14
Alə rəgwa ŋga kəsənə tə Yeesu
(Mat. 26.1-5; Luka 22.1-2; Yooh. 11.45-53)
Ma ətsə mbəɗaanə baanə bəra'i kaa kumənə ŋga *Pasəka da kumənə ŋga adə buroodi yadə burəŋanə a mbu'ya, wata madiigərə limanyinə da *maliminə ŋga bariya a alə rəgwa ŋga kəsənə tə Yeesu yadə shiinə ŋga ənja, kaa təya ɓələgi tə ci. 14.1-2 11.18. Əŋki tii, “Gaama kəsə tə ci agi kumənə, acii ga ənjə a maɗee ka panə.”
Ɓəzəpaanə tə Yeesu də urədya də Bayitaniya
(Mat. 26.6-13; Yooh. 12.1-8)
Ma saa'itə Yeesu də Bayitaniya, kə gi ci aaha Simoonə ətə shi uyi kuzənə a kəshi tə ci. Ma ətsə ca adə zəma, wata əndə'i minə a shigərə da i əbwə* 14.3 Ma əbutsa, əndə'i faara ətə ɗii ləməkii ‘aləbasəta’ ci ənjə a huɗəkəgi. urədya aciitə. Ma urədita, ŋga mandalə kwaɓa acii də ba ŋga ‘narədi’ dii ənji. Kya wunəgi əbukii, kya əjivə urəditə aanə Yeesu. 14.3 Luka 7.37-38. Makə nee hara ənjitə davə ha'ə, wata ca zhimagi tə tii asəkətii, əŋki tii ahadatii, “Ka mi saawee ki ka urəditsə zaɓə ha'ə kwa? Maci ɗərəmaginə ɗərəmagi ənji də urəditsa, kaɗa ka upaanə nə ənji kwaɓa palee ka *hwaslə gya'ə makkə, ənjə a təəkəpaa ka maaghiinə.” Wata ənjitə a wazə ka ki. Əŋki Yeesu ka tii, “Bwaseemə ka miitsa. Ka mi cuuna kavə tə ki ka buurə uushi'ina? Acii ma sətsə ɗii ki ka nyi, ŋunyikii ka shaŋə. Ma maaghiinə, ka hakii nuunə taa guci patə. Taa guci patə əsə, ka mbeenə nuunə ka ɗa ŋga'aanə ka tii. Amma ma nya, pooshi nyi na ndzaanə aɓii unə. Kə ɗii ki sətə mbee ki ka ɗanə. Ma əjivə ki, ka shii taasəkəpaa də shishinəki taabu'u ŋgəɗənə tə nyi. Tantanyinə cii kya ba koonə, taɗa da nə ənjə a waaza Ŋunyi Habara asəkə duuniya patə, ma sətsə ɗii ki, ka waɓənə nə ənji anəkii ka buurətənə də ki davə.”
Luuvənə ŋga Yahuda kaa ca vii tə Yeesu aacii ənja
(Mat. 26.14-16; Luka 22.3-6)
10 Ma Yahuda Isəkariyoota, rəŋwə nə ci agi *lyawarənə ŋga Yeesu pu'u aji bəra'i, wata ca maɗə, ca palə aaɓii madiigərə limanyinə, kaa ca vəgi tə Yeesu ka tii. 11 Makə fii tii ha'ə, wata kə uuɗii səkətii. Təya ɗa aləkawalə kaa təya vii ka ci kwaɓa. Ci əsa, ca 'watəgi tsaamə ŋunyi saa'i ŋga viinə tə Yeesu ka tii.
