12
Yesu a patar leŋgesl a gula aŋga hay
(Matiye 10.26, 27)
1 Daa masa Yesu fa kam yawa ta *Fariza hay leŋ ta *ndəhay maa sərkada kwakwas ŋga Mawiz heyey na, ndəhay ga ta kusam la, a key gabal weewe, kwa slam ŋga lecey daa ba. Yesu aa guzltar a gula aŋga hay ɗagay, a ləvtar: «Wam vaw fa cek ma həsla peŋ ŋga Fariza hay. Anda meləvey, wam vaw fa Fariza hay, ndəhay masa ta neneh cew. 12.1 Mt 16.6; Mk 8.15 2 Cek tabiya masa ndəhay ma ɓadamara, a wuzwa la a palah, cek hay masa ndəhay ma sərmara ba na, a sərmara la. 12.2 8.17; Mk 4.22 3 Maja ŋgene, cek tabiya masa akwar ma kadamara ta tavaɗ daa ləvaŋ na, ndəhay tabiya a cəndamara la taa pas. Mey tabiya masa akwar maa səkdamara taa səkey da ver na, a wuzdamara la ta gədaŋ daa slam metəley mey.»
Maaya ŋga zlurey na, ta wa?
(Matiye 10.28-31)
4 Yesu a ləvtar: «Ya fa ləvkwar, jam aɗaw hay, ka da zluram ta ndəhay ma da kəɗmakwar vagay ba, maja a da kəɗam na, vaw akwar daada gway. Fa dəɓa ha, fa da gwamara ŋga kamakwar cek mekele daa saba. 5 Amba ya wuzdakwara ndaw masa akwar ma da zluram ta aŋga. Zluram na, ta Gazlavay gway, maja ta kəɗkwar vagay la na, fa dəɓa ha, a gwa ŋga kəzlakwar aa vəgeɗ ŋga awaw magaza saya. Fara fara, ya fa ləvkwar, zluram ta aŋga. 12.5 Heb 10.31
6 «Ɗiyaŋ mecəhe mecəhe zlam na, a gwa ŋga həɗkedey dala cew daada, ba daw? Ama Gazlavay a sərta ɗiyaŋ hay a pal pal tabiya. 7 Akwar may, kwa eŋgwec ŋga ray akwar hay na, masləftakaya pal pal tabiya. Ka da zluram ba! Akwar na, Gazlavay a wuɗkwar a fəna ɗiyaŋ hay mecəhe mecəhe ga ŋgene, ba daw?» 12.7 21.18
Mey da ray mekey sede da ray Yesu
(Matiye 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
8 Yesu a ləvtar saya: «Ehe, ya fa ləvkwar saya, kwa waawa ma ləvey fa mey ŋga ndəhay, aŋga ndaw aɗaw na, ŋgene, yah, *Bəz ŋga Ndaw, ya da ləvey fa mey ŋga maslaŋ hay ŋga Gazlavay da vaɗ ta pas sariya, aŋga ndaw aɗaw may. 9 Ama ndaw ma ləvey fa mey ŋga ndəhay a sərya ba na, yah, Bəz ŋga Ndaw, ya da ləvey fa mey ŋga maslaŋ hay ŋga Gazlavay ta pas sariya, ya səra ba may. 12.9 9.26; Mk 8.38
10 «Kwa waawa maa guzley mey maaya ba da ray aɗaw, yah, Bəz ŋga Ndaw na, Gazlavay a mbəkdara mebərey aŋga la. Ama ndaw ma cəɗa *Mesəfney ŋga Gazlavay na, Gazlavay fa da mbəkdara mebərey aŋga daa ba səlak.
11 «Da a handamakwar aa *way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay ŋga key sariya, da daa ba, fa mey ŋga ndəhay mahura hay ta bay hay amba a kamakwar sariya na, ka da zluram ba, ray akwar a da həɓey da ray mey masa akwar ma da mbəɗdamatara ŋga ləhey ray akwar ba. 12.11-12 21.14-15; Mt 10.19-20; Mk 13.11 12 Mey masa akwar ma da mbəɗdamatara na, Mesəfney ŋga Gazlavay a wuzdakwara la ta pas ŋgene.»
