1  Luk 12.35, Kala 19.7Ya꞉su eyo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ walama꞉nikiyo꞉, niyo꞉ ga bolo꞉ do꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ bale sa꞉ma꞉nigo꞉l. Iliyo꞉ ini nafayo꞉ do꞉lia꞉sa꞉ga꞉, kalu so꞉wa galo꞉ tili alifa꞉no꞉lo꞉ yab a꞉no꞉ galima꞉ni ane. 2 Ga bolo꞉ bila꞉fo꞉ nolo꞉ asugdo꞉ma ka꞉isale, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ga bolo꞉ bila꞉fo꞉ nolo꞉ asulo꞉lo꞉ di nafa ka꞉isale. 3 Asugdo꞉ma ga bila꞉fo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ nafa moso ko꞉ diaki, wa ho꞉no꞉ mo꞉dia꞉gane. 4 Ko꞉sega asulo꞉lo꞉ di ka꞉isale iliyo꞉ nafayo꞉ diaki, wa ho꞉n nowo꞉lo꞉ wasuliaki a꞉la꞉ta꞉ga꞉ inin o꞉lia꞉ dia꞉gane. 5 Kalu so꞉wa galo꞉ dia꞉no꞉ a꞉no꞉ bo꞉ebo꞉ mo꞉mio꞉ dowabikiyo꞉, ga bolo꞉ do꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ tambo mida꞉iyaki alima꞉no꞉ dowo꞉. 6 Ko꞉sega iyo꞉ alifo꞉labikiyo꞉, nulu us a꞉namio꞉ ho꞉ido꞉ nowo꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu so꞉wa galo꞉ tili alifa꞉no꞉wo꞉ e o꞉go꞉ mio꞉ka꞉! E galima꞉ni handalota꞉ga꞉ meno꞉.’ 7 A꞉la꞉gabiki ga bolo꞉ i a꞉no꞉ tambo dasila꞉sa꞉ga꞉, nafa inido꞉wo꞉ dinafa kedo꞉. 8 Asugdo꞉ma ka꞉isale a꞉ma꞉yo꞉ asulo꞉lo꞉ di i o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Giliyo꞉ wa ho꞉n nolo꞉ nilo꞉ dimena. Nili wa ho꞉no꞉ kedetaki, ho꞉leno꞉ dalifa꞉nigab,’ a꞉la꞉sio꞉. 9 Ko꞉sega asugdo꞉ di a꞉ma꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, ‘Nililo꞉ a꞉no꞉ko꞉ negele ka guma꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉ ko꞉lo꞉, gio꞉ a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉ga꞉ wa ho꞉n o꞉lo꞉ dia꞉sendo꞉ a꞉na a꞉kililia꞉ni hamana,’ a꞉la꞉sio꞉. 10 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iyo꞉ wa ho꞉n a꞉no꞉ o꞉kililia꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ha꞉na꞉labikiyo꞉, galo꞉ same kalu a꞉no꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, e o꞉lia꞉ dimidalia꞉ga꞉ elen ka꞉isale i o꞉lia꞉yo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉niki a usa tina꞉sa꞉ga꞉yo꞉, togo꞉ uludu alifa꞉. 11  Luk 13.25-27Tif amio꞉ ga bolo꞉ nol i a꞉no꞉ ya꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu Alan, Kalu Alan togo꞉ nilo꞉ kolama.’ 12  Madi 7.23Ko꞉sega eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Ne gio꞉ mo꞉asulo꞉.’ 13  Madi 24.42A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ Kalu Alando꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab ho꞉len o꞉lia꞉ ofa꞉si o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉asulo꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉ yasi dofo꞉liki, dinafa bo꞉fo꞉melea.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉.

