1  † 12:1 Mat 16:6; Mar 8:15Dɔgangɨ-é-tɨ kinlé, kosɨ dow-je kɨ́ ɓudɔgɨ dɔgɨ lo n̰a̰ ya ꞌkəw-na̰ adɨ dꞌubə-na̰ lo-tɨ bangɨ-bangɨ ɓá Jeju pa ta adɨ njéndó né-je liə ya kete panè: Sə̰i kan! Ooi go rɔ-si majɨ kdɔ əm lə Parisi-je kɨ́ to kədkəm dow-je kin. 2  † 12:2 Mar 4:22; Luk 8:17Né kɨ́ dow ɓɔyɔ kɨ́ gin-é à tḛḛ al ya goto rəm, ɓá ta kɨ́ tò lo ɓɔyɔ-é-tɨ kɨ́ dow à gə al kàrè goto rəm. 3 Gin-é kin ɓá, né-je lay kɨ́ ꞌpai ta-é ndɔɔ lé, dꞌa koo ta-é dan kada; ə ta kɨ́ sə̰i ꞌpai mbi dow-tɨ n̰ɔ̰m-n̰ɔ̰m bè mḛḛ kəy-tɨ duni nṵ ya kàrè, dꞌa kilə-né mbḛ dɔ kəy-tɨ taá.

4 Sə̰i nam-m-je, mꞌa kidə-si rəsɨ. Dḛ kɨ́ dꞌa tɔl dajɨ rɔ-si ə dꞌa kasɨ ra sə-si né kɨ́ rangɨ go-tɨ al ngá kinlé, ꞌɓəli-dé al. 5 Mꞌa tɔjɨ-si ḛ kɨ́ sə̰i a ɓəli-é. Ḛ kɨ́ à tɔl dajɨ rɔ-si rəm, go-tɨ ɔw kɨ̀ tɔ́gɨ kadɨ ilə-é dan pər-tɨ kɨ́ tò sartagangɨ ɓəy kinlé ḛ ɓá ꞌɓəli-é; mꞌidə-si ta kɨ́ tɔgrɔ-tɨ, ḛ ɓá tò kadɨ ꞌɓəli-é. 6 ꞌTḭḭ-je lé, ꞌndogɨ-dé mḭ kɨ̀ silə joo-joo ya al wa? Lé bè ya kàrè, ḛ kɨ́ káre dan-dé-tɨ kɨ́ mḛḛ Lubə oy dɔ-é-tɨ ya goto. 7 Bəl dɔ-si kin ya kàrè tokɨ gə kɔr-é lay. Ə́n ə́ ꞌɓəli al, kdɔ gatɨ-si itə gatɨ ꞌtḭḭ-je nja n̰a̰. 8 Mꞌa kidə-si kɨ́ dow kɨ́ rá-rá kɨ́ pa ta rəsɨ takəm dow-je-tɨ panè nꞌto dow lə-m lé, ma̰ Ngon lə dow mꞌa pa ta liə rəsɨ nɔ̰̀ malayka-je-tɨ lə Lubə panè, to dow lə-m ya tɔ. 9 Ngà dow kɨ́ ɔr ta kutɨ-m-tɨ takəm dow-je-tɨ panè, nꞌgə-m al lé, ma̰ kàrè mꞌa kɔr ta kutɨ-é-tɨ nɔ̰̀ malayka-je-tɨ lə Lubə panè, mꞌgə-é al ya tɔ.

10  † 12:10 Mat 12:32; Mar 3:29Ə dow kɨ́ rá-rá kɨ́ pa ta kɨ́ majɨ al dɔ Ngon lə dow-tɨ lé, à tokɨ kin̰ə go-é kɔgɨ kadɨ-é, ngà dow kɨ́ pa ta kɔbɨ kɨ̀ Ndil kɨ́ aa njay lé, à tokɨ kin̰ə go-é kɔgɨ kadɨ-é al ya sartagangɨ.

