1 ꞌBo Yẹ́sụ̃ ní ívé rĩ ꞌdezú mụzú Írã Õlívẽ vé rĩ gé ꞌdãá. 2 Kã mụụ́ adrií drụ̃ ꞌdíni, ụ̃ꞌbụ́tị kụ̃nị̃kụ̃nị̃, Yẹ́sụ̃ gõ mụụ́ dị̃ị́ Jó Múngú vé rĩ ã bóró gá ꞌdãá. ꞌBá bị́trị́ká rĩ pi trakí ĩ ĩri ã gãrã gá sĩ kụ́rụ̃, kúru ĩri ní úrízú vũgá ꞌdezú rizú ꞌbá rĩ pi ímbázú. 3 ꞌBá riꞌbá tãị́mbị́ ímbáꞌbá rĩ pi Fãrụ́sị̃ rĩ pi be, kộpi ní ũkú ĩ ní rụụ́ ágó be ni íjị́zú, kộpi ꞌbãkí ĩri pá tuú ꞌbá bị́trị́ká ꞌdĩꞌbée ẹndrẹtị gé, 4 kộpi ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “ꞌBá ãngũ ímbápi rĩ, ũkú nõri rụkí ĩri ágó be. 5 Tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ꞌyo ꞌbá ní kĩnĩ, ũkú tã ꞌoópi ꞌdíni ꞌdĩri ã úvị́kí ĩri írã sĩ drãá ꞌdĩísĩ rá. Nóni mi ꞌyo íngóni?” 6 Kộpi zịkí tã rĩ ꞌdíni, lẽzú lẹ́tị ndãzú Yẹ́sụ̃ ã ꞌyo rí tã, ĩ újákí rí tã ãní Yẹ́sụ̃ drị̃gé bẽnĩ.

ꞌBo Yẹ́sụ̃ ní ọ̃vụ̃zú vũgá, íꞌdózú tã sĩzú nyọ̃ọ́kụ́ gé ꞌdĩgé únyófí sĩ. 7 Kộpi kâ rií Yẹ́sụ̃ ri uzịị́ mụzú drị̃gélé, Yẹ́sụ̃ ní kúru ngazú ụrụ sĩ, ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi ãsámvú gé ꞌdĩgé, ꞌbá rĩ dõ ũnjĩkãnyã ãkó, ã íꞌdó ũkú rĩ vịị́.” 8 Yẹ́sụ̃ ní kpá gõzú ọ̃vụ̃zú tã rĩ sĩzú nyọ̃ọ́kụ́ gé ꞌdãá dị̃ị́.

9 ꞌBá ũkú rĩ tõꞌbá ꞌdĩꞌbée kâ tã Yẹ́sụ̃ ní ꞌyoó ꞌdĩri yịị́, kộpi ꞌdekí rií ĩ unjeé mụzú ãlu ãlu, ãrãkã rĩ pi íꞌdókí ĩ unjeé mụzú drị̃drị̃, kukí Yẹ́sụ̃ pi pá tuú kuú ũkú rĩ be ꞌdãlé. 10 Yẹ́sụ̃ ní ngazú ụrụ sĩ, ĩri ní ũkú rĩ zịzú kĩnĩ, “ꞌBá mi tõꞌbá rĩ pi íngãá? ꞌBá mi tõꞌbá ꞌyoꞌbá kínĩ, mí ꞌo ũnjĩkãnyã rĩ pi vé ãlu kukí ꞌdĩgé rá?”

11 Ũkú rĩ ní újázú kĩnĩ, “Ãmbúgú mávé rĩ, ꞌbá ma tõꞌbá rĩ pi, ãlu ni aceépi ni ꞌdãáyo.”

Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kĩnĩ, “Á lị tã mí drị̃gé ku, ꞌí ꞌde mụụ́, ã gõkí ũnjĩkãnyã ꞌoó dị̃ị́ ku.”