Mey-meŋgey ta ndaw masa-zleley marəzlkaya
13 Ndaw pal da wuzlah ndəhay ga da cakay Yesu heyey a ləvar: «Bay aɗaw, ləvar a məlma aɗaw mahura ŋga wunkandara zleley ŋga papa ala ma mbəkdandara cey!»
14 Yesu a mbəɗdara, a ləvar: «Jam aɗaw, ma paya ŋga ɗəsley mey da wuzlah akwar ta ŋga wunkakwara zleley akwar na, wa?» 15 Fa dəɓa ha, aa guzltar a ndəhay tabiya, a ləvtar: «Wam vaw, ka da səpam ŋga key zleley ta har akwar ba. Kwa ndaw, aŋga ta zleley ga na, heter aŋga fa da njey maja zleley a na, daa ba.» 12.15 1Tm 6.9-10
16 Ta’, aa guzltar mey-meŋgey, a ləvtar: «Ndaw daha, aŋga ta zleley ga. Ley aŋga hay ta kam cek la maaya maaya. 17 Anda keɗe, ndaw aha, a wulkey, a ləvey: “Slam ŋga pata cek aɗaw hay daa saba. Ya da key na, kwara?” 18 Fa dəɓa ha, a ləvey: “Aha! Ya səra cek masa yah ma da ka. Ŋgama ya həɓta wudeɗ aɗaw hay cəpa, ya ləmta mahura mahura, ya ɓəcta daw aɗaw ta zleley aɗaw hay tabiya a hwaɗ a. 19 Fa dəɓa ha, ya da ləvey: Zleley aɗaw fa da ndəvey daa ba, a key mevey weewe la. Ya da məskey vaw, ya da zəmey cek, ya da sey cek, ya da njey daa wiya.” 12.19-20 Ps 49.21
20 «Ama Gazlavay a ləvar a ndaw aha: “Kah na, ndaw marəzlkaya, dasi tavaɗ keɗe, ya da la mesəfney akah. Zleley masa kah ma ɓəca ŋgene na, ŋgada wa?”»
21 Da ray ŋgene, Yesu a wuzdatara mey a, a ndəhay da cakay a heyey, a ləvtar: «Ndəhay masa ma ɓəcam zleley da bəla keɗe ŋgada ata ray ata na, a key ŋgene, a kam cek ma mbafar a Gazlavay ba. Ata letek ta ndaw a keɗe.»
Mey da ray mepey Gazlavay ŋga ndaw fara fara
(Matiye 6.25-34)
22 Fa dəɓa ha, Yesu aa guzltar a gula aŋga hay, a ləvtar: «Maja ŋgene, ya fa ləvkwar fara fara, daa menjey akwar na, ray akwar a da həɓey da ray cek mezəmey ta cek mesey ba. Asaya, ray akwar a da həɓey da ray zana ŋga kəzley fa vaw akwar ba. 12.22-32 11.3 23 Ya ləvkwar anda keɗe na, maja cek mezəmey a fəna heter akwar ba, zana may, a fəna vaw akwar ba.
24 «Yaw, wulkam da ray ɗiyaŋ hay cey! Fa sləkam daa ba, fa ŋgəmam daw daa ba, kwa wudeɗ ata hay daa ba, ama Gazlavay fa vəltar cek mezəmey cəŋga. Akwar na, ka fənmata ɗiyaŋ hay ba daw? 12.24 Ps 147.9 25 Da wuzlah akwar ndaw ma gwa ŋga pey kwa ɗar pal a ray ɗar aŋga da bəla ta mewulkey aŋga na, wa? 26 Da ka gwamara mekey cek mecəhe ba na, ka həɓam ray da ray cek hay mekele na, maja me?
