11
लाजरसे़न् स्‍ये़बा
आल्‍ल बे़थानि* बे़थानि पाङ्‌भेॽइन् यहुदिया थुम्‍मो यरुसले़म ये़क्‌यक्‍लाम्‌सुम्‍सि किलोमितर माःङ्‌घा ने़स्‍से़रो॥ कन्‌बे़थानि पाङ्‌भेॽइन्‍नुःल्‍ले़ युहुन्‍ना १.२८ नु १०.४० ओबा बे़थानि वेॽस्‍मारो॥ पाङ्‌भेॽओ लाजरस मे़प्‍मनाबा लत्‍छा मनाःन् साॽरिक् तुगे़आङ् ने़स्‍से़॥ खे़ल्‍ले़ कुन्‍जेलिमाहाॽ मरियम नु मार्था मे़प्‍मनामा वये़त्‍छिरो॥ बा कन् मरियम्‍मिल्‍ले़ ताःन्‍दि* कन् हिन्‍दोःक्‍किन् १२.३ ओ पोःङ्॥ दाङ्‌बाल्‍ले़ कुलाङ्‌ङो फुङ्‌नाम्‌निःङ्‌गेःन् हुक्‍खुआङ् कुधे़गेःक्‍किल्‍ले़ तुगुआङ् वये़रो॥ खे़ल्‍ले़ कुन्‍साॽ लाजरसे़न् तुगे़आङ् ने़स्‍से़रो॥ खे़न् कुन्‍जेलिमाहाॽरे़ ये़सुःन् अक्‍तङ्‌बा इङ्‌घङ् हाक्‍ते़त्‍छु, “दाङ्‌बे, लुङ्‌माॽ के़दुक्‍तुबा के़न्‍जुम्‍मिन् साॽरिक् तुक्‍काङ् ने़रो॥”
ये़सुरे़ कन् इङ्‌घङ्‌ङिन् खे़प्‍सुआङ् अक्‍खे पाःत्तु, “खुने़ॽग कन् तुक्‍माल्‍ले़ मे़सिःने़न्‍लो॥ कङ्‌ग निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमिमिदिङ्‌ले़ लागि पोःक्‍खे़बारो॥ कन्‍लाम्‍बा निङ्‌वाॽफुसाःल्‍ले़ कुमिङ्‌सो कुधाःङ्‌सो पोःङ्‌लो॥” ये़सुरे़ मार्था, खे़ल्‍ले़ कुन्‍साॽ मरियम नु लाजरस लुङ्‌माॽ तुक्‍तुसिआङ् वये़साङ् लाजरसे़न् तुक्‍काङ् ने़ के़लॽबा इङ्‌घङ्‌ङिन् खे़प्‍सुआङ्‌साङ्‌खुने़ॽ निये़न् थारिक् वये़बा ते़न्‍नोए याःक्‍ते़रो॥
हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ कुहुॽसाम्‍बाहाॽ मे़त्तुसि, “आल्‍ल आनिॽ याम्‍मो यहुदिया थुम्‍मो नुःक्‍खि पिगिरो॥” कर खे़ङ्‌हाॽरे़ खुने़ॽ मे़मे़त्तु, “सिक्‍साम्‍बे, खे़त्‍थोग यहुदिहाॽरे़ कुभा ये़न् तगि लुङ्‌ङिल्‍ले़ ले़प्‍मा से़प्‍मा के़म्‍गोःत्ते़आङ्‌वये़, हे़क्‍केसाङ् खे़ने़ॽ याम्‍मो खे़त्‍थोए पेःक्‍मा निङ्‌वाॽ के़जोगुबि?”
