1  12:1 Mat. 16:6; Mk. 8:15Sâ cìlì nùàr mgbɔ́ŋ né cu sâ doó ŋab den. Yeésò yeé ŋene aá ménâ, à jɔ̀gɔ̀ tueé njií lɔgɔ̂ mé bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn, ye bɔ̀ a: «Bí bɔ̀ŋ feh biì mé kulu bɔ̀ *Farisiên; mè jue né leba bɔɔ̀n doô. Bɔ́ ŋgòr dɔɔ́ŋ tueé gi né mé sòn fèfà. 2  12:2 Mk. 4:22; Lûk 8:17Mè tueé bí, bɔ̀ njèh lèrrèb dɔɔ́ŋ nde gi né cie ŋené yuo; bɔ̀ njèh dé nénâb ŋené yuo kela giì bèsɔ́nè ménâ ndɔ. 3 Njií mé bí né bèh cibì tueé dɔɔ́ŋ nde né bèh ŋagâ ŋgulí den. Bí yila mene gwò, bí ferá mene hin, bí né ké mí namé den, mé njéh mene bɔ́ nde né ké felè gwà ŋaá, bɔ́ yie den teèn, bɔ̀ nùàr ŋgweé laré dɔɔ́ŋ.

4 «Dé biì, bí bɔ̀ mbeí mò, mè né bí tueé: bí té bɔ̀ wúlá-nùàr bɔ̀ vèh. Bɔ́ wula lom né léláŋ ŋgàŋ yoòr, sâ gi aá, bɔ́ mé terreb déì toò sam cuú. 5 Mè tueé bí, nuaá mé bí nde né veéh né sér Càŋ. À dé seèn né mé terreb nùàr wulâ, à si njií tuar te we tarê. Mè tueé bí: bí vèh sér bú.

6 «Hên faá tásuagár doô, mɔ bɔ́ domó laáb mene bɔ́ tîn, bɔ́ go sɔm kɔ́bɔ̀ fà, nde né nùàr yulá wa? Mé njéh mene, Càŋ njolo mé cén déì lètenè bɔɔ̀n cì bèh, 7 sé tagá bí wa? Mè tueé bí, né mene bɔ̀ yúlí feèh biì dɔɔ́ŋ né gi njolò seèn. Bí té mbaá vèh kú; kela né bí te mbeî yuií mé dàm bɔ̀ tásuagár hèllè.»

8 «Mè tueé bí, nuaá mé né mè cie toò bɔ̀ nùàr gwaán njií dɔɔ́ŋ, loù sâ *Huaán Nùàr nde né bú toò bɔ̀ cìlì Càŋ gwaán weh ndɔ, ye né nùàr nyî. 9 Nuaá mé né mè toò bɔ̀ nùàr ŋgɔɔ́n dɔɔ́ŋ, mè nde né bú toò bɔ̀ cìlì Càŋ ménâ ŋgɔɔ́n ndɔ.

10  12:10 Mat. 12:32; Mk. 3:29«Nuaá mé né Huaán Nùàr jueé, bɔ́ nde né veên seèn doó kulú njií. Nuaá mé dé seèn jue seér né Cúcuí Ŋagâ, bɔ́ veên seèn lè kúlú sɔ̀m ndé ŋgwéh.

11  12:11-12 Mat. 10:19-20; Mk. 13:11; Lûk 21:14-15«Bí kɔ́ɔ ye: bɔ̀ nùàr nde né bí sie, bɔ́ jɔgɔ njií bí ké *gwà sóù bèh juù, bɔ́ nde né bí ké toò bɔ̀ kokoô bɔ̀ dé lɔɔ̂ ménâ mgbɔmé njií ndɔ. Loù sâ njií mé bí nde né sònò tueé, bí té nyàmè. 12 Loù sâ Cúcuí Ŋagâ bí ŋgòr sònò tueé kwaá nde né kɔɔ́.»