11  † 12:11 Mat 10:19,20; Mar 13:11; Luk 21:14,15Ngà lokɨ dꞌa kɔw sə-si kdɔ gangta dɔ-si-tɨ mḛḛ kəykəwna̰-je-tɨ lə jipɨ-je, kɨ̀ nɔ̰̀ njégangta-je-tɨ, kɨ̀ nɔ̰̀ njékɔ̰ɓe-je-tɨ lé, adi mḛḛ-si a̰ kə́kə́kə́ adɨ ꞌpainè: Se ta ri ɓá jꞌa pa wa əse jꞌa pa kɨ̀ gosɨ kɨ́ ban ɓá kdɔ pa-né ta dɔ rɔ-ji-tɨ wa al. 12 Kdɔ dɔkàdɨ̀-é-tɨ kin ya Ndil kɨ́ aa njay à ndó-si ta kɨ́ tò kadɨ ꞌpai.

13 Dow madɨ dan kosɨ dow-je-tɨ idə Jeju panè: Njèndó dow-je né, idə ngonkɔ̰-m adɨ néndubə kɨ́ bɔbɨ-ji in̰ə adɨ-ji lé ḛ kay kɨ́ ꞌlə-m adɨ-m. 14 Beɓa Jeju ilə-é-tɨ panè: Sé ná̰ ɓá ində-m njègangta lə-si əse njèkay-si néndubə wa? 15 Go-tɨ, ḛ idə dow-je lay panè: Ooi go rɔ-si majɨ dɔ né-tɨ lay kɨ́ to kəmkəḭ; kdɔtalə, lé dow isɨ dan nékingə-tɨ kɨ́ tò mburukɨ-mburukɨ ya kàrè, kisɨ-é kɨ̀ dɔ-é taá, to ta lə nékingə-é al. 16 Beɓa Jeju idə-dé gosta káre panè: Dingəm káre bè kɨ́ to njènékingə, ɔw kɨ̀ dɔnangɨ kɨ́ ḛ ingə né titɨ n̰a̰. 17 Rəmə ḛ gɨr mḛḛ-é-tɨ panè: Lokɨ mꞌa kungɨ ko lə-m titɨ ya goto. Kin əjè mꞌra ban ə́n wa? 18 Beɓa ḛ panè: Yən, né kɨ́ mꞌa ra ə́n: Mꞌa sane dam-je lə-m ə mꞌa kojɨ dam-je kɨ́ rangɨ kɨ́ boy-boy ɓá mꞌa kəw ko lə-m kɨ̀ ndəgɨ nékingə-m lay titɨ. 19 Ɓa mꞌa kidə rɔ-m ta panè: Rɔ-m, nékingə-i tò mburukɨ-mburukɨ kdɔ ɓal-je n̰a̰ ə́n ə́ ꞌuwə rɔ-i nangɨ ꞌtaakoo, ꞌuso, ꞌa̰y ə ꞌra rɔnəl. 20 Ngà Lubə idə-é panè: Mbə́ dow! Ndɔɔ nè kin ya ꞌa koy. Ə ná̰ ngá ɓá né-je kɨ́ i isɨ ꞌɔsɨ dɔ-é natɨ kdɔ rɔ-i kinlé, à to kɨ́ liə wa? 21 Beɓa Jeju ilə dɔ-tɨ panè: Dow kɨ́ njèkəw né kində ngangəm kdɔ rɔ-é yó ɓɨ to njènékingə takəm Lubə-tɨ al lé, tò titɨ-na̰ bè ya tɔ.

