BÚKÙ TÀ TƗ́DHƗ́//RU YÌZO DHƗ ÀDHYA LÚKÀ 22

Yùdásɨ̀ ɨ̀ yi ru kòwánà kàdrɨ̀ ɨ́be, kòlefèró Yésu àyɨ drɨ́gá

(À kònò kpà Màtáyò 26:14-16; Márokò 14:10-11)

1 Yúdà ànzɨ kɨ gwányá Mápà tàkú àko dhɨ àdhya, adrélé kpà rú zìle Pásɨkà dhɨ adré tá atsálé ànyɨ. 2 Kòwánà kàdrɨ̀ ɨ tátrɨ́trɨ́ kúlí tadhábhá ɨ́be dhɨ ɨ̀ adré tá láti nda kɨtswázó Yésu nɨ pfu dràle lùzu ró. Tàko ko, ɨ̀ adré tá àyɨkya móndyá zyandre dhɨ kɨ ro.

3 Dɨ Sàtánà dré fɨ̀zo Yùdásɨ̀ adrélé kpà rú zìle Ɨ̀sɨ̀kàrɨ̀yótà dhɨ na. Akódhɨ nda tá Yésu nɨ lebèbhá mudrí-drì-rì dhɨ kɨ àlo ꞌɨ. 4 Gò dré ngàzo lɨ̀le tà ta kòwánà kàdrɨ̀ ɨ́be ɨ̀ndɨ̀ tépelò lɨkɨ́bhá kɨ kàdrɨ̀ ɨ́be, ɨ́ nɨ Yésu nɨ lefè àyɨ drɨ́gá ngɨ́nɨ ya dhɨ nɨ tà dri. 5 Àyɨ nda ɨ̀ dré lenzézó tà nda sè gò, ɨ̀ dré lazízóá dhɨ, ɨ̀ nɨ làfa fe drá. 6 Dɨ Yùdásɨ̀ dré kaꞌìzoá gò, kɨdhózó adrélé lókyá dóro Yésu nɨ lefèzo àyɨ drɨ́gá dhɨ nɨ nda, móndyá zyandre dhɨ ɨ̀ kònìró ko.

À ledé tà Yésu ɨ dré gwányá Pásɨkà àdhya nɨ nyàzo lebèbhá nɨ ɨ́be

(À kònò kpà Màtáyò 26:17-25; Márokò 14:12-21; Yòwánɨ̀ 13:21-30)

7 Gwányá Mápà tàkú àko dhɨ àdhya tú dhɨ, kìtú adrézó kábilígyà mvá Pásɨkà àdhya nɨ pfu dràle mòbòmà ro dhɨ dré atsázó. 8 Dɨ Yésu dré Pétèró kɨ mùzo Yòwánɨ̀ be, tàzoá dhɨ: «Mɨ̀ lɨ̀ ngá ladhɨ́ àma dré gwányá Pásɨkà àdhya nɨ nyàzo.» 9 Ɨ̀ lizí akódhɨ tàzoá dhɨ: «Mɨ́ adré lèá dhɨ, mà kòlɨ̀ ladhɨ́á ángwà?» 10 Dɨ Yésu logó àyɨ dré dhɨ: «Mɨ̀ kòfɨ bhàandre na dre dhɨ, mɨ̀ nɨ drì si agó àlo adrélépi yǐ do lɨ̀drɨ́ na dhɨ be. Mɨ̀ dhe akódhɨ nda bvó, tsàle dzó dré dra fɨ̀zo lána dhɨ na. 11 Mɨ̀ kòtà dzó nda nɨ líyí dré dhɨ: ‹Dhya tà tadhálépi dhɨ adré ámɨ lizí: Dzó ꞌa kɨ̀le mà dré kɨtswázó Pásɨkà nya áma lebèbhá ɨ́be dhɨ ángwà?› 12 Dɨ akódhɨ nda nɨ dzó ꞌa kɨ̀le kàdrɨ̀ kurú na dhɨ nɨ tadhá àmɨ dré. À tobhà mɨ́sá ɨ ngá àruka ɨ́be tayɨ́lé lána dre. Mɨ̀ kòladhɨ́ ngá àma dré kònàle.» 13 Dɨ ɨ̀ kòlɨ̀ dre dhɨ, ɨ̀ dré tà títí nda kɨ kisúzó ngóró Yésu dré tá tàle àyɨ dré dhɨ tɨ́nɨ. Gò ɨ̀ dré ngá ladhɨ́zó kɨtswázó gwányá Pásɨkà àdhya nɨ nya.

