6
Jesús ma, ni kaxtnu'u ya nde a kanuu‑ka ja sa'a o kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma
(Mt 12:1‑8; Mr 2:23‑28)
1 In kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma kúu, te kua'an Jesús ma ne'un itu ma, te tee ka ndikin ya ma, ka tnu'u de yoko triu ma, te ka skoyo de nuu nda'a de ma, te ka jaa de triu ma.
2 Sani te jaku tee ka kuu fariseo ma, ni ka jikan‑tnu'u de nuu Jesús ma:
―¿Nava'a ka sa'a ni in ja masu kuu sa'a o kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o a? ―ka kuu de ka jiña'a de.
3 Jesús ma, ni ndakone'e ya:
―¿Ñatuu nama ni ka ka'vi ni ja ni sa'a David ma in jichi nuu ka kokon de ji'in tee ka ndikin tna'a ji'in de ma?
4 Te ni kenda de ve'e Su'si ma, te ni ke'en de xtatila ii Su'si ma, te ni ka jaa de ji'in tee ka ndikin tna'a ji'in de ma, te vitna ja maa‑ni sutu ma kuu jin kaa xtatila yukan ―kúu ya jiña'a ya.
5 Te jiña'a tna ya:
―Saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, iyo sa ja tatnuni sa siki ja kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma ―kúu ya jiña'a ya.
In kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma, ni ndasava'a Jesús ma in tee ni yichi nda'a de
(Mt 12:9‑14; Mr 3:1‑6)
6 In‑ka kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma, Jesús ma, ni kivi ya ini veñu'u luluu ma, te ni keja'a ya káxtnu'u ya. Yinee in tee ni yichi nda'a kua'a de ma.
7 Te tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma, ka jito yu'u de Jesús ma, sukan‑va'a na jin kuni de nú ndasava'a ya nda'a tee ma kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu ñayii ma, te sukan‑va'a kuu jin xtekuechi de ya.
8 Kovaa maa ya chi jini ya nawa ka jani ini de ma, te jiña'a ya tee ni yichi nda'a ma:
―Ndokuiñi ni, te jinkuiñi ni me'ñu a ―kúu ya jiña'a ya.
Te tee ma, ni ndokuiñi de.
9 Te Jesús ma, jiña'a ya nuu tee ka kuu fariseo ma:
―In ja kakan‑tnu'u ña'a sa: ¿Nde a iyo ja kuu sa'a o kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o a? ¿Ja va'a ma, xi ja u'vi ma? ¿Sa'a o ja koteku in ñayii, xi xnaa o i? ―kúu ya jiña'a ya.
10 Sani te nde'ya ya ndaka ñayii ka nukoo xiñi ya ma, te jiña'a ya tee ñatuu kúu kanda nda'a ma:
―Ndaskuili ni nda'a ni a ―kúu ya jiña'a ya.
Te ni sa'a de sukan, te ni nduva'a nda'a de ma.
11 Kovaa jaku ñayii ma, ni ka ndakiti xeen ini i, te ni ka keja'a i ka ndatnu'u tna'a i naxe jin sa'a i Jesús ma.
Ni kaji Jesús ma uxi uu tee tetniñu ya ja jin kaxtnu'u de tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ma
(Mt 10:1‑4; Mr 3:13‑19)
12 Ne'un kivi yukan Jesús ma, ni ja'an ya in yuku, sukan‑va'a kakan‑ta'vi ya, te niñu yikuu ya jikan‑ta'vi ya nuu Su'si ma.
13 Te nuu ni ndii ma, te ni kana ya tee ka ndikin ya ma, te ni ndakaji ya uxi uu de, te tee yukan ni xnani ya apóstol, (ja kúni ka'an “tee tetniñu maa ya ja jin kaxtnu'u de tnu'u maa ya ma”).
14 Te tee ya'a ni ka yo kuu Simón tee ni ndaxnani ya Pedro ma, ji'in Andrés ma ñani Simón ma, ji'in Santiago ma, ji'in Juan ma, ji'in Felipe ma, ji'in Bartolomé ma,
15 ji'in Mateo ma, ji'in Tomás ma, ji'in Santiago sa'ya Alfeo ma, suni tna Simón tee kúu Celote ma,
16 ji'in Judas ma sa'ya Santiago ma, ji'in Judas Iscariote ma tee ke'en‑su'va Jesús ma.
Jesús ma, ni kaxtnu'u ya tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ma nuu kua'a ñayii
(Mt 4:23‑25)
17 Jesús ma, ni nuu ya ji'in tee ka ndikin ya ma, te ni jinkuiñi ya in nuu ndaa. Ka iyo kua'a ñayii ka ndikin ya ma, ji'in kua'a ñayii ñuu Judea ma, ji'in ñayii ñuu Jerusalén ma, ji'in ñayii ichi yu'u mar ñuu Tiro ma ji'in Sidón ma. Ni ka kenda koo i ja jin koniniso'o i ja ká'an Jesús ma, ji'in ja jin nduva'a i kue'e ka ndo'o i ma.
