17
Ritu sek Tesalonica
1 Na, peketubus nilan mayan tu seg Ampipolis bu' seg Apolonia, minateng ilan tu sek Tesalonica, ned ditu, duunik pektiguman ne ngag Judeo. 2 Bu' sumala' ri seng mibetasaan, sinumeled si Pablo tu sek pektiguman nilan. Seled sek telu ne nga Gendaw nek Pengulali, inaddat giin ne nga getaw ritu ginamiten su Kesulatan. 3 Bu' pisabuten su Kesulatan bu' pimetuuran ri senilan ne sung Misiyas kina'enlan gaid neng megantus bu' metubu' puli' buwat ri se kemetain, laungen, “Jesus keni ne ginasuy'u ri seniyu, giin sung Misiyas.” 4 Sud duma senilan mi'uwit bu' middunut ilan riin ni Pablo bu' ni Silas. Melaun rema ne ngag rilihiyusu ne nga Griego asta su ngak tinamed ne nga dlibun miktu'u rema.
5 Ma'ad misinaku su ngag Judeo. Aas tinipung nilan su ngang melengka' ne getaw neng migindegindeg ra ri sek tebu'an bu' inetaran nilan semukay suk tibuuk nek siyudad. Sinulung nilan sug balay ni Jason, bu' pinengaw ilan nilan ni Pablo arun pe'atubang ri se nga getaw. 6 Ma'ad nda' nilan me'ita' si Pablo bu' si Silas. Aas binidlas nilan si Jason bu' sud duma pa ne ngang mektetu'u bu' pi'atubang tu se nga geseg sek siyudad bu' mimbeksay ilan, “Nga getaw keni miguwit ne kesamuk isan ta' ilan pagaw. Bu' numuun keni ilan na sek siyudad ta, 7 bu' pipenaik ilan pa ni Jason ri seg balain. Dlaun nilan keni sinumupak ri se nga kesugu'an ne Gari' seg Roma, tendeng ay miktalu' ilan ned duun pai dlain ne gari' ne giningelanan neg Jesus.” 8 Sek pekerengeg nilan run nini, migubet su nga getaw bu' sung midlegeseg ri sek siyudad. 9 Bu' pipiyansa reli' nilan si Jason bu' su ngak sementaunen, bu' bineluyan ilan rayun.
Ritu seg Berea
10 Sek pekegebii, pilaang nu ngang mektetu'u si Pablo bu' si Silas ritu seg Berea. Peddateng nilan ritu, miritu ilan sek pektiguman nu nga getaw Judeo. 11 Andam kampuun su nga getaw ritu seg Berea sek peddawat seng minsahi ni Pablo sinangkali' se nga getaw ritu sek Tesalonica. Pidleliyag ilan gupiya sek pekpenginengeg ri se ngak pimandu' nilan ni Pablo. Bu' kada gendaw, tinu'unan nilan gupiya su Kesulatan arun mpelengpeleng nilan bu' metuud ba gaid suk tinalu' nilan ni Pablo. 12 Melaun senilan sung miktu'u, asta na su ngak tinamed ne nga dlibun ne nga Griego bu' duun rema ne nga dlai sung miktu'u. 13 Ma'ad seng misuunan ne ngag Judeo sek Tesalonica ne si Pablo migwali rema sek talu' ned Diwata ritu seg Berea, miritu ilan bu' inulug'ulugan nilan su nga getaw neng megbaal ne kesamuk. 14 Bu' piperitu rayun ne ngang mektetu'u si Pablo seg baaybaay. Ma'ad mikpebilin ditu seg Berea gilan ni Silas bu' ni Timoteo. 15 Su nga getaw middelung riin ni Pablo middunut ri seniin tampan seg Athens. Mbuus mipuli' ilan seg Berea ned duunik pemuun buwat riin ni Pablo ne si Silas bu' si Timoteo meddendug rayun ri seniin tu seg Athens.
Ritu seg Athens
16 Saanay migelat si Pablo riin ni Silas bu' ni Timoteo ritu seg Athens, linengetan gupiya giin seng mi'ita'en ne suk siyudad milaup ne nga dlerawan. 17 Aas migaddat giin ri senilan tu sek pektiguman duma se nga getaw Judeo bu' su ngag rilihiyusu ne nga getaw; bu' kada gendaw ritu sek tebu'an, inaddaten su nga getaw neng minditu. 18 Bu' duunik santa' tawan ne ngang menintulu' neng miksunud buwat se ngak penendu'an se ngag Epikuru* 17.18a Epikuru: Si Epikuru sala se nga Griego nek pilusupu neng miktalu' ne su dleliyag giin su gimpurtanti se ketubu'. Minatay giin sed 270 B.C. (B.C.—Se genda' pa me'etaw si Christ) bu' ngag Estoik† 17.18b Estoik: Ne ngak sumusunud se Griego nek pilusupu ne si Zeno (minatay giin sed 265 B.C.) neng miktendu' ne su dleliyag me'angken saanay su getaw ndi' mekebatik se kelengas awas se kegeel awas se kelampusan awas se kepalunggawan. neng minaddat ri ni Pablo. Sud duma miksaak, “Landun maik pinghambug?”