12 Yẹ́sụ̃ gõ átá ꞌbá rĩ pi ní dị̃ị́ kĩnĩ, “Ma ri ãngũ ĩmgbẽrẽ ụ̃tụ́ŋá rú ꞌbá vũ drị̃gé nõgó rĩ pi drị̃gé nĩ. ꞌBá mâ pámvú ũbĩípi rĩ, ícó ẹ́cị́ ị́nị́ŋá agásĩ ku, ụ̃tụ́ŋá ãngũ ĩmgbẽrẽépi rĩ ĩri ẽ drị̃ ko mụzú tã ídri ị́sụ́zú rĩ gé nĩ.”

13 Fãrụ́sị̃ rĩ pi ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “Mi ri mívé tã átá ũgõgõlé rú, tã mí ní átá ꞌdĩꞌbée céré ũnjõ.”

14 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Mâ ri dõ mávé tã átá ũgõgõlé rú drãáãsĩyã, ma ri tã áda ꞌdĩri átá, ãꞌdiãtãsĩyã á nị̃ vũrã má ní ímụ́zú rĩ rá, ãzini á nị̃ vũrã má ní mụzú rĩ rá. ꞌBo ĩmi nị̃kí vũrã má ní íbízú ímụ́zú, dõku má ní rizú mụzú rĩ kuyé. 15 Ĩmi ri tã rĩ lị rụ́ꞌbá rụ́ꞌbá, á lị tã ꞌbá ãzi drị̃gé ku. 16 ꞌBo té dõ ma tã lị rá, tã má ní lịị́ rĩ, ĩri adri pịrị, ãꞌdiãtãsĩyã má adri ọ́ꞌdụ́kụ́lẹ ku tã rĩ ã lịngárá gá, ꞌbâ má Ẹ́tẹ́pị ma ĩpẽépi rĩ be. 17 Sĩkí ĩmivé búkũ tãị́mbị́ vé rĩ agá kínĩ, ꞌbá ị̃rị̃ tã rĩ ndreꞌbá ĩ mị sĩ rĩ pi ẹ̃tị̃kí dõ tã rĩ rá, tã kộpi ní ẹ̃tị̃ị́ ꞌdĩri, ĩri tã áda. 18 Ma ri mávé tã ũlũ ũgõgõlé rú, má Ẹ́tẹ́pị ma ĩpẽépi rĩ, ĩri mávé tã ĩri ní ndreé ꞌî mị sĩ rĩ ẹ̃tị̃ nĩ.”

19 Kộpi ní Yẹ́sụ̃ ri zịzú kínĩ, “Mí ẹ́tẹ́pị ri íngõlé?”

Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi nị̃kí ma kuyé, ãzini ĩmi nị̃kí kpá má Ẹ́tẹ́pị ri kuyé. Ĩmi nị̃kí té dõ ma rá, ĩmi té ícó má Ẹ́tẹ́pị ri nị̃ rá.” 20 Yẹ́sụ̃ ri tã ꞌdĩri átá ị́sụ́zú ĩri ri ꞌbá rĩ pi ímbá Jó Múngú vé rĩ ã bóró gá sọ̃ndụ́kụ̃ ĩ ní rizú ngá úmúzú ꞌbãzú rĩ ã gãrã gá. ꞌBo ꞌbá ãzi rụ tró ĩri kuyé, ãꞌdiãtãsĩyã ĩrivé sâ ĩ ní ĩri ꞌdịzú rĩ ní drĩ ícó kuyé rĩ sĩ.

21 Yẹ́sụ̃ ní gõzú átázú kộpi ní dị̃ị́ kĩnĩ, “Ma ri mụ mụ, ꞌbo ĩmi ímụ́ ma ndã rá, ĩmi dõ ri ũnjĩkãnyã ꞌo mụzú drị̃gélé, ĩmi ímụ́ ũdrã ku ũnjĩkãnyã agá. Vũrã má ní mụzú rĩ, ĩmi ícókí mụụ́ ãní ku.”

22 Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé drị̃koma rĩ pi ní ꞌyozú kínĩ, “Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ꞌbá ícókí caá vũrã ꞌí ní mụzú rĩ gé ꞌdãlé ku rĩ, Yẹ́sụ̃ lẽ déna ꞌi ꞌdịị́ drãá rá?”

