ZESU 'WINBƆWO MU 'Ɛ KLƐZA 'SƐWƐ
Zesu 'Winbɔwo mu 'ɛ klɛza 'sɛwɛ 'ɛ ŋgblo
Luki 'sɛwɛ plɛ mi 'la yɔɔndia‑ 'bhɛ ‑le ‑gɛ. Luki ‑yaa 'ke ‑drɔɔdrɔɔ' mi 'le, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑yaa ge Pɔlu madɔlɛ 'bhɛ a ‑Waanbhaa' a ‑Jan 'Nrale‑ wole 'taa mu 'ɛ 'ke mu ta (Klɛza mu 16.10). ‑O 'yee‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'siila‑ 'ezin‑ dɔɔ «Lii 'Weŋ 'ɛ Klɛza mu a 'sɛwɛ», ‑amasrɔyi Luki ‑janwoa 'yee‑ Lii 'Weŋ 'ɛ ba zayi' 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi 'ke 'bhɛ kan ‑glɔɔn mia plɛ bhɛ vu ta. Zesu a winbɔwo mu 'ɛ klɛza mu 'la 'yigɔɔnle ‑o 'yee‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi, ‑o klɛ 'waati 'ɛ kan lɛɛ mia do bhɛ vu ta: 'kee‑ san 'yee‑ Mɛɛzan Krisi gele ma laflɛ' 'yi, 'kee‑ nu 'tɛnlɛ‑ Pɔlu 'wlale‑ ma Rɔmu ‑wa 'ɛ ta 'bhii‑ ‑kaso 'yi mi do. Zesu ‑yaa' winbɔwo mu 'ɛ 'winbwa‑ ‑yaa' ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ 'woyrɛ‑ nɔɔ‑ 'drunyan 'yi yrɛkpɛn‑ ꞊nɔɔ, 'ke ‑wa san Zeruzalɛmu. 'Yee‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ ‑a ‑za ‑o 'eglɔɔle Zesu a winbɔwo mu 'ɛ ‑waa' 'sɛwɛ mu 'ɛ ba, ‑amasrɔyi, ‑e mɛɛ daan ‑za ‑bebe 'le: mɛɛ sɔ klɛle‑ ‑Waanbhaa' a yewo mi 'le gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑ oo, 'kpaleya 'ɛ ta gwledanle oo, Lii 'Weŋ 'pegee ‑yaa' yewogbɛya oo, 'bhɛɛ‑ Krisi a ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ 'wogbɛya. ‑O ‑Waanbhaa' a ‑Jan 'ɛ 'wole‑ zisaan‑ gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑, 'kee‑ kpa Zuufu kle mu 'ɛ ta oo, 'kee‑ kpa Zuufu mu ‑kpɔsɔɔ mu ta oo, 'bhɛ 'pegee Zesu 'yi mu ꞊lwa mu 'ɛ bogbɛya 'ɛ 'eke‑ 'yi, Luki 'mu 'kpɛn 'yigɔɔnna 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi.
Luki 'yee‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yiciɛnna ‑lɛ ‑gbɛnɛ yaga: ‑A ‑lɛ ꞊lwa mi 'ɛ 'yi (Klɛza 1-7), Luki pe dɔɔ Zesu gele blaan laflɛ' 'yi, Lii 'Weŋ 'ɛ ‑zinaa' ‑yaa' winbɔwo mu 'ɛ ta, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑glɔɔya' ꞊naa ‑o ni 'ke ‑o ‑Waanbhaa' ‑a ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ wo, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑o 'sɔle‑ maza mu klɛ. 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke Zeruzalɛmu Zesu 'yi mu ‑lɛdo' 'ɛ baan' 'klale ‑o ba, 'bhɛɛ‑ 'ke Zuufu mu ‑lɛɛ mu 'ɛ ‑yrɛnkpale 'sanle 'mu ta.
‑A ‑lɛ plɛ mi 'ɛ 'yi (Klɛza 8-12), Zesu zi mu 'ɛ ꞊kaan 'eke‑ ma gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑, 'bhɛɛ‑ ‑o 'ke mu ‑ja Samari 'pegee Zude 'klɛɛn mu 'ɛ 'yi, Luki 'mu 'kpɛn 'yigɔɔnna ‑kɔɔ' ni. Zuufu mu 'ɛ do 'la 'yaa‑ ‑yrɛnkpa' Zesu 'yi mu 'ɛ ta, 'bhɛ 'gbu ꞊kla Zesu a winbɔwo mi do 'le 'ezin‑: ‑O ‑yaa 'bhɛ sii Sɔlu. Zesu 'pwɛla‑ ‑a ba ‑yrɛ zi yele‑ do 'yi, 'bhɛɛ‑ 'bhɛ 'pe ‑a ni dɔɔ ‑e klɛ 'bhɛ a winbɔwo mi 'le Zuufu kle mu 'ɛ ba.
