MARK
Hini omaꞌ-atan tay an libju
Hini nangtulaꞌ ay tay an libju ja hi Mark an empfalay Mary ad Jerusalem (Acts 12:12). Hana nangachar ay tay Biblia ja manoꞌchoꞌ-or ay chicha chi mangali an hitay Mark ja hija hi John Mark an akhin Barnabas (Kolosas 4:10). Ja hijay nitnud ay cha Paul ay Barnabas chin pengpenghan chi i cha nunlawlagwan an ay nangkaskasaba ay tay Ebanghelyo (Acts 12:25; 13:5). Anila ta-o khu an hi Mark ja oha hija an neꞌkakadwa ay Apostol Peter (1 Peter 5:13). Cho-or khu hana mangali an hi Peter hini nun-achalan Mark hana intulaꞌ na an en-enat Hesu Kristo.
Intolong Mark hitay libju hana Hentil an tatakhu, nidchum hana Hentil an gwa ad Rome. Hijaot un tortollo hana padtu ay ni Daan an Tulag an niꞌtulaꞌ na, an achi amat ay cha Matthew ay Luke. Inidchum khu Mark an enlawlawag hana ugalin ja hapit chi Hudju ta ma-awatan hana Hentil, amat ay ni Mark 3:17; 7:1-4, 11, 34.
Hitay an libju an intulaꞌ Mark ja ipa-innila na an hi Hesus ja netoꞌkhong an numpfalin hi takhu an munserbi ay Apo Jos ja hana tatakhu. Hini versikulo an nitula-an tay ja gwa ay ni 10:45 an allona hi, “Amat ay ha-in an Na-ilangitan an Takhu, an agkhujaꞌ immali ta chaꞌju an tatakhu chi munserbi ay ha-in. Muti immaliyaꞌ an munserbi hana cho-or an tatakhu ja ta matojaꞌ an pfajad chi pfahor cha.” Penhod Mark an hana mamaha ay tay an intulaꞌ na ja ma-awatan cha an hi Hesus ja maphod an amin chi khuna aton, hijaot un choꞌchoꞌ-or hini inali na an ena-enat Hesus mu hana intudtuchu na. Penaneknekana hini apfalinan ja haad Hesus an Empfalay Apo Jos khapo hachi nakaskasda-aw an milagro an en-enat na, ja khapo hi nangakhahana hachi gway chokhoh na ja nangpakakana hachi napukhit an ispiritu an nun-ehoꞌlong.
Hini ang-angonoh tay an libju ja agkhuy nidchum hachi nahnahhun an manuskrito an nitulaꞌ hi Griego an hapit (16:9-20). Hotti hay allon chi uchumna ja ma-id maptoꞌ nu hi Mark chi nangtulaꞌ.
1
Chin nuntudtuchugwan John Bautista
1 Hitay itulaꞌ u ja hitay Ebanghelyo an manapit ay ni omaꞌ-atan Hesu Kristo an Empfalay Apo Jos. Hay nete-aana ja 2 chin inalin Apo Jos an impatulaꞌ na ay profeta Isaiah hi nangarjana hi,
“Tayya an honakhoꞌ hay mangpangpangullu an manghakhana ay ni agwum. * 1:2 Malachi 3:1
3 Gwa han khun mun-ugwap hichi let-ang an khuna allon hachi tatakhu hi,
‘Epaphod ju hini agwun ni umali an Apo.
Anchongon ju hana nakillokillo an chalan ta maphod hi agwuna.’ ” † 1:3 Isaiah 40:3
4 Ja emmat, ti tinnig cha hi John Bautista hichi let-ang ja tinudtuchugwana hachi i nunchongor. Ja hay engkasaba na ja, “Muntutuju aju ja chin-ug ju hana pfahor ju ja mumpabautisar aju ta pakawanon Apo Jos hana pfahor ju.” 5 Ja cho-ocho-or chin tatakhu an narpu ad Jerusalem ja hana apfuglapfuglay ad Judea an immuy chin agawwachaan John. Khun cha ipudnu hana pfahor cha hon numpabautisar cha ay John hichi gwanggwang an Jordan.
6 Han lopfong John ja na-apfor an chutchut chi kemer, ja chin pfalekeh na ja lalat. Hay khuna ijilog ja chuchun ja chilu. 7 Ja khun mangaskasaba an allona hi, “Gwacha han umali an metob ay ha-in an munnaud an napfagto ja achi mapfalin an ipadchungaꞌ ay hija.‡ 1:7 Literal: munnaud an napfagpfagto, ja achiyaꞌ mipfilang an munheppe an mangaan ay ni hapato na. Ay chuy an timpo ja hini mangaan ay ni hapaton ni apo ja tamun chi nababbabaan an takhala. Hotti hay penhod John an allon ja nababbaba pay hija mu hay nababa an takhala nu mipadchung ay Hesu Kristo. 8 Ha-in ayya ja binautisaraꞌ chaꞌju hi chanum, muti hija ja bautisaran chaꞌju hi Espiritu Santo.”