ये़सुरे़ नोगप् पिरुसि, “थिक् ले़न्‍दिक्‍को कुमुक् थिक्‌-ने़त् (१२) मे़बोःङ्‌ने़न्‍बि? आत्तिन् मनाःन् ले़न्‍दिक् लाङ्‌घेःक् खे़ल्‍ले़ कुलाङ्‌ङिन् मे़दोःक्‍ने़न्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खे़ङ्‌ग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबा खाओःप्‍माओ मिक्‌निःरो॥ 10 कर आत्तिन् मनाःन् से़न्‍दिक् लाङ्‌घेःक् खे़ल्‍ले़ कुलाङ् तोःक्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खादाम्‍मो खे़ल्‍ले़ थोॽसिङ्‌मा ओःत्तिःन्‌मे़गत्तुन्‍लो॥”
11 अक्‍खे पाःत्तु सुरुआङ् ये़सुरे़ याम्‍मो खे़ङ्‌हाॽ मे़त्तुसि, “आनिॽ चुम् लाजरसे़न् मुरुक् खुरुक् इप्‍से़आङ् ने़रो, कर खुने़ॽ कुभोःङ्‌से़ पेःक्‍कारो॥”* ये़सुःन् नसाःन् के़जोःक्‍पाहाॽ मे़सिःल्‍ले़ इम्‍से़ मे़बेःक्‍पा कुइसिःक् पोःङ्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् मे़घोःसुॽ (युहुन्‍ना ३.१६, ५.२४, १०.२८, ११.२५-२६)॥
12 हे़क्‍केःल्‍ले़ कुहुॽसाम्‍बाहाॽरे़ खुने़ॽ मे़मे़त्तु, “आदाङ्‌बे, खुने़ॽ इप्‍से़आङ्‌लक् ने़ने़ फाॽग्र पोःक्‍लो॥” 13 ये़सुरे़ खे़ङ्‌हाॽ लाजरसरे़ कुसिःमे़न्‍निल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ मे़त्तुसिआङ् वये़, कर कुहुॽसाम्‍बाहाॽरे़ लाजरसे़न् इप्‍से़आङ्‌लक् ने़ःॽ लॽरिक् निङ्‌वाॽ मे़इःत्तुरो॥
14 हे़क्‍केःल्‍ले़ ये़सुरे़ खे़ङ्‌हाॽ कुदोःप्‍माए मे़त्तुसि, “लाजरसे़ङ्‌ग स्‍ये़रो, 15 कर आल्‍लसाङ् खिनिॽ यरिक् याप्‍मि नसाःन् आगे़जोगिर फाॽआङ् इङ्‌गाॽ खे़त्‍ना होःप्‍ताङ्‌बान्‍ने खिनिॽ लागि नुःबा पोःक्‍खे़रो॥ आल्‍ल खुने़ॽ कुसाॽसे़ पेगिरो॥”
16 हे़क्‍क्‍याङ् दिदिमस मे़प्‍मनाबा थोमाःल्‍ले़* दिदिमस नु थोमा ने़प्‍माङ्‌ले़ कुबेःङ्‌ग “काप्‍साबा” पोःङ्‌लो॥ वेॽ कुन्‍जुम् हुॽसाम्‍बाहाॽ मे़त्तुसि, “आनिॽआङ् दाङ्‌बान्‍नुए पेगिआङ् खुने़ॽनुए स्‍ये़ॽइरो॥”
ये़सुरे़ मार्थाःन् नु मरियम्‍मिन् आःन्‍छिङ्‌मा पिरुसिॽ
17 खे़ङ्‌हाॽ बे़थानिओ मे़गे़रे़ल्‍ले़ लाजरसे़न् खाम्‍मो मे़जिक्‍खुबाङ्‌ग लिसि ये़न् के़रे़ के़लॽबान् ये़सुरे़ निङ्‌वाॽ खोःसुरो॥ 18 बे़थानिग यरुसले़म्‍लाम् किलोमितर सुम्‍सि यारिक् माःक्‍खे़, 19 हे़क्‍क्‍याङ् यरिक् यहुदिहाॽ मार्था नु मरियमरे़ खुन्‍छिॽ सङ्‌वाबान् स्‍ये़बाओ खुन्‍छिॽ आःन्‍छिङ्‌मा पिसे़ खे़प्‍मो मे़द्‌ये़आङ् मे़वये़॥ 20 मार्थारे़ ये़सुःन् फे़न्‍ल पत् के़लॽबा खे़प्‍सुआङ् लाम्‍देःङ् थारिक् कुदुम्‍से़ पेरो, कर मरियम्‍मिन् हिम्‍मोए याःक्‍ते़रो॥
21 मार्थारे़ ये़सुःन् मे़त्तु, “दाङ्‌बे, खे़ने़ॽ कप्‍मो के़वये़ल्‍ले़ग आन्‍साॽ मे़स्‍ये़ने़म्‍बामे़न्! 22 कर आल्‍लो थे के़नाःक्‍तुसाङ् निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ के़बिॽ के़लॽबान् इङ्‌गाॽ कुसिङ् निःत्तुङ्‌लो॥”