‑A 'lɛ yaga mi 'ɛ 'yi (Klɛza 13-28), ‑o Sɔlu 'tɔkpaa‑ Pɔlu. 'Yee‑ Pɔlu ‑Waanbhaa' a ‑janwole 'taa ‑gbɛnɛ yaga ꞊kla. Zesu 'yi mu ‑bebe ‑ja ‑a madɔlɛ 'bhɛ 'taa mu 'ɛ ta: Banabasi oo, Silasi oo, Timote oo, Titi oo, Apolɔsi oo, Maki oo, 'bhɛɛ‑ Luki. 'Bhɛla‑ ‑zayile, Luki ‑yaa klɛ Pɔlu zi 'waati 'la ba, ‑e ‑yaa pe 'yee‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi dɔɔ: ‹'O mɔɔ› (Klɛza 27.1). Luki Zesu a winbɔwo mu 'ɛ ‑waa' Zeruzalɛmu 'klaŋkeba ‑gbɛnɛ 'ɛ (Klɛza 15.1-35) 'bhɛ a ‑jan 'ɛ ꞊woa 'ezin‑. Pɔlu Zesu 'yi mu ‑lɛdulayrɛ ‑bebe ꞊kla ‑wa ‑gbɛnɛ ‑gbɛnɛ mu ‑bebe ta, 'bhɛ 'ke mu ‑le Korɛnti oo, Efɛzi oo, 'bhɛɛ‑ Rɔmu ‑wa mu 'ɛ 'le. ‑E yewoa‑ 'eglɔɔle ‑Waanbhaa' ni, 'bhɛɛ‑ ‑o ‑yrɛnkpaa ‑a ta 'ebebele Zesu ‑zayi'.
'Sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'lɛyanyrɛ 'ɛ ꞊nɔɔ, Luki pe dɔɔ ‑o Pɔlu ꞊kwan, 'bhɛɛ‑ ‑o ‑ja 'kɛle‑ 'bhii‑ ‑kaso 'yi do gbɛɛn‑ Romɛ mu a ‑Bhleŋgbe gblaan 'ɛ ta Rɔmu ‑wa 'ɛ ta (Klɛza 21.15–28.31).
1
‑Jan 'ɛ zisanyrɛ
1 'Mi Luki, 'mi ‑le 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ dɛ 'zi 'bhi 'ŋ nɛɛnɛ‑ Teofili ni. Zesu ‑za mu 'la ꞊kla, 'bhɛ 'pegee ‑e mɛɛ mu ‑daanna ‑za mu 'la 'le, 'ŋ 'mu 'kpɛn 'yigɔɔnna 'e ni 'an 'sɛwɛ ꞊lwa mi 'ɛ 'yi, 'ke 'an san ‑e ‑yaa' ye 'ɛ zisaan‑ 'waati 'la ba 'bhɛ ma, 2 'bhɛɛ‑ 'kee‑ nu 'tɛnlɛ‑ ‑Waanbhaa' 'a ꞊sia laflɛ' 'ɛ 'yi yi 'la 'le 'bhɛ ma. 'Duŋ‑ 'sani‑ ‑a gele pleŋ‑ laflɛ' 'ɛ 'yi, ‑e mɛɛ 'la zan mu makwan‑ 'bhii‑ ‑yaa' pɛ winbɔwo mu, ‑e ‑yaa zi 'bhii‑ 'mu ‑za mu 'la dɔ, ‑e 'mu ‑daanna 'mu 'le. 3 ‑A gale 'pegee ‑a bwele gale ba 'ɛ blaan, ‑ya 'gbu ‑zrɔnna 'mu ni zrɔn gbɛya ‑bebe 'yi 'bhii‑ ‑ya ‑yrɛ ma kpataakpa. ‑Amasrɔyi ‑e ‑pwɛla 'mu ba ‑yrekpaa' mia plɛ ꞊la, 'kee‑ ‑Waanbhaa' a ‑bhleŋgbeya ‑wa 'ɛ ma ‑jan 'ɛ wo 'mu ni.