18 Te ñayii ka yinee ña'a tachi ma, suni ni ka nduva'a i.
19 Chukan kúu ja ndaka ñayii ma, ka kuni i ja jin kaki'i i Jesús ma, sukan‑va'a jin nduva'a i na kue'e ka ndo'o i ma, vaa Jesús ma, iyo tnu'u ndee tnu'u ndatnu ya ma.
Ñayii jin koo vii jin koo va'a ma ji'in ñayii jin kuxii ini ma
(Mt 5:1‑12)
20 Jesús ma, nde'ya ya ñayii ka ndikin ya ma, te jiña'a ya:
―Ja vava'a ka kuu ndijin ja ka kunda'vi ni a, vaa jin koo ni ji'in Su'si ma nuu tatnuni ya ma.
21 ’Ja vava'a ka kuu ndijin ja vitna ka kokon ka yichi ni a, vaa jin ndani'i jin ndatna'a ni.
’Ja vava'a ka kuu ndijin ja vitna ka nda'yu ni a chi jin ndusii ini ni.
22 ’Ja vava'a ka kuu ndijin kivi jin ndakiti ini ñayii ma nuu ni ma, kivi jin taji ña'a i nuu ka iyo i ma, kivi jin tee ña'a i tnu'u ma, te jin saxiko ña'a i kuenda tnu'u ja in ñayii sa'a ja u'vi ka kuu ni, kuechi ja ka kandija ña'a ni saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a.
23 Jin kutachi xeen ni kivi yukan, vaa ndijin chi kua'a xeen ja va'a ja vii jin nduta'vi ni ja ka iyo onde andivi ma, te jin kona'a ni ja sukan ka sa'a ndeva'a ña'a ñayii a, sukan ni ka yo sa'a ndeva'a yuva i ma tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ―kúu ya jiña'a ya.
24 Sani te ni jiña'a tna ya:
―Kovaa nda'vi maa ndijin ñayii ka kuu xiku, vaa jâ ni ka iyo sii ini ni ñuu ñayivi ya.
25 ’Nda'vi maa ndijin ja vitna ka ni'i ka tna'a ni a, vaa jin ndakokon jin ndayichi ni.
’Nda'vi maa ndijin ja vitna ka kusii ini ni, kovaa jin ndanda'yu ni ja jin kuxii ini ni.
26 ’Nda'vi maa ndijin ja ndaka ñayii ñuu ñayivi a, ka chiñu'u ña'a i a, vaa sukan ni ka yo sa'a yuva i ñayii jana'a ma ja ni ka yo chiñu'u de tee ni ka yo xnda'vi ña'a ja tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ka kuu de ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma sukan jin kutoo o ñayii ñatuu ka kunimani nuu o ma
(Mt 5:38‑48; 7:12)
27 ’Kovaa ndijin ja ka niniso'o ni ja ká'an sa a: Jin kutoo ni ñayii ñatuu ka kunimani nuu ni ma. Jin sa'a ni ja va'a nuu ñayii ka kiti ini nuu ni ma.
28 Jin ka'an va'a ni ja jin kuu ñayii ka ka'an u'vi ja jin kuu ni ma. Jin kakan‑ta'vi ni ja jin kuu ñayii ka tee ña'a tnu'u ma.
29 Nú na in kani in yikinuu ni a, kua'a ni tnu'u, te kani i in‑ka yikinuu ni ma. Te nú na in xtandee sa'ma ndii ni a, kua'a ni tnu'u te ki'in i ji'in su'nu ni a.
30 Nú na in nawa jikan i, te kua'a ni, te nú na in xtandee ja neva'a ni ma, te máko ndakan‑ka ni.
31 Jin sa'a ni ja va'a nuu ñayii ma sukan ka kuni ni ja jin sa'a ña'a i maa ni.
32 ’Nú ndijin, ka kutoo ni yika‑ni ja ñayii ka kutoo ña'a ma, ¿nawa ka sa'a‑ka ni ja ñatuu ka sa'a ñayii ñatuu ka kandija ja ká'an Su'si ma? Vaa onde ñayii ka ndiso kuechi ma, sukan‑ni ka sa'a tna i.
33 Te nú ka sa'a ni ja va'a nani nuu ñayii ka sa'a ña'a ja va'a ma, ¿nawa ka sa'a‑ka ni ja ñatuu ka sa'a ñayii ka ndiso kuechi ma? Suni ñayii ka ndiso kuechi ma, sukan‑ni ka sa'a tna i.
34 Te nú ka wanuu ni nani ñayii ka ndetu ni ja nawa jin taa i ma, ¿nawa ka sa'a‑ka ni ja ñatuu ka sa'a ñayii ka ndiso kuechi ma? Vaa suni ñayii ka ndiso kuechi ma, ka wanuu tna'a i, te ka ndetu i ja kua'a‑ka jin ndakua'a ñayii ma.
35 Ndijin, jin kutoo ni ñayii ñatuu ka kunimani nuu ni ma, te jin sa'a ni ja va'a ma, te jin kuanuu ni, kovaa má jin kondetu ni ja nawa jin ndachunaa i. Te sukan kua'a‑ka ndataa Su'si ma. Te nú sukan ka sa'a ni, jin ko kuu ni sa'ya Su'si onde sukun ma, vaa Su'si ma chi suni kúnda'vi ini ya ñayii ndee ini ma, visi ñatuu sa'a i ja va'a ma, kovaa ndetu ya ja ndasa'a i kuenda.
