tu seniin saanay ndi' amu ruwa' pa merepet tu se gukuman. Ay bu' ritu amu na se gukuman, tudyan'a nu kinumiha ri seni'a tu seng mengengukum, bu' sung mengengukum mektudyan ri seni'a tu sek pulis, rayun perisuun'a. 26 Sek pekemetuud telu'an'u dya'a ne ndi'a gaid mekegawas buwat ritu tampan mekebayad'a sek tampusan nek sala sintabus gisip pesala' seni'a.”
Ketendu'an metendeng sek Pekpenapaw
27 ✡ 5.27: Exodo 20.14; Deuteronomio 5.18. “Mirengeg na niyu suk tinalu', ‘Ndi' amu menapaw.’ 28 Ma'ad nandaw esuyan'u amu, isan ta' neng megenleng tu se dlibun bu' migena'ena' neng melaat, mikepenapaw na giin tu se dlibun riin se gena'ena'en. 29 ✡ 5.29: San Mateo 18.9; San Marcos 9.47. Na, bu' su dlintu neng mata mu giin sung mekegbaal neng mekesala'a run, esuk mu ini bu' pidlak mu. Maneg pa bu' merala' suk sala neg bahin ne dlawas mu sinangkali' nek pidlaken suk tibuuk ne dlawas mu tu se gapuy se gimpirnu. 30 ✡ 5.30: San Mateo 18.8; San Marcos 9.43. Bu' su dlintu ne gemeg mu giin sung mekegbaal seni'a sek pekpekesala', petel mu bu' pidlak mu ini. Maneg pa bu' mpetel suk sala ne gemeg mu sinangkali' nek pidlaken suk tibuuk ne dlawas mu tu se gapuy se gimpirnu.”
Ketendu'an metendeng sek Pegbeleng
(San Mateo 19.9; San Marcos 10.11-12; San Lucas 16.18)
31 ✡ 5.31: Deuteronomio 24.1-4; San Mateo 19.7; San Marcos 10.4. “Bu' tinalu' rema, ‘Su dlai neng meleng ri sek sawaan, kina'enlan megbegay giin ri seniin nek sulat nek pesuun sek pegbeleng.’ 32 ✡ 5.32: San Mateo 19.9; San Marcos 10.11-12; San Lucas 16.18; 1 Corinto 7.10-11. Ma'ad mektalu'u riin seniyu isan ta' neng meleng ri sek sawaan, isan nda' pegbaal neg imural nek pekpekighilawas, giin su getaran neng mekepenapaw suk sawaan bu' mengesawa suk sawaan puli'. Bu' su isan ta' neng mengesawa ri se dlibun neg bineleng, mekepenapaw rema.”
Ketendu'an metendeng sek Pekpenumpa'
33 ✡ 5.33: a Levitico 19.12. b Ngang Numero 30.2; Deuteronomio 23.21. “Mirengeg rema niyu nek tinelu'an su nga getaw nud diin, ‘Ndi'a menumpa' bu' gena' metuud. Bu' tuman mu gaid bu' menumpa'a tu se Ginu'u.’ 34 ✡ 5.34: a San Santiago 5.12. b Isaias 66.1; San Mateo 23.22. Ma'ad nemuun telu'an'u amu: ndi' amu na gaid menumpa' bu' meksaad. Ndi' niyu gemitay su dlangit neng menintigus ri seniyu sek pekpenumpa' tendeng ay su dlangit, giin suk trunu ned Diwata; 35 ✡ 5.35: a Isaias 66.1. b Ngak Salmo 48.2. awas su dlupa' tendeng ay giin nini suk pigindegan ned Diwata. Bu' sug Jerusalem tendeng ay suk Siyudad neg Jerusalem giinik pidlegesegan nu dlabi Ge'eman ne Gari'. 36 Bu' ndi' niyu rema telu'ay ‘isan matayu pa’* 5.36 Ri se Griego, miktalu' ‘Ndi' niyu gemitay su gulu ri sek pekpenumpa' niyu.’ tendeng ay ndi' amu mekepeputi' awas mekepe'item isan sek sala ne dlegas na run ri seg buuk niyu. 37 Talu' na ma'ad niyu, ‘Wa'a’ bu' wa'a rayun ‘Gena'’ bu' gena'; ay bu' duun pai kapin run nini, ketu buwat na ri seng Menulay.”