ZESU A ‑KLAŊLANƐ MU 'Ɛ ‑WOO LII 'WEŊ 'Ɛ 'NULE‑ 'Ɛ MAGBƐN 'ZI
Zesu 'a 'liiwli‑ ꞊naa Lii 'Weŋ 'ɛ 'naza‑ ta
4 'Bhɛ 'yi 'tɛ, 'yee‑ Zesu 'pegee ‑yaa' ‑klaŋlanɛ mu 'ɛ 'yaa‑ pɛbhle 'zi 'eke‑ zi ‑yrekpaa' do, 'bhɛɛ‑ ‑e pe ‑o ni dɔɔ: «'Ka 'laa 'ka 'pleŋgolɛ Zeruzalɛmu ‑wa 'ɛ ma; pɛ 'la 'ke 'ŋ Dɛ 'a 'liiwli‑ ꞊naa 'bhɛ 'na zayi' 'ka ni bhe, 'bhɛɛ‑ 'ke 'mi 'bhɛɛ‑ baan' ꞊pia 'ezin‑ 'ka ni; ‑ka 'bhɛ pɛ 'ɛ magbɛn a ꞊nɔɔ ye. 5 ‑Amasrɔyi Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan mɛɛ mu 'wiiŋfia꞊ 'ke ‑yi 'le, 'duŋ‑ ‑a ‑vinbwa ‑yrekpaa' 'dama 'bhɛɛ‑ ‑Waanbhaa' nu 'ka mu 'palɛ‑ 'ke Lii 'Weŋ 'ɛ 'le.»
Zesu geyrɛ ‑a Dɛ ‑Waanbhaa' ba laflɛ' 'yi
6 Zesu a 'winbɔwo mu 'ɛ 'klale‑ ‑yaa 'eke‑ ba 'ezin‑, 'ke ‑wa ‑lrɔkpale dɔɔ: «Mɛɛzan, 'e nu ‑bhleŋgbe do 'kpa gbɛ drɛɛwolɛ Izraɛli mu 'ɛ 'wiiŋ‑ 'bhɛɛ‑ 'waati 'ɛ ba ɛɛ?» (‑O Zesu 'lrɔkpaa 'bhɛ gbɛɛn‑ bhe, ‑amasrɔyi *Romɛ mu ‑le ‑yaa Izraɛli mu 'ɛ 'wiiŋ‑ 'bhɛ 'waati 'ɛ ba.)
7 Zesu pe ‑o ni dɔɔ: «'Ŋ Dɛ 'woo‑ za mu 'lɛɛ‑ klɛ 'waati mu 'la 'lɛdulaa, 'ka mu maza laa ‑o 'mu dɔle ma. 8 'Duŋ‑ ‑Waanbhaa' nu 'ka 'palɛ‑ 'ke Lii 'Weŋ 'ɛ 'le, 'bhɛɛ‑ 'ka mu nu ‑yaa' ‑glɔɔya' 'ɛ 'srɔɔwolɛ. 'Ke 'bhɛ ꞊kla, 'ka nu klɛlɛ 'ŋ 'srɛ 'le 'ke 'ka 'mi ba janwo Zeruzalɛmu ‑wa 'ɛ 'pegee Zude, 'bhɛɛ‑ Samari 'klɛɛn mu 'ɛ 'yi, 'ke 'bhɛ ge 'tɛnlɛ‑ 'drunyan ‑daŋ' mu 'ɛ 'kpɛn ma.» 9 Zesu 'yanle‑ 'bhɛ ‑jan mu 'ɛ 'wolele, 'kee‑ ‑wlɛnle' laanima ‑yaa' ‑klaŋlanɛ mu 'ɛ trala, 'kee‑ ge laflɛ' ba ‑yrɛ ta; 'bhɛɛ‑ 'mu 'yrɛ ꞊yaa ‑a zi ‑a ge bhla 'ɛ zi; 'ke laflɛ' ‑gblɛn 'pu do 'kpale ‑a ta, 'bhɛɛ‑ 'ke 'bhɛ 'a 'nile 'mu ‑yrɛ ba. 10 ‑O ‑yrɛ ‑yaa ‑a zi ‑li 'waati 'la ba, 'ke mɛɛ plɛ 'pwɛle ‑o ba 'bhɛ yrɛ do 'ɛ꞊nɔɔ bhe: dunɛ‑ 'pu mu ‑yaa 'mu ta. 11 'Bhɛ mɛɛ plɛ 'ɛ pe ‑o ni 'tɛ dɔɔ: «Galile mu, ‑mɛle ꞊kla 'bhɛɛ‑ 'ka dulale ‑o 'ke 'ka 'ka 'yrɛkpa laanima ɛɛ? 'Ka 'yee‑ Zesu do 'kpɔ 'la ꞊ya 'ka pleŋ‑ ‑gɛ, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑ja laflɛ' 'yi gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑ bhe, ‑e nu nu gbɛ drɛɛwolɛ 'yee‑ gɔnɛ‑ do 'kpɔ 'ɛ 'yela‑ gbɛɛn‑ 'ezin‑.»