Dzəgə əndzanə ŋga Pasəka
(Mat. 26.17-25; Luka 22.7-23; Yooh. 13.21-30)
12 Ma ka təkəŋwanə ŋga uusəra ŋga *kumənə ŋga adə buroodi yadə burəŋanə, waatoo uusəra ŋga laala uura ŋga uuji bagiinə ka buurətə də Pasəka, wata lyawarənə ŋga Yeesu a ləgwa amakii, əŋki tii, “Da daa moonəku ina dzəgə ka hə əndzanə ŋga Pasəka?” 14.12-26 Shig. 12.1-14. 14.12 Shig. 12.15-20. 13 Wata ca sləkee ka lyawarənaakii bəra'i, əŋki ci ka tii, “Dəmə aasəkə vəranə, ka gəŋunə nuunə da əndə da uuda ma'inə anəkii. Ma ɗanuuna, nə'umə tə ci. 14 Ma yitə gimə ci aadəvə, bamə ka slanda yikii oo'i, ma bii Maləmə tuu, miinə kuvətə nii kəya zəmə əndzanə ŋga Pasəka davə da lyawarənaakii kwa? 15 Kadə nii kəya ɓaarii koonə maɗuunə kuvə anə əndə'i, mahaɗakii ŋga'ə, matasəkakii əsə. Davə dzəgənuunə kaamə əndzanə.” 16 Wata lyawariitə bəra'i a maɗə, təya palə aasəkə vəranə. Təya lapaa makə sətə bii Yeesu ka tii weewee. Wata təya dzəgə əndzanə ŋga Pasəka davə.
17 Makə ɗii kədəwanə, Yeesu a shi tii da lyawarənaakii pu'u aji bəra'i. 14.17-21 Yooh. 13.2,21-30. 18 Ma ətsə təya adə zəma, wata əŋki Yeesu ka tii, “Tantanyinə cii kya ba koonə, kadə nə rəŋwə ahadoonə a vii tə nyi aacii ənja, waatoo agyuunə ənə caama adə doonə.” 14.18 Jab. 41.10. 19 Lyawarənaakii a ndzaŋə ɗa maɓətə səka. Taa wu ahadatii a ləgwa amakii: Nyi kwa? Nyi kwa? 20 Əŋki Yeesu ka tii, “Agyuunə ənə pu'u aji bəra'i nə əndəkii. Agi adənə naamə asəkə kəŋwə rəŋwə da ci. 21 Ma nyi *Uuzənə ŋga ənda, ka əntənə nə nyi tə əntənə makə sətə nyaahə ənji agyanəki. Amma kə ɗii anə əndətə na vii tə nyi ka ənja. Ma əndəta, maci mapoomə ənji tə ci, biɗə ci ka ci.”
Zəmə əndzanə ŋga Slandana
(Mat. 26.26-30; Luka 22.15-20; 1 Koor. 11.23-26)
22 Ma tii agi adə zəma, Yeesu a ŋgərə buroodi, ca kuyirii tə Əntaŋfə. Ca ɓaatsəpaa, ca vii ka lyawarənaakii. Əŋki ci ka tii, “Ndamə. Ma ətsa, shishinəki.” 23 Ca ŋgərə kwalaka da ma'i inabi asəkəkii, ca ənə, ca kuyirii tə Əntaŋfə, ca vii ka tii. Tii patə, təya saasacii. 14.23-24 1 Koor. 10.16. 24 Yeesu a ba ka tii, “Ma ətsa, idənaaki. Ci ca mbu'utəgi də aləkawalə ŋga Əntaŋfə. Idənəkii na əjigi ka putə ŋga ənji laŋə. 14.24 Mat. 26.28. 25 Tantanyinə cii kya ba koonə, ma daba'ə əna, paa nyi ka ənənə ka sa ma'i inabi ma'a, see uusəratə nii kya sa kurakii agi ŋwaŋuunə ŋga Əntaŋfə.” 26 Ma daba'əkii, təya ka wanyanə, təya maɗə, təya palə aashi giŋwə ŋga Zayitunə. 14.26 Luka 22.39; Yooh. 18.1.