23 ये़सुरे़ मार्थाःन् मे़त्तु, “खे़ने़ॽ के़न्‍साॽग याम्‍मो सिःमे़न्‍लाम् हिङ्‌लो॥”
24 हे़क्‍केःल्‍ले़ मार्थारे़ नोगप् पिरु, “ओरो आदाङ्‌बे, कुनुप्‍मा ये़न्‍नो सिःमे़न्‍लाम् हिङ्‌मन्‍नो खुने़ॽ याम्‍मो हिङ्‌फाॽआङ् कुसिङ् निःत्तुङ्‌लो॥”
25 ये़सुरे़ खे़न् मे़त्तु, “इङ्‌गाॽग के़सिःबाहाॽ याम्‍मो हिङ्‌मन् के़बिबा नु मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् के़बिबाआरो॥ आत्तिल्‍ले़ इङ्‌गाॽ नसाःन् चोःक्‍का खे़ङ्‌ग सिःसाङ् याम्‍मो हिङ्‌लो॥ 26 हे़क्‍क्‍याङ् इङ्‌गाॽओ नसाःन् के़जोःक्‍पाआङ् के़हिङ्‌बाङ्‌ग आप्‍फाल्‍ले़आङ् मे़सिःने़न्‍लो॥ इङ्‌गाॽ पाःत्तुङ्‌बा कन् आबाःन्‍निन् नसाःन् के़जोगुबि?”
27 मार्थारे़ नोगप् पिरु “ओरो आदाङ्‌बे, खे़ने़ॽग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो युःमा के़बोःङ्‌बा निङ्‌वाॽफुसाः निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ के़सेःन्‍दे़बा ख्रिस्‍तने़ फाॽआङ् इङ्‌गाॽ नसाःन् चोगुङ्‌लो॥”
28 हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ अक्‍खे पाःत्तु सुरुआङ् याम्‍मो हिम्‍मो नुःक्‍खे़ पेआङ् मरियम्‍मिन् मेरिङ् के़धक्‍पाहाॽलाम् थिक्‍ले़प्‍माङ् स्‍वाःत् उःत्तु तेॽरुआङ् मे़त्तु, “सिक्‍साम्‍बाङ्‌ग कप्‍मो वाॽ हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽ खे़ने़ॽ के़उःत्ते़आङ् वाॽरो॥” 29 मरियमरे़ कन् पाःन्‍निन् खे़प्‍सुनुमे़ःन्‍ने मुत्‍थ्रिक् पोगे़आङ् ये़सुरे़ कुदुम्‍से़ पेरो॥ 30 खे़न् ये़म् थारिक् ये़सुःङ्‌ग पाङ्‌भेॽओ मे़ङ्‌गे़त्ते वये़, कर खुने़ॽग मार्थारे़ तुमुबा ते़न्‍नोए वये़॥ 31 आःन्‍छिङ्‌मा पिसे़ हिम्‍मो के़दाःबा यहुदिहाॽरे़ मरियम्‍मिन् हे़क्‍केलॽरिक् मुत्‍थ्रिक् पोगे़आङ् पेबा मे़निःसुआङ् से़क्‍खासाङ् खुने़ॽ कुन्‍साॽरे़ कुइप्‍पुङ्‌ङो मेरिङ् थक्‍से़ पेबाबिला फाॽआङ् निङ्‌वाॽ मे़इःत्तुआङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ खुने़ॽ मे़दिम्‍दुरो॥ 32 मरियम्‍मिन् ये़सुःन् वये़बादे़न्‍नो के़रे़आङ् थुङ्‌बोहजॽआङ् मे़त्तु, “आदाङ्‌बे, खे़ने़ॽ कप्‍मो के़वये़ल्‍ले़ग आन्‍साॽ मे़स्‍ये़ने़म्‍बामे़न्॥”
33 ये़सुरे़ मरियम्‍मिन् हे़क्‍क्‍याङ् खुने़ॽनु के़वाॽबा यहुदिहाॽआङ् मेरिङ् मे़धक्‍ते़बा निःसुसिल्‍ले़ कुसाॽइ यगे़आङ् कुयोःम् पुॽरे़रो॥ 34 हे़क्‍क्‍याङ् खे़ङ्‌हाॽ सेःन्‍दोसुसि, “खुने़ॽ आत्तो के़ने़स्‍सुम्‍माङ् ने़बे?” खे़ङ्‌हाॽरे़ मे़मे़त्तु, “दाङ्‌बे, फे़रे़ॽआङ् ओमे़त्ते़ॽओ॥”
35 ये़सुःन् हाबे़॥
36 हे़क्‍केःल्‍ले़ यहुदिहाॽरे़ मे़बाःत्तु, “ओमे़त्ते़म्‍मे़ॽ खुने़ॽग लाजरसे़न् आक्‍खे़न् साॽरिक् लुङ्‌माॽ तुक्‍तुबाबे?”
