Genesis
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Moses.
Hay Nangitud'an Moses eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: hidin te"ana.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan din 1290 B.C. hi engganah din 1250 B.C.
Hay Teman ten Liblu: hay te"an nan numbino'ob'on an na'at.
Hay Aat ten Liblu: ma'ahhapul an nomnomon tu'u an nan hinohhan nitudo' eten liblu ya ma'akkulug ahan ya un nan hudhud an wah tun lutan mangituduh aatna. Umat hinan nitudo' hi Gen. 8:6-22 hi aat da Gayang ay Balug ti hene ya ma'akkulug ahan an ta"on hi un way hudhud di iYadyang an nipabnopabnoh ay ditu'ud ugwan, ya manu ay umat hinay aatna ti pinikun nan tataguh din gunda nangul'ulgudan hi atawotawon. Hay na'ulgud hinan hudhud ya umat hitu: Hidin pengpenghana ya wada han hin'agi an da Batala ay Dumagat, ya mid ah udumnan agidan linala'in didan hina"ama. Hi Batala ya hiyay apun nan wah tun luta, ya hi Dumagat ya hiyay apun nan wah nan baybay, ya lobong, ya wangwang, ya ginnaw. Wa han ohan algaw ya numanomnomdan duwa ti nan do'ol an holag Batala ya do'ol di e'ekan hi hinidu'dan nalpuh nan danum an impapto' Dumagat. At immuy hi Dumagat ay Batala an agina, ya inalinan hiyay, “Batala, adi ahan maphod hi unmu honogon nan holagmuh nan baybay ta upuhondan amin di e'ekan hinan danum an ipapto"u! Mahapul an ipa'innilam di aatnah nan holagmu ta ma'awatanda. Ti gulat ta ipidwadan manidu' ya nidugah di atonda at ipadatong'uy lutan ipapto'mu ta matoydan amin.” Na'awatan Batala din inalin han agina, ya inabulutnan nangipa'innilah nan tatagun impapto'na. Mapmaphod di na'at hi nabaybayag. Mu unat goh palpaliwan ya inaliwan nan holag Batala nan immandalnan dida ta umuyda hidu'on nan baybay an impapto' Dumagat. Ya hidin tinnig Dumagat hene at immuy ay Batalan aginan inalinay, “Agi', ngadan din inali' ay he"ah aat nan holagmun manidu' hi danum an ipapto"u? At maphod hi unta muntulag ta abuluton an amin di tatagum an mahapul an idinongdan manidu' hinan baybay an ipapto"u.” Ya nuntulagda, ya impa'innilan Batala hinan tatagun impapto'na, ya mid al'alin dida. Mu unat goh palpaliwan ya inaliwanda goh. At immuy hi Dumagat ay Batala, ya inalinan hiyay, “Batala! Ad ugwan ya honogo' di danum an nalpuh nan baybay ta lobngo' nan lutam an ipapto'mu. At hay maphod hi atom ya mipo"oy'a ta mabaliwan'a.” At inabulut Batala, ya numpo"oy hinan pupul, ya waday udumnan a'animal an niddum ay hiyah nan pupul. La'tot ya hennag Dumagat nan danum an nalpuh nan baybay, ya impadatongnay lutan impapto' Batala. At an amin nan mataguh tun luta an ta"on hi unda animal unu tagu ya nun'atoyda. Ya unat goh palpaliwan ta tinnig Dumagat an nun'atoydan amin at impabangngadnay danum an nalpuh nan baybay, ya abigabigat ya gun na'aan nan danum an wah tun luta, ya nun'ul'ullay an gun namaganan. Hi Batala ya immuy ni'hapit hinan ohan hamutih nan pupul an hi Gayang. (Mumpaha' di kololda eten timpu.) Ya immandal Batala ay hiya ta tumayap ta umuyna tigon di aat di lutah un na'pot pay unu namaganan. At inabulut nan hamuti, at timmayap an immuy. Ya tinnig Gayang nan ohan natoy an niwallang hinan luta, at immuyna inan an amin di putuna, ya inaliwanay tamunan nanamad hi un namaganan nan luta. Ya himmigah Batala an nunhood hinan hamuti, at hennagnah Balug ta umuyna hamadon hi un namaganan nan luta. Ya himbumagga ya tinnig Balug hi Gayang an mangmangan hinan natoy, at numbangngad ay Batala, ya impa'innilanan hiyay tinnigna. Unat goh palpaliwan ya numbangngad goh hi Gayang. Ya inhingal Batala nan hamuti, ya inalinan hiyay, “Anaad ta nabayag'ah di, Gayang, an agguy'a numbangbangngad?” Ya tembal Gayang an inalinay, “Manu ay nabayaga' ti nunle'le'oda'!” Ya minoltan Batala hiya, ya inalinay, “Moltao' he"a ti agguymu inunud nan immandal'u ti inanmu nan natoy!” At inaan Batala an amin di mumpaha' an dutdutna ta numbalinonah mangmangitit, ya hinukatanay maphod an hapitna ta numbalin hinan na"appuhin hapit an uwak, uwak!