13 Nuaré déì lé naâ yí lètenè bɔ̀ nùàr teèn, ye Yeésò a: «Nùà fèh-njèh, tele beèh lé naâ béh ŋgúlú kuú kwaá lɔɔ́. Júé bei mò a, gè há mè dé mò ma.» 14 Yeésò ye bú a: «Nùàr mò, kei mé yií keéh né mè teèn kɔɔ́ wa? Mè ndeè naâ bèh ju biì tenâ, mé ŋgúlú biì geê wa?» 15 Jomo sâ à ye bɔ̀ nùàr a: «Bí bɔ̀ŋ feh biì mé temé te ŋgúlú jɔgɔ kwaâ. Nùàr a, kwà gí méné njèh dɔɔ́ŋ, ndɔ́g, à yɔ̀ŋ teèn kwà kéh ndé ŋgwéh.»

16 À si baá-re bɔ́ kàn déì ndɔ, ye bɔ́ a: «Nùà lieê déì lé naâ mé ŋueèh teèn, yab lé naâ teèn yuo dé gècên. 17 À duɔɔ́m baá-re mé huún seèn munô ye: Hên bèh teèn sam; nyí yab hên dɔɔ́ŋ kwaá gi nde né he wa? 18 À den cu kaà mé be seèn ye: Nyí kɔ baá kèn: nyí nde né bɔ̀ mbáŋ nyî dɔɔ́ŋ ŋerré sɔm gií, nyí sie hamé seér bɔ́ lòù, te nyí bilí kwaá gi bɔ̀ yab mé bɔ̀ njèh nyî dɔɔ́ŋ teèn. 19 Jomo sâ nyí tueé nde aá ye yo nyî a: wò yab ŋgún bilí kwa baá kèn, baá dé nyèmà ŋgûn ndɔ; dù bá duù, yíé bá dé yieê, wò ŋueé lom dé ŋueê; dòbò njí bá tàbè mbaá. 20 À yeé tueé gi aá mé huún seèn mân, Càŋ ye bú a: Nùà kùlù faá wò nɔ! Wò kɔ́ ŋgwéh ye lan cíbítenè wò nde né kuú wa? Sâ, neì bɔ̀ njèh yeè hèllè yieé nde né kɔɔ́ wa?»

21 Yeésò den cuù ye bɔ́ a: «Mè tueé bí, sâ nuaá mé ŋgùlù bilí kwaá lom né dé seèn, à dé Càŋ bílí ŋgwéh dɔɔ́ŋ, nde né bú faá nùà kùlù hèllè nɔ bɔɔ́.»

22 À den cuù ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn a: «Mè tueé bí, mɔ né mân, bí té mé yáb nyàmè lè, ye te bí koó feh biì. Bí té mé cɔ̀gɔ̀ nyàmè lè, ye te bí su kwaá yoòr ndɔ. 23 Kela né yɔ̀ŋ nùàr mé yáb; gùm nùàr huɔm kela né kɔɔ́ mé cɔ̀gɔ̀ ndɔ. 24 Bí jɔ̀gɔ̀ kè njí ke bɔ̀ non ye; bɔ́ yab dòbò bèh, bɔ́ kwá bèh, bɔ́ mé be yolò sam, bɔ́ mé mbáŋ sam ndɔ. Mé njéh mene, Càŋ né gi bɔ́ koó laré; sé tagá bí wa? Ŋgweéh kela né bí mé non mà.»

25 À den cuù ye bɔ́ a: «Bí né mene nyamé, lètenè biì dɔɔ́ŋ, neì cieé déì felè bɔ̀ cieé seèn sagá komo nde né kɔɔ́ wa? 26 Mɔ njèh dé maàn hên né bí yɔgɔ́, sâ bí dé jomò mbaá nyamé den né dé keì wa? 27  12:27 1 Rois 10:4-7; 2 Chr. 9:3-6Bí kè wèh yoòr bɔ̀ mvue nyurè mé né ké ŋueh baá: bɔ́ seé témá bèh, bɔ́ cɔ̀gɔ̀ cóló kɔ́ bèh ndɔ. Mé njéh mene, mè tueé bí, mgbè Salomɔ̂ŋ mé be ŋgùlù seèn mene dɔɔ́ŋ lé gèh nòmò cɔ̀gɔ̀ faá bɔ̀ mvue nɔ sù kwà ná ŋgwêh. 28 Mɔ Càŋ né nyure mbaá yàgà ménâ nyegé huɔɔ́m, à cɔ̀gɔ̀ mé bí há kélá ndé ŋgwéh wa? Ŋgweéh bɔ̀ nyure ké ya den weh né dé laàn, kwéh bɔ́ nde né saá sɔm wa? Temé kuú né bí lòù, mè tueé bí.

