16
1 Ya himmapit hi Apo Dios hinan propetan hi Jehu* Hay pohdonan ibaga ya hi Apo Dios ya Hiyay immannung an Dios. an hina' Hanani ta umuyna alyon ay Baasha di, 2 “Ha"in ya paddungnay un'u he"a pinidit hinan hupu', ya numbalino' he"ah alin mangipapto' hinan tatagu' an holag Israel. Mu ad ugwan ya numbahol'a an umat'a ay apum an hi Jeroboam, ya he"ay nangipangpanguluh nangiyunnudan nan tatagu' an numbahol, at hiyaat unna' bimmungot. 3 At Ha"in ya magadyuh di pangubaha' ay he"a ya nan pamilyam, ya hay ato' hinan pamilyam ya umat hinan inat'uh nan pamilyan Jeroboam an hina' Nebat. 4 Ya an amin nan niddum ay Baasha hi matoy hitun babluy ya nan ahu di mumpangihda, ya wada ay di niddum ay hiyah hinan nibataan ya nan hamutiy mumpangihda.”
5 An amin di na'na'at hidin nun'alian Baasha ya nan ina'inatna ya nitudo' hinan liblun di Nitud'an nan Na'ulgudan di Ina'inat nan A'alih ad Israel. 6 Ya unat goh natoy hi Baasha ya inlubu'dad Tirzah. Ya hi Elah an lala'in imbaluynay nihukat an nun'ali. 7 At makulug an himmapit hi Apo Dios hinan propetan hi Jehu an hina' Hanani hi aat di ma'at ay Baasha, ya middum nan pamilyana ti hiya ya impabungotnah Apo Dios an dumalat nan nun'appuhin ina'inatnan umat hi inat Jeroboam an din nahhun an ali, mu hiya ya dumalat di namatayanan amin hi pamilyan Jeroboam.
Hay Nun'alian Elah hi ad Israel
8 Hidin duwampulu ta onom di tawon† Unu hidin 886 B.C. hi nun'alian Asa hi ad Judah ya hi Elah‡ Hay pohdonan ibaga ya terebinth an ngadan di ohan it'ittang an ayiw. an hina' Baasha di nun'alih ad Israel,§ Hay nun'alianad Israel ya hidin 886-885 B.C. at numpapto' ad Tirzah hi duway tawon. 9 Mu nan ohan upihyalnan hi Zimri an ap'apun nan godwan di tindalun nan mangusal hinan kalesan punluganan di mi'gubat ya waday planunan nappuhin atonah nan ali. Ya unat goh heden wadan nan alid Tirzah an mangin'inum hi bayah ya nabutong hinan abung Arza an din ap'apun di muntamuh nan abungnan ali. 10 Ya hinumgop hi Zimri, ya timpigna ta pinatoynah Elah hidin miyaduwampulu ta pituy tawon* Unu hidin 885 B.C. hi numpapto'an Asa an alid Judah. At hi Zimri di nihukat ay Elah ta hiyay nun'ali.
11 Ya unat goh nun'ali ya pinatoynan amin nan pamilyan Baasha an mi'id ah inangangnah nan linala'in tutulangna ya nan gagadyumna. 12 At hi Zimri ya pinatoynan amin nan pamilyan Baasha ta mipa'annung nan inalin Apo Dios hinan propetan hi Jehu hi ma'at hi amoltaan Baasha.† I Ki. 16:1-4. 13 Ya manu ay na'at hana ti dumalat nan bahol an inat da Baasha an hin'ama ay Elah ti diday nangipangpanguluh numbaholan nan tatagun dinayawday impiyamman di tagu an mid hulbida, at impabungotdah Apo Dios an Dios di i'Israel.
14 An amin nan ina'inat Elah ya nan numbino'ob'on an na'na'at eden gutudna ya nitudo' hinan liblun nan Nitud'an nan Na'ulgudan di Ina'inat nan A'alin di Israel.