23 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi ꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ drị̃gé nõgó ni, má íbí ímụ́ ꞌbụ̃ gélésĩla, ĩmi ꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ nõri vé ni, ꞌbo má adri ꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ nõri vé ni ku. 24 Á lũ ĩmi ní rá, ĩmi ẹ̃ꞌyị̃kí dõ ꞌyozú kínĩ ꞌbá má ní ꞌyoó rĩ, ĩri ma ꞌi kuyé, ĩmi ímụ́ ũdrã ku ũnjĩkãnyã agá.”

25 Kộpi ní ĩri zịzú kínĩ, “Mi ãꞌdi ꞌi?”

Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Má ní té ꞌyoó ĩmi ní drị̃drị̃ rĩ tị́nị, ꞌbá rĩ ma ꞌi. 26 Á nị̃ ĩmivé ũnjĩkãnyã ã tã rá, ma té ícó tã lị ĩmi drị̃gé rá, ꞌbo ꞌbá ma ĩpẽépi rĩ vé tã pịrị. Ma ri tã má ní yịị́ vú ni gé rĩ ũlũ ꞌbá vũ drị̃gé rĩ pi ní.”

27 ꞌBo kộpi ámákí kuyé ꞌyozú kínĩ, Yẹ́sụ̃ ri tã ꞌí Ẹ́tẹ́pị vé rĩ átá. 28 Kúru Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ma ꞌBá Mvá ꞌi, ĩmi ingakí dõ ma pẹtị alambaku sị́gé gí ká, ĩmi kúru nị̃ ámá ꞌyozú kínĩ, ꞌbá rĩ ma má ní ꞌyoó ma ꞌi rĩ ꞌi. Á ꞌo tã mávé ũkpõ sĩ ọ́ꞌdụ́kụ́lẹ ku, ma ri ꞌyéŋá tã má Ẹ́tẹ́pị ní ẹzịị́ má ní rĩ ũlũ. 29 ꞌBá ma ĩpẽépi rĩ, ĩri má be trụ́ ãlu, ku ma ọ́ꞌdụ́kụ́lẹ kuyé, ãꞌdiãtãsĩyã ụ́ꞌdụ́ céré tã má ní ꞌoó rĩ ĩri ní ãyĩkõ sẽ.” 30 Yẹ́sụ̃ kã tã rĩ átá ꞌdíni, ꞌbá kárákará ẹ̃ꞌyị̃kí ĩri rá.

31 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú Yãhụ́dị̃ ꞌi ẹ̃ꞌyị̃ꞌbá gí rĩ pi ní kĩnĩ, “Tã má ní ímbá rĩ, ĩmi ꞌdụkí dõ ngaá rá, ĩmi ádarú ꞌbá mâ pámvú ũbĩꞌbá ni pi. 32 Ĩmi ícó tã áda rĩ nị̃ rá, tã áda rĩ, ĩri ícó ĩmi ọyụ adringárá tụ́gẹ̃rị̃ rú rĩ agásĩ rá.”

33 Kộpi ní újázú ĩri ní kínĩ, “ꞌBâ nõꞌbée úyú Ãbũrámã* 8:33 Ãbũrámã: Múngú zị Ãbũrámã ri kĩnĩ, ã ku ívé ꞌbá ꞌbẹ̃tị́ ãsámvú gé rĩ pi, ã ku ívé ãngũ, ã ꞌde mụụ́ ãngũ ãzi úꞌdí ni gé. Ãbũrámã ri ẹ́ꞌbị́pị Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé rĩ, tịkí ĩri ílí élĩfũ ãlu mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ ãrõ (1,800) gé, ị́sụ́ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ ri kuyé. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 12-25. vé ni, ꞌbá adrikí tụ́gẹ̃rị̃ ꞌbá ãzi vé ni kuyé pírí, ngá mí ní ꞌyozú kínĩ, ĩ ꞌbâ ọyụ adringárá tụ́gẹ̃rị̃ rú rĩ agásĩ rĩ ãꞌdi?”

