1 Fü mürü kpökpö ka wü mere *kovo la adu ayi-ta Setefanü, gü ba, “Ngü de te ewü mala eküte ye ne, ah fanü?”

2 Fü Setefanü alügü ngü fefe, gü ba, “Wü wüba, de wü di enga wüna, ngü la bala nda de! Yi fï nga ngü ta te Me mere fü wü kundu nih ne mbi mbi mbi. Ngü la kpo ta gügü eküte mere kundu ye kundu nih de ïrï ye *Abarayama ne. Angü Mere Me koro ta, sere te-ye fü Abarayama de mere wazi ye. Ah mere ngü la, o Abarayama koro eyi ngbü gbü tö ka *Kanana sene? Ah bala de! Ah mere ngü la, ta te engu ngbü nengete agbü tö ka Mesopotamïya.* 7:2 Ngü la mere te-ye o Abarayama nü agbü Arana la de. 3 Fü Me amala ngü fefe, gü ba, ‘Ye yia eyia, de ye ce gba ye, de wü mürü ye, de ye go ngbü agbü gara ganzi sü, te ni ena agü tatamu fü ye.’ 4 Fü Abarayama ayia gbü sü la, anü angbü ka-ye agbü gara sü de ïrï ye Arana. Fü wö ye na ayia akpi kpala. Fütanga ngü la, fü Me ayia aza wü Abarayama, anü akoro de ewü sene, gbü tö ka Kanana, de te nih ngbü gbügbü na ne. 5 Amba te engu koro sene, Me to sü fefe gbü tö ne ꞌburu ꞌburu de. Amba, ah kïna kïna fefe, gü ba, ‘Te gara, ni ena ato tö ne ꞌburu fü wü, de wü kundu ye, teka fü wü angbü gbügbü fï mere badi.’ Gbü sïkpï te Me mala ngü la tete, o Abarayama bï ye nda la de.

6 Fü Me adu amala kpah gara ngü fü Abarayama, gü ba, ‘Ni ena ato wü jaji fü ye. Te gara, wü kundu ye ena ayia sene, anü akoro agbü gara tö nengete, angbü kpala baka wü ganzi kpara. Wü kpara gbü tö la ena afü ewü ba wü labï ka-wü, ato cïnga te ewü teka wü re kama bala (400). 7 Fütanga ngü la, ni, Me, ena adu aküwa wü kundu ye esaka wü kpara, te ena ato cïnga te ewü la, angü ni ena adu ato kuru fü nguwa siti wü kpara la. Fü wü kundu ye adu ayia gbü sü ka-ewü kpala, alügü nga wü, adu akoro gbü tö ka wü Kanana sene. Fü ewü agbo nga ïrï ni, da emere ngü ka-ni gbü sü ne.’ Dela ngü te Me mala fü Abarayama. 8 Fü ah adu ato rïrï fefe, gü ba, ‘Ah le de wü tï esa *basa, de wü nguwa ye ꞌburu, angü wü de nguwa *vüngüte ka-ni, Me.’† 7:8 Mü ena amaka ngü la gbü Gina Ngü 17:9-14. Fütanga ngü la, fü Abarayama abï *Yïsaka. Fütanga sïkpï ꞌbajena, fü ah agü Yïsaka kpa esa basa, kpah ba ngü ta te Me mala fefe. Fütanga ngü la, fü Yïsaka abï *Yakobo, agü engu kpah esa basa. Fü Yakobo abï wü kundu nih, ewü nzükpa de füh ye ꞌbasu ne, fü ah agü ewü kpah ꞌburu esa basa.

9 Gara ye Yakobo de ïrï ye *Yüsefa ne, wü di enga ni ye na ngbü ta ekpü engu efa sü. Fü ewü ayia azoro Yüsefa, acïnzï engu fü wü gara kpara. Fü wü kpara la aza engu labï tete, anü di agbü *Ezepeto. Amba gbü wü ngü la ꞌburu, Me ngbü ta tundu ake di. 10 Fü Me aküwa engu gbü wü cïnga ka-ye la ꞌburu, ato kpah wazi fefe, teka fü ngü kaka areke gbü jia miri ka Ezepeto. Fü miri la aza Yüsefa, ao engu mere kpara gbü nzö wü kpara ka Ezepeto ꞌburu. Fü Yüsefa akpo da ekö ndo, ebiti gbü kafa ka miri, angü ah wu eyi, gü ba, tala ena akoro.