27 «Nəkmara meefekwey hay da ley cey! Aa fakwam na, kwara? A kam sləra ba, a cam zana ba, ama ya fa ləvkwar, kwa Bay *Salamaŋw zleezle ta zleley ga ta gwa ŋga kəzley zana ma mbey anda meefekwey pal na, daa ba. 12.27 1Bay 10 28 Gazlavay a ka amba kusaf aa fekwey tasana, ama mandaw na, kusaf a, a wewurey. Da Gazlavay fa key cek maaya ŋgada kusaf masa awaw ma da wawura anda keɗe na, Gazlavay a nəkfakwar dey ma fəna kusaf a ŋgene daa ba daw? Akwar masa ma pamara Gazlavay ŋga ndaw akwar fara fara ba ŋgene, sərmara Gazlavay a kəzlkwar zana la ma fəna meefekwey hay a. 12.28 Mt 14.31 29 Anda keɗe, ray akwar a da həɓey mandaw mandaw da ray cek mezəmey ta da ray cek mesey ba. Ka da zluram maja cek hay a ba. 30 Ma həɓam ray maja cek hay a ŋgene na, ndəhay da bəla keɗe masa ma sərmara Gazlavay ba. Ama akwar na, Papakw akwar, Bay Gazlavay, a səra cek masa akwar ma wuɗam. 31 Anda keɗe, səpam na, Gazlavay ŋga wey da ray akwar. Fa dəɓa ha, Bay Gazlavay a vəldakwara cek hay siya la may.»
Mey da ray meɓəcey zleley da gazlavay da vaɗ
(Matiye 6.19-21)
32 Yesu a ləvtar a gula aŋga hay: «Akwar na, ga daa ba anda təɓaŋ hay masa ŋguyer kəɗey, ama ka da zluram ba, maja ta mbafar la a Papakw akwar amba a vəlkwar cek hay maaya masa aŋga ma ɗiytara ŋgada ndəhay masa aŋga fa wey da ray ata. 12.32 Iz 41.14; Lk 22.29 33 Həɗkadamata cek akwar hay, wunkamatara dala ha a masa-viya hay. Səpam ŋga ɓəcey zleley * 12.33 zleley: Yesu a wuɗey ŋga ləvey na, da ka fa kar cek ma mbafar a Gazlavay na, mawurɓay akah mapakaya da gazlavay da vaɗ anda zleley akah maɓəckaya a nəsey ba, a ndəvey ba. na, aa slam masa menjey ŋga sərmataw da vaɗ. Feteɗe zleley akwar a fa da ndəvey daa ba. Anda keɗe, mayal hay a gwamara ŋga lalamara daa ba, kwa maaca a gwa ŋga nəsa ba. 12.33 Mt 6.19; 6.20; Lk 11.41; 18.22; SNM 2.45; 4.34-37; Kwa 3.1-2 34 Sərmara, daa slam masa zleley akwar aa da hwaɗ a na, mevel akwar may aa feteɗe.»
Mey da ray mewey vaw ŋga key sləra ŋgada Gazlavay
35 Yesu a ləvtar: «Njam vaw maɗiykaya mandaw mandaw ŋga key sləra ŋgada Gazlavay. Ka da məcmata petərla akwar hay ba, 12.35-36 Mt 25.1 36 anda ndəhay ma ka sləra ma səkwmara bay ŋga way ma lawa daa gwagway ŋga kwakwa ta tavaɗ. A səkwmara amba a wurmara mey-mbew fiyaw da masa ta vəhwa cay, fa zəley fa mey-mbew. 12.36 CWJ 3.20 37 Da bay ŋga way a sawa, a hətfatar ata ta dey na, meesəmey daha ŋgada ndəhay ma ka sləra hay a. Ya fa ləvkwar fara fara, bay ŋga way a, a pa zana ŋga sləra fa vaw, a zəltərwa, a njadata, a vəltar cek mezəmey. 38 Kwa a vəhwa ta wuzlah-tavaɗ, kwa ta slam ŋgaa pərek, a hətfatar ata ta dey na, meesəmey daha ŋgada ndəhay a.