Hay Nun'alian Zimri ad Israel
15 Hidin miyaduwampulu ta pituh tawon‡ Unu hidin 885 B.C. hi numpapto'an Asa an alid Judah ya hi Zimri ya pituy algaw hi numpapto'anad Tirzah hidid Israel.§ Hay nun'alianad Israel ya pituy algaw ya anggay hidin 885 B.C. Ya hiyah ne gutud di inayan nan tindalun nan i'Israel an mangubat ad Gibbethon nan hakup di himpampun an iPhilistia. 16 Ya unat goh dengngol din nungkampu an tindalun nan i'Israel an hi Zimri ya inligudnan namatoy hinan alida at nunnaudondan namto' ay Omri an ap'apun di tindalu ta hiyay nunhaad hi alin nan holag Israel eden nungkampuanda. 17 At hi Omri di nakak ad Gibbethon, ya an amin nan tindaluna ya nitnuddan hiya ta umuyda gubaton ad Tirzah. 18 Ya unat goh tinnig Zimri an nahakup nan babluy ya immuy hinan nahanian hi bunol di palasyunan ali ta nipo"oy, ya pinuulanah den abungna ta niddum hiyan ni'yoghob, at natoy. 19 Ya manu ay na'at hana ti dumalat nan baholna tuwalin Apo Dios, ya inun'unudna goh din ina'inat Jeroboam an ali, ya hiya goh di nangipangpanguluh nan tatagud Israel hi numbaholanda.
20 An amin nan ina'inat Zimri ya ta"on din nun'appuhin inligudnan inat ya nitudo' hinan liblun di Nitud'an nan Na'ulgudan di Ina'inat nan A'alid Israel.
Hay Nun'alian Omri ad Israel
21 Ya unat goh nalpah hana ya nan tatagud Israel ya nagodwada an nan godwana ya penhoddah Tibni an hina' Ginath ta hiyay alida, ya nan udum ya penhoddah Omri. 22 Mu hay angunuhna ya inabak nan tatagun nangunud ay Omri nan tatagun nangunud ay Tibni an hina' Ginath, at natoy hi Tibni, at hi Omri di numbalin hi alida.* Hay nun'alianad Israel ya hidin 885-874 B.C. 23 Ya nan miyatulumpulu ta ohay tawon† Unu hidin 880 B.C. Hay anabayag din nunggugubatan da Omri ay Tibni ya opat di tawon (bahaom nan verses 15 ya 23). hi numpapto'an Asa an alid Judah ya ente"an Omri an mumpapto' an nun'alid Israel, ya hiya ya himpulu ta duway tawon hi numpapto'ana ti nahhun an numpapto' hi onom di tawon hi ad Tirzah. 24 Ya hiya ya penla'na ay Shemer nan Duntug an Samaria hi napituy kiluh silver, at impiyammanay allup den penla'na an duntug, ya numbalinonah babluy, at nginadnana nan babluy hi Samaria an nalpuh nan ngadan Shemer an nan ad lutah nan duntug an penla'na.
25 Ya hi Omri ya do'ol di inatnah nappuhih numbaholanan Apo Dios, at nidugdugah di baholna ya un din nahhun an nun'alin nehnodana. 26 An hay inatna ya umat hidin inat Jeroboam an hina' Nebat an impabungotnah Apo Dios an Dios nan holag Israel, ya dumalat nan baholna ya hiya goh di dimmalat hi numbaholan nan holag Israel ti nan nundayawandah nan mid hulbinan bulul.
27 An amin nan ina'inat Omri hi nun'aliana ya nan numbino'ob'on an na'na'at eden gutudna ya nitudo' hinan liblun di Nitud'an nan Na'ulgudan nan Ina'inat nan A'alid Israel. 28 Ya natoy hi Omri ta niddum hinan a'apuna, at inlubu'dad Samaria, ya hi Ahab an imbaluynay nihukat hi nun'ali.