11 Fütanga ngü la, fü mere kpïrï tala ayia atï agbü tö ka Ezepeto ꞌburu, kpah bete nda Kanana. Wü kpara zü cïnga ta fa sü. Te di bala, wü Yakobo de wü di ye, te ewü ngbü ta agbü Kanana de sene, wüh maka ta biri e-mazü fü wü bane kpo de. 12 Fü Yakobo aje, gü ba, ‘Ndo ladü agbü Ezepeto kpala.’ Fü ah atima wü di ye teka anü ase ndo la. Te Yüsefa wu ngü la, ah sere te-ye fü wü di enga ni ye nda de. Fü wü di enga ni Yüsefa la adu de ndo ka-wü la kpaka wö wü. 13 Fütanga ngü la, fü ndo la ayia anza. Fü tala adu kpah amere ewü. Fü wö ewü adu kpah atima ewü agbü Ezepeto, teka ase gara ndo. Te wüh koro kpala, fü Yüsefa ayia asere te-ye fü ewü, gü ba, ‘Ni de enga ni wü, ta te dürü’ ne. Fü miri ka Ezepeto adu aje, gü ba, wü di enga ni ye Yüsefa koro eyi. Fü engu ayia ato sü fü ewü agbü Ezepeto kpala. 14 Teka ngü la, fü Yüsefa adu atima kpara, teka anü aza wö ye, Yakobo, adu akoro di agbü Ezepeto, be kpah te wü kpara ka-ye kpala ꞌburu. Wüh ta ꞌburu wü kpara teke bata nzükpa de füh ye ꞌburuve (75). 15-16 Fü wü Yakobo ayia anü akoro angbü agbü Ezepeto, zalü koro di gbü sïkpï te engu kpi tete. Te Yakobo kpi tete, fü ewü aza kökö, adu di agbü Kanana sene. Fü ewü ati engu agbü sü ka mbükü ta te Abarayama se.‡ 7:15-16 Wü ti Yakobo ta gbü sü te Abarayama se teka ati wara ye gbügbü. Mü ena amaka ngü la gbü Gina Ngü 23 bete Gina Ngü 50:12-14.Nda wü di Yakobo, wüh ti ewü ta agbü Sekeme, gbü sü te wüh se ta esaka wü di enga Amüra. Mü ena amaka ngü la gbü Yosuwa 24:32, bete Gina Ngü 33:18-20. Fütanga ngü la, fü wü di Yakobo akpi kpah agbü Ezepeto kpala. Fü ewü aza kö ewü, akoro di, ati kpah gbü *Kanana sene.

17-19 Fütanga ngü la, fü wü kundu nih angbü ta agbü Ezepeto kpala, teka mere bi re. Fü ewü asibi kpala afa sü. Fü gara to miri ayia angbü gbü nzö wü Ezepeto. Fü miri la akpo angbü emere wü kundu nih sisiti, angü toto ïrï eyi teka züka ngü, ta te Yüsefa mere ne. Fü ah ayia afü wü kundu nih ba wü labï ka-ye, ato rïrï fü ewü, gü ba, ‘Wü za wü di wü, wü jaji komoko, wü sötö agbü ngu, de wüh kpi kpala.’

Fütanga ngü la, fü sïkpï ta te Me mala nganga na fü Abarayama, gü ba, ‘Ni ena aküwa wü kundu ye esaka wü vügü tete’ ne, ayia akoro gbamari. 20 ꞌDuwa fü ewü abï mere kundu nih de ïrï ye *Müse, te Me fe engu, o ba züka kpara ka-ye ne. Fü ewü awo Müse esambü ka wü wö ye teka fe bata. 21 Fütanga fe bata la, fü cürü ayia arï te wü wö ye na. Fü ewü aza Müse engu, anü di, ao kpa ede mere ngu. Fü gara ye miri, jaji würüse, anü amaka Müse kpa eküte ngu kpala. Fü ah aza engu, adu di, aga cu baka enga ye tete. 22 Fü Müse aga, angbü egïrï ngü esüka wü jaji ka Ezepeto. Fü ah akoro kpeke komoko, te wu ngü fa sü, kpah baka wü di enga Ezepeto.