Mírì nɨ rúbhá ɨ kàrɨ́ nɨ be dhɨ

(À kònò kpà Màtáyò 26:26-30; Márokò 14:22-26; 1 Kòrítòbhá ɨ 11:23-25)

14 Lókyá kòkɨtswá dre dhɨ, Yésu ɨ̀ dré tsàzo lɨrɨ́lé mɨ́sá làgásè túmä́ní akódhɨ nɨ àpóstolò mudrí-drì-rì dhɨ ɨ́be. 15 Gò dré tàzoá àyɨ dré dhɨ: «Ma tá lovó ɨ́be tò atsálé nyànomvá dhɨ, mà kònyaró Pásɨkà kònɨ̀dhɨ túmä́ní àmɨ ɨ́be áma kɨzà nyàma kandrá. 16 Tàko ko, má adré tàá àmɨ dré dhɨ: Má gò vélé nyàá ko, tsàle lókyá tà nɨ nɨ dré dra ru ꞌòzo kɨtswálé títí Gìká nɨ Òpɨ̀ na dhɨ ꞌá.» 17 Dɨ dré kópò adózó, àwoyà fèzo Gìká dré gò, tàzoá dhɨ: «Mɨ̀ do vínò kópò kònɨ̀dhɨ lé nɨ lanzɨ́lé àmɨ kòfalésè. 18 Tàko ko, má adré tàá àmɨ dré dhɨ: Má gò vélé vínò mvu ko, tsàle lókyá Gìká nɨ Òpɨ̀ dré dra atsázó dhɨ ꞌá.»

19 Dré mápà adózó, àwoyà fèzo Gìká dré gò, ŋòzoá fèle áyɨ lebèbhá ɨ dré gò, tàzoá dhɨ: «Kònɨ̀dhɨ áma rúbhá má dré adrélé fèle àmɨ kɨ tà sè dhɨ ꞌɨ. Mɨ̀ nya, ɨ̀ndɨ̀ mɨ̀ kàdré ꞌòá kònɨ̀nɨ adrézó áma tà kisù.»

20 Ngá nyàma àmvolésè dhɨ, dré kókpà ꞌòzoá kònɨ̀nɨ kópò sè. Adó kópò nda, tàzoá dhɨ: «Kópò kònɨ̀dhɨ adré tà tɨ́dhɨ́ Gìká dré bhàle ru yìzo móndɨ́ ɨ́be áma kàrɨ́ kutúlépi àmɨ dré dhɨ sè dhɨ nɨ tà tadhá.

21 Dɨ, mɨ̀ yi rè ká! Dhya adrélépi ꞌòle áma lefè kàrɨbhá ɨ drɨ́gá dhɨ adré lɨrɨ́lé túmä́ní má be mɨ́sá kònɨ̀dhɨ làga. 22 Tà bàti ró dhɨ, Móndɨ́ nɨ Mvá nɨ lɨ dràle ngóró Gìká dré tá tà nɨ nɨ bhàle drìdrì dhɨ tɨ́nɨ. Dɨ, kɨzà nɨ ɨ́na adré kàdrɨ̀ dhya dra Móndɨ́ nɨ Mvá nda nɨ lefèlepi dhɨ dré!» 23 Dɨ ɨ̀ dré kɨdhózó adrélé lizíá àyɨ kòfalésè, ngalè àdhi àyɨ kòfalé dhɨ nɨ tà nda nɨ ꞌo nɨ̀ ya dhɨ.

Dhya kàdrɨ̀ lavúlé dhɨ àdhi ꞌɨ?