14 Ya꞉su eyo꞉ wa꞉ka bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ walama꞉nikiyo꞉, niyo꞉ bale sa꞉ma꞉nigo꞉l. Kalu nowo꞉ hen ko꞉na꞉ nowa sia꞉mela꞉no꞉ ha꞉na꞉nikiyo꞉, ene nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉, e ko꞉na꞉ hen nowa sab a꞉namio꞉ ene kelego꞉ a꞉no꞉ iliyo꞉ bo꞉fo꞉melea꞉ki, imo꞉ dia꞉ta꞉i ane. 15  Lom 12.6Kalu a꞉ma꞉yo꞉ nanogdo꞉ dian kaluwa꞉ asulo꞉wo꞉ da꞉fe ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, ina꞉li ina꞉li a꞉la꞉do꞉ ililo꞉ au aloba꞉da꞉i ane. Kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ moleyo꞉ daosen bila꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ dimi. Kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ moleyo꞉ daosen a꞉la꞉ ko꞉lo꞉ dimi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ moleyo꞉ daosen imilig ko꞉lo꞉ dimi. A꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉ e ha꞉na꞉ni ane. 16 Kalu mole daosen bila꞉fo꞉lo꞉ di a꞉ma꞉yo꞉ o꞉g ho꞉len a꞉naka dia꞉ha꞉na꞉ga꞉yo꞉, mole a꞉ma꞉yo꞉ nanogo꞉ dimido꞉ kolo꞉, mole daoseno꞉ bila꞉fo꞉ nowo꞉ a꞉di. 17 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu daosen a꞉la꞉lo꞉ di a꞉ma꞉yo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimido꞉ kolo꞉, eyo꞉lo꞉ daosen a꞉la꞉ nowo꞉ wa꞉ka a꞉di. 18 Ko꞉sega kalu daosen imiligdo꞉ di a꞉ma꞉yo꞉ mole a꞉no꞉ dia꞉ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene misa꞉ kaluwa꞉ mole a꞉no꞉ heno꞉ daida꞉sa꞉ga꞉ wo꞉no꞉le difa꞉.

19 “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ho꞉len modo꞉wo꞉ a꞉la꞉ga꞉yo꞉, misa꞉ kaluwo꞉ a꞉ma꞉la꞉ ya꞉ga꞉, ene nanogdo꞉ dian kalu i o꞉lia꞉ siliki, mole imo꞉lo꞉ dimi a꞉no꞉ nanogo꞉ waga dimido꞉wa꞉le a꞉la꞉liki dinafa alobana kedo꞉. 20 Kalu daoseno꞉ bila꞉fo꞉lo꞉ di a꞉no꞉, mole daoseno꞉ bila꞉fo꞉ nowo꞉ elo꞉ a꞉di a꞉no꞉lia꞉ dia꞉ga꞉, misa꞉ kalulo꞉wa yakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu alan, giyo꞉ nemo꞉wo꞉ daosen bila꞉fo꞉ dimi ko꞉lo꞉, niyo꞉ daosen bila꞉fo꞉ nowo꞉ a꞉fa꞉la꞉do alifa꞉ a꞉no꞉lo꞉ we.’ 21  Madi 24.45-47, Luk 16.10A꞉la꞉sa꞉labiki ene misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge nanogdo꞉ dian kalu mada nafa ko꞉lo꞉, nilo꞉ to sa꞉labo꞉ giyo꞉ kudu ha꞉naki dimida꞉sen. Giyo꞉ kelego꞉ a꞉la꞉seyo꞉ dinafa tili doma꞉no꞉lo꞉biki, niyo꞉ kelego꞉ modo꞉wo꞉ gi bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fa꞉no꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gelo꞉ ne o꞉lia꞉ sagalema꞉ni mena.’

22 “A꞉la꞉gabiki kalu daosen a꞉la꞉lo꞉ di a꞉ma꞉yo꞉lo꞉ dia꞉ya꞉ga꞉ kagayakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Misa꞉ kalu gio꞉ nemo꞉wo꞉ mole daosen a꞉la꞉ dimi ko꞉lo꞉, niyo꞉ daosen a꞉la꞉ nowo꞉ a꞉fa꞉la꞉do alifa꞉ a꞉no꞉lo꞉ we,’ a꞉la꞉sio꞉. 23 Ene misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge nanogdo꞉ dian kalu mada nafa ko꞉lo꞉, nilo꞉ to sa꞉labo꞉ giyo꞉ kudu ha꞉naki dimida꞉sen. Giyo꞉ kelego꞉ a꞉la꞉se a꞉no꞉ dinafa tili doma꞉no꞉lo꞉biki, niyo꞉ kelego꞉ modo꞉ nolo꞉ gi bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fa꞉no꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gelo꞉ ne o꞉lia꞉ sagalema꞉ni mena.’

24 “A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu daosen imiligdo꞉ di a꞉no꞉lo꞉ ya꞉ga꞉ kagayaki a꞉la꞉sio꞉, ‘Misa꞉ kalu, ge mada halaido꞉ kalu a꞉la꞉asulo꞉. Eyo꞉ gilo꞉ mo꞉gelo꞉ a꞉namio꞉ hendeyo꞉ ge dia꞉sen. Fowo꞉ gilo꞉ mo꞉fifo꞉ a꞉namio꞉, ge tia꞉sen. 25 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ne mada tagilaki, mole daosen gilo꞉ a꞉no꞉ hena wo꞉no꞉le difa꞉. O꞉go꞉ mole go꞉no꞉ndo꞉ a꞉no꞉ko꞉ a꞉dia꞉mio꞉wo꞉ we.’