23 Te re ka Müse koro tete teke ꞌbasu, fü ah ayia afï ngü emaguma ye, gü ba, ‘Ni ena anü aceka ngü ka wü di enga ni ni, wü di enga *Yïsarayele.’ 24 Te engu koro kpala, fü ah awu gara kpara ka Ezepeto, te ngbü emï gara enga Yïsarayele. Fü Müse ayia akoro teka ale ta-ngü te enga ni ye la. Fü ah amï enga Ezepeto la, amörö ka. 25 Müse fï ta nda-ye, gü ba, wü di enga ni ni, wü di enga Yïsarayele, ena awu, gü ba, ‘Me tima ni me-ye, teka aküwa ani,’ amba, wüh wu ngü la bala nda-wü de.

26 Baka egambi la, fü Müse adu amaka wü di enga Yïsarayele ꞌbasu, te ewü ngbü emï te-wü. Fü ah ayia teka aye süka ewü. Fü ah amala ngü fü ewü, gü ba, ‘Wü di enga ni ni, wü ngbü emere gü esüka wü bala teka ne? Wü de wü di enga ni de?’ 27 Fü kpara te ngbü emï kiri ye ne, ayia amala ngü fü Müse, gü ba, ‘De-ye deyï, e-o ye ba miri gbü nzö ani neh da? 28 Ye ele amörö ni, kpah baka e te ye mörö enga Ezepeto esikine ne?’ 29 Te Müse je ngü la bala, fü cürü arï tete. Fü ah ayia akpe ka-ye, anü angbü agbü tö ka wü Mïdïyana. Fü engu aza würüse kpala, abï wü jaji komoko ꞌbasu. Fü ah angbü agbü tö ka wü Mïdïyana kpala teka mere bi wü re.

30 Fütanga re teke ꞌbasu, fü Me§ 7:30 Ta te Setefanü mala ngü la, ah gü ba, “Malayïka ka Me koro kpaka Müse.” Si-ngü la ka-ye bane, angü Me gü tamu ye fü Müse baka te-wa. Wü di enga Yïsarayele gü ba, te-wa la, ah baka malayïka ka Me. ayia akoro kpaka Müse, amala ngü fefe. Me koro ta kpaka Müse ne, o engu di gbü tö ka-nih de sene? Ah bala de! Ah koro kpaka Müse nengete agbü tö ka wü Mïdïyana kpala, o Müse ngbü ta endoro agbü gü, eküte mere da de ïrï ye *Sïnayï. Ah bala de? Fü Müse ayia awu e ba te-wa, te ngbü ecï eküte gara enga rü mbele mbele mbele mbele bane. 31 Fü ngü la aga gbü jia Müse afa sü. Fü engu ale ta de ni ka te-ni gbamari, teka de ni wu e la mbi mbi mbi. Te ah koro gbamari ede rü la, fü ah aje ri Me te ngbü emala ngü fefe, gü ba, 32 ‘Ma de Mere Me, te di de *vüngüte ka wü kundu mü, wü Abarayama, Yïsaka, Yakobo, de wü bu wü.’ Te Müse je ngü la bala, fü küküte akpo angbü eloꞌböka, da eyï ka cürü. Ah tï fü engu aceka kpï kpala tïne de. 33 Fü Me amala ngü fefe, gü ba, ‘Müse deyï, mü gbi kamaka gbü lö mü asidi, angü sü de te mü rü tete ne, ah ka-ye de sü ka-ra. 34 Dene ngü te ma le amala fü mü. Ma wu cïnga, de te wü kpara ka-ra ngbü ezü agbü Ezepeto kpala, ne eyi. Ma je gba ka-ewü la kpah eyi. Te di bala, fü ra akoro dene, teka aküwa ewü. De-mü Müse, mü yia eyia enatikine, angü ma le atima mü agbü Ezepeto, teka aküwa wü kpara ka-ra la.’ Dela ngü ta te Me mala fü Müse.”

