1 Tã ꞌdĩri ã vụ́drị̃ gé, Yẹ́sụ̃ ri ẹ́cị́ mụzú kụ̃rụ́ rĩ pi agásĩ, gụ́rụ́ rĩ pi agásĩ, ri ụ́ꞌdụ́kọ́ múké mãlũngã Múngú vé rĩ ã tã ũlũú ꞌbá rĩ pi ní. Ĩrivé ꞌbá áyúãyũ mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃ rĩ pi rikí ẹ́cị́ ĩri be trụ́. 2 Ũkú ụrụkọ ĩri ní índrí ũnjí údró kộpi drị̃gé sĩ, ãzini ũkú ụrụkọ ĩri ní ídrí drã ãndíãndí agásĩ rĩ pi, kộpi rikí kpá ẹ́cị́ ĩri be trụ́, ũkú ãzi rĩ ã rụ́ Mãríyã Mãgãdẽlénã ꞌi, ũkú ꞌdĩri ọ́tụ́ Yẹ́sụ̃ ní índrí ũnjí ẹ́zị̂rị̃ rĩ pi droó fũú drị̃ ni gé sĩ rĩ ꞌi, 3 ãzi rĩ vé rụ́ Jũwánã ꞌi, ĩri Kúzã vé ũkú, Kúzã ri ꞌbá riípi Ẽródẽ vé ngá ꞌbẹ̃tị́ agá rĩ pi vé tã mbaápi rĩ, ãzi rĩ ã rụ́ Sũzánã ꞌi, ũkú ụrụkọ kárákará ni pi be. Ũkú ꞌdĩꞌbée ri ngá ĩvé rĩ pi sẽ Yẹ́sụ̃ pi ẽ ĩzã kozú ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi be.

4 Ụ́ꞌdụ́ ãlu, ꞌbá bị́trị́ká ímụ́kí ĩ úmú Yẹ́sụ̃ ã gãrã gá, kộpi íbíkí ímụ́ kụ̃rụ́ ãndíãndí ni pi gélésĩ, Yẹ́sụ̃ ní kộpi ní nãpí ꞌdĩri ũlũzú kĩnĩ, 5 “Ágó ãzi ọ́mvụ́ be ni mụ úri rií ívé ọ́mvụ́ agá, ágó rĩ kã úri rĩ rií, úri rĩ pi ã ụrụkọ uꞌdekí lẹ́tị drị̃gé, ꞌbá rĩ pi rikí utuú pá sĩ, ãríŋá rĩ pi tekí kộpi rá. 6 Úri rĩ pi ã ụrụkọ uꞌdekí nyọ̃ọ́kụ́ írã drị̃gé ni agá, kộpi kâ ĩfũú, kộpi ꞌwikí rá, ãꞌdiãtãsĩyã yị̃ị́ nyọ̃ọ́kụ́ rĩ agá ꞌdãáyo. 7 Úri rĩ pi ã ụrụkọ uꞌdekí ũcékúcé ãsámvú gé, ũcékúcé rĩ dụ kộpi be trụ́, ọ̃zụ̃ úri ĩfũꞌbá dụꞌbá rĩ pi rá. 8 Úri rĩ pi ã ụrụkọ uꞌdekí nyọ̃ọ́kụ́ múké ni agá, kộpi ĩfũkí dụụ́ rá, ãlu rĩ ꞌa caá mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ ãlu.”

Yẹ́sụ̃ kã nãpí rĩ ũlũú dẹẹ́, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, “ꞌBá bị́ be rĩ, ã yị ꞌí ní tã ꞌdĩri.”

9 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní ĩri zịzú kínĩ, nãpí ꞌdĩri vé ífífí íngóni. 10 Ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, “Sẽkí ĩmi ní úmĩ mãlũngã Múngú vé ĩ ní ũzụ̃ụ́ kuú mũdũmũdũ rú rĩ vé tã nị̃zú ámázú rĩ rá, ꞌbo ma tã rĩ átá ꞌbá ụrụkọꞌbée ní nãpí sĩ, lũzú kínĩ,