Waɓənə ŋga Yeesu agyanə hiweenə ŋga Piita
(Mat. 26.31-35; Luka 22.31-34; Yooh. 13.36-38)
27 Əŋki Yeesu ka tii, “Unə patə, kadə nuuna huyi, una bwasee ka nyi. Ka ɗanə makə sətə waɓi Əntaŋfə asəkə malaaɓa ləkaləkatə oo'i: ‘Ka ɓələginə nə nyi tə magəra, bagiinə a təəkəgi patə əsə’.” 14.27 Zak. 13.7; Mar. 14.50-52; Yooh. 16.32. 28 Wata ca tsakə banə, əŋki ci, “Amma maɗa kə maɗee ənji ka nyi agi maməətə ənja, ka tanə nə nyi koonə kəŋwanə ka dzənə aanə hanyinə ŋga Galili.” 14.28 16.7. 29 Əŋki Piita ka Yeesu, “Taa kə huyi hara ənji patə aciiku, ma nyi kamə, paa nyi ka bwaseenə ka hə.” 30 Wata əŋki Yeesu ka ci, “Tantanyinə cii kya ba ka hə, ma taabu'u wanə gyaagya ŋga bəra'inə ənshinə davəɗə, ka jikənə nə hə makkə ka hiweenə ka shiinə tə nyi.” 14.30 14.72. 31 Amma Piita a ba də ŋgeerənə, əŋki ci, “Taa əntənə cii kwa əntə, aŋwə da hə nə əntənə. Paa nyi ka hiweenə ka shiinə tə hə.” Ha'ə makə ətsə əsə bii hara lyawarənaakii patə.
Ɗa də'wa ŋga Yeesu də Gyatsimani
(Mat. 26.36-46; Luka 22.39-46)
32 Ma daba'əkii ha'ə, təya dzə ka əndə'i ha ətə ci ənjə a 'wa Gyatsimani, wata ca ba ka lyawarənaakii, “Ndzaamə gadəvə, kaa nya dzə ka ɗa də'wa.” 14.32-42 Luka 5.16; Ibər. 5.7-8. 33 Ca 'waanə tə i Piita i Yakubu ba'a Yoohana. Ma təya dzə, wata ca ndzaŋə buurə uushi'inə ka shaŋə, səkəkii a ɓəzəgi kuzhiɗə kuzhiɗə. 34 Əŋki ci ka tii, “Maɓəzəkii nə səkəki makə a əntəgi nyi. Ənəgimə ganə, goona tsəfə ŋunyinə, ndzaamə də məgigi.” 35 Ca əntsahə aakəŋwa gi'u, ca kulapaa aanə səkəkii, ca ɗa də'wa oo'i, maɗa ka ɗanə, ga ca dzə aagi saa'i ŋga ciɓa. 14.35 Yooh. 12.27. 36 Əŋki ci, “Daada, taa mi patə ka mbeenə nə hə. Əntsahee ka nyi ka ciɓətsə akəŋwaciiki. Amma ɗawə sətə kaɗeesəkə ka hə, ga ha ɗa sətə kaɗeesəkə ka nyi.” 14.36 10.38; Mat. 6.10; Yooh. 18.11; Ibər. 10.9.
37 Ca ənya aaɓii lyawariitə makkə. Ma shi ci, ka ŋunyinə nə tii patə. Wata əŋki ci ka Piita, “Simoonə, ka ŋunyinə nə hə kuna? Kə təkuree hə ka ndzaanə də məgigi taa ŋga tibisə rəŋwə dyaŋə nii? 38 Ndzaamə də məgigi, una ɗa də'wa, acii goona bwasee ka rəgwa ŋga Əntaŋfə saa'itə nə *Seetanə a təɓə tuunə. Ma asəkə ədzəmuunə, ŋga'ə koonə nə ɗa gazhi'waanə, amma mazaarəkii nə shishinə.” 14.38 Af. 6.18; Ibər. 2.18.