22 Go-tɨ, Jeju idə njéndó né-je liə panè: Gin-é kin ɓá mꞌidə-si panè: Adi mḛḛ-si a̰ kə́kə́kə́ adɨ ꞌpainè: Ri ɓá jꞌa kuso kdɔ kisɨ-né əse jꞌa kingə kubɨ rá ɓá jꞌa kɔɔ wa al. 23 Kdɔ kisɨ kɨ̀ dɔ taá lə dow majɨ n̰a̰ itə nékuso ə dajɨ rɔ dow majɨ n̰a̰ itə kubɨ tɔ. 24 Ooi ꞌgaga̰-je: Dḛ ꞌdubɨ ko al rəm, dꞌijə ko al rəm, dꞌɔw kɨ̀ kəy ngəm né al rəm, ɓá dꞌɔw kɨ̀ dam al rəm, ya ngà Lubə isɨ ul-dé! Ə sə̰i lé, gatɨ-si itə gatɨ yəl-je kin sa̰y! 25 Ná̰ dan-si-tɨ ɓá à kasɨ kilə ndɔ-é dɔ madɨ-é-tɨ sḛ kɨ̀ takul mḛḛ ka̰ kə́kə́kə́ liə wa? 26 Kinə né kɨ́ sḛ bè kàrè, sə̰i a kasi rai al lé, kdɔ ri ɓá sə̰i adi mḛḛ-si a̰ kə́kə́kə́ kdɔ né-je kɨ́ rangɨ wa? 27 Uni kəm-si ooi-né wale-je kɨ́ mḛḛ ndɔr-tɨ ə ooi putɨ-dé: Dḛ ꞌra kullə madɨ al rəm, dꞌojɨ kubɨ al rəm, ya ngà adɨ mꞌidə-si rəsɨ kɨ́ Salomɔ̰ kɨ́ to njènékingə kɨ́ n̰a̰ kin ya kàrè, ɔɔ kubɨ-je kɨ́ ndóle asɨ kɨ̀ putɨ wale-je kin nja káre al. 28 Sə̰i dow-je kɨ́ kadmḛḛ lə-si to kɨ́ ndḛ bè kan! Wale-je kɨ́ dꞌa̰ mḛḛ ndɔr-je-tɨ ɓone ya ə bore pər à kɔ̰̀-dé kin kàrè, Lubə adɨ ꞌmɔ̰ne kɨ̀ putɨ-dé mbṵṵ rəm ngà, sə̰i kɨ́ ban ɓá ḛ à kadɨ-si kubɨ al wa? 29 Sə̰i lé, adi rɔ-si kɔ̰̀ ꞌsangi-né nékuso kɨ̀ man ka̰y ya par-par al. 30 Kdɔ né-je lay kinlé, gin dow-je lay kɨ́ dɔnangɨ-tɨ ɓá dꞌadɨ rɔ-dé kɔ̰̀ ꞌsangɨ par-par; ngà sə̰i rəmə, Bɔbɨ-si gə majɨ kɨ́ né-je kinlé ɔwi ndoo-é. 31 Kɔ̰ɓe liə ɓá ꞌsangi ə né-je kinlé, ḛ à kadɨ-si dɔ-tɨ.

32 ꞌƁəli al, sə̰i kutɨ dow-je lə-m kɨ́ ndḛ bè kin! Kdɔ nəl Bɔbɨ-si kadɨ adɨ-si kɔ̰ɓe liə.

33 ꞌNdógi nékingə-si ə ꞌləbi là-é njéndoo-je kadkare-tɨ. ꞌRai mbu là-je kɨ́ à tujɨ al ə né-je lə-si kɨ́ majɨ kɨ́ à tò sartagangɨ lé, ꞌkəwi indəi ngangəm mḛḛ dɔra̰-tɨ, kɨ́ to lo kɨ́ njéɓogɨ-je dꞌa ɓogɨ-tɨ al rəm, ɓá n̰ɔ̰ à kɔ̰̀-tɨ al rəm. 34 Kdɔ lo kɨ́ né lə-si kɨ́ indəi ngangəm tò-tɨ lé, lo-é ya mḛḛ-si à tò dɔ-tɨ gə́rə́rə́ tɔ.