29 «Sâ bí té mé yáb bɔ̂ mbè mbaá nyàmè fɔ́n lè, bí té seé cer. 30 Dé sâ né seé bɔ̀ wɔ̂ŋ bɔ̀; bɔ́ né gi ménâ nyamé fɔɔ́n. Bí né dé biì mé Tele teèn; bɔ̀ njií mé saám né bí dɔɔ́ŋ, à né gi kɔɔ́. 31 Bí yúé fɔ́n sér *Lò Càŋ, Càŋ nde né bí bɔ̀ njèh dé jomò teèn haá keéh.»

32 Yeésò den cuù, ye bɔ́ a: «Bí té vèh, bí mene màgà ŋgwéh, bí né bɔ̀ mbieè mò. Lò Càŋ né dé biì; Tele biì Càŋ haá né bí kɔɔ́, ye nyí gwaán né ménâ. 33 Sâ bí gò sɔ̀m bɔ̀ njèh biì, bí geé haá njií bɔ̀ saâm bɔ̀ kàgàlɔ̀ŋ sâ. Bí fɔ́n sér ŋgúlú mé nde né ter le, bí né ké te vulúu bilí njií. Dé sâ gí ndé cú, yíb ŋúɔ́b ndé cú, sueé yíé ndé cú ndɔ. 34 Bí kɔ́ɔ ye, temé nùàr né gi bèh mé ŋgùlù seèn né teèn.»

35  12:35 Mat. 25:1-13«Bí dèn dene bɔ̀ siîb; bí góló nyégé cɔ̀gɔ̀ bagasé, bí mɔ̀gɔ̀ sìè lâm beè. 36  12:36 Mk. 13:34-36Bí dèn làŋ faá bɔ̀ seê bɔ̀ mé né tele seê bɔɔ̀n kela den nɔ. Te tele seê bɔɔ̀n cuù bèh kùrmò fù, à gɔ hin, bɔ́ gulu keéh bú wúwágá. 37 Bɔ̀ seê bɔ̀ mé tele bɔɔ̀n nde né bɔ́ ménâ kwa dɔɔ́ŋ, nde gi né samé. Mè né tueé ye bí a, mɔ à cu cuù baá, à nde né cɔ̀gɔ̀ goló nyegé, à feh bɔ́ bèh denè kwarè yâb, à bɔ́ yáb jɔgɔ haá seér kɔɔ́. 38 À cu cuù mene lɔgɔ̀tenè, né mene toò cieê, bɔ̀ɔ́ mé né lɔ́m goó dɔɔ́ŋ nde gi né njua beè seèn kwa. 39  12:39-40 Mat. 24:43-44Bí kɔ́ɔ ye, mɔ nùà gwà sé né kɔɔ́ ye loù sâ yíb nde né nyí yilá, à sé naâ làŋ den, à mɔm ŋaga gwà seèn, te yíb gwò yílá cú. 40 Sâ bí dèn dèn làŋ ménâ, wanɔɔ́ŋ Huaán Nùàr kar waà nde né loù mé bí cí mùnò ŋgwéh.»

41 Piêr ye bú a: «Fehtoò beèh, wò kàn hên si njií lom né mé béh wa, né mé bɔ̀ nùàr dɔɔ́ŋ wa?» 42 Fehtoò beèh ye bú a: «Kwá mè tueé bí felè nùà kɔ́gɔ̀n mé né seé tele seê seèn mé temé cén bɔɔ́. Né nuaá mé tele nde né bɔ̀ seé bɔ̀ dɔɔ́ŋ haá kwaá beè seèn, te à geé haá bɔ́ yáb, à geé faá né tueé nɔ. 43 Mɔ tele seê seèn waà, à né seé seèn te ceér-e ménâ bɔɔ́, à nde né beè teleè samé. 44 Mè né tueé ye bí a, tele beè seèn haá lɔ bilí nde né mé bɔ̀ njèh seèn mene dɔɔ́ŋ.