Hay Nun'alian Ahab ad Israel
29 Hidin miyatulumpulu ta waluh tawon‡ Unu hidin 874 B.C. hi numpapto'an Asa an alid Judah ya hi Ahab§ Hay pohdonan ibaga ya pogtang ama. an hina' Omri ya nun'alid Israel, ya numpapto' hi ad Samaria hi duwampulu ta duway tawon.* Hay nun'alianad Israel ya hidin 874-853 B.C. 30 Ya hi Ahab an hina' Omri ya nidugdugah di numbaholanan Apo Dios ya un din udumnan nahhun an nehnodanan ali. 31 Ya hiya ya ingnguhana din numbaholanan umat hinan bahol Jeroboam an hina' Nebat an nangipabungot ay Apo Dios, mu hiya ya inahawanah Jezebel† Hay pohdonan ibaga ya na'aan di anabagtuna. an hina' Ethba'al‡ Hay intudun Flavius Josephus (37-100 A.D.) an nuntudo' hinan historyn di Hudyuh aat Ethba'al ya ni'dehhan hiyan nun'ali ya numpadih ad Sidon ya ad Tyre, ya tulumpulu ta han duway tawon din nun'aliana. an alid Sidon, ya niddum goh ta hi Ba'al an bulul di intamuana, ya hiyay dinayawna. 32 At numpa'ammah timpluh ad Samaria hi pundayawandan Ba'al,§ Hiyah ne Timplun Ba'al an pina"in da Jehu hidin 841 B.C. (II Ki. 10:21-27). ya impiyammanay pun'onngan hidih nan timplu, 33 ya impiyammana goh di umat hi babain madayaw an hi Asherah. At hiyaat un nidugdugah di inatnan nangipabungot hinan Ap'apun Dios nan holag Israel ya un an amin din nahhun an a'alid Israel an nehnodana.
34 Ya heden gutud di nun'alian Ahab ya hi Hiel* Hay pohdonan ibaga ya mataguh Apo Dios. an iBethel ya ninomnomnan ipaphod ad Jericho. Ya heden pangete"anan mangiyammah puun di babluy ya natoy hi Abiram† Hay pohdonan ibaga ya nabagbagtuh amana. an pangpangullun lala'in imbaluyna, ya heden nunlopahanah nan pantawna ya natoy goh din udidian an lala'in imbaluynan hi Segub, at daten na'at di nipa'annungan din impa'innilan Apo Dios ay Joshua an hina' Nun hi ma'at ad Jericho.‡ Josh. 6:26.
*16:1 Hay pohdonan ibaga ya hi Apo Dios ya Hiyay immannung an Dios.
†16:8 Unu hidin 886 B.C.
‡16:8 Hay pohdonan ibaga ya terebinth an ngadan di ohan it'ittang an ayiw.
§16:8 Hay nun'alianad Israel ya hidin 886-885 B.C.
*16:10 Unu hidin 885 B.C.
†16:12 I Ki. 16:1-4.
‡16:15 Unu hidin 885 B.C.
§16:15 Hay nun'alianad Israel ya pituy algaw ya anggay hidin 885 B.C.
*16:22 Hay nun'alianad Israel ya hidin 885-874 B.C.
†16:23 Unu hidin 880 B.C. Hay anabayag din nunggugubatan da Omri ay Tibni ya opat di tawon (bahaom nan verses 15 ya 23).
‡16:29 Unu hidin 874 B.C.
§16:29 Hay pohdonan ibaga ya pogtang ama.
*16:29 Hay nun'alianad Israel ya hidin 874-853 B.C.
†16:31 Hay pohdonan ibaga ya na'aan di anabagtuna.
‡16:31 Hay intudun Flavius Josephus (37-100 A.D.) an nuntudo' hinan historyn di Hudyuh aat Ethba'al ya ni'dehhan hiyan nun'ali ya numpadih ad Sidon ya ad Tyre, ya tulumpulu ta han duway tawon din nun'aliana.
§16:32 Hiyah ne Timplun Ba'al an pina"in da Jehu hidin 841 B.C. (II Ki. 10:21-27).
*16:34 Hay pohdonan ibaga ya mataguh Apo Dios.
†16:34 Hay pohdonan ibaga ya nabagbagtuh amana.
‡16:34 Josh. 6:26.