35  † 12:35 Mat 25:1-13ꞌDɔɔi ɓədɨ-si kɨ̀ ndaá dɔɔ ɓədɨ ə adi pər tò lampɨ-je-tɨ lə-si.* 12:35 Dɔɔ ɓədɨ kɨ̀ ndaá dɔɔ ɓədɨ lé, tɔjɨ kisɨ dɔ nja-tɨ pèrèrè kdɔ kḭ ra né madɨ əse kḭ kɔw ta rɔ-tɨ. 36  † 12:36 Mar 13:34-36Ə sə̰i lé, kadɨ ꞌtiti-na̰ kɨ̀ dow-je kɨ́ dꞌisɨ ngəbɨ ꞌɓa-dé kɨ́ à kḭ lo nékuso-tɨ kɨ́ lo taana̰-tɨ kisɨ təl, kadɨ lokɨ ree ində takəy rəmə, tajinatɨ nè ya ꞌtḛḛ dꞌadɨ-é kin bè. 37 Ngannjékullə-je kɨ́ dꞌisɨ kəm ya ꞌɓa-dé ree ingə-dé-né lé, ɓá to njénékumə̰-je. Ooi majɨ, mꞌa kidə-si rəsɨ kɨ́ ḛ à dɔɔ ɓədɨ-é kɨ̀ ndaá dɔɔ ɓədɨ ə à kadɨ-dé dꞌisɨ nangɨ ɓá à ree kadɨ-dé nékuso. 38 Lé ḛ ree dan lo-tɨ bapɨ əse taginlo-tɨ ya ɓá ingə-dé kɨ́ dꞌisɨ kəm rəmə, dḛ ꞌto njénékumə̰-je! 39  † 12:39 Mat 24:43,44Kadɨ ꞌgəi né kin majɨ tɔ: Kinə ꞌɓa njèkəy gə dɔkàdɨ̀ kɨ́ njèɓogɨ à ree-né lé, ḛ à kin̰ə-é kadɨ ɔw mḛḛ kəy-tɨ liə al. 40 Sə̰i ya kàrè, isi dɔ nja-si-tɨ, kdɔ Ngon lə dow lé à ree dɔkàdɨ̀-tɨ kɨ́ sə̰i ꞌgɨri dɔ-tɨ al.

41 Beɓa Piyər dəjɨ-é panè: ꞌƁaɓe, gosta kinlé ꞌpa adɨ-ji jḛ ya par əse ꞌpa adɨ dow-je lay wa? 42 ꞌƁaɓe ilə-é-tɨ panè: Ná̰ ɓá to njèkoo go né-je kɨ́ to njèra né kɨ́ tɔgrɔ-tɨ kɨ́ to njèkəmtutɨ wa? To ḛ kɨ́ ꞌɓa-é ində-é dɔ madkullə-je-tɨ liə, kdɔ kadɨ oo go-dé kɨ̀ nékuso kɨ̀ dɔkàdɨ̀-é dɔkàdɨ̀-é. 43 Ngonnjèkullə kɨ́ ꞌɓa-é təl ree mḛḛ kəy-tɨ liə ɓá ingə-é ta kullə-tɨ titɨ-na̰ bè lé, to njènékumə̰. 44 Ooi majɨ, mꞌa kidə-si rəsɨ; ꞌɓa-é à kin̰ə nékingə-é-je lay mḛḛ ji-é-tɨ. 45 Ngà kinə ngonnjèkullə kinlé, pa mḛḛ-é-tɨ panè: «ꞌƁa-m à təl ree kalangɨ al ɓəy», adɨ isɨ ta tində madkullə-je-tɨ liə kɨ́ dingəm kɨ̀ dḛ kɨ́ dené rəm, ḛ uso né ə a̰y yibɨ adɨ ra-é lé, 46 ꞌɓa-é à təl ree kubə-é nangɨ busɨ ndɔ-tɨ kɨ́ ḛ ində mḛḛ-é dɔ-tɨ al rəm, ɓá dɔkàdɨ̀-tɨ kɨ́ ḛ gə al rəm tɔ. Ḛ à kində-é kində kɔjɨ kɨ́ nga̰ n̰a̰ ə à kadɨ-é ingə kɔ̰̀ lə njéra né kɨ́ tɔgrɔ-tɨ al-je. 47 Ngonnjèkullə kɨ́ gə né kɨ́ mḛḛ-é ꞌɓa-é ndigɨ ya ngà, ḛ ɔsɨ dɔ né-je natɨ al rəm, ra kɨ́ go mḛḛ ndigɨ-tɨ lə ꞌɓa-é al rəm lé, dꞌa kində-é ta ndəy n̰a̰. 48 Ngà ngonnjèkullə kɨ́ gə né kɨ́ mḛḛ-é ꞌɓa-é ndigɨ al, ɓá ra né kɨ́ asɨ kində rəmə, dꞌa kində-é ta ndəy sḛ bè. Dow kɨ́ dꞌadɨ-é né n̰a̰ lé, dꞌa dəjɨ né ji-é-tɨ n̰a̰ ya tɔ, ə dow kɨ́ dꞌin̰ə né mḛḛ ji-é-tɨ n̰a̰ lé, dꞌa dəjɨ né mḛḛ ji-é-tɨ n̰a̰ dɔ madɨ-é-tɨ ya tɔ.