37 कर कुभारे़ मे़बाःत्तु, “मे़ःम्‍बे़, मिक्‍फःम्‍बान् निःमा के़सुक्‍पा के़जोःक्‍पाङ्‌ग बा खुने़ॽ मे़ःम्‍बि? थेआङ् कन् लाजरसे़न् सिःमालाम्‌हिङ्‌मा मे़सुक्‍तुम्‍बाबे?”
ये़सुरे़ लाजरसे़न् सिःमे़न्‍लाम् हिङ्‌घुॽ
38 याम्‍मोआङ् ये़सुःन् साॽरिक् कुयोःम् पुॽरे़आङ् इप्‍पुङ्‌ङिल्‍ले़ कुबेसाङ् पे॥ खे़न् इप्‍पुङ्‌ङिल्‍ले़ कुमुराओ यम्‍बा लुङ्‌ङिन् मे़ये़प्‍सुबा फुक्‍कु वये़रो॥ 39 ये़सुरे़ खे़ङ्‌हाॽ मे़त्तुसि, “कन् लुङ्‌ङिन् थिक्‍ले़प्‍माङ् इःसे़म्‍मे़ॽ॥”
कर लाजरसरे़ कुन्‍ने़ॽ मार्थारे़ मे़त्तु, “दाङ्‌बे, खुने़ॽग खाम्‍मो चिङ्‌मनाबा लिसि ये़न् के़रे़मारे़रो, आल्‍लग नाम्‍सुबिलारो॥”
40 हे़क्‍केःल्‍ले़ ये़सुरे़ मे़त्तु, “नसाःन् के़जोगुने़ फाॽग्र निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ पयम् यम्‍बा कुमुक्‍साम्‍मिन् के़निःसुॽ फाॽआङ् तगिसा मे़त्‍ने़आङ् वये़रो॥”
41 खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽरे़ इप्‍पुङ्‌ङिल्‍ले़ कुमुराओबा लुङ्‌ङिन् थिक्‍ले़प्‍माङ् मे़इसु॥ हे़क्‍क्‍याङ् ये़सुरे़ थाःङ् ओमे़त्तुर पाःत्तु, “पानुदिङ् आम्‍बे, खे़ने़ॽ आबेलिःन् के़घे़प्‍सुबाओ नोगे़न्‍लो॥ 42 खे़ने़ॽग सदादिङ् आबेलिःन् के़घे़प्‍सुॽ के़लॽबा इङ्‌गाॽ निःसुङ्‌लो, कर इङ्‌गाॽ कप्‍मो आघिरि के़ये़प्‍पा मनाहाॽरे़ खे़ने़ॽ याप्‍मि के़बाङ्‌घे़बा पाःन्‍निन् नसाःन् मे़जोगुर फाॽआङ् कन् पाःन्‍निन् पाःत्तुङ्‌बारो॥”
43 ये़सुरे़ अक्‍खे पाःत्तुर यम्‍बा इक्‍लाओ उःत्तु, “लाजरस्‍से, लाःक्‍कात् लःन्‍दे़ॽओ!” 44 के़सिःबा लाजरसे़न् लाःक्‍कात् लःन्‍दे़, खुने़ॽ कुलाङ् नु कुहुक्‍हाॽ चेदेःत्तिल्‍ले़ कुभाक् कुभाक् मे़गित्तुआङ् पत्‍छे़ हे़क्‍क्‍याङ् कुनाराःन्‍नाङ् चिरिक्‍किल्‍ले़ मे़दे़प्‍तुआङ् पत्‍छे़रो॥
ये़सुरे़ खे़ङ्‌हाॽ मे़त्तुसि, “चेदेःत्तिन् फाःक्‍खे़म् पिरे़म्‍मे़ॽआङ् पेःक्‍ल याःन्‍दे़म्‍मे़ॽ॥”
ये़सुःन् से़प्‍मा चे़म्‍भन्
मत्ति २६.१-५, मर्कुस १४.१-२, लुका २२.१-२
45 खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ खे़प्‍मो मरियमरे़ कुदुम्‍से़ के़दाःबाआङ् के़वाॽबा यरिक् यहुदिहाॽरे़ कन् पाःन्‍निन् मे़निःसुआङ् ये़सुःन् नसाःन् मे़जोगुरो॥ 46 कर कुभा मनाहाॽग फरिसिहाॽओ मे़बेआङ् ये़सुरे़ चोगुबा पाःन्‍हाॽ मे़जे़क्‍तुसि॥ 47 हे़क्‍क्‍याङ् तुम्निङ्‌वाॽफुसाम्‍बाहाॽ नु फरिसिहाॽरे़ पाःन्‍धक्‍से़ यहुदि ये़जुम्‍भो* यहुदि ये़जुम्‍भोःन् यहुदिहाॽरे़ “से़न्‍हे़द्रिन्” मे़मे़त्तु॥ खे़न् यहुदि ये़जुम्‍भोओ ७१ यहुदि लाम्‍लोःबा पासिङ्‌हाॽ मे़वये़॥ खे़न् यहुदिहाॽरे़न् काक्‍नुःल्‍ले़ यम्‍बा खासे़न् चुम्‍लुङ् चोगे़॥ युङ्‌मा मे़उःत्तुसि॥ हे़क्‍क्‍याङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ आल्‍ल आनिॽ थे आजोगुम्‍बाबे? लॽरिक् सेःन्‍मे़दोसुसि॥ कन् मनाःल्‍ले़ग यरिक् निङ्‌वाॽ के़माबा मिक्‍सेःन्‍हाॽ चोगुर वाॽरो॥ 48 बा अक्‍खे ले़प्‍माने़ फाॽग्र काक् मनाहाॽरे़ खुने़ॽ नसाःन् मे़जोगुॽआङ् मे़दिम्‍दुॽ॥ हे़क्‍क्‍याङ् रोमि थक्‍सुबाहाॽ मे़दाआङ् माङ्‌हिम्‍मिन् नु आनिॽ सुवाङ्‌हाॽ मे़मे़क्‍खुसिॽरो॥
49 हे़क्‍क्‍याङ् खे़न् तङ्‌बेबा मानिङ्‌वाॽफुसाम्‍बा कैयाफासरे़ खे़ङ्‌हाॽ मे़त्तुसि, “खिनिॽ थेआङ् कुसिङ् के़न्‍निःत्तुम्‍मिन्‍लो! 50 काक् आनिॽ लाजेॽइन्‌मे़क्‍मानुःल्‍ले़ कन् लत्‍छा मनाःन् काक् मनाहाॽरे़ खुनिॽ ले़क्‌वा सिःल्‍ले़ खिनिॽ लागि नुःबा पोःङ् के़लॽबा पाःन्‍निन् कुसिङ्‌निःत्ते़म्‍मे़ॽ॥”
51 खुने़ॽ कन् आबाङे पाःत्तुबा मे़ःन्‍लो, कर खुने़ॽग खे़न् तङ्‌बेबा मानिङ्‌वाॽफुसाम्‍बा पोःक्‍खे़बाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ ये़सुःन् लाजेॽरे़ लागि सिःमा पोःङ् फाॽआङ् माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन् पाःत्तुबारो, 52 हे़क्‍क्‍याङ् यहुदिहाॽरे़ खुनिॽ लागिरक् मे़ःन्, कर वेॽ लाजेॽहाॽओ काक् के़से़बाआङ् के़वाॽबा निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमनाहाॽ सोरिक् ताःप्‍मासिआङ् थिक्‍हुप् चोःक्‍मासि फाॽआङ् कन् माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन्‍निन् खे़ल्‍ले़ पाःत्तुबारो॥ 53 हे़क्‍केःल्‍ले़ खे़न् ये़न्‍नाङ्‌धो खे़ङ्‌हाॽरे़ ये़सुःन् से़प्‍मा फाॽआङ् चे़म्‍भन् मे़जोगुरो॥
54 खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ ये़सुरे़ यहुदि लुम्‍मो मनाहाॽरे़ मे़निःसुर वाॽमा पेःक्‍मा ले़रुरो॥ खे़ल्‍ले़ कुले़क्‌वा खुने़ॽग ये़ःङ्‌घादे़न् पेसाङ्‌बा एफ्राइम मे़प्‍मनाबा पाङ्‌भेॽओ पेआङ् कुहुॽसाम्‍बाहाॽनु खे़प्‍मोए याःक्‍ते़रो॥