35 Fü Setefanü adu amala kpah gara ngü fü wü mere kpara gbü mabiti la, gü ba, “Wü di enga wüna, yi fï nga ngü la mbi mbi mbi. Müse engu la, wü kundu nih le engu ta de. Wüh fala ta engu, gü ba, ‘E-o ye baka miri gbü nzö ani neh da?’ Amba ah ka-ye de kpara te Me tima fü ewü, teka aküwa ewü. Me du o engu miri gbü nzö ewü fanü. Fü ah ato mere wazi fefe teka ngü la.* 7:35 Gbü ngü te Setefanü mala, ah gü ba, “Me to wazi fü Müse esaka malayïka ka-ye.” 36 Fü Müse ayia amere mere bi wü talara ngü gbü jia miri ka wü Ezepeto, teka de ah ce kpa te wü kundu nih. Fü Müse ayia aza ewü agbü Ezepeto kpala asidi, akoro di kpa era mere *yï-ngu. Fü ah amere gara kpeke ngü, angü ah mala ta bü ngü fü mere yï-ngu la, de ah ye süka ye, ce kaje, teka fü wü kundu nih akö ngu la kpa etangu tete. Fü ngu la aye süka ye fü ewü kpah fanü. Fü ewü angbü endoro de wü kpara ka-nih la, kpa gbü gü kpala teka re teke ꞌbasu, kpah da emere mere bi wü kpeke ngü gbü jia ewü.

37 Ah ta kpah de Müse engu te mala ngü fü wü di enga Yïsarayele, gü ba, ‘Te gara Me ena atima gara *mürü dofo fü wü, kpara gbü nguwa wü, te ena amala ngari ni, Me, fü wü, kpah baka ni, Müse.’ 38 Müse ngbü kpah gbü nzö wü kundu nih, ta te ewü ngbü agbü gü kpala, eküte mere da de ïrï ye Sïnayï ne. Fü Me amala ngü fü Müse kpa füh da kpala, ato *Rïrï ka-ye fefe. Fü Müse adu ato Rïrï la fü wü kundu nih. Fü wü kundu nih angbü da esere Rïrï la fü wü di wü, zalü akoro di eküte nih enatikine.

39 Wü di enga wüna, yi fï nga ngü la mbi mbi mbi. Wü kundu nih le ta ngü ka Müse eyi fanü fanü? Wüh le ngü kaka nda-wü de. Wüh je rïrï kaka kpah de. Wüh gü ba, ani le adu agbü Ezepeto. 40 Baka te Müse du koro kpa füh da la kere de ne, fü ewü ayia amala ngü fü *Arona, te di de enga ni ye Müse, gü ba, ‘Ye reke faranda fü ani, teka de wü me ka faranda la tï engagira ani. Angü Müse de te za ani agbü Ezepeto, koro di de sene ne, ah dürü ka-ye eyi fï! Anga ngü te mere engu kpa füh da kpala, ah de neh ene? Ani wu nda-ani de, anga engu dene neh kaye ya?’ 41 Fü ewü areke faranda ka-wü baka kuru enga yiti la. Fü ewü aza wü nü, awa, amörö, teka ato laꞌbï tete fefe. Fü ewü ayia amere mere karama teka faranda ka-wü, te ewü reke de kpa wü la. Fü ewü angbü tïne de mere tadu teka ngü ka-wü la.