At ta"on hi un neheggon heten hudhud hinan Hapit Apo Dios mu wada damdamay anakudangna, at mattig an ma'akkulug ahan nan Biblia ya un nan hudhud.
Hay Outline ten Liblu:
Hay te"an di LUTA (1:1—2:4)
Hay te"an di TAGU (2:5-25)
Hay te"an di TUDUL (3:1-5)
Hay te"an di BAHOL (3:6-7)
Hay te"an di LIGAT (3:8-19)
Hay te"an di ABALIWAN (3:15, 20-24)
Hay te"an di HINA"AMA (4:1—11:32)
Hay te"an di HUDYU (12:1—50:26)
Hay napu'aganda ya hi Abraham (12:1—25:18)
Hay napu'aganda ya hi Isaac (21:1—35:29)
Hay napu'aganda ya hi Jacob (27:1—36:43)
Hay napu'aganda ya hi Joseph (37:1—50:26).
1
Hay Nunlumuwan Apo Dios hi an Amin
(Jn. 1:1-3; Col. 1:16; Heb. 1:2; Rev. 4:11)
1 Hidin te"an an amin di logom ya limmun Apo Dios ad abuniyan ya tun luta.* Mid mapto' ya na'at hidin 2500 B.C. Ya an amin di tawon an nitudo' eten mehnod an footnotes ya mid mapto' ti adi nin ustu. 2 Hay te"an di nunlumuwana ya agguy napanuh di aat tun luta, ya mi'id ah nihina ti namahig an danum ya pa'ahhelong. At nan Na'abuniyanan an Lennawa di gun munle"odan hinan bagtun di danum.
Hopap di Algaw
3 Ya inalin Apo Dios di, “Malmuy patal.” Ya na'at an nalmu. 4 Ya maphod hi nanniganan den patal, at uhigonay patal ya nan helong. 5 Ya nginadnanay patal ta algaw, ya nginadnanay helong ta mahdom. Ya unat goh naluh heden algaw ya nahdom ta nawa'ah ya hiyah de hopap di algaw.† Bahaom nan footnote di Ex. 16:5 ta innilaom nan nun'abhiwan di aton nan Hudyu ya nan iYadyang an mumbilang hi algaw hi hindumingguan.
Miyadwah Algaw
6 Ya inalin Apo Dios di, “Malmuy umat hi atap ta battan di danum.” 7 At inuhig Apo Dios nan danum ta nan oha ya wah nan bagtun nan ay atap, ya nan oha ya wah ampana. 8 Ya ngadnan Apo Dios heden ay atap ta ad daya ta naluh heden algaw ya nahdom ta nawa'ah ya hiyah de miyadwah algaw.
Miyatluh Algaw
9 Ya inalin goh Apo Dios di, “Ya milahhin nan danum an wah ampan nan ay atap ta way aton tun lutan mabunhian.” Ya na'at. 10 At ngadnana nan mamaga ta luta, ya ngadnana nan na'amungan di danum ta baybay. Ya tinnig Apo Dios, ya maphod. 11-12 Ya inalin goh Apo Dios di, “Humangaw an amin di numbino'ob'on hi holo', ya nan numbino'ob'on an mitanom an mihda, ya nan mitanud di bungana, ya an amin nan numbino'ob'on an bumunga ta nan bugwan di bungada ya gun humangaw goh ta minaynayun di aatdah tun luta.” At na'at an amin hadin inalina. At maphod hi nannigan Apo Dios. 13 Ya naluh heden algaw ya nahdom ta nawa'ah ya hiyah de miyatluh algaw.