39 «Jəkam sləmay maaya maaya, da bay ŋga way a səra ɗar masa ndaw-mayal ma da daw a way aŋga na, a mbəkda ndaw-mayal a ŋga sləna way aŋga ha la daw? 12.39 Mt 24.43 40 Yaw, akwar may, wam vaw maaya maaya maja yah, *Bəz ŋga Ndaw, ya da vəhwa na, kwa ka sərmara ɗar a ba.» 12.40 Mt 24.42
Mey da ray ndaw ma ka sləra maaya ta maaya ba
(Matiye 24.45-51)
41 *Piyer aa cəfɗa Yesu, a ləvar: «Bay Mahura, kaa guzley ta mey-meŋgey keɗe na, ŋgada ala daw, ŋgada ndəhay tabiya daw?»
42 Bay Mahura a mbəɗdara, a ləvar: «Ndaw ma ka sləra maaya ta leŋgesl na, wura? Ndaw ma ka sləra maaya ta leŋgesl na, ara ndaw masa bay aŋga ma da pa ŋga mahura da ray ma ka sləra aŋga hay cəpa, amba a vəltar cek mezəmey daa masa may fa catar. 12.42-44 19.17-19 43 Da masa bay aŋga ha a sawa a hətfar aŋga fa ka sləra ha na, ndaw ma ka sləra ha aa səmey la. 44 Ya fa ləvkwar fara fara, bay aŋga ha, a da vəldara zleley aŋga hay cəpa a har aŋga amba a nəkfar dey. 45 Ama ndaw ma ka sləra masa ma ley mewulkey aŋga wal na, a ləvey: “Bay aɗaw fa da vəhwa gweegwe daa ba.” Ta’, a kəɗta ndəhay ma ka sləra hay mezəle hay ta maŋgusa hay. A zəmey cek, a sey wuzam, a wey. 46 Fa dəɓa ha, bay aŋga ha na, a da vəhwa ta pas masa ndaw ma ka sləra ha fa wulkey da ray a daa ba, asaya, kwa fa da səra ler e daa ba. Bay aŋga ha a da ɓəla da way aŋga, a da sərda banay anda aŋga ma da sərdata banay ta ndəhay ma təɓa mey ŋga Gazlavay ba.»
47 Yesu a ləvar saya: «Ndaw ma ka sləra masa ma səra cek masa bay aŋga ma wuɗey, ama a wey vaw fa sləra aŋga ba, asaya, a key cek masa aŋga ma ləvar ba na, ndaw aha, a hətey mekəɗey ga la. 12.47 Jak 4.17 48 Da ndaw ma ka sləra laŋgar a səra cek masa bay aŋga ma wuɗey ba, ama ta key cek maaya ba la təɗe ŋga kəɗey na, a da hətey mekəɗey nekəɗey gway. Ndaw masa Gazlavay ta vəlar cek la ga a har aŋga na, a daa cəfɗafar ga kəne may. Ndaw masa Gazlavay ta vəlar sləra mahura la ŋga key na, a daa cəfɗafar ŋga ka sləra ha maaya maaya ma fəna.»
Mey da ray ndəhay ma da wunkam ɗay maja Yesu
(Matiye 10.34-36)
49 Yesu a ləvtar a gula aŋga hay: «Ya sawa na, ŋga pey awaw fa bəla keɗe. Ya wuɗey na, awaw a, a gəɗey dəga wure keɗe. 50 Si a sərdamaya banay ga kasl fa meməcey † 12.50 banay ga kasl fa meməcey: Ta mey Gərek, a ləvey «ya da hətey baptem.». Ray aɗaw fa həɓey kasl pas masa banay a ma da ndəvey. 12.50 Mk 10.38 51 Ka wulkam ya sawa na, ya handawa zazay a bəla daw? Kay! Kəne ba. Ya fa ləvkwar, ya sawa ŋga wunkey ndəhay. 12.51 2.14 52 Dəga wure keɗe, ndəhay zlam da way, a wunkam la, maakar a cəmam la a ray cew, cew a cəmam la a ray maakar. 12.52-53 14.26; 21.16; Mt 24.10; Mk 13.12 53 Yaw, bay ŋga way a wuɗkam ɗay la ta bəzey aŋga, bəzey a wuɗkam ɗay la ta papaha, ŋgwas a wuɗkam ɗay la ta dam aŋga, dam a wuɗkam ɗay la ta mamaha, mamaŋ ŋga bəzey a wuɗkam ɗay la ta ŋgwas ŋga bəzey aŋga, ŋgwas ŋga bəzey a wuɗkam ɗay la ta mamaŋ ŋga zel e.» 12.53 Mi 7.6