49 Mꞌree mꞌulə pər dɔnangɨ-tɨ nè ə mꞌndigɨ kadɨ pər lé, ɔ̰̀ ya rəm ngá. 50  † 12:50 Mar 10:38Batḛm káre tò nɔ̰ɔ̰ kadɨ dꞌa ra-m ə mḛḛ-m ɓa ɓɔ́kɨ-ɓɔ́kɨ sar kadɨ ꞌra-m ɓane.† 12:50 Batḛm kɨ́ Jeju pa ta-é nè kinlé, to ta lə kɔ̰̀ kɨ́ à kingə ɓɨ to ta lə batḛm kɨ́ mani al. 51 Sə̰i ꞌgɨri kɨ́ to lapiya ɓá mꞌree-né dɔnangɨ-tɨ wa? Bè al! Adɨ mꞌidə-si, ma̰ lé mꞌree kɨ̀ gángɨ-na̰. 52 Kḭ nè kɔw kɨ kete kinlé, dow-je ꞌra mḭ mḛḛ kəy-tɨ je bè rəmə dꞌa gángɨ-na̰. Dḛ kɨ́ mutə dꞌa kɔsɨ ta dḛ kɨ́ joo ə dḛ kɨ́ joo dꞌa kɔsɨ ta dḛ kɨ́ mutə tɔ. 53 Bɔbɨ ngon à kɔsɨ ta ngon-é kɨ́ dingəm, ə ngon kɨ́ dingəm à kɔsɨ ta bɔbɨ-é tɔ. Kɔ̰ ngon à kɔsɨ ta ngon-é kɨ́ dené ə ngon kɨ́ dené à kɔsɨ ta kɔ̰-é tɔ. Kɔ̰ ngon kɨ́ dingəm à kɔsɨ məm-é kɨ̀ ta ə məm-é lé à kɔsɨ-é kɨ̀ ta tɔ.

54 Jeju idə kosɨ dow-je ɓəy panè: Lokɨ sə̰i ooi kilndi lo kur kàdɨ̀-tɨ lé, sə̰i ꞌpai tajinatɨ nè ya ꞌpainè ndi à kədɨ ə ndi ədɨ ya tɔ. 55 Ə lokɨ sə̰i ooi yəl ḭ kɨ go lo-tɨ kɨ́ bəə isɨ ulə rəmə, sə̰i ꞌpainè: Lo à tungə ə lo tungə ya tɔ. 56 Sə̰i njékədkəm dow-je kan! Asi kɔri mbunə̰ né-je kɨ́ ra né dɔnangɨ-tɨ nè, kɨ̀ ḛ kɨ́ dɔra̰-tɨ, ngà ban ɓá sə̰i ꞌgəi kɔri mbunə̰ né-je kɨ́ dɔkaglo-tɨ kɨ́ ngɔsnè kin al wa?

57 Ngà kdɔ ri ɓá sə̰i ya kɨ́ dɔ rɔ-si asi kɔri mbunə̰ né kɨ́ njururu tɔ al wa? 58 Lokɨ ꞌisɨ ꞌɔw lo gangta-tɨ kɨ̀ njèta lə-i lé, ꞌulə nojɨ natɨ siə dɔ rəbɨ-tɨ ya, nè kinə ɔw tḛḛ sə-i nɔ̰̀ njègangta-tɨ lé, njègangta à kilə-i ji asgar-tɨ kadɨ-é ilə-i dangay-tɨ. 59 Mꞌa kidə-i rəsɨ; ꞌa kugə ngər-ngər, sisi ya kàrè à nà̰y al ɓá ꞌa tḛḛ dangay-tɨ ɓəy.† 12:59 Mat 5:25-26