Chin numpabautisaran Hesus
9 Chin khun puntudtuchugwan John ja immuy hi Hesus an narpu ad Nazaret an provincian chi Galilee, ja i numpabautisar ay John hichi Jordan. 10 Unot chimma-ar hi Hesus ja tinnig na an nipfughor ad langit. Ja tinnig na chin Espiritu Santo an nun-ohop an amat hi kaloma chin tikhaw na, ja numpattoꞌ ay hija. 11 Ja gwa han chengngor cha an hapit an narpu ad langit an nangali ay hija hi, “He-a hini podpodhoꞌ an Empfalay u. Mun-an-anlaaꞌ khapo ay he-a.”
Chin nanoptopngan Satanas ay Hesus
12 Amat hichi ja enedchong ni Espiritu Santo hi Hesus an umuy hichi let-ang. 13 Ja nihichi hi apat chi polo hi arkhaw ja tenopngatopngan Satanas. Ja gwah chi hana atattata-ot an animar muti gwa hachi angher Apo Jos an immuy ay Hesus an nanulungan ay hija.
Chin nangte-aan Hesus an nuntudtuchugwan ad Galilee
14 Napfalin an nipfalud hi John ja numpfangngad hi Hesus ad Galilee an i nangkaskasaba ay ni Ebanghelyo an narpu ay Apo Jos. 15 Khuna allon hi, “Tayya an nachakngan chin arkhaw an eneꞌchan Apo Jos. Achi mapfajag hot machakngan hini Pun-ap-apugwana hi tatakhu. Hotti chuꞌkhon ju hana pfahor ju ja pinati ju hitay Ebanghelyo an khun u itudtuchu.”
Chin nangajakhan Hesus han apat an khun manapfukur
16 Gwa han namenghan ja enenggwan Hesus hichi pingngit ni Baybay ad Galilee ja tinnig na cha Simon ay Andrew an hin-akhi. Gwa an khun cha manapfukur ti tamu chay mangachiw. 17 Niꞌhapit hi Hesus ja inali na hi, “Umali aju ta mitnud aju ay ha-in, ta gway honakhoꞌ an i mun-ajag hana tatakhu ta miꞌ-unud cha ay ha-in.” 18 Amat hichi ja tenaynan cha hachi tapfukur cha ja nitnud cha ay Hesus.
19 Gwa an emmoꞌ-ojay cha ja tinnig khu Hesus cha James ay John an hin-akhi an empfalay Zebedee. Inu-umpfun cha ay chuy pfalangay cha an khun cha ephod hachi tapfukur cha. 20 Enajakhan Hesus cha chuy an hin-akhi ja nitnud cha khu ay hija. Hotti tenaynan cha chin ammod cha an hi Zebedee ja hachi numpun-ibpfa na an khun meꞌpfoꞌla ay hija.
Chin nangpakakan Hesus han napukhit an espiritu an nehoꞌlong han lala-e
21 Napfalin hay hato ja immuy cha Hesus ad Kapernaum. Unot nachakngan chin Hapfachu an ngilin chi Hudju, ja immuy cha hichi sinagoga ja ente-an Hesus an muntudtuchu. 22 Ja nanor hachi tatakhu chin panudtuchu na, ti matikhaw cha an gway apfalinana, an achi amat hachi memehtolon chi urchin Moses.
23 Ay chuy gwot ja gwa han lala-e ay chuy sinagoga an nahuhuꞌlungan hi napukhit an ispiritu. Ja nungkii ja inali na hi, 24 “Hesus an eNazaret! Ngachah chi atom ay chaꞌmi? Un a chah immali an mangdusa ay chaꞌmi? Anilaꞌ he-a, an he-a hini nasantuwan an Empfalay Apo Jos.” 25 Ja himmingar hi Hesus ja inali na ay chuy napukhit an ispiritu hi, “Khomegkhenong a, ja makak aot!” 26 Unot inalin Hesus hitay ja nun-egwakhot chin napukhit an ispiritu hichuy lala-e an nihuhuꞌlungana ja iniꞌgwap na an nungkii ja nakak. 27 Nanor cha an amin ja khun cha munhahapit an khun cha allon hi, “Ngay ngachah tay nabnab-on an panudtuchu? Anong un hana nehohoꞌlong an napukhit an ispiritu ja gway apfalinana an mummanjar ay chicha hon inunud cha hini allona.” 28 Ja nunchongor hi apfuglapfuglay hichi ad Galilee hana ena-enat Hesus.