Zesu gele blaanta laflɛ' yi
12 'Bhɛ 'yi 'tɛ, 'ke ‑yaa' winbɔwo mu 'ɛ gole‑ OLivi diiŋ vlɛ gɔɔn 'ɛ 'wiiŋ‑, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑o nule‑ Zeruzalɛmu ba ‑yrɛ ta. 'Bhɛ gɔɔn 'ɛ 'yaa‑ Zeruzalɛmu ‑wa 'ɛ ma kilo do. 13 ‑O bhɔle Zeruzalɛmu, 'ke ‑o gele‑ 'saŋgaso 'kpee 'la ‑o ‑yaa kla 'eke‑ ba 'taŋii 'bhɛ ꞊la 'bhɛɛ‑ ꞊la. Mɛɛ 'la zan mu 'klale‑ ‑yaa 'eke‑ ba 'mu 'tɔ ‑le ‑gɛ: Piɛri 'pegee Zaan 'bhɛɛ‑ Zaki, Andre pegee Filipu 'bhɛɛ‑ Toma, Batremi 'pegee Matie, 'bhɛɛ‑ Alife gbe Zaki 'pegee Simɔ 'la 'yaa‑ 'bhɛ a 'klɛɛn 'ɛ ‑vavadɛ, 'bhɛɛ‑ Zaki gbe Zudi. 14 ‑O 'kpɛn 'kpale‑ ‑yaa do ma, 'bhɛɛ‑ ‑o bole ‑yaa ‑o seriwole ma ‑Waanbhaa' ni ‑o 'pegee le 'ke mu 'le. Zesu nɛɛ Mari 'pegee ‑a nɛɛnɛ‑ mu 'ɛ 'yaa‑ ‑o ba.
15 'Yee‑ yi mu 'ɛ do 'le, ‑o ꞊klaa 'eke‑ ba, 'bhɛɛ‑ ‑o ‑yaa bhɔ mɛɛ ‑kɛmɛ do 'ke mɛɛ mia do ‑din. 'Bhɛɛ‑ Piɛri 'e 'wlɛnle‑ ‑o pleŋ‑ 'ke ‑ya pele‑ ‑o ni dɔɔ: 16 «‑A ‑lɛdulale ‑yaa 'ke *Lii 'Weŋ 'ɛ ‑jan 'la ꞊kpaa *Davidi 'lii ‑Waanbhaa' a 'Sɛwɛ 'ɛ 'yi 'bhɛ 'lɛsɔ‑. ‑Ayile, Zuda 'yaa‑ nu dɔlɛ Zesu 'kun mu 'ɛ 'lɛɛ gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑, 'yee‑ Davidi 'bhɛ 'lɛɛjanwoa 'elwale ‑sɔ. 17 Zuda ‑yaa ‑kɔɔ' mɛɛ ‑lɛdo 'lɛɛ‑ ba mɛɛ 'ɛ do 'le, 'bhɛɛ‑ ‑a dɔ ‑yaa ‑kɔɔ' 'kpɛn 'woye‑ do 'kpɔ 'ɛ ba. 18 'Bhɛɛ‑ ‑o yaa mɛɛ dɛ ma ‑gɔli' 'la gbawoa‑ ‑a ni, ‑e ‑ja gba do lɔlɛ 'bhɛ ‑gɔli' 'ɛ 'le. 'Bhɛ blaan 'kee‑ gele‑ ‑a 'gbu duŋlɛ 'bhɛ gba 'ɛ 'yi ‑yri diiŋ 'ɛ do 'yi, 'bhɛɛ‑ 'kee‑ baale' 'trɛ ma ‑a bhlɔ ta. 'Ke ‑a vi 'ɛ 'pɔnle, 'bhɛɛ‑ ‑a gbɔŋbhlɛ mu 'ɛ 'pwɛla‑ ‑a kpɛ ta, 'kee‑ gale‑. 19 Zeruzalɛmu ‑wa 'ɛ ta mu 'ɛ 'kpɛn 'bhɛ ‑za 'ɛ dɔ. 'Bhɛla‑ ‑zayile ‑o 'yee‑ gba 'ɛ 'tɔkpaa‑ ‑waa' wli 'ɛ 'yi dɔɔ: ‹Akɛlidama›. 