45 «Á, mɔ nùà seê cén sâ den seér cuù né mé feh seèn, ye: Tele seê nyî wágá cú ndé ŋgwêh, à né seér bɔ̀ seê bɔ̀ lobo, né mene bɔ̀ dé sisiîb, né mene bɔ̀ dé vévêh, à né bɔ́ lobo, à né yáb yieé ndabé, à né ŋueé sela; 46 mɔ à né méménâ bɔɔ́, ŋgweéh sâ tele seê seèn nde né lòù kaár waâ, à weh bú seé wa? À nde né bú kwɔgɔ́ sɔm, te bɔ́ bɔ̀ dúágá-tie bɔ̀ den mé gèh nûr cên.

47 «Nùà seê mé né gi njií mé tele gwaán nê kɔɔ́, à ménâ bɔ́ ŋgwéh, à bú bɔ̀ njèh seèn nyégé ŋgwéh dɔɔ́ŋ, nùà sâ nde né mé núr beè teleè ŋené kuú. 48 Njií mé tele seê gwaán nê, mɔ nùàr kɔ́ ŋgwéh lòù, à né mene veên bɔɔ́, sâ dé seèn bɔ́ bú kókoó lòbò ndé ŋgwéh. Bí kɔ́ɔ ye, nuaá mé bɔ́ lé naâ bú njèh ŋgún haá, bɔ́ beè seèn bie weh cu nde né ŋgún ménâ ndɔ; bɔ́ ŋgún bie weh kela nde né beè nuaá mé bɔ́ lé naâ ŋgún haá.»

49 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè ká doó beè waà né mé we. Mè né gwaán ye sé la baá ŋgie. 50  12:50 Mk. 10:38Mè nde né nòmò Càŋ weh ndɔ. Baá lom mè dé yieê yieé. 51 Bí té mùnò ye mè ká te wɔ́ŋe ndeè né bɔ̀ nùàr dɔlê haá. Mè tueé bí, mè ká lètenè biì nde seêr né bèh kèrrè siì. 52 Mɔ bɔ̀ nùàr né gwò tîn, kènê bɔ̀ tagár bɔ̀ déì nde né bɔ̀ fà bɔ̀ bunó; bɔ̀ fà bɔ̀ nde né bɔ̀ tagár bɔ̀ bunó ndɔ. 53  12:53 Mich. 7:6Tele nde né huaán bunó; huaán bunó cu tele ndɔ. Meí nde né huaán dé vêh bunó, huaán bunó cu meí ménâ ndɔ. Bɔ̀ makoò bɔ́ bɔ̀ veèh ŋuna bɔɔ̀n nde né méménâ lètenè bɔɔ̀n bunó kuú.»

54 Yeésò tueé njií mé cìlì nùàr ndɔ, ye bɔ́ a: «Mɔ bí ŋene nu baá ter kèb nyiìb* 12:54 Kèb mé lou yila yeé teèn. yilí komo ŋaá, bí ye: nu nde né neé. Ne ka ménâ. 55 Mɔ bí ŋene fu né lòù kobó ŋaá, bí ye: lan nde né salé; salé ka ménâ ndɔ. 56 Jue ka bí bɔ̀ leba bɔ̀! Bí né gi bɔ̀ njií sâ dɔɔ́ŋ ŋené kɔɔ́; né mene ká doó, né mene ké ter, né gi njolò biì ŋagásé. Seèn bɔɔ́ né naàn mé bɔ̀ njèh dé nàm biì hên, bí ŋéné kɔ́ ŋgwéh wa?»

57 «Bɔɔ́ né naàn mé bí ceér gècên mé be biì ŋéné kɔ́ ŋgwéh wa? 58 Mɔ bî nuaré déì baá mé ju, à né wò sií, à ju sâ njií né ké toò nùà dueè; mɔ bí bú gɔ bilí né kɔɔ́, lègè lòm ceér dueè tég, te bí bú jɔ̀gɔ̀ den giì mé sòn cên ye; wanɔɔ́ŋ wò nde né ju beè seèn toò bɔ̀ kokoô bɔ̀ die, bɔ́ sie haá njií wò mé sɔ́jì; te sɔ́jì nde wò ké gwà cibì yií njií. 59 Mè tueé wò, bɔ́ sie kwaá nde né wò beè méménâ, tɔ́g kɔ bɔ̀ tomo njèh nùà hèllè yuo kela giì baá kèn, sâ ye.»