26 “A꞉la꞉sa꞉labiki ene misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge bo꞉sulo꞉ kalu. Nanogdo꞉ dian kalu mogago꞉wo꞉ ge. Giyo꞉ a꞉la꞉asulo꞉, eyo꞉ nilo꞉ mo꞉gelo꞉ a꞉namio꞉ hendeyo꞉ ne dia꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ fowo꞉ nilo꞉ mo꞉fifo꞉ a꞉namio꞉, ne tia꞉sen. 27 A꞉la꞉gasen ko꞉lo꞉, mole wema꞉yo꞉ nanogo꞉ ba꞉ng amio꞉ dimidaliki, mole nolo꞉lo꞉ a꞉fa꞉la꞉doma꞉kilo꞉ mo꞉difa꞉yo꞉ wangabi go꞉wo꞉? Giyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ dimido꞉ kibo꞉bowo꞉, mole we o꞉lia꞉ mole nol o꞉lia꞉yo꞉ a꞉dimo꞉lo. 28 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ mole daosen imilig kalu wema꞉lo꞉ ta꞉lisab a꞉no꞉ asula꞉sa꞉ga꞉, kalu daosen do꞉la꞉fo꞉lo꞉ da꞉lab o꞉mo꞉ dimiaki, elo꞉wa gasalifoma. 29  Madi 13.12, Mak 4.25, Luk 8.18Mo꞉wo꞉ kalu abeyo꞉ asulo꞉wo꞉ hebo꞉ dowalega, emo꞉wo꞉ asulo꞉ nolo꞉ a꞉dikudu alifa꞉ib ko꞉lo꞉, e asulo꞉wo꞉ alande doma꞉ib. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ asugdo꞉ma dowab a꞉no꞉, asulo꞉ ha꞉lu e amilo꞉ delen a꞉no꞉, tambo a꞉ma꞉la꞉ dila꞉ma꞉ib. 30  Madi 8.12, Luk 13.28A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ nanogdo꞉ mo꞉dimidama꞉no꞉ dowo꞉ kalu we ha꞉la꞉ amilo꞉ sololi a꞉lab a꞉na sandifoma. Hen a꞉namio꞉ eyo꞉ kulufa꞉yakiyo꞉, ya꞉foda꞉li mesa꞉ib.’ ”

31  Madi 16.27, 19.28“Kalule Dowo꞉ e yakiyo꞉, ene halaido꞉ fo꞉fo꞉lesodo꞉ o꞉lia꞉ ene ma꞉mula꞉ kalu o꞉lia꞉ tambo ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, misa꞉ kalu alando꞉ mesa꞉no꞉ fofodo꞉ nafale enedo꞉ a꞉na siliki bo꞉fo꞉mela꞉ib. 32  Ese 34.17, Kala 20.11-13E a꞉na silikiyo꞉, henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo e siwa꞉la kegenema꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ bo꞉fo꞉lowan kaluwa꞉lo꞉ sibi o꞉lia꞉ goudi o꞉lia꞉ ko꞉lo꞉ aloba꞉dan o꞉leaumbo꞉, eyo꞉ kaluka꞉isale a꞉no꞉ tambo aloba꞉dakiyo꞉, nolo꞉ nodowa, nolo꞉ nodowa a꞉la꞉ ta꞉fa꞉ib. 33 Eyo꞉ a꞉la꞉dimidakiyo꞉, sibi a꞉no꞉ ene dagi ililiba ta꞉fa꞉ib. Ko꞉sega goudi a꞉no꞉ ene dagi fo꞉fo꞉doloba ta꞉fa꞉ib.