34 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Ádarú á ꞌyo ĩmi ní, ꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi, kộpi tụ́gẹ̃rị̃ ũnjĩkãnyã vé ni. 35 ꞌBá tụ́gẹ̃rị̃ rú rĩ adri ꞌbẹ̃tị́ ãsámvú gé ꞌdĩgé mụzú nyonyo ku, ꞌbo mvá ĩ ní tịị́ ꞌbẹ̃tị́ ꞌdĩri agá rĩ, ĩri adri ꞌbẹ̃tị́ ꞌdĩri agá mụzú nyonyo nĩ. 36 Ma Mvá rú, má ọyụ dõ ĩmi ĩfũú ũnjĩkãnyã agásĩ gí, ũnjĩkãnyã gõ vũrã ị́sụ́ ẹ̃zị́ ngazú ĩmi be ku. 37 Á nị̃ rá ĩmi úyú Ãbũrámã vé ni, ꞌbá ụrụkọ ĩmi ãsámvú gé ꞌdĩgé lẽkí ma ꞌdịị́, ãꞌdiãtãsĩyã tã má ní átá rĩ ní fií ĩmî ẹ́sị́ agá ꞌdãá kuyé rĩ sĩ. 38 Ma ri tã má ní ndreé má Ẹ́tẹ́pị vúgá ꞌdãlé rĩ ũlũ ĩmi ní, ꞌbo ĩmi ri tã ĩmi ẹ́tẹ́pị ní ũlũú ĩmi ní rĩ ꞌdụ nga.”

39 Kộpi ní újázú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “ꞌBávé ẹ́ꞌbị́pị Ãbũrámã ꞌi.”

Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi dõ anji Ãbũrámã vé ni, ĩmi té ẹ̃zị́ Ãbũrámã ní ngaá rĩ ꞌdụ nga rá. 40 Má ũlũ ĩmi ní tã áda má ní yịị́ Múngú vúgá rĩ, ꞌbo ĩmi ri lẹ́tị ndã ũkpõ sĩ lẽzú ma ꞌdịzú. Ãbũrámã ꞌo tã ãzi ꞌdĩri tị́nị kuyé. 41 Ĩmi ri tã ĩmi ẹ́tẹ́pị ĩmi tịị́pi rĩ ní ũlũú rĩ ꞌdụ nga.”

Kộpi ní újázú kínĩ, “ꞌBávé ẹ́tẹ́pị adri túngú kuyé, ꞌbávé Ẹ́tẹ́pị, ĩri Múngú ꞌi.”

42 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Múngú ã adri té dõ ĩmi Ẹ́tẹ́pị, ĩmi té ma lẽlẽ, ãꞌdiãtãsĩyã má íbí ímụ́ ĩri vúgálésĩla, má ímụ́ nõgó mâ drị̃ sĩ kuyé, má Ẹ́tẹ́pị ĩpẽ ma ímụ́zú nĩ. 43 Tã má ní ꞌyoó ĩmi ní rĩ lẽ fií ĩmi drị̃gé ku ãsĩ? Tã rĩ fi ĩmi drị̃gé ku, ãꞌdiãtãsĩyã ĩmi lẽkí tã má ní ꞌyoó rĩ ꞌdụụ́ ngaá ku! 44 Ãdróko† 8:44 Ãdróko: Ãdróko vé rụ́ Sãtánã ꞌi, ĩri ãmbúgú índrí ũnjí rĩ pi drị̃gé, gã tã Múngú vé ri ꞌdụgá ngagá sĩ ꞌbụ̃ gé ꞌdãlé. Múngú ídró ãdróko ri índrí ũnjí rĩ pi be ꞌbụ̃ gé ꞌdãásĩ nĩ. ꞌÍ lã Iꞌdangárá 12:7-9. ri ĩmivé ẹ́tẹ́pị, ĩmi ri tã ĩri ní lẽé rĩ pi ꞌdụ nga áyu. Íꞌdóngárá gá ꞌdãá, ĩri ꞌbá ãngũ úꞌdị́pi ni, gã tã áda rĩ sĩ, tã áda vú ni gé ꞌdãáyo, kãdõ rií átá, ĩri ri átángá ũnjõ vé ni pi átá, ĩri ũnjóꞌbá, ĩri ẹ́tẹ́pị ũnjõ vé ni. 45 Má kãdõ rií tã áda rĩ átá ĩmi ní, ĩmi lẽkí mávé tã ẹ̃ꞌyị̃ị́ ku ãsĩ? 46 Ĩmi ãsámvú gé ꞌdĩgé ꞌbá ꞌyoópi kínĩ, á ꞌo ũnjĩkãnyã rá rĩ ãꞌdi ꞌi? Ma dõ ri ĩmi ní tã áda rĩ átá, ngá ĩmi ní mávé tã ẹ̃ꞌyị̃zú ku rĩ ãꞌdi? 47 ꞌBá adriípi Múngú agá rĩ, ĩri ícó Múngú vé tã yị rá, ĩmi ní tã Múngú vé rĩ yịị́ ku rĩ sĩ, lũ uletere ꞌyozú kínĩ, ĩmi adrikí anji Múngú vé ni ku.”

