1 Failat eyo꞉ towo꞉ saeta꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene ame kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ meya꞉ yame tandeo꞉. 2  Luk 23.11A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iliyo꞉ e misa꞉ kalu a꞉la꞉li digagadakiyo꞉, me olo꞉ a꞉no꞉ hega꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉ misa꞉ a꞉na sa꞉ga꞉le alita꞉sa꞉ga꞉yo꞉, so꞉g ho꞉mo꞉solo꞉ sambo nowo꞉ eya kalifa꞉. 3 A꞉la꞉ga꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iliyo꞉ Ya꞉sulo꞉wa sia꞉likiyo꞉, emo꞉wo꞉ dio꞉ge sa꞉laki, “Wiso꞉! Yu kaluka꞉isale ili misa꞉ kalu alano꞉ ge.” A꞉la꞉sa꞉lakiyo꞉, iliyo꞉ e babowa yame tandea꞉len.

4 Failat e wa꞉ka handalota꞉ga꞉ Yu kaluka꞉isalemo꞉ sa꞉laki, “Niyo꞉ kalu wema꞉lo꞉ hala dimido꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ nowo꞉ mada mo꞉ba꞉ba꞉lo꞉b a꞉la꞉bo꞉ giliyo꞉ asuluma꞉ki, niyo꞉ e a꞉ma꞉la꞉ tililia꞉ga꞉, ha꞉la꞉ya handaloma꞉nigo꞉l” a꞉la꞉sio꞉. 5 Ya꞉suwo꞉ a꞉na handalowabiki ba꞉ba꞉ amio꞉, e me olo꞉ hegesa꞉ga꞉lo꞉ sa꞉ga꞉le alifa꞉ a꞉no꞉lia꞉, so꞉g ho꞉mo꞉solo꞉ sambo kalifa꞉ a꞉no꞉lia꞉ handalowabikiyo꞉, Failat eyo꞉ imo꞉ sa꞉laki, “Bo꞉ba! Kalu nilo꞉ gimo꞉lo꞉ so꞉lo꞉lo꞉ we” a꞉la꞉sio꞉.

6 Bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ ini da꞉la꞉di kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, halale sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “E i malana aluma. E i malana sana soma.” Ko꞉sega Failat eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ kalu wema꞉lo꞉ hala dimido꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ nowo꞉ mada mo꞉bo꞉do꞉l ko꞉lo꞉, e ginin i malana aluma꞉ni tililia꞉ hamana.” 7 Yu kaluka꞉isale iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ emo꞉ sa꞉laki, “Kalu wema꞉ sa꞉lakiyo꞉ e Godeya꞉ ene so꞉waka꞉ a꞉la꞉bo꞉ eneno꞉ sio꞉ ko꞉lo꞉, nili ele da꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ kalu a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ mada soma꞉ib a꞉la꞉saefa꞉.”

8 Failat eyo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, tagi elo꞉wo꞉ mada alan dowo꞉. 9  Madi 27.12E gamani aya a꞉ma꞉la꞉ usa tina꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉sumo꞉ sa꞉laki, “Ge o꞉ba a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉wo꞉?” a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ mo꞉sio꞉. 10 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Failat eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ nemo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉lab ko mo꞉wo꞉ ha꞉? Niyo꞉ ge ga꞉li hamana a꞉la꞉do꞉ sa꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ halaido꞉wo꞉ ne amio꞉ a꞉lab, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ge i malana sana soma a꞉la꞉do꞉ sa꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉lo꞉ halaido꞉wo꞉ ne amio꞉ a꞉lab. A꞉la꞉bo꞉ giyo꞉ mo꞉asulaba꞉le?” 11  Yo꞉n 10.18, Ilig 2.23, Lom 13.1Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gode Iwalulo꞉ A꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ halaido꞉wo꞉ gemo꞉wo꞉ mo꞉dimi kibo꞉bowo꞉, gilo꞉ nelo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ sa꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ halaido꞉wo꞉ aundo꞉ma domabe. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nelo꞉ dia꞉ga꞉lo꞉ gi dagi amilo꞉ dia꞉tab a꞉no꞉ ene mogago꞉ dimido꞉ a꞉ma꞉yo꞉, mogago꞉ gilo꞉ dimidab ko e tinio꞉ ko꞉lo꞉lab.” 12  Luk 23.2, Ilig 17.7Failat eyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwo꞉ sili alifa꞉no꞉ togo꞉ a꞉na mo꞉mo꞉da keda꞉len ko꞉sega, Yu kaluka꞉isale iliyo꞉ halale o꞉sa꞉la꞉likiyo꞉, “Kalu abeyo꞉ e misa꞉ kalu alanka꞉ a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ Sisa o꞉lia꞉yo꞉ gis dimidab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giyo꞉ kalu we sili alitalega, ge Sisaya꞉ ene milima.”