34 “A꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Misa꞉ Kalu Alan a꞉ma꞉yo꞉ dagi ililib amilo꞉ a꞉lab imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ni Dowa꞉lo꞉ sagalema꞉kilo꞉ ilili alifa꞉, gio꞉ mena. Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉no꞉ gio꞉ dia꞉ni mena. Henfelo꞉ we ho꞉gi dimidakiyo꞉, gio꞉ dabun a꞉no꞉ dima꞉ki, Gode eyo꞉ tamina dimidalia꞉ga꞉ difa꞉. 35  Ais 58.7Mo꞉wo꞉ ne maiyo꞉ elen amio꞉, giliyo꞉ nemo꞉wo꞉ ma꞉no꞉ dimiale. Ne ho꞉n maiyo꞉ elen amio꞉, gio꞉ ho꞉no꞉ wasu meale. Ne mageso꞉ mio꞉ amio꞉, giliyo꞉ ne sagala꞉liki tilidowale. 36 Ne helebeso꞉g do꞉ma elen amio꞉, giliyo꞉ helebeso꞉go꞉ kalitale. Ne walaf elen amio꞉, giliyo꞉ ne asuwa꞉tale. Ne dibolo aya sen amio꞉, gio꞉ ne ba꞉ba꞉yale.’ 37 Misa꞉ Kalu eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, digalo꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Kalu Alan niliyo꞉ ge maiyo꞉ sabikiyo꞉, ma꞉no꞉wo꞉ iga꞉sa dimiyo꞉lowa꞉le? Ge ho꞉n maiyo꞉ sabikiyo꞉, ho꞉no꞉ iga꞉sa wasu meo꞉lowa꞉le? 38 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ge mageso꞉ yab amio꞉ niliyo꞉ ge iga꞉sa tilidowo꞉wa꞉le? Ge helebeso꞉g do꞉ma elen amio꞉, niliyo꞉ helebeso꞉go꞉ o꞉ba kalito꞉lowa꞉le? 39 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ge walaf delen amio꞉, o꞉ ge dibolo aya sen amio꞉, niliyo꞉ o꞉ba ba꞉ba꞉yo꞉lowa꞉le?’ 40  Sndn 19.17, Madi 10.42, Mak 9.41Iliyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Misa꞉ Kalu Alan a꞉ma꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele sa꞉ma꞉nigo꞉l. Wilo꞉ma kaluka꞉isale i we ni nao i ko꞉lo꞉, gililo꞉ imo꞉lo꞉ asufa꞉ a꞉no꞉ nemo꞉ asuwa꞉tale.’

41  Madi 7.23“A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Misa꞉ Kalu eyo꞉ kaluka꞉isale ene dagi fo꞉fo꞉dolo꞉ amilo꞉ a꞉lab imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Godeya꞉ ene gadio꞉wo꞉ gi amio꞉ da꞉lab ko꞉lo꞉, gio꞉ nelo꞉ wenamio꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ hamana. De ko꞉ngo꞉ mela꞉no꞉ a꞉lab a꞉no꞉ Sa꞉da꞉na꞉ o꞉lia꞉ ene ma꞉mula꞉ kalu o꞉lia꞉ma꞉no꞉ dimidaefa꞉ ko꞉lo꞉, gio꞉lo꞉ a꞉na hamana! 42 Mo꞉wo꞉ ne maiyo꞉ so꞉likiyo꞉, giliyo꞉ ne ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉miale. Ne ho꞉n maiyo꞉ so꞉likiyo꞉, ho꞉no꞉ maiya꞉kiyo꞉ mo꞉wasumeale. 43 Ne mageso꞉ yo꞉likiyo꞉, gio꞉ ne mo꞉tilidowale. Ne helebeso꞉g do꞉ma so꞉likiyo꞉, gio꞉ helebeso꞉go꞉ ne amio꞉ mo꞉kalitale. Ne walaf delen amio꞉, gio꞉ ne mo꞉ba꞉ba꞉yale. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ne dibolo aya sen amio꞉lo꞉, gio꞉ ne mo꞉ba꞉ba꞉yale.’ 44 A꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉ iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Kalu Alan, ge maiyo꞉wa꞉le, o꞉ ho꞉n maiyo꞉wa꞉le, mageso꞉ mio꞉wa꞉le, helebeso꞉g do꞉ma elena꞉le, o꞉ walaf delena꞉le, o꞉ ge dibolowa sena꞉le, niliyo꞉ a꞉no꞉ o꞉ba ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ mo꞉asuwa꞉taleyo꞉?’ 45 A꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉ Misa꞉ Kalu eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele sa꞉ma꞉nigo꞉l. Gililo꞉ wilo꞉ma kaluka꞉isale wemo꞉lo꞉ mo꞉asufa꞉ a꞉ma꞉yo꞉, nemo꞉wo꞉lo꞉ mo꞉asuwa꞉taki gab.’ 46  Dan 12.2, Yo꞉n 5.29A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale i we ko꞉ngo꞉ mela꞉no꞉ falasilab a꞉na mesa꞉ni ha꞉na꞉ib. Ko꞉sega digalo꞉ kaluka꞉isale i a꞉no꞉, ko꞉ngo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ us a꞉na mesa꞉ni tina꞉ib.”