36 Jin kava va'a ini ni sukan va'a ini Yuva o Su'si ma.
Máko jin ndanduku o naxe sa'a naxe kúu in‑ka ñayii ma
(Mt 7:1‑5)
37 ’Máko jin ndanduku ni kuenda naxe ka sa'a ka kuu in‑ka ñayii ma, sukan‑va'a máko ndanduku Su'si ma kuenda naxe ka sa'a ka kuu ni a. Máko jin xtekuechi ni in‑ka ñayii ma, sukan‑va'a Su'si ma, masu ndaxtekuechi ña'a ya ndijin. Jin sakanu ini ni nawa ka sa'a ña'a in‑ka ñayii ma, sukan‑va'a Su'si ma, sakanu ini ña'a ya.
38 Jin kua'a ni nawa kúu ja ka jiniñu'u ñayii ma, te Su'si ma, taa ya nawa ka jiniñu'u ni, te ûni kua'a‑ka ndataa ya. Su'si ma chi sukan jin sa'a jin kuu ni in‑ka ñayii ma, te sukan ndasa'a ña'a ya ―kúu ya jiña'a ya.
39 Jesús ma, ni ka'an ya in tnu'u vijin ya'a:
―¿Naku xi kuu in tee kuaa ma, te skaka de in‑ka tee kuaa ma? Vaa ka jini o ja nú iyo in kava chi nduu de jin kê koo.
40 Ñatuu ni‑in tee yika yikuu skua'a nawa káxtnu'u teskua'a de ma, jini‑ka de sana teskua'a de ma. Kovaa nuna skua'a ñukuun de chi kenda de sukan kúu teskua'a de ma.
41 ’¿Te nava'a nde'ya ni in mi'i ñunee nuu tna'a ni a, te ñatuu nukonde'ya ni in vitu ka'nu ñunee nuu maa ni a?
42 Te nú ñatuu jini ni vitu ka'nu ñunee nuu ni a, ¿nava'a kusaa ini ni jiña'a ni nuu tna'a ni a: “Taa ni tnu'u, te tava sa in mi'i ñunee nuu ni a”? Masu ndása'a ni kuenda tnu'u ká'an ni a, vaa ká'an ni, te masu sa'a ni. Xinañu'u‑ka tava ni vitu ka'nu ñunee nuu maa ni a, te sukan saa konde'ya va'a ni, sukan‑va'a ndatava ni mi'i ñunee nuu tna'a ni ma.
Ja sukan ka sa'a ka kuu ñayii ma, te ndakuni o nawa ñu'u ini anua i ma
(Mt 7:17‑20; 12:34‑35)
43 ’Nú in yutnu kui'i te kúun nde'ya iya, te masu kuu ka'an o ja in yutnu kui'i va'a kúu tnu, ni a in yutnu kui'i kúun nde'ya va'a ma, te ndakuun nde'ya iya ma.
44 Ndi‑in ndi‑in yutnu kui'i ma, ka kuun nde'ya tnu, te ka jini o na yutnu kui'i ka kuu tnu. Masu kuu kuun higo nuu tnu iñu ma, ni a ndaxtutu o uva nuu tnu iñu yiki ma.
45 Ñayii va'a ma, ká'an i tnu'u va'a, vaa tnu'u va'a ñu'u ini anua i ma, te ñayii ká'an ja u'vi ma, sukan ká'an i, vaa ja u'vi ma ñu'u ini anua i ma. Vaa ja ñu'u ini anua ñayii ma kúu ja ká'an yu'u i ma.
Ñayii niniso'o te sa'a i sukan ká'an Jesús ma chi koo va'a i
(Mt 7:24‑25)
46 ’¿Nava'a ka xnani ña'a ni “Señor, Señor”, te ñatuu ka sa'a ni ja ká'an sa a?
47 Vaa in ñayii kénda nuu sa a te koniniso'o i ja ká'an sa a te sa'a i sukan ká'an sa a,
48 sukan kúu in tee ni sa'a in ve'e de, sukan kúu i. Vaa xinañu'u ni jate kunu de, te ni jani va'a de ja jin kituu ve'e sa'a de nuu toto ma. Nuu ni kee ndeñu'u ma te ni chitu yute ma, te ndute ma, ni jan kani ndee ni'i de ve'e ma, kovaa ñatuu ni kundee de skanda de i, vaa ni kuva'a va'a i.
49 Kovaa nú na in jiniso'o ja ká'an sa a te ñatuu sa'a i ja ká'an sa a, sukan kúu in tee ni sa'a ve'e de nuu ñu'ú ma‑ni kúu i, vaa ñatuu ni skee kunu de ja kituu ve'e de ma. Te nuu ni kee ndute ñu'u ma te ni chitu yute ma te ni jan kani ndee ni'i de ve'e ma, te ni ndatnana ndi'i kuiti i ―kúu ya jiña'a ya.