39 Yeesu a ənə ka palənə ka ɗa də'wa əsə, ca ənə ka ɗa də'wa makə ətə ɗii ci təkəŋwa. 40 Ca ənya aaɓii lyawariita. Ma ənya ci əsə, ka ŋunyinə nə tii, acii kə uugi ŋunyinə ɗanə laŋə agitii ka shaŋə. Pooshi tii shii sə ŋga banə ka ci. 41 Makə ənya ci ŋga makkənə, əŋki ci ka tii, “Ma'ə unə a ŋunyi kuna, una əpi səka? Kə uugi ha'ə ɗii. Ma əndzə'i, kə uugi saa'i mbu'yanə. Kə uugi ənji vəginə tə Uuzənə ŋga əndə aacii ma'waslyakə ənja. 42 Tsaaməmə! Waatsə əndətə ca vəgi tə nyi. Maɗətəmə kaama dzə.”
Kəsənə tə Yeesu
(Mat. 26.47-56; Luka 22.47-53; Yooh. 18.3-12)
43 Ma ətsə Yeesu ma'ə agi waɓənə, pii wata kə mbu'ya Yahuda, waatoo əndətə agi lyawarənaakii pu'u aji bəra'i. Kə shi ci dzuɓə da ənji daba'əkii, tii patə da i ŋgila purəŋanyinə da i zaliinə aciitii. Madiigərə limanyinə da maliminə, ba'ə gayinə sləkee ka tii. 44 Asee, ma Yahuda ətə vii tə Yeesu aacii ənja, kə bii ci ka tii makə sətə nii kəya ɗatə ka ɓaarii də ci ka tii oo'i: “Ma əndətə nii kya nəhəpaa ŋga'ə, ci nə əndəkii, kəsəmə tə ci, una palə də gəranə tə ci ŋga'ə.” 45 Mbu'unaakii, ca dzə paraŋə aaɓii Yeesu, əŋki ci, “Maləma.” Ca nəhəpaa tə ci ŋga'ə. 46 Wata təya kəsətə tə ci.
47 Wata rəŋwə agi ənji ŋga Yeesu ətə kəŋaanə davə a əlyagi ŋgila purəŋanaakii, ca patsəgi liminə ŋga mava ŋga gawə ŋga limanyinə. 48 Əŋki Yeesu ka tii, “Mi shuunə ka kəsənə tə nyi ka ŋgila purəŋanə ka ŋgila purəŋanə, ka zala ka zala kwa? Ya saŋə əndə ɗa maabə nə nyi kwa? 49 Uusəra patə, ka hakii naamə doonə, nya dzəgunə ka ənji asəkə *yi ŋga Əntaŋfə. Patə da ha'ə pooshi unə kəshi tə nyi. Amma ma ɗii ənə ha'ə əna, kaa sətə nyaahə ənji asəkə malaaɓa ləkaləkatə a ndzaa ka tantanyinə.” 14.49 Luka 19.47; 24.46. 50 Wata lyawarənaakii patə a bwasee ka ci, təya huyipaa satii. 14.50-52 14.27.
51 Kəsənatii tə ci, təya palə. Tə'i əndə'i uundzə dagwa davə, ca nə'u tə ci. Wata gwadaakii əgəvə ci aashikii. Təya ɗa gazhi'waanə ŋga kəsənə tə ci, 52 wata ca səɗəpaa ka tii gwadakii, ca huyipaa saakii də purəki.
Yeesu akəŋwacii *mətərəkinə ŋga Yahudiinə
(Mat. 26.57-68; Luka 22.54-55,63-71; Yooh. 18.13-14,19-24)
53 Ma ənjitə kəshi tə Yeesu, kə kirə tii tə ci aasii aa ha gawə ŋga limanyinə. Davə dzii madiigərə limanyinə da gayinə da maliminə də nə patə. 54 Ma Piita, ba'ə ba'ə gi ci də nə'unə tə i Yeesu kura'ə aasii aa ha gawə ŋga limanyinə. Ca ndzaanə ahada ənji nəhə yi ŋga Əntaŋfə, ca 'utə gunə.