13 Failat eyo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwo꞉ ha꞉la꞉ya tililia꞉ga꞉yo꞉, Failat e mo꞉walilakilo꞉ sa꞉sen i fofodo꞉ a꞉na mesa꞉ni ane. I fofodo꞉ o꞉lo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉ wiyo꞉ “U bamo gela꞉li ane” a꞉la꞉wikilo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Hibulu towo꞉ “Gabada” a꞉la꞉sa꞉la꞉sen. 14 O꞉g a꞉namio꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ho꞉len a꞉namilo꞉ dimidaefa꞉no꞉ ho꞉leno꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ ko꞉lo꞉ disi doma꞉nigabiki, Failat eyo꞉ Yu kaluka꞉isale imo꞉ sa꞉laki, “Bo꞉ba! Gili misa꞉ kalu alano꞉ weka꞉” a꞉la꞉sio꞉. 15 A꞉la꞉sa꞉labiki iliyo꞉ halale sa꞉laki, “E tililia꞉ga꞉ dulugu alifoma. E i malana sana soma.” A꞉la꞉sa꞉labiki Failat eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Gili misa꞉ kalu alan we niyo꞉ i malana sana soma꞉no꞉wo꞉?” A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu ili sa꞉lakiyo꞉, “Nili misa꞉ kalu nowo꞉ mada aundo꞉ma. Sisa imilise e ko꞉m” a꞉la꞉sio꞉. 16 A꞉la꞉sa꞉labiki Failat eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ i malana aluma꞉ki inin dagiya difa꞉.

A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ame kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ tililia꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, 17 Ya꞉su eyo꞉ i malan a꞉no꞉ ene dia꞉ga꞉, Hen Misa꞉ki a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉na ane. Hen a꞉no꞉ Hibulu towa꞉yo꞉ Golgoda a꞉la꞉sa꞉la꞉sen. 18 Hen a꞉namio꞉, iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ i malana alu alitakiyo꞉, e usa ta꞉taki, kalu a꞉la꞉yo꞉, nowo꞉ nodowa, nowo꞉ nodowa a꞉la꞉alu alifa꞉.

19 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Failat eyo꞉ to nowo꞉ dimidalia꞉ga꞉, kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ i banale nowa sa꞉sa꞉lima꞉ki sio꞉. To a꞉no꞉ we, Nasala꞉t kalu Ya꞉su, Yu kaluka꞉isaleya꞉ Misa꞉ Kalu Alandeyo꞉ we a꞉la꞉sa꞉sa꞉li alifa꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ i malan a꞉na dehele alifa꞉. 20 Ililo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ Hibulu to o꞉lia꞉ Latin to o꞉lia꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gilig to o꞉lia꞉ sa꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ dehedakiyo꞉, Ya꞉sulo꞉ alu alifa꞉ hen a꞉no꞉ amisa꞉n o꞉lia꞉yo꞉ ko꞉na꞉ma dowo꞉ ko꞉lo꞉, Yu kaluka꞉isale modo꞉ iliyo꞉ to a꞉no꞉ agelo꞉. 21 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu iyo꞉ Failatdo꞉wa ha꞉na꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ kalu we ‘Yu kaluka꞉isaleya꞉ Misa꞉ Kalu Alan’ a꞉la꞉bo꞉ sa꞉sa꞉la꞉so꞉bo. Ko꞉sega giyo꞉ we au sa꞉sa꞉lima꞉no꞉wo꞉ mo꞉go꞉lo꞉b, ‘E sa꞉lakiyo꞉ Ne Yu kaluka꞉isaleya꞉ Misa꞉ kalu Alano꞉ Ne’ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lima.” 22 A꞉la꞉sa꞉labiki Failat eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “To nilo꞉ sa꞉sa꞉li alifa꞉ a꞉no꞉leko꞉ doma꞉ib” a꞉la꞉sio꞉.