Miktalu' sud duma, “Maa' dlain ma ne ngad diwata suk tinuntulen.” Giin nini suk tinalu' nilan tendeng ay winali ni Pablo sung metendeng riin ni Jesus bu' sek peketubu' puli'. 19 Aas inuwit nilan si Pablo se kunsihu sek siyudad ne iningelanan neg Areopagus. Miktalu' ilan ri seniin, “Liyagan nami mesuunan sug begu nek pektu'unan nek tinuntul mu. 20 Ay duuni dlain ne ngag betang nek pimandu' mu neg begu ri senami. Aas liyagan nami neng mesuunan bu' landun ma su nga gulugaan itu.” ( 21 Giin nini suk tinalu' nilan tendeng ay su ngak taga Athens bu' sud duma nek taga dlain ne dlugar ne ritu na mikengel liyagan nilan kanunay mektuntultuntul awas menginengeg metendeng ri seg begu ne ngak sinuunan.)
22 Aas migindeg si Pablo ri seng metungenga'an ne kunsihu sek siyudad bu' miktalu',
“Nga getaw Athens, mi'ita'u neg rilihiyusu amu gupiya se dlaun ne ngag betang. 23 Saanay sek pedlibed'u rini sek siyudad niyu, mi'ita'u su nga dlugar nek piksimbaan niyu bu' mi'ita'u rema suk pengilakan ned duuning misulat run, ‘Para sed Diwata ne genda' pa me'ilala.’ Suk sinimba niyu ketu, isan nda' pa niyu me'ilala, giini asuy'u nemuun riin seniyu. 24 ✡ 17.24-25: 1 Nga Gari' 8.27; Isaias 42.5; Su Ngak Pimbaal 7.48. Sud Diwata neng migbaal ri seg benwa bu' se dlaun ned dini, giin su Ginu'u se dlangit bu' se dlupa' bu' nda' pekengel riin se ngak templo neg binaal ne nga getaw. 25 Nda' rema giin pedlekina'enlan isan landun buwat ri se getaw tendeng ay giin sung mekegbegay ne ketubu', pedleginawa, bu' se dlaun ne ngag betang para se nga getaw. 26 Buwat ri sek sala ne getaw, binaalen su dlaun ne gesalan se nga getaw bu' mikengel ilan ri sek tibuuk neg benwa. Inimetangen na nud diin su ngak panahun bu' su ngad dulunan se nga dlugar nek pikengelan nilan. 27 Binaalen itu arun su nga getaw menengaw ri seniin neng menegumalad neng me'ita' bu' mekiikap ri seniin. Tumu' sud Diwata gena' melayu' ri se kada sala senita; 28 maa' sek tinalu' ned duma,
‘Ri seniin, duuni ketubu' ta,
bu' mikekuleg ita, bu' duuni ginawa ta.’
“Maa' sek tinalu' sek santa' seniyu ne ngang membebaat,
‘Gita ngag bata'en rema.’
29 “Aas, tendeng ay gita ngag bata' ned Diwata, ndi' ita megena'ena' ne suk pekedDiwata maa' gawi' se nga dlerawan neg bulawan awas pelata awas batu neg binaal sek tinawan bu' gena'ena' ne getaw. 30 Nda' na ebetay ned Diwata su ngak panahun ne su nga getaw nda' mekiilala ri seniin, ma'ad nemuun, sinugu'en su dlaun ne nga getaw sek pekpeddiksu'. 31 Ay miktagal giin ne gendaw ne ukumaan su dlaun ne nga getaw rini seg benwa duma se gustisya pebiyan ri se getaw nek pinili'en. Pimetuuraan nini se dlaunan nek pebiyan sek pekpetubu'en puli' ri se getaw keni buwat ri se kemetain.”
32 Sek pekerengeg nilan ne si Pablo migasuy metendeng sek pekpetubu' puli', sud duma middega'rega' ri seniin. Ma'ad sud duma miktalu', “Puli'a rini ay liyagan nami menginengeg pa gaid ri seni'a metendeng se ngag betang keni.” 33 Bu' aas migawa' si Pablo ritu sek pektiguman nilan. 34 Sud duma ne nga getaw linumamig ri seniin bu' miktu'u. Sala senilan giin si Dionisio nek sakup se kunsihu; bu' duuni dlibun rema ne giningelanan ne si Damaris, bu' duun pa gaid duma.
*17:18 17.18a Epikuru: Si Epikuru sala se nga Griego nek pilusupu neng miktalu' ne su dleliyag giin su gimpurtanti se ketubu'. Minatay giin sed 270 B.C. (B.C.—Se genda' pa me'etaw si Christ)
†17:18 17.18b Estoik: Ne ngak sumusunud se Griego nek pilusupu ne si Zeno (minatay giin sed 265 B.C.) neng miktendu' ne su dleliyag me'angken saanay su getaw ndi' mekebatik se kelengas awas se kegeel awas se kelampusan awas se kepalunggawan.
✡17:24 17.24-25: 1 Nga Gari' 8.27; Isaias 42.5; Su Ngak Pimbaal 7.48.