11 “Nãpí rĩ vé ífífí ꞌdíni, úri rĩ tị Múngú vé rĩ. 12 Úri uꞌdeꞌbá lẹ́tị drị̃gé rĩ pi, ĩri ꞌbá Múngú vé tị yịꞌbá rá rĩ pi, ꞌbo ãdróko ri ímụ́ tị Múngú vé rĩ ꞌdụ kộpi ẽ ẹ́sị́ agásĩ rá, kộpi ẽ ẹ̃ꞌyị̃kí rí ku, ãzini kộpi ẽ ị́sụ́kí rí ídríngárá ku. 13 Úri uꞌdeꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ írã drị̃gé rĩ agá rĩ pi, ĩri ꞌbá tị Múngú vé rĩ yịꞌbá, ẹ́ꞌyị́ꞌbá ãyĩkõ sĩ rĩ pi, ꞌbo kộpi ã úlá fi vũgá ꞌdãá kuyé, kộpi ẹ̃ꞌyị̃ lókíŋá be mãdã, ꞌbo tã ũkpó ũkpó kádõ kộpi ị́sụ́, kộpi ẹ̃ꞌyị̃ngárá rĩ ku rá. 14 Úri uꞌdeꞌbá ũcékúcé ãsámvú gé rĩ pi, ĩri ꞌbá tị Múngú vé rĩ yịꞌbá rá rĩ pi, ꞌbo ĩzãngã nyọ̃ọ́kụ́ nõri vé rĩ, ãꞌbú nyọ̃ọ́kụ́ nõri vé rĩ, ãzini ãyĩkõ nyọ̃ọ́kụ́ nõri vé rĩ sẽ kộpi adri ũꞌa ãkó. 15 ꞌBo úri uꞌdeꞌbá nyọ̃ọ́kụ́ múké rĩ agá rĩ pi, ĩri ꞌbá adriꞌbá tã be múké, ãzini ẹ́sị́ be múké rĩ pi, kộpi tị Múngú vé rĩ yị rá, kộpi tã ni ꞌdụ nga rá, kộpi ꞌa ũꞌa be múké.

16 “ꞌBá ãzi ícó lámbã ꞌyũú, drị̃ ni ụ̃pị̃ị́ ũdrí sĩ cí ku, dõku ícó lámbã rĩ suú gbọ́lọ́ ã ndụ́gé ku. Ĩri lámbã rĩ ꞌbã mísá drị̃gé, ꞌbá ífíꞌbá jó agá rĩ pi ã ndrekí rí ãngũ ãní bẽnĩ. 17 Ngá ãrẽvú céré ĩ ní zụ̃ụ́ kuú mũdũmũdũ rú rĩ ĩ ímụ́ iꞌda ãngũ ule gá, ngá ãzi ꞌi zụ̃ụ́pi ĩ ní ícó nị̃ị́ ku ni ꞌdãáyo. 18 Ĩmi ndrekí múké, lẽ ĩmi ꞌbãkí bị́ tã rĩ yịzú. ꞌBá ngá* 8:18 Ngá: Ngá Yẹ́sụ̃ ní tã ni átá ꞌdĩri, ĩri úmĩ tã Múngú vé rĩ nị̃zú rĩ. be rĩ, ĩ ĩri ní ãzi ni sẽ ãmbúgú, ꞌbá ngá ãkó rĩ, ã ụ̃sụ̃ dõ ꞌyozú kínĩ, ꞌi ngá be drãáãsĩyã, ĩ ngá ĩrivé ꞌdĩri ꞌdụ rá.”

19 Vụ́drị̃ ni gé, Yẹ́sụ̃ ẹ́ndrẹ́pị pi ímụ́kí ẹ́drị́pị́ị be Yẹ́sụ̃ ri ndreé, ꞌbo kộpi ndãkí ũꞌdũ tí fizú cazú ĩri vúgá ꞌdãá, ãꞌdiãtãsĩyã ꞌbá rĩ pi gakí ambamba. 20 ꞌBá ãzi ní lũzú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Mí ẹ́ndrẹ́pị pi mí ẹ́drị́pị́ị be tukí pá kuú ãmvé ꞌdãáꞌdã, kộpi lẽkí mi ndreé.”

21 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kĩnĩ, “ꞌBá Múngú vé tị yịꞌbá rá, tã ni ꞌdụꞌbá ngaꞌbá rá rĩ pi, kộpi mávé ẹ́ndrẹ́pị, ãzini mávé ẹ́drị́pị́ị.”

22 Ụ́ꞌdụ́ ãlu, Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní kĩnĩ, “ꞌBâ zokí mụụ́ yị̃ị́ bãlãlã rĩ agásĩ álé ꞌdãá.” Kúru kộpi ní tụzú kũlúmgba agá, kộpi ní ꞌdezú mụzú. 23 Kộpi kâ rií zoó mụzú, Yẹ́sụ̃ ní ụ́ꞌdụ́ kozú. Kúru ũlí vịị́pi ũkpõ be ni ní íngázú vịzú yị̃ị́ bãlãlã rĩ drị́gé sĩ, yị̃ị́ ní írízú tị̃zú kũlúmgba rĩ agá ꞌdãá, sẽ kũlúmgba rĩ lẽ tĩí ãní yị̃ị́ ã ndụ́gé.