23 Ame kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ i malana alu alitakiyo꞉, helebeso꞉g elo꞉ a꞉no꞉ dia꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉da꞉in aloba꞉dakiyo꞉, iyo꞉ tambo imilig a꞉la꞉ dia꞉i ane. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉g sambo elo꞉ ha꞉g amilo꞉ sa꞉ga꞉la꞉sen a꞉no꞉ noma꞉yo꞉ semo꞉di. Ko꞉sega so꞉g a꞉no꞉ sambo tigilo꞉ dimidaki, kudu dubio꞉wo꞉ aundo꞉ma. 24  Song 22.18A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ egele nenelakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niliyo꞉ so꞉g we mo꞉bidima꞉no꞉ ko꞉lo꞉, ibuwo꞉ gula꞉sa꞉ga꞉ kalu tiniab a꞉ma꞉ dima꞉ki henema꞉niki” a꞉la꞉sio꞉.

Dimido꞉ fa꞉la꞉dowab wema꞉yo꞉ Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ delen a꞉no꞉ ilili alifoma꞉ki fa꞉la꞉dowo꞉. To saefa꞉ a꞉no꞉ we,

25  Madi 27.55-56Ya꞉sulo꞉ alu alifa꞉ i malan anib a꞉namio꞉, Ya꞉suwa꞉ ano Maliayo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene anowa꞉ adowo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Kolobasa꞉ inga Maliayo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Malia Magdalayo꞉ iyo꞉ tambo a꞉na kagafo꞉len. 26  Yo꞉n 13.23Ya꞉su eyo꞉ ano o꞉lia꞉, enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu elo꞉ mada alan asulo꞉ a꞉no꞉lo꞉ aniba kagafo꞉labi ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, eyo꞉ anomo꞉ sa꞉laki, “Ga ge, gi so꞉wayo꞉ koka꞉” a꞉la꞉sio꞉. 27 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu emo꞉ sa꞉laki, “Go꞉wo꞉ koka꞉” a꞉la꞉sio꞉. O꞉g a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu eyo꞉ Maliayo꞉ tililia꞉ga꞉, ene aya bo꞉fo꞉len.

28  Song 22.15A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ nanog elo꞉ dimidama꞉no꞉ a꞉no꞉ tambo ditandala꞉ a꞉la꞉asulakiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ delen a꞉no꞉ hendele ilili alifa꞉no꞉ a꞉lakiyo꞉, “Ne ho꞉n maiyab” a꞉la꞉sio꞉. 29  Song 69.21A꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉ go꞉fo꞉ amilo꞉ halan ho꞉n wain wasuwo꞉ anib a꞉na delen ko꞉lo꞉, iliyo꞉ igal o꞉ngo꞉ nowo꞉ wain ho꞉n sesedo꞉ a꞉no꞉ a꞉na gelelia꞉sa꞉ga꞉, da꞉fa꞉ya mela꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwa꞉ mego꞉fa dia꞉taki ta꞉li dowo꞉. 30 Ya꞉su eyo꞉ wain ho꞉n sesedo꞉ a꞉no꞉ na꞉sa꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ditandalo꞉ka꞉.” A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene misa꞉yo꞉ gulaki ha꞉fo꞉wo꞉ a꞉na siliga꞉fo꞉.