Ketendu'an metendeng sek Peksuli'
(San Lucas 6.29-30)
38 ✡ 5.38: Exodo 21.24; Levitico 24.20; Deuteronomio 19.21. “Mirengeg niyu suk tinalu', ‘Sung mekepedlaat ri seng mata nek sementaunen, pedlaatan rema sung mataan; bu' sung mekepelupu' ri se ngisi nek sementaunen, lupu'en rema su ngisiin.’ 39 Ma'ad nemuun telu'an'u amu, ndi' niyu suli'ay su getaw neng mikesala' ri seniyu. Bu' duunik tumampaling ri se dlintu nek sepingi mu, petampaling mu rema seniin sug bibang nek sepingi mu. 40 Bu' duuni kumiha ri seni'a arun me'uwanen suk suub mu, begay mu run asta pa su dlambung mu. 41 Bu' suk sundalu menleges ri seni'a sek pegbaba ri se guwitenen sek sala kilumitru, baba mu itu sed duwa' kilumitru. 42 Isan ta' neng menengi ri seni'a, begayay mu giin, bu' isan ta' neng meram ri seni'a, peram mu giin.”
Ketendu'an metendeng sek Pekpetail se nga Kuntra
(San Lucas 6.27-28, 32-36)
43 “Mirengeg niyu suk tinalu', ‘Petail niyu su ngak sambat niyu, bu' gemetay niyu su nga kuntra niyu.’ 44 Ma'ad nemuun telu'an'u amu, petail niyu su nga kuntra niyu bu' pegempu'ay niyu su ngang midlutus ri seniyu, 45 arun mbaal amu ne nga gembata' ne Gama' niyu tu se dlangit. Ay giin sung mikpesebang se gendaun tu se ngang mekelaat ne getaw bu' tu se ngang mekelengas. Bu' giin sung mikpawit ned dupi' tu se ngang megbaal neng metareng bu' tu se gena' metareng. 46 Gentiyan ba ned Diwata bu' sung mikpetail ri seni'a giin da rema suk petailen mu? Isan su ngang meneningil neg buwis migbaal rema run nini. 47 Bu' giin rai galimba'en niyu su ngak sambat niyu, mikegbaal amu ba ne dlabaw pa seng mibaal ned duma? Isan su nga getaw ne genda' mekilala ri sed Diwata migbaal rema run nini! 48 ✡ 5.48: Levitico 19.2; Deuteronomio 18.13. Aas, kina'enlan ne nda'iruni gempemura riin seniyu, maa' ne Gama' niyu tu se dlangit ne genda'iruni gempemura ri seniin.
✡5:4 5.4: Isaias 61.2.
✡5:5 5.5: Ngak Salmo 37.11.
✡5:6 5.6: Isaias 55.1-2.
✡5:8 5.8: Ngak Salmo 24.3-4.
✡5:10 5.10: 1 San Pedro 3.14.
✡5:11 5.11: 1 San Pedro 4.14.
✡5:12 5.12: 2 Nga Cronica 36.16; Su Ngak Pimbaal 7.52.
✡5:13 5.13: San Marcos 9.50; San Lucas 14.34-35.
✡5:14 5.14: San Juan 8.12; 9.5.
✡5:15 5.15: San Marcos 4.21; San Lucas 8.16; 11.33.
✡5:16 5.16: 1 San Pedro 2.12.
✡5:18 5.18: San Lucas 16.17.
✡5:21 5.21: Exodo 20.13; Deuteronomio 5.17.
✡5:27 5.27: Exodo 20.14; Deuteronomio 5.18.
✡5:29 5.29: San Mateo 18.9; San Marcos 9.47.
✡5:30 5.30: San Mateo 18.8; San Marcos 9.43.
✡5:31 5.31: Deuteronomio 24.1-4; San Mateo 19.7; San Marcos 10.4.
✡5:32 5.32: San Mateo 19.9; San Marcos 10.11-12; San Lucas 16.18; 1 Corinto 7.10-11.
✡5:33 5.33: a Levitico 19.12. b Ngang Numero 30.2; Deuteronomio 23.21.
✡5:34 5.34: a San Santiago 5.12. b Isaias 66.1; San Mateo 23.22.
✡5:35 5.35: a Isaias 66.1. b Ngak Salmo 48.2.
*5:36 5.36 Ri se Griego, miktalu' ‘Ndi' niyu gemitay su gulu ri sek pekpenumpa' niyu.’
✡5:38 5.38: Exodo 21.24; Levitico 24.20; Deuteronomio 19.21.
✡5:48 5.48: Levitico 19.2; Deuteronomio 18.13.