42 Wü di enga wüna, dela si-ngü te Me fü ta kürüfe ye fü wü kundu nih tete. Angü ah to rïrï fü ewü ma. Wüh ngbü fï bü da emere ngü kaka de maguma wü ꞌbasu ꞌbasu, de wü di wü, de wü kundu wü sidi nga wü. Te di bala, fü Me ayia ace ewü, gü ba dene, ‘Wayi, ah ꞌbe, wü nü enü, wü sama faranda ka-wü la. Wü ku gba fü *siti wü di enga me de wü küfara, anga wüh ena ale ta-ngü te wü ale ya?’ Fü Me amala gara ngü fü ewü, gömö gara *mürü dofo ka-ye, gü ba, ‘De-wü, wü di enga Yïsarayele, ni le ngü ka-wü de. Kükürü de, angü wü le ngü ka-ni kpah de, kpah baka wü kundu wü, ta te ewü ndoro de wü Müse agbü gü, teka re teke ꞌbasu ne. Wü kundu wü ngbü fï bü da emere ngü ka-ni de maguma wü ꞌbasu ꞌbasu. Wüh za mere bi wü nü, awa, gü ba, ani ngbü eto fü ni, Me. Amba ah bala de! 43 Maguma ewü ngbü fï bü teka wü faranda ka-wü, de wü di enga me.† 7:43 Ïrï wü di enga me te ewü ngbü esama la, gara de Moloko, gara de Refana. Wüh reke ta wü faranda ka-wü la, angbü ebï esaka wü, teka fü ewü angbü esama ngü fü ewü, da emere gele ka-ewü agbü gü kpala. Dela *siti ngü ta te wü kundu wü ngbü emere. Nda-wü, wü kundu ewü sidi nga ewü, wü kpah de kpara ka maguma ꞌbasu ꞌbasu. Wü ce ngü ka faranda la kpah de, wü ngbü fï bü enü di kpa engagira nü. Teka ngü la, ni, Me, ena aliki wü agbü tö ka-wü asidi. Wü vügü ka-wü ena azoro wü, anü de wü agbü gara sü nengete, kpa ekere *Babïlona kpala.’‡ 7:43 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Amüsa 5:25-27. Dela ngü te Me mala fü wü kundu nih, angü wüh le rïrï te ni, Me, to fü ewü gömö Müse ne nda-wü de.

44 Wü di enga wüna, dene ngü te ma le amala fü yi teka *Mere Kambü ka Me. Ah le kpah de yi je si-ngü la mbi mbi mbi. Ta te wü kundu nih ngbü endoro agbü gü de wü Müse ne, Mere Kambü ka Me ladü? Ah ma! Wüh ngbü ta egbo nga ïrï Me, da emere gele kaka, gbü enga *gugu te ewü ngbü ebï esaka wü, endoro di ne. Wüh mere gugu la ta gbü konü, baka ngü te Me mala fü Müse, angü ah sere ta kuru gugu la fefe gbü roto. 45 Fü ewü angbü endoro di balaaa. Fü ewü akpi ꞌburu agbü gü kpala. Fü wü di wü angbü kpah egbo nga ïrï Me gbü gugu la. Fütanga ngü la, fü mere kpara ka-ewü de ïrï ye *Yosuwa aza ewü, akoro de ewü gbü tö dene. Fü Me aliki wü nguwa wü kpara, ta te ewü ngbü sene, wü mürü tö ne, engagira ewü. Fü ewü adu ao gba wü sene. Gbü wü re la, wü kundu nih ngbü fï bü da egbo nga ïrï Me gbü gugu la. Wüh ngbü kpah emere ngü la zalü koro di gbü re, ka Mere Miri *Davidi.

46 Angü Davidi ta de kpara te ngü kaka reke gbü jia Me areke fa sü. Fü fïngangü ayia akoro gbü nzö Davidi, fü engu ayia ayi-ta Me, de ah le fü ni, de ni jï mere kambü fü ye, teka de wü di enga Yïsarayele di egbo nga ïrï ye gbügbü na. 47 Me le ngü la fefe nda de. Ah gü ba, ‘Kpara te ena ajï kambü fü ni, ah ena adi de ye ye, *Solomona.’ Fü Solomona adu ajï Mere Kambü ka Me me-ye, sidi nga wö ye.