55 आल्‍ल यहुदि चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम्‍मिन् ताःमा इःत्ते़आङ् वये़ल्‍ले़ पाङ्‌भेॽहाॽओलाम् यरिक् मनाहाॽ खे़न् चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम् तगि सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌मा साक्‍थिम् कुइसिःक् सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌से़ यरुसले़म्‍मो मे़बे॥* साम्‌योसाप्‍ला कुइसिःक् यहुदि चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम्‍मिन् ताःमानुःल्‍ले़ तगि निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमनाहाॽरे़ सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌मा पोःङ् (२ साप्‍मुन्‍धुम् ३०.१७-१९)॥ खे़ल्‍ले़ लागि ७ ये़न् थारिक् थरु॥ थिम्‍मे़न्‍दङ् सुवाङ्‌हाॽलुम्‍मो के़युङ्‌बा यहुदिहाॽरे़ साॽरिक् सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌मा पोःङ् के़लॽबा मे़इःत्तुरो॥ 56 खे़न् मनाहाॽरे़ ये़सुःन् मे़गोःत्तु हे़क्‍क्‍याङ् खे़ङ्‌हाॽ माङ्‌हिम् लक्‍खुम्‍मो मे़ये़बे़ल्‍ले़ अक्‍खे मे़मे़त्‍छिङ्, “खुने़ॽ कन् तङ्‌नाम्‍मो ताः फाॽआङ् के़इःत्तुम्‍बि?” 57 कर तुम्निङ्‌वाॽफुसाम्‍बाहाॽ नु फरिसिहाॽरे़ ये़सुःन् ते़म्‍मा सुक्‍ते़त्‍ल फाॽआङ् खुने़ॽ के़निःसुम्‍ने़ फाॽग्र याप्‍मि आमे़त्ते़म्‍मे़ॽओ लॽरिक् मनाहाॽ इङ्‌जाःङ् मे़बिरुसिआङ् मे़वये़रो॥

*11:1 बे़थानि पाङ्‌भेॽइन् यहुदिया थुम्‍मो यरुसले़म ये़क्‌यक्‍लाम्‌सुम्‍सि किलोमितर माःङ्‌घा ने़स्‍से़रो॥ कन्‌बे़थानि पाङ्‌भेॽइन्‍नुःल्‍ले़ युहुन्‍ना १.२८ नु १०.४० ओबा बे़थानि वेॽस्‍मारो॥

*11:2 कन् हिन्‍दोःक्‍किन् १२.३ ओ पोःङ्॥

*11:11 ये़सुःन् नसाःन् के़जोःक्‍पाहाॽ मे़सिःल्‍ले़ इम्‍से़ मे़बेःक्‍पा कुइसिःक् पोःङ्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन् मे़घोःसुॽ (युहुन्‍ना ३.१६, ५.२४, १०.२८, ११.२५-२६)॥

*11:16 दिदिमस नु थोमा ने़प्‍माङ्‌ले़ कुबेःङ्‌ग “काप्‍साबा” पोःङ्‌लो॥

*11:47 यहुदि ये़जुम्‍भोःन् यहुदिहाॽरे़ “से़न्‍हे़द्रिन्” मे़मे़त्तु॥ खे़न् यहुदि ये़जुम्‍भोओ ७१ यहुदि लाम्‍लोःबा पासिङ्‌हाॽ मे़वये़॥ खे़न् यहुदिहाॽरे़न् काक्‍नुःल्‍ले़ यम्‍बा खासे़न् चुम्‍लुङ् चोगे़॥

*11:55 साम्‌योसाप्‍ला कुइसिःक् यहुदि चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम्‍मिन् ताःमानुःल्‍ले़ तगि निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुमनाहाॽरे़ सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌मा पोःङ् (२ साप्‍मुन्‍धुम् ३०.१७-१९)॥ खे़ल्‍ले़ लागि ७ ये़न् थारिक् थरु॥ थिम्‍मे़न्‍दङ् सुवाङ्‌हाॽलुम्‍मो के़युङ्‌बा यहुदिहाॽरे़ साॽरिक् सुत्‍थो चोःक्‍सिङ्‌मा पोःङ् के़लॽबा मे़इःत्तुरो॥