24 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní ĩri aruzú ꞌyozú ĩri ní kínĩ, “Úpí, Úpí, ꞌbâ ri tĩ yị̃ị́ ã ndụ́gé!”

Yẹ́sụ̃ ní ngazú ụrụ sĩ, ĩri ní trezú ũlí rĩ drị̃gé, ãzini yị̃ị́ úvápi ngũyá ngũyá rĩ drị̃gé, ũlí vịị́pi ũkpõ be rĩ ní pá tuzú. 25 Yẹ́sụ̃ ní ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi zịzú kĩnĩ, “Ĩmi ẹ̃ꞌyị̃ngárá ãkó ãsĩ?”

Ụ̃rị̃ fụ kộpi, tã ꞌdĩri sẽ kộpi ní ãyãngárá, ọ́gụ́pị ní ọ́gụ́pị ri zịzú, “ꞌBá ꞌdĩri ãꞌdi ꞌi átángá átápi ũlí ní tị ni yịị́, ãzini yị̃ị́ úvápi ngũyá ngũyá rĩ ní tị ni yịị́ ĩndĩ ꞌdĩri?”

26 Yẹ́sụ̃ pi ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi be, kộpi ní yị̃ị́ bãlãlã Gãlĩláyã ri zozú álé ꞌdãá, kộpi ní cazú ãngũ Gẽrásã vé rĩ gé. 27 Yẹ́sụ̃ kã ísị́ kũlúmgba rĩ agásĩ, ágó ãzi índrí ũnjí ní fií drị̃ ni gé ni ní ímụ́zú Yẹ́sụ̃ vúgá nõó. Ágó rĩ adri lókí be aco, su bõngó ꞌî rụ́ꞌbá gá ku, adri ꞌbẹ̃tị́ ku, ĩri ri adri ꞌbụ́rẹ̃drị̃ rĩ pi ãsámvú gé. 28 Ágó rĩ kã Yẹ́sụ̃ ri ndreé, ĩri ní trezú ụ́ꞌdụ́kọ́ be ụrụ ꞌdãá, ĩri ní kũmũcí ũtị̃zú Yẹ́sụ̃ ẹndrẹtị gé, ĩri ní ꞌyozú ụ́ꞌdụ́kọ́ be ụrụ ꞌdãá kĩnĩ, “Yẹ́sụ̃, Mvá Múngú Ũkpõ ꞌDị́pa vé rĩ, ꞌí lẽ má vúgá ãꞌdi? Á mã mi drị́ ị̃rị̃ sĩ, ã ꞌokí ma ũnjí ku fô!” 29 Drị̃drị̃ ni, Yẹ́sụ̃ ꞌyo índrí ũnjí rĩ ní rá kĩnĩ, índrí ũnjí rĩ ã fũ ágó rĩ drị̃gé sĩ rá. (Ágó ꞌdĩri índrí ũnjí rĩ fi rụ́ꞌbá ni gé ọ́tụ́ ị́nọ́gọ́sị́, kádõ drị́ ni pi úmbé pá ni pi be ímvẽ sĩ, kádõ rií ĩri ũtẽé, ĩri ímvẽ rĩ uce ꞌdĩísĩ rá, índrí ũnjí rĩ ĩri jị mụ ásé agá ãngũ ꞌbá ãkó ni agá.)

30 Yẹ́sụ̃ ní ágó rĩ zịzú kĩnĩ, “Mî rụ́ ãꞌdi ꞌi?”

Ágó rĩ ní újázú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Mâ rụ́ Bị́trị́ká ꞌi.” Ágó rĩ ꞌyo ꞌdíni, ãꞌdiãtãsĩyã índrí ũnjí fiꞌbá rụ́ꞌbá ni gé rĩ pi kárákará.

31 Índrí ũnjí rĩ pi ní rizú Yẹ́sụ̃ ri mãzú kínĩ, Yẹ́sụ̃ ã pẽ ĩ mụụ́ ꞌbụ́ kụụ́pi ụ̃dụ̃ ãkó rĩ agá ꞌdãá ku.

32 Ĩgá kárákará ꞌbá rĩ pi ri kộpi úcé ánga rĩ drị̃gé ꞌdãá. Índrí ũnjí rĩ pi ní Yẹ́sụ̃ ri mãzú kínĩ, Yẹ́sụ̃ ã pẽ ĩ mụụ́ úfí ĩgá rĩ pi agá, Yẹ́sụ̃ ní kộpi pẽzú mụzú. 33 Índrí ũnjí rĩ pi ní úkpúzú ágó rĩ drị̃gé sĩ, mụzú úfízú ĩgá rĩ pi agá, ĩgá rĩ pi ní njuzú mụzú ọ́ngụ́ sĩ ãngũ úlúpi úlúlũ rĩ gé ꞌdãá, kộpi ní uꞌdezú yị̃ị́ bãlãlã rĩ agá ꞌdãá.