48 Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “Tã ꞌbá ní ꞌyoó mi Sãmãríyãgú, índrí ũnjí ású mi gí ꞌdĩri, ĩri pịrị!”

49 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Índrí ũnjí ású ma kuyé, má ị̃njị̃ má Ẹ́tẹ́pị ri ị̃njị̃njị̃, ꞌbo ĩmi ị̃njị̃kí ma kuyé. 50 Ã lẽ ma íngú ũgõgõlé rú ku, Múngú ri ma íngú nĩ, ĩri ꞌbá tã lịị́pi ni. 51 Tã má ní ꞌyoó ĩmi ní ꞌdĩri tã áda, ꞌbá mávé tã ꞌdụụ́pi ngaápi rá rĩ, ícó drãá ãluŋáni ku.”

52 Kúru Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “ꞌBá nị̃kí rá índrí ũnjí ású mi gí! Ãbũrámã drã rá, nẹ́bị̃ rĩ pi ũdrãkí kpá rá, ꞌbo mí kĩnĩ, ꞌbá rĩ yị dõ mívé ụ́ꞌdụ́kọ́ rá, ícó drãá ãluŋáni ku. 53 ꞌÍ ndẽ nyo ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị Ãbũrámã ri rá? Ãbũrámã drã rá, nẹ́bị̃ rĩ pi ũdrãkí kpá rá. Mí ụ̃sụ̃ mí kĩnĩ, mi ꞌdĩgé ãꞌdi ꞌi?”

54 Yẹ́sụ̃ ní újázú Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní kĩnĩ, “Má íngú dõ ma ũgõgõlé rú, ĩri ẹ̃zị́ ãkó. ꞌBá riípi ma íngúpi rĩ, ĩri má Ẹ́tẹ́pị ĩmi ní kpá ꞌyoó, ĩri Múngú ĩmivé ni rĩ ꞌi. 55 Ĩmi nị̃kí ĩri kuyé, ꞌbo á nị̃ ĩri rá. Á ꞌyo té dõ á nị̃ ĩri kuyé, ꞌdĩri té lũ ꞌyozú kínĩ, ma ũnjó rú, sụ̃ ĩmi tị́nị. ꞌBo á nị̃ ĩri rá, ma ri tã ĩri ní lũú má ní rĩ ꞌdụ nga. 56 Ĩmi ẹ́ꞌbị́pị Ãbũrámã ri ãyĩkõ sĩ kĩnĩ, ꞌí lẽ mávé ímụ́ngárá vũgá nõó rĩ ndreé ꞌî mị sĩ, ndre rá, ãyĩkõ fụ ĩri ãní rá.”

57 Yãhụ́dị̃ rĩ pi ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kínĩ, “Mívé ílí ca pụ̃kụ́ tọ̃wụ́ kuyé pírí, ngá mí ní ꞌyozú ꞌí ndre Ãbũrámã ri rá rĩ ãꞌdi?”

58 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Tã má ní ꞌyoó ĩmi ní ꞌdĩri tã áda, ĩ ní drĩ Ãbũrámã ri tịzú kuyé rĩ gé, ị́sụ́ ãkũdẽ ma anigé.” 59 Yẹ́sụ̃ kã tã rĩ ꞌyoó ꞌdíni, kộpi ní írã anjiŋá uꞌdụzú ĩ drị́gé sĩ, lẽzú Yẹ́sụ̃ ri úvị́zú drãzú ꞌdĩísĩ rá, ꞌbo Yẹ́sụ̃ zụ̃ ꞌi rá, nje ꞌi fũú Jó Múngú vé rĩ ã bóró gá sĩ ãmvé.