Miyapat hi Algaw
14 Ya inalin goh Apo Dios di, “Malmuy dumilag ad daya ta ma'uhig an waday mahdom, ya gun mihukat di mapatal ta way panginnilaan hi bilang di bulan, ya algaw, ya tawon, ya panginnilaan goh hi na'na'at an umat hi punhabalan ya pundayawan di udum. 15 Ya bumnangdad daya ta madilagan tun luta.” At hiyah ne na'at. 16 Ya limmun goh Apo Dios nan duwan o"ongol an dilag ta nan ong'ongngol ya algaw ta hiyay ad poto' hitun lutah nan mawa'ah, ya nan bulan ad poto' an mangipapatal hinan mahdom. Ya limmuna goh nan do'ol ahan an bittuan. 17 At inhamadnan inhina didah ad daya ta ipapatalda tun luta 18 ya ta diday okod an ad poto' hinan mapatal ya nan mahdom ta ma'uhig nan patal hi helong. Ya tinnig Apo Dios, ya maphod. 19 Ya naluh heden algaw ya na'ahom ta nawa'ah ya hiyah de miyapat hi algaw.
Miyalemah Algaw
20 Ya inalin goh Apo Dios di, “Malmun amin nan do'ol ahan hi numbino'ob'on an munhituh nan danum ya hay do'ol ahan goh an numbino'ob'on an hamuti ta muntadyapandah tun bagtun di luta.” 21 At limmun Apo Dios nan numbino'ob'on an kalahin di matagun umiwiy udumna an wah nan baybay, ya limmuna goh nan hamuti. At umamlong hi Apo Dios ti maphod di panniganah aatda.
22 At winagahan Apo Dios didan amin an nunhituh danum an inalinay, “Munholag ayu ta miwa'at ayuh nan baybay.” Ya winagahana goh din hamuti ta dumo'oldah tun luta. 23 Ya naluh heden algaw ya na'ahom ta nawa'ah ya hiyah de miyalemah algaw.
Miyonom hi Algaw
24 Ya inalin goh Apo Dios di, “Malmuh tun lutay numbino'ob'on an kalahin di matagun umiwi ti nalmuy nahalimunan an a'animal, ya nan a'animal an wah inalahan, ya nan mun'ada'adap hitun luta.” 25 At limmun Apo Dios nan numbino'ob'on an kalahin di umiwi ta nalmuy nahahalimunan an a'animal, ya nan a'animal an wah inalahan, ya nan mun'ada'adap hitun luta.
26 Ya inalina goh di, “Lumuwon tu'uy tagu ta umat hi aat tu'uy aatda ta diday pange'kodan tu'un amin hinan wah baybay, ya nan hamuti, ya an amin nan a'animal an wah tun luta, ya nan numbino'ob'on an umadap hitun luta.” 27 At limmun Apo Dios di tagu an umat ay Hiyay aatda. Nan limmuna ya lala'iy oha ya babaiy oha. 28 At wagahan Apo Dios didan inalinay, “Munholag ayu ta dumo'ol ayu ta la'tot ya niwa'at ayun amin hitun luta ta da'yuy okod an amin hinan wah nan baybay, ya an amin nan hamuti, ya an amin nan matagun umiwih tun luta.”
29 At inayun Apo Dios an inalinay, “Idat'un da'yu an amin nan himmangaw an ma'an di bungada, ya hiyay pangngalanyuh ononyu. Ya umat goh hi bungbungaan an ayiw an hiyay ononyu. 30 Ya nan holo' ya nan udumna an himmangaw ya idat'un da'yu ta way onon an amin nan matagun umiwi an nan numbino'ob'on an a'animal, ya nan hamuti, ya nan numbino'ob'on an umadap.” Ya an amin hanan inalin Apo Dios ya na'at.
31 Ya tinnignan amin di limmuna, ya mun'aphod di aatda. Ya naluh heden algaw ya nahdom ta nawa'ah ya hiyah de miyonom hi algaw.