34 ꞌBá riꞌbá ĩgá rĩ úcéꞌbá rĩ pi kâ tã ꞌi ꞌoópi ꞌdĩri ndreé, kộpi ní njuzú mụzú tã ꞌdĩri ũlũzú ꞌbá kụ̃rụ́ agá rĩ pi ní, ãzini ꞌbá kụ̃rụ́ rĩ ã gãrã gá sĩ rĩ pi ní. 35 ꞌBá rĩ pi ní ngazú mụzú tã ꞌi ꞌoópi rĩ ndrezú. Kộpi kâ caá Yẹ́sụ̃ vúgá ꞌdãlé, kộpi ị́sụ́kí ágó ándúrú índrí ũnjí rĩ pi ní fũú drị̃ ni gé sĩ gí rĩ, úrí kuú Yẹ́sụ̃ ẹndrẹtị gé, úsú ꞌi bõngó sĩ, úmĩ ni ícá múké gí, sẽ kộpi ní ụ̃rị̃. 36 ꞌBá tã rĩ ndreꞌbá rĩ pi ní mụzú tã ĩ ní ágó índrí ũnjí be rĩ ídrízú ꞌdĩri ũlũzú ꞌbá ụrụkọꞌbée ní. 37 Kúru ꞌbá céré ãngũ Gẽrásã vé rĩ agá rĩ pi ní Yẹ́sụ̃ ri mãzú kínĩ, Yẹ́sụ̃ ã nga mụụ́ ꞌdĩísĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã ụ̃rị̃ fi kộpi ẹ́sị́ agá ambamba. Kúru Yẹ́sụ̃ ní tụzú fizú kũlúmgba agá, ĩri ní ꞌdezú mụzú.

38 Ágó Yẹ́sụ̃ ní índrí ũnjí droó fũú drị̃ ni gé sĩ rĩ ní Yẹ́sụ̃ ri mãzú drị́ ị̃rị̃ sĩ kĩnĩ, ĩ mụkí Yẹ́sụ̃ be trụ́, ꞌbo Yẹ́sụ̃ ní ĩri pẽzú mụzú, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, 39 “ꞌÍ mvi gõó ꞌbẹ̃tị́, ꞌí mụ tã ãyãzú ãyãyã Múngú ní ꞌoó mí ní ꞌdĩri ũlũú mívé ꞌbá ꞌbẹ̃tị́ ãsámvú gé rĩ pi ní.” Ágó rĩ ní ꞌdezú mụzú kụ̃rụ́ rĩ agá ꞌdãá, ĩri ní tã Yẹ́sụ̃ ní ꞌoó ꞌí ní ꞌdĩri ũlũzú mụzú ꞌbá rĩ pi ní céré.

40 Kúru Yẹ́sụ̃ kã ꞌi újá zoó gõó álé ꞌdãá, ꞌbá bị́trị́ká riꞌbá ĩri ũtẽꞌbá rĩ pi ní ĩri ẹ́ꞌyị́zú. 41 Ágó ãzi rụ́ ni Yáyĩrõ ꞌi, ĩri Jó Múngú ri Zịzú rĩ vé drị̃koma, ágó rĩ ní ímụ́zú kũmũcí ũtị̃zú Yẹ́sụ̃ ẹndrẹtị gé, ĩri ní Yẹ́sụ̃ ri mãzú drị́ ị̃rị̃ sĩ kĩnĩ, ĩ mụkí Yẹ́sụ̃ be trụ́ ívé ãngá ꞌdãá, 42 ãꞌdiãtãsĩyã ívé mvá ũkú ãlukútaŋá ílí be mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃ rĩ, drã rụ ĩri ũnjí ũnjí, lẽ drãádrã.

Yẹ́sụ̃ kã rií ꞌdeé mụụ́ Yáyĩrõ vé ãngá ꞌdãlé, ꞌbá bị́trị́ká rĩ pi rikí ĩ mĩí mụzú Yẹ́sụ̃ rụ́ꞌbá gá ꞌdãá. 43 Ũkú ãzi kộpi ãsámvú gé ꞌdãlé, ãrí ri ẹ́cị́ rụ́ꞌbá ni gé sĩ ílí mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃, ꞌbo ꞌbá ãzi ĩri ídrípi ni ꞌdãáyo. 44 Ũkú rĩ ní ꞌi útrúzú ĩnyiŋá Yẹ́sụ̃ ã úgóró gá, ĩri ní Yẹ́sụ̃ vé bõngó akoóko rĩ ẽ tị úlózú, koro ãrí ẹ́cị́pi rĩ ní pá tuzú.