'Bhɛ 'yi ‑le dɔɔ: ‹mɛɛ yiɛn ma gba›. 20 'Duŋ‑ ‑jan 'lɛɛ‑ 'bhɛɛ‑ yɔɔndɛle ‑yaa ‑a ba zayi' ‑Waanbhaa a 'Srokpa 'sɛwɛ 'ɛ 'yi dɔɔ: ‹Bhaa yaa 'fɛ 'ɛ ꞊la 'fleŋbo, 'bhɛɛ‑ mɛɛ 'kedo‑ 'kpɔ 'laa bolɛ 'bhɛ ꞊la 'ezin‑ ‑titi.› 'Bhɛɛ‑ ‑wa yɔɔndia‑ 'ezin‑ 'yee‑ 'sɛwɛ 'ɛ 'yi yrɛ do ꞊nɔɔ dɔɔ: ‹Bhaa mɛɛ ‑bhɛɛke' do zɛn ‑a blaanta.› 21-22 ‑Kɔɔ' mɛɛ do makun', 'bhɛɛ‑ 'kɔɔ 'bhɛ kpa ‑kɔɔ' ba, 'kooko‑ ‑kɔɔ' klɛ Mɛɛzan Zesu bweza 'ɛ gale ba 'bhɛ 'srɛ 'le. 'Duŋ‑ 'bhɛ zan 'ɛ klɛ mɛɛ mu 'la ‑kɔɔ' 'pegee 'mu 'yaa‑ kanaa' 'eke‑ zi 'klɛɛn 'ɛ 'yi 'waati 'ɛ 'kpɛn ba, 'bhɛɛ do 'le; 'kee‑ san Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan Mɛɛzan Zesu 'pegee mɛɛ 'ke mu 'wiiŋfia꞊ ‑yi ba 'waati 'la ba, 'bhɛɛ‑ 'kee‑ nu 'tɛnlɛ‑ ‑Waanbhaa' 'a ꞊sia ‑kɔɔ' 'pleŋ ‑gɛ yi 'la ma, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑ja 'kɛle‑ laflɛ' 'yi 'bhɛ ma.»
23 'Bhɛ blaan, 'ke ‑o mɛɛ plɛ makunle ‑o ba: Zozɛfu 'pegee Matiasi. Zozɛfu ‑zwana' 'tɔ 'yaa‑ Baasabasi; 'bhɛɛ‑ ‑o ‑yaa ‑a sii 'ezin‑ mɛɛ ‑lɛdɔɔle. 24 'Bhɛ blaan, 'ke ‑o 'kpɛn ‑o 'seriwole 'eke‑ zi, 'ke ‑wa pele‑ ‑Waanbhaa' ni dɔɔ: «Mɛɛzan ‑Waanbhaa', 'bhi 'la 'bhi bhaaplɛŋ 'kpɛn 'kpeejan‑ dɔ, 'e 'woo‑ mɛɛ plɛ 'lɛɛ‑ ‑o 'kɛla 'bhɛ makwan‑ 'yaa‑ pɛ 'le, 'bhɛ zan 'ɛ zrɔn 'o ni, 25 'kooko‑ 'bhɛ zan zɛn Zudasi blaan yrɛ 'ɛ ꞊nɔɔ, 'bhɛɛ‑ ‑e klɛ 'yaa‑ 'winbɔwo mu 'ɛ do 'le. ‑Amasrɔyi 'yee‑ Zudasi ‑gwa ‑a dulayrɛ 'ɛ ꞊nɔɔ, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑ja yrɛ 'la ‑gaale' ‑o ‑a ba 'bhɛ ꞊nɔɔ.» 26 'Bhɛ blaan, 'ke ‑o 'tete dɔle‑, 'bhɛɛ‑ 'ke 'bhɛ baale' 'woo‑ mɛɛ plɛ 'ɛ do ta. 'Bhɛ mɛɛ 'ɛ ‑yaa 'ke Matiasi ‑la ‑le. 'Bhɛ 'yi 'tɛ, 'ke 'bhɛ 'kpale Zesu a 'winbɔwo mu vu ta do 'ɛ ba, 'bhɛɛ‑ ‑o ꞊kla mɛɛ vu ta plɛ 'tɛ 'ezin‑.