24 Gò Yésu nɨ lebèbhá nda ɨ̀ dré dhèzo adrélé tà kayí àyɨ kòfalésè, nìzoá ngalè dhya kàdrɨ̀ lavúlé àyɨ kòfalé dhɨ àdhi ꞌɨ ya dhɨ. 25 Dɨ Yésu dré tàzoá àyɨ dré dhɨ: «Móndyá bvò kòndɨ àdhya kɨ ópɨ́ ɨ̀ adré àyɨkya òpɨ̀ nya àyɨ dri rìnyí sè. Dhya kàdrɨ̀kàdrɨ̀ àyɨ drìle dhɨ ɨ̀ adré kpà àyɨ kɨ tàndɨ kɨ zi móndɨ́ kɨ ledébhá ɨ ró. 26 Dɨ, adré lèá dhɨ, àmɨ kɨ tà kàdré kònɨ̀nɨ ko. Be ró dhɨ, lè dhya kàdrɨ̀ lavúlé àmɨ kòfalé dhɨ kàdré àmɨ kɨ tùgumvá tɨ́nɨ. Lè kpà dhya adrélépi àmɨ kɨ drì ko dhɨ kàdré tà ꞌo àmɨ kɨ màrábà tɨ́nɨ. 27 Àngyá ko, mɨ̀ adré kisùá dhɨ, dhya kàdrɨ̀ lavúlé dhɨ àdhi ꞌɨ: dhya adrélépi ngá nya mɨ́sá na dhɨ, kó ngalè, dhya adrélépi ngá bha nyàle dhɨ? Zakó tá dhya adrélépi ngá nya mɨ́sá na dhɨ ꞌɨ? Dɨ, ma mána àmɨ kòfalé dhɨ ngóró dhya adrélépi tà ꞌo àmɨ dré dhɨ tɨ́nɨ. 28 Àmɨ ró dhɨ, àmɨ tá ngbú dhya adrébhá túmä́ní má be tà dré adréràꞌa áma tabhì dhɨ ꞌá dhɨ ꞌɨ. 29 Dɨ má adré àmɨ kɨ bha adrélé òpɨ̀ nya, ngóró áma Atá dré áma bhàle adrélé òpɨ̀ nya dhɨ tɨ́nɨ, 30 mɨ̀ kàdréró ngá nya ɨ̀ndɨ̀ ngá mvu áma mɨ́sá làgásè áma Òpɨ̀ na. Kònàle dhɨ, mɨ̀ nɨ lɨrɨ́ lɨrɨ́rà adrézó òpɨ̀ nya dhɨ ɨ drǐsè, adrélé Ɨ̀sèrélè ànzɨ kɨ súrú mudrí-drì-rì dhɨ kɨ tàbvó ta.»

Yésu longó dhɨ, Pétèró nɨ áyɨ ga

(À kònò kpà Màtáyò 26:31-35; Márokò 14:27-31; Yòwánɨ̀ 13:36-38)

31 Yésu gò tàá dhɨ: «Sìmónà, Sìmónà, mɨ́ yi rè ká! Sàtánà zi tà Gìká tí, kòfèró láti ɨ́ dré àmɨ kɨ tabhìzo, ngóró à dré adrélé ngánò kɨyá dhɨ tɨ́nɨ. 32 Dɨ, má zi mána tà Gìká tí mɨ́ dré, mɨ́ kòtayɨ́ró ámɨ tà kaꞌìkaꞌì ko dhɨ bvó. Dɨ mɨ́ kògò agòle má vélé dre dhɨ, mɨ́ kòtɨmbà ámɨ adrúpi ɨ àyɨ kɨ tà kaꞌìkaꞌì na.» 33 Dɨ, Pétèró tà drá dhɨ: «Mírì, ma gànzi ró lɨ̀le bǎ nya, ɨ̀ndɨ̀ lɨ̀le dràle túmä́ní mɨ́ be.» 34 Yésu logó drá dhɨ: «Pétèró, má adré tàá mɨ́ dré dhɨ: Ándrò drìdrì àgólòwa dré dra tsírà bhèzo dhɨ kandrá dhɨ, mɨ́ nɨ áma ga vésè be na tàzoá dhɨ, mɨ́ nì ma ko.»