45 Yẹ́sụ̃ ní zịzú kĩnĩ, “ꞌBá ma úlópi rĩ ãꞌdi ꞌi?”

ꞌBá bị́trị́ká rĩ pi ní ꞌyozú kínĩ, ĩ nị̃kí kuyé. Pétẽró ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Úpí, ꞌbá rĩ pi kárákará ri ĩ ĩmĩ ímụ́zú mî rụ́ꞌbá gá nõó.”

46 ꞌBo Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kĩnĩ, “ꞌBá ãzi úló ma gí, ãꞌdiãtãsĩyã á nị̃ rá ũkpõ ãngũ ídrízú rĩ fũ mâ rụ́ꞌbá gá sĩ gí.”

47 Ũkú rĩ kã ndreé Yẹ́sụ̃ nị̃ tã ꞌdĩri ámá gí, rụ́ꞌbá ni ní íꞌdózú yãzú, ĩri ní kũmũcí ũtị̃zú Yẹ́sụ̃ ẹndrẹtị gé, ĩri ní tã ꞌí ní Yẹ́sụ̃ vé bõngó úlózú, ãzini ꞌí ní koro ídrízú rĩ vé tã ũlũzú ꞌbá rĩ pi ní. 48 Kúru Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Mâ mvá rĩ, ẹ̃ꞌyị̃ngárá mívé rĩ ídri mi gí. ꞌÍ mụ, tãkíri ã adri mí be.”

49 Yẹ́sụ̃ kã rií átángá rĩ átá, ꞌbá ãzi ní ímụ́zú Yáyĩrõ drị̃koma Jó Múngú ri Zịzú rĩ vé rĩ vé ãngá ꞌdãásĩ, ĩri ní ꞌyozú Yáyĩrõ ní kĩnĩ, “Mívé mvá ũkú rĩ drã gí, mî ri ímbápi ẽ drị̃ izaá ku.”

50 Yẹ́sụ̃ kã tã ꞌdĩri yịị́, ĩri ní ꞌyozú Yáyĩrõ ní kĩnĩ, “Lẽ mî adri ụ̃rị̃ sĩ ku, mí ẹ̃ꞌyị̃ ma, mvá ũkú rĩ ícó ídrí rá.”

51 Yẹ́sụ̃ kã mụụ́ caá Yáyĩrõ vé ãngá ꞌdãlé, ãꞌyĩ ꞌbá ãzi fií ꞌí vúgá sĩ jó agá ꞌdãlé kuyé, kộpi fikí ꞌyéŋá Pétẽró be, Yũwánĩ be, Yõkóbũ sĩ, ãzini mvá ũkú rĩ vé ẹ́tẹ́pị be ẹ́ndrẹ́pị sĩ. 52 ꞌBá rĩ pi céré rikí ngoó ĩzãngã ĩzãngã rú mvá ũkú ri vé drãngárá sĩ. Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kĩnĩ, “Ĩmi ngokí ku, mvá ũkú rĩ drã kuyé, ĩri ri ụ́ꞌdụ́ ko.”

53 ꞌBo ꞌbá rĩ pi rikí gụụ́gụ ĩrivé tã ꞌdĩri sĩ, ãꞌdiãtãsĩyã kộpi nị̃kí rá ꞌyozú kínĩ mvá ũkú rĩ drã gí. 54 ꞌBo Yẹ́sụ̃ ní mvá ũkú rĩ ẽ drị́ rụzú, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, “Mâ mvá rĩ, mí íngá ụrụ.” 55 Mvá ũkú rĩ vé índrí ní ímvízú ĩgõzú, koro ĩri ní ngazú ụrụ. Kúru Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú mvá ũkú rĩ vé ẹ́tẹ́pị pi ní ẹ́ndrẹ́pị be kĩnĩ, “Ĩmi sẽkí ĩri ní ngá nyaá.” 56 Mvá ũkú rĩ vé ẹ́tẹ́pị pi ẹ́ndrẹ́pị be ãyãkí tã ꞌdĩri sĩ ãyãyã, ꞌbo Yẹ́sụ̃ ní tãị́mbị́ sẽzú kộpi ní kĩnĩ, lẽ kộpi ã ũlũkí tã ꞌi ngaápi ꞌdĩri ꞌbá ãzi ní ku.