31  Lo 21.22-23O꞉g a꞉namio꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namilo꞉ dimidaefa꞉no꞉ ho꞉leno꞉ dowo꞉. Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len o꞉gdo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉no꞉ mada malilo꞉ dowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Yu kaluka꞉isale iliyo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len alan a꞉namio꞉ do꞉mo꞉wo꞉ i malan amio꞉ mo꞉dehele alifo꞉mela꞉no꞉ asulaki, iyo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ Failat emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “I malan amilo꞉ alu alifelo꞉ kalu i a꞉no꞉ bo꞉e sowa꞉sa꞉ga꞉ do꞉mo꞉wo꞉ tagama꞉kiyo꞉, ili gido꞉fo꞉ a꞉no꞉ kiyo꞉ go꞉go꞉be alifelema꞉no꞉wo꞉ o꞉liya꞉le?” a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. 32 A꞉la꞉gabikiyo꞉ ame kalu iyo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉ anib amilo꞉ alu alifelo꞉ kalu a꞉la꞉ a꞉ma꞉ gido꞉fo꞉wo꞉ a꞉na go꞉go꞉be alifelo꞉. 33 Ko꞉sega iyo꞉ Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dota꞉ga꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉, e o꞉ma sowo꞉lo꞉biki, gido꞉fo꞉ elo꞉ a꞉no꞉ mo꞉gulaki kata꞉fo꞉. 34 Ko꞉sega ame kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ o꞉fo꞉fa ba꞉iso꞉bowa꞉ olabikiyo꞉, ho꞉bo꞉ o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ a꞉na mio꞉. 35  Yo꞉n 21.24Malolo꞉ a꞉no꞉ kalu a꞉ma꞉ ene siya꞉lo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ nolbo꞉wo꞉ kalaba widab ko꞉lo꞉, to a꞉no꞉ hendele sa꞉lab. Eyo꞉ to kalab amilo꞉ widab a꞉no꞉ eyo꞉ hendele a꞉la꞉asulo꞉ ko꞉lo꞉, gio꞉ tilidabuma꞉ki widab. 36  Kis 12.46, Nam 9.12, Song 34.20Godeya꞉ ene bugo꞉ amilo꞉ to saefa꞉yo꞉ we, “Ene ki imilig nowo꞉ mada mo꞉gulu alifa꞉ib” a꞉la꞉dinali sio꞉ ko꞉lo꞉, to a꞉no꞉ ilili alifoma꞉ki, kelego꞉ we a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. 37  Sek 12.10, Kala 1.7A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉ bugo꞉ amilo꞉ to nowo꞉ saefa꞉yo꞉ we, “Iliyo꞉ kalu o꞉fo꞉f amilo꞉ olab a꞉no꞉ ba꞉ba꞉ib” a꞉la꞉sio꞉.

38 A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉ Alimatea kalu Yosa꞉b eyo꞉ Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ tagama꞉ni ha꞉na꞉no꞉wo꞉ o꞉liya꞉le a꞉la꞉liki Failatbo꞉ da꞉ba꞉ni ane. Ya꞉suwa꞉lo꞉ tili wida꞉seno꞉ nowo꞉ Yosa꞉b e, ko꞉sega e Yu misa꞉ kaluwo꞉ tagilaki, tili dabu elo꞉wo꞉ wo꞉no꞉le difa꞉. Failat eyo꞉ o꞉lika꞉ a꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉, Yosa꞉b e ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ tagalia꞉ga꞉ dia꞉gane. 39  Yo꞉n 3.1-2A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nowo꞉, Ya꞉sulo꞉wa tamin amilo꞉ nululo꞉ mio꞉ a꞉no꞉, Nikodimas elo꞉ Yosa꞉b o꞉lia꞉ a꞉na ane. Nikodimas e ha꞉nakiyo꞉, mundo꞉ nafa kelego꞉ nolo꞉ dia꞉gane. Kelego꞉ a꞉no꞉ i mak o꞉lia꞉ mundo꞉ nafa kelego꞉ nowo꞉ wo꞉gela꞉sa꞉ga꞉ dimido꞉ ko꞉lo꞉, hida꞉yo꞉ a꞉no꞉ kilowo꞉ do꞉la꞉fo꞉ otalen dowo꞉. 40 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ Yu kaluwa꞉lo꞉ sowab amilo꞉ do꞉mo꞉ daidan man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉ a꞉namio꞉ mundo꞉ nafa kelego꞉ a꞉no꞉ dia꞉takiyo꞉, helebeso꞉g nafale a꞉namio꞉lo꞉ tula꞉i ha꞉naki, do꞉mo꞉wo꞉ a꞉na melo꞉. 41 Ya꞉sulo꞉ i malan amilo꞉ alu alifa꞉ anib a꞉namio꞉, e ko꞉li ko꞉lilo꞉lo꞉ gelo꞉ nowo꞉ a꞉na elen ko꞉lo꞉, egelo꞉ us a꞉namio꞉, u ho꞉gi no꞉no꞉ nowo꞉, kalu sowo꞉lo꞉ semo꞉dia꞉ta꞉seno꞉ a꞉na elen. 42 O꞉g a꞉namio꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namilo꞉ dimidaefa꞉no꞉ ho꞉leno꞉ a꞉na dowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ daido꞉lo꞉ hen a꞉no꞉ ko꞉na꞉ma dowo꞉ ko꞉lo꞉, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ a꞉na difa꞉.