Yésu tà áyɨ lebèbhá ɨ dré dhɨ, ɨ̀ kòlotó àyɨ kɨtswálé àdzú bhu

35 Yésu gò lizíá àyɨ tí dhɨ: «Lókyá má dré tá àmɨ kɨ mùzo lɨ̀le làfa àko, kòmvò àko, ɨ̀ndɨ̀ kámókà àzya àko dhɨ sè dhɨ, ngá àlo dhɨ pɨ tá àmɨ vélé?»* Ɨ̀ logó dhɨ: «Kóko.» 36 Akódhɨ tà àyɨ dré dhɨ: «Dɨ, nyànomvá dhɨ, dhya adrélépi làfa ɨ́be dhɨ, kòdo làfa nda be. Dhya adrélépi kòmvò ɨ́be dhɨ, kòdo kpà be. Dhya adrélépi sápɨ́ àko dhɨ, kòlagɨ́ áyɨ kɨ́tá kɨdhɨ̀ àdhya kɨtswázó sápɨ́ gɨ ɨ́ dré. 37 Tàko ko, má adré tàá àmɨ dré dhɨ: Lè tà tɨsɨ̀le áma tà dri Gìká nɨ Kúlí na kònɨ̀dhɨ kàtsá má rú: ‹À amú akódhɨ nàle tátrɨ́trɨ́ kúlí ŋobhá ɨ́be.›† Tà bàti ró dhɨ, tà tɨsɨ̀le áma tà dri kòdhɨ adré ꞌòle ru ꞌo.» 38 Akódhɨ nɨ lebèbhá ɨ̀ gò tàá dhɨ: «Mírì, sápɨ́ rì dhɨ ɨ be kònɨ̀dhɨ.» Akódhɨ logó àyɨ dré dhɨ: «Kòdhɨ kɨtswá dre.»

Yésu zi tà Gìká tí kòngó Òlívè fa kya drìna

(À kònò kpà Màtáyò 26:36-46; Márokò 14:32-42)

39 Yésu kàpfò kònalésè dre dhɨ, dré lɨ̀zo mbàle kòngó Òlívè fa kya drìna, ànzyà gà dré adrélé ꞌòle dhɨ tɨ́nɨ. Akódhɨ nɨ lebèbhá ɨ̀ dré kpà akódhɨ nɨ lebèzo. 40 Ɨ̀ kòtsa àrà nda na dre dhɨ, dré tàzoá àyɨ dré dhɨ: «Mɨ̀ kàdré tà zi Gìká tí, kòtayɨ́ró àmɨ tà dré tabhìle, àmɨ kɨ ꞌòzo dhèle tàkonzɨ̀ na dhɨ ko.»

41 Gò dré lɨ̀zo vwàle àyɨ rúsè ànyɨ́ànyɨ ngóró kɨ́rà vìle dhɨ dré adrélé lɨ̀le adhélé dhɨ pɨ́. Dré dhèzo áyɨ kórókó titì, tà zìzo Gìká tí kònɨ̀nɨ: 42 «Tátá, mɨ́ kòlè dhɨ, mɨ́ kòdo kópò kɨzà àdhya kòdhɨ má vélésè wà. Dɨ, mɨ́ kòꞌo tà má dré adrélé lèle dhɨ kòdhya ko. Be ró dhɨ, mɨ́ kòꞌo tà mɨ́ dré adrélé lèle dhɨ kòdhya.» [ 43 Gò ángéló àlo bhù lésè dhɨ dré agázó akódhɨ kandrá, rìnyí fe drá. 44 Yésu nɨ togó dré adrélé kɨzà ro lavúlé dhɨ sè dhɨ, dré gòzo adrélé tà zi Gìká tí togó wä́yi sè. Gò kúrì adrélépi apfòle rúásà dhɨ dré atsázó kàrɨ́ tɨ́nɨ, adrélé tɨtɨ̀le kìní mi.]‡

45 Akódhɨ kòzi tà nda akɨ́lé dre dhɨ, dré ngàzo gòle áyɨ lebèbhá nda ɨ véna, àyɨ kɨ kisú adréràꞌa ayí ko kɨzà dré. 46 Dɨ dré tàzoá àyɨ dré dhɨ: «Mɨ̀ adré ayí ko àdho tà sè? Mɨ̀ nga adrélé tà zi Gìká tí, kòtayɨ́ró àmɨ tà dré tabhìle, àmɨ kɨ ꞌòzo dhèle tàkonzɨ̀ na dhɨ ko.»