Chin nangpatengngan Hesus hachi tatakhu an mumpunchokhoh
29 Nakak cha Hesus chin sinagoga ja empacheh cha an umuy hi pfalay cha Simon ja hi Andrew, ja nitnud cha James ay John. 30 Gwah chi chin pfupfai an ammod chin ahagwan Simon an numpepekheng, ti mapfi-ah han potang na. Unot ne-atam cha Hesus ja impa-innila cha ay hija. 31 Immuy hi Hesus ay chuy munchokhoh ja pfenohgwat na. Na-aan gwot chin potang na ja enhakhanaana cha Hesus hi anun cha.
32 Gwa an na-uynu hichin hukhit ja in-uy cha ay Hesus hachi mumpunchokhoh ja hachi nun-ahuꞌlungan hi napukhit an ispiritu. 33 An amin chi tatakhu ay chuy an pfuglay ja na-amung cha hi pfalay cha Simon. 34 Ja empatenong Hesus hachi numpfino-ob-on an chokhoh hachi cho-or an tatakhu. Nun-epakak na khu chin cho-or an nun-apukhit an ispiritu. Ja agkhuy na nunhapiton hay hachi napukhit an ispiritu, ti anila cha an hija hini Hennag Apo Jos an Mamahhod muti achi na podhon an chichay mangpfaag.
Chin nuntudtuchugwan Hesus ad Galilee
35 Chin nun-inggwiꞌgwiit hi herhelong ja pfimmangon hi Hesus ja nakak ay chuy an pfalay ta immuy han lukhar an ma-id takhu ta i mungkalalag. 36 Unot pfimmangon cha Simon ja hachi numpun-ibpfa na ja i cha hiningit hi Hesus. 37 Un chaagkhu chinakngan ja inali cha hi, “An amin hana tatakhu ja khun chi-a i hingiton.” 38 Ja inalin Hesus hi, “Umuy ta-o chamchama hana uchumna an nun-ehnot an pfuglay ta gway atoꞌ an mungkasaba khu ay chicha. Ti hijah tay hini immaliyaꞌ.” 39 Amat hichi ja immuy hi Hesus hana apfuglapfuglay ad Galilee ja khun mangaskasaba hachi sinagoga cha. Ja nun-epakak na hachi napukhit an ispiritu an nun-ehoꞌlong ay cha chuy uchumna an tatakhu.
Chin nangpatengngan Hesus han lala-e an na-unit
40 Gwa han namenghan an immuy han lala-e an na-unit ay Hesus. Nunheppe ja numpakpaka-ahi an nangali hi, “Apo, otong hini apfalinam hotti podhom ayya ja epatenongaꞌ.” 41 Ninignikhan Hesus hitay an na-unit ja hen-a na, ja inali na hi, “Podhoꞌ. Hotti tomenong a.” 42 Ja emmat an na-aan gwot chin unit na. 43-44 Ja naꞌnaꞌ-allon Hesus ay hija hi, “Achi la-ahna ja gway im pangar-arjan ay tay an na-at ay he-a. Hay atom ja umuy a ay ni pachi ta i a mumpatikhaw an temmenong a. Ja ipidaton mu ay hija hini allon ni urchin Moses an khun idaton ay Apo Jos an panginnilaan an umannung an na-aan hini unit mu.” 45 Muti hichuy lala-e an temmenong ja agkhuy na inunud chin inalin Hesus. Immuy ja khuna hapihapiton chin na-at ay hija.
Nunchongor hichuy an enat Hesus hotti ma-id atona an umuy hachi pfuglay an achoꞌlan chi tatakhu, ti tinnig cha ayya hon hemmajomhom cha ay hija. Hotti un khun umuy hachi lukhar an ma-id nunheto, muti cho-or chamchama hachi tatakhu an khun umuy ay hija an narpu hi apfuglapfuglay.
*1:2 1:2 Malachi 3:1
†1:3 1:3 Isaiah 40:3
‡1:7 1:7 Literal: munnaud an napfagpfagto, ja achiyaꞌ mipfilang an munheppe an mangaan ay ni hapato na. Ay chuy an timpo ja hini mangaan ay ni hapaton ni apo ja tamun chi nababbabaan an takhala. Hotti hay penhod John an allon ja nababbaba pay hija mu hay nababa an takhala nu mipadchung ay Hesu Kristo.