Mey da ray mesərey cek ma da key wure keɗe
(Matiye 16.2-3)
54 Yesu a ləvtar a ndəhay ga da cakay a: «Anja ka hətmar gazlavay ŋga var fa lawa ta mey-aŋgwa ‡ 12.54 var fa lawa ta mey-aŋgwa: Daa hwayak ŋga Jəwif hay var a sawa na, ta dey ŋga Dəhwa Mediterene. Dəhwa ha aŋga ta mey-aŋgwa ŋga Mafaw hay., wure ŋgene ka ləvam: “Var fa sawa.” Fa dəɓa ha, var a, a pey fara. 55 Da ka hətmar memeɗ fa kawa ta dey ŋga Məzam § 12.55 dey ŋga Məzam: Ara «sud» ta mey Nasara. na, ka ləvam: “Mawurɓay a key la.” Fa dəɓa ha, mawurɓay a, a key fara. 56 Akwar ndəhay masa ta neneh cew, ka gwamara ŋga wunkamara cek ma key da bəla ta cek ma key da gazlavay da vaɗ, ama ka sərmara cek ma key wure keɗe ba na, maja me?»
Si ndaw a ɗiya mey ta ndaw ma wuda
(Matiye 5.25, 26)
57 Yesu a ləvtar saya: «Akwar ta ray akwar ka sərmara cek masa maaya ŋga key ba na, kwara? 58 Da ndaw a wudka, akwar fa diyam cew e aa sariya na, ɗiymara mey a dəga daa cəveɗ. Da daa ba na, a da handaka fa ndaw ma ka sariya, ndaw ma ka sariya ha a da vəldaka a har sewje hay. Sewje hay may, a da kəzlamaka aa fərsəne. 59 Ya fa ləvka, ka fa da bawa daa fərsəne he daa ba səlak, si kah ma pəla dəvaz a la tabiya ndav.»
12:1 12.1 Mt 16.6; Mk 8.15
12:2 12.2 8.17; Mk 4.22
12:5 12.5 Heb 10.31
12:7 12.7 21.18
12:9 12.9 9.26; Mk 8.38
12:11 12.11-12 21.14-15; Mt 10.19-20; Mk 13.11
12:15 12.15 1Tm 6.9-10
12:19 12.19-20 Ps 49.21
12:22 12.22-32 11.3
12:24 12.24 Ps 147.9
12:27 12.27 1Bay 10
12:28 12.28 Mt 14.31
12:32 12.32 Iz 41.14; Lk 22.29
*12:33 12.33 zleley: Yesu a wuɗey ŋga ləvey na, da ka fa kar cek ma mbafar a Gazlavay na, mawurɓay akah mapakaya da gazlavay da vaɗ anda zleley akah maɓəckaya a nəsey ba, a ndəvey ba.
12:33 12.33 Mt 6.19; 6.20; Lk 11.41; 18.22; SNM 2.45; 4.34-37; Kwa 3.1-2
12:35 12.35-36 Mt 25.1
12:36 12.36 CWJ 3.20
12:39 12.39 Mt 24.43
12:40 12.40 Mt 24.42
12:42 12.42-44 19.17-19
12:47 12.47 Jak 4.17
†12:50 12.50 banay ga kasl fa meməcey: Ta mey Gərek, a ləvey «ya da hətey baptem.»
12:50 12.50 Mk 10.38
12:51 12.51 2.14
12:52 12.52-53 14.26; 21.16; Mt 24.10; Mk 13.12
12:53 12.53 Mi 7.6
‡12:54 12.54 var fa lawa ta mey-aŋgwa: Daa hwayak ŋga Jəwif hay var a sawa na, ta dey ŋga Dəhwa Mediterene. Dəhwa ha aŋga ta mey-aŋgwa ŋga Mafaw hay.
§12:55 12.55 dey ŋga Məzam: Ara «sud» ta mey Nasara.