Yésu nɨ rùma

(À kònò kpà Màtáyò 26:47-56; Márokò 14:43-50; Yòwánɨ̀ 18:3-11)

47 Gbǎ kòdhwa, Yésu dré rè dhu adréràꞌa tà ta dhɨ ꞌá dhɨ, móndɨ́ zyandre dhɨ ɨ̀ dré atsázó. Dɨ dhya rú zìle Yùdásɨ̀, Yésu nɨ lebèbhá mudrí-drì-rì dhɨ kɨ àlo dhɨ adrì tá ɨ́na àyɨ nɨ̀. Gò dré áyɨ kisízó ànyɨ Yésu làga, kɨtswálé akódhɨ nɨ kamú. 48 Dɨ, Yésu dré tàzoá drá dhɨ: «Yùdásɨ̀, mɨ́ adré tsì Móndɨ́ nɨ Mvá nɨ kamú, kɨtswázó akódhɨ nɨ lefè kàrɨbhá ɨ drɨ́gá bàti?»

49 Yésu nɨ lebèbhá ɨ̀ kònò tà adrélépi ꞌòle ru ꞌo nda dre dhɨ, ɨ̀ dré akódhɨ nɨ lizízó: «Mírì, mà kòtogá àyɨ sápɨ́ sè wà?» 50 Gò àyɨ kɨ àlo dré kòwánà kɨ kàdrɨ̀ nɨ màrábà nɨ bí drɨ́ágó lésè dhɨ nɨ bvwàzo kɨ̀le. 51 Dɨ, Yésu dré ɨ́na tàzoá dhɨ: «Mɨ̀ tayɨ́! Kòdhɨ kɨtswá dre!» Dré agó nda nɨ bí tabèzo, akódhɨ nɨ tɨdrɨ́zó.

52 Gò Yésu dré tàzoá kòwánà kàdrɨ̀ ɨ, tépelò lɨkɨ́bhá kɨ kàdrɨ̀ ɨ ɨ̀ndɨ̀ bhàgo atsábhá áyɨ ru dhɨ ɨ dré dhɨ: «Ma vo kùgú ꞌɨ gò, mɨ̀ dré adrézó alɨ̀le sápɨ́ ɨ́be ɨ̀ndɨ̀ fa ɨ́be kɨtswálé áma ru nɨ? 53 Kìtú àlo àlo títí ɨ sè, má adré tá àmɨ kòfalé tépelò na dhɨ, mɨ̀ bhà tá drɨ́gá má rú ko. Dɨ, lókyá kònɨ̀dhɨ àmɨkya ꞌɨ, ɨ̀ndɨ̀ dhya adrélépi áyɨ rìnyí tadhá tínímvá na dhɨ àdhya ꞌɨ.»

Pétèró gà Yésu rè

(À kònò kpà Màtáyò 26:57-58, 69-75; Márokò 14:53-54, 66-72; Yòwánɨ̀ 18:12-18, 25-27)

54 Gò ɨ̀ dré Yésu nɨ rùzo, drìzoá lɨ̀zo ába kòwánà kɨ kàdrɨ̀ nɨ dzó na. Dɨ Pétèró adré tá ɨ́na àyɨ kɨ lebè lárá ro. 55 Àyɨ kɨ àruka ɨ̀ turú tá àtsɨ́ bhàꞌálé nda nɨ kɨ́tó ꞌá gò, ɨ̀ dré lɨrɨ́zó làgásà. Dɨ Pétèró dré kpà lɨrɨ́zó àyɨ kòfalé. 56 Gò mvátòkó àlo màrábà ro dhɨ dré akódhɨ nɨ nòzo adréràꞌa lɨrɨ́lé àtsɨ́ mìle. Dré mì tɨngbózó drìá gò, tàzoá dhɨ: «Dhya kòndɨ tá kókpà túmä́ní Yésu be.» 57 Dɨ, Pétèró dré ɨ́na tà nda nɨ gàzo rè, tàzoá dhɨ: «Tòkó, má nì akódhɨ ko.»