48 Wü di enga wüna, yi fï nga ngü la mbi mbi mbi. Kambü de te wü kpara füh kotö ne jï de kpa wü ne, Mere Me te ngbü kpa gbü kpï ne, ah ena adu angbü gbügbü fanü? Me mala ngü la me-ye gügü, gömö gara mürü dofo ka-ye, gü ba dene, 49 ‘Kpï ka-ye baka kpökpö ka-ni, te ni ngbü engbü fefeh na. Kotö ka-ye de sü te ni ngbü eo lö ni fefeh. Te di bala, wü ena ajï fü ni ne kambü ne ya? 50 Angü wü e füh kotö ne ꞌburu, ni mere ta me-ni.’§ 7:50 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Yïsaya 66:1-2. Dela ngü te Me mala teka Mere Kambü te wü kundu nih jï fefe.”

51 Fü Setefanü adu amala gara ngü fü wü mere *kovo gbü mabiti la, gü ba dene, “Wü mere kpara ka-ra, yi gü ba, ma de siti kpara, te ma ngbü efala *Mere Kambü ka Me, kpah de *Rïrï ka Me, te Müse to fü nih. Amba Rïrï ka Me la, yi ngbü eyi eje fanü? Yi de wü mürü kögö-nzö! Yi le ngü ka Me ꞌburu ꞌburu de! Yi kpah baka wü kundu yi, te ewü le ngü ka *Nzïla Wazi Me ꞌburu de ne! 52 Angü wü kundu yi ngbü ta eto cïnga te wü mürü dofo ꞌburu, de te ewü ngbü emala ngari Me fü ewü ne. Kpah bala, wü kpara te ewü sere ngü fü ewü, gü ba, ‘Me ena atima züka kpara ka-ye teka aküwa wü,’ wüh mörö ewü kpah asidi. Enatikine Me tima züka kpara la eyi fü yi, fü yi aza engu, amörö kpah asidi. 53 Wayi, Rïrï ta te Me to fü Müse* 7:53 Setefanü gü ba, “Me to rïrï la fü Müse gömö wü malayïka.” ne, wüh rï yi de ngü la ma! Yi le nda-yi de!”

Dela ngü te Setefanü mala fü wü angbe cögbörö kpara gbü mabiti, teka lïya te ewü le ao gbü nzönzö.

54 Te wü mere kpara la je ngü la bala, fü maguma ewü ayia asiti afa sü. Fü ewü akpo angbü ezü komö wü de gü. 55 Fü Nzïla Wazi Me ato wazi fü Setefanü, fü ah ae jia ye kpa tikpi, fü ah awu wazi ka Me te lofo sü gbü jia ye, bete Yesu te rü ede kpökpö ka Me gbü kokpa. 56 Fü ah amala ngü fü wü mere kpara la, gü ba, “Yi ceka la, ma wu kpï te ü te-ye! Fü Yesu arü gbü kokpa ka Me!”

57 Te wü kovo gbü mabiti la je ngü te Setefanü mala de bala ne, fü ewü akpo da eba rere kpa tikpi, da eni güje wü de jikpa wü. Fü ewü aci ꞌburu, akpe atï fefeh na, 58-60 azoro engu, aza, akoro di kpa edere sü, akpo da esötö engu de teme, teka amörö. Fü Setefanü ayia aku gba fü Me, gü ba, “Akoo, Miri Yesu, mü za kuru ra kpaka mü!” Fütanga ngü la, fü ah atï de nzökuta ye kötö, aku gba de mere ri ye, gü ba, “Miri Yesu, mü mere e ao lïya, gbü nzö wü kpara la, teka ngü ne, de.” Te engu mala ngü la bala, fü ah ace kpa te-ye, akpi.

Dela ngü ka kpi ka Setefanü. Wü kpara ta te ewü ngbü gbü mabiti la, wüh ꞌburu de wü züka bongo te wü. Te di bala, wü kpara ta te ewü sötö engu de teme ne, wüh gbi züka bongo ka-wü la, za o esaka gara jaji komoko de ïrï ye Sawula, angü wü bongo la ena asiti. Ngü ka kpi ka Setefanü la reke ta gbü jia Sawula areke, angü engu le ta kpah eyi de wüh mörö Setefanü amörö asidi.