58 Gí ko, dhya àzya dré akódhɨ nɨ nòzo gò, tàzoá dhɨ: «Mɨ kókpà àyɨ kɨ àlo ꞌɨ.» Dɨ Pétèró logó dhɨ: «Kóko, ma ꞌɨ ko!»

59 Ànyɨ́ànyɨ sáà àlo àmvolésè dhɨ, dhya àzya dré gòzo tàá rìnyí sè dhɨ: «Bàti, dhya kòndɨ tá túmä́ní Yésu be! Àngyá ko, akódhɨ kókpà móndɨ́ angálépi Gàlìláyà lésè dhɨ ꞌɨ.» 60 Dɨ Pétèró logó dhɨ: «Agó, má nì ngalè mɨ́ adré àdho tà ta ya dhɨ ko!» Gbǎ lókyá dré adréràꞌa tà ta dhɨ ꞌá dhɨ, àgólòwa dré tsírà bhèzo. 61 Gò Mírì Yésu dré áyɨ alázó Pétèró nɨ no dɨ̀ɨɨ́. Dɨ kúlí Mírì dré tá tàle Pétèró dré dhɨ dré agázó lána. Tà tá dhɨ: «Ándrò, drìdrì àgólòwa dré dra tsírà bhèzo dhɨ kandrá dhɨ, mɨ́ nɨ áma ga vésè be na.» 62 Dɨ Pétèró dré pfòzo kɨvɨ̀ na gò, ngòle kaꞌílé kaꞌikaꞌi kɨzà dré.

À gu Yésu, akódhɨ nɨ tswàzo

(À kònò kpà Màtáyò 26:67-68; Márokò 14:65)

63 Dɨ dhya adrébhá Yésu nɨ lɨkɨ́ dhɨ ɨ̀ adré tá akódhɨ nɨ gu, adrézó akódhɨ nɨ tswa. 64 Ɨ̀ dré akódhɨ nɨ mì dròzo gò, adrézó tàá drá dhɨ: «Mɨ́ tà rè àma dré pròfétà ro dhɨ, ngalè àdhi sa mɨ nɨ̀ ya dhɨ ká!» 65 Dɨ ɨ̀ adré tá akódhɨ nɨ lodhá kanyò kúlí àruka bǐ dhɨ ɨ sè.

Yésu pfò kòwánà kɨ kàdrɨ̀ ɨ kandrá bhàgo kàdrɨ̀ ɨ́be

(À kònò kpà Màtáyò 26:59-66; Márokò 14:55-64; Yòwánɨ̀ 18:19-24)

66 Ngá kòwa dre dhɨ, Yúdà ànzɨ kɨ bhàgo kàdrɨ̀ ɨ, kòwánà kàdrɨ̀ ɨ ɨ̀ndɨ̀ tátrɨ́trɨ́ kúlí tadhábhá ɨ́be dhɨ, ɨ̀ dré ru kɨmózó kònàle. Gò Yésu nɨ drìzo pfòle àyɨ nda ɨ kandrá. 67 Dɨ ɨ̀ dré tàzoá drá dhɨ: «Mɨ́ kàdré Mèsɨ́yà ꞌɨ bàti dhɨ, mɨ́ tà rè àma dré ká!» Yésu logó àyɨ dré dhɨ: «Má kòtà tà nda àmɨ dré dhɨ, mɨ̀ kɨtswá kaꞌìá ko. 68 Má kòlizí kpà tà àmɨ tí dhɨ, mɨ̀ kɨtswá tàdzí kúlí logó ko. 69 Dɨ, kɨdhólé nyànomvá dhɨ, Móndɨ́ nɨ Mvá nɨ lɨrɨ́ adrélé Gìká rìnyí líyí nɨ drɨ́ágó lésè.» 70 Dɨ àyɨ títí nda ɨ̀ lizí tíá dhɨ: «Mɨ dɨ mɨ́na Gìká nɨ Mváagó ꞌɨ?» Yésu logó àyɨ dré dhɨ: «Àmɨ kɨ tàndɨ mɨ̀ tà kyá tàle dhɨ, ma ꞌɨ dhɨ.» 71 Dɨ ɨ̀ tà dhɨ: «Mà nɨ dɨ go vélé móndɨ́ àruka kɨtswábhá tà ta akódhɨ rú dhɨ kɨ nda àdho tà sè? Àma kɨ tàndɨ, mà yi kúlí apfòlepi akódhɨ nɨ tàndɨ sílésè dhɨ dre!»

*22:35 22:35 À kònò Lúkà 9:3; 10:4.

†22:37 22:37 À kònò Èsáyà 53:12.

‡22:44 22:44 Wárágà àruka Gìká nɨ Kúlí tɨsɨ̀zo àyɨ dri dhɨ ɨ léna dhɨ, à adré 22:43-44 kɨ kisú ko.