55 Ma madiigərə limanyinə da patənə ŋga *mətərəkinə, kə ali tii seeda anə Yeesu, kaa ənjə a shii ɓələginə tə ci. Amma pooshi tii upaa. 56 Laŋə nə ənjitə laalii jirakənə aashikii, amma pooshi seedanatii ndzaanə mbərə mbərə. 14.56 Jab. 35.11. 57 Wata hara ənjə a maɗətə, təya la jirakənə aashikii, 58 əŋki tii, “Kə fii inə ca ba oo'i, ka uulaginə nə ci yi ŋga Əntaŋfə ətə ghənyi ənji. Ma agi baanə makkə, ka ghənətənə nə ci ətə əntaa ghənənə ŋga ənda.” 14.58 15.29; Mat. 26.61. 59 Amma patə da ha'a, pooshi seedanatii ndzaa mbərə mbərə.
60 Wata gawə ŋga limanyinə a maɗə akəŋwacii ənji patə, ca ləgwa ama Yeesu, əŋki ci, “Pooshi waɓənaaku ŋga jikəvənə aagyanə waɓəətsə waɓi ənjitsə aashiku kwa?” 61 Amma, ma Yeesu, majikəmə ci ka ci. Gawə ŋga limanyinə a ənə ka ləgwanə amakii, “Hə nə Aləmasiihu *Uuzənə ŋga Əntaŋfə kwa?” 14.61 majikəmə ci: Isaa. 53.7; Mar. 15.3-5; Uuzənə ŋga Əntaŋfə: 15.39. 62 Yeesu a ba, “Awa nyi. Ka neenə nuunə əsə ka Uuzənə ŋga əndə dasə da ciizəma Əntaŋfə Əndə baawəɗa, una nee ka ci ca jima agyanə kuraɓiinə dadagyə.” 14.62 Dan. 7.13; Mat. 22.44; 24.30; Mar. 13.26; Luka 21.27. 63 Fanə ŋga gawə ŋga limanyinə ha'ə, wata ca tsəərəgi kəjeerənə ashikii, ca ba ka tii, “Gaama alə hara uushi'inə ma'ə. 14.63-64 Mat. 26.65. 64 Kə fii unə, kə geegi ci ka naakii nə kədəhə da Əntaŋfə. Iitə nee unə noona?” Tii patə a lagi gəŋwanə ka Yeesu, əŋki tii, “Weewee, see a əntə ci.” 65 Hara ənji agitii a gwaŋə ka tiifə giirənə aashiikii, təya ləkutəgi ginəkii, təya dəgə tə ci, əŋki tii, “Kuragi keenə taa wu digə tə hə.” Ənji nəhə yi ŋga Əntaŋfə a ŋgərə tə ci, təya dəgə tə ci də meeciinə. 14.65 Isaa. 50.6; 53.5; Luka 7.16.
Hiweenə ŋga Piita tə shiinə tə Yeesu
(Mat. 26.69-75; Luka 22.56-62; Yooh. 18.15-18,25-27)
66 Ma Piita ma'ə dagərə asəkə yi ŋga gawə ŋga limanyinə, wata rəŋwə agi kadəmiitə ca slənə davə asii a shigi. 67 Makə nee ki ka Piita ca 'utə gunə, kya tsaamə tə ci, əŋki ki, “Hə maa, rəŋwə nə hə agi ənji ŋga Yeesu əndə Nazaratu.” 68 Amma ma Piita, kə hiwee ci, əŋki ci, “Mashiimə nyi sətsə cii kwa ba, paa nyi paaratəgi əsə.” Wata ca palə saakii aa uura mayi. [Wata gyaagya a wa ka saa'ikii.] 69 Makə nee kadəmətə əsə ka Piita, kya ənə ka banə ka ənjitə davə oo'i, “Əndənə maa, əndə ŋga Yeesu nə ci.” 70 Amma kə hiwee Piita əsə. Ta'avənə gi'u, wata ənjitə a ba ka ci: “Weewee, agitii nə hə tanyi, acii əndə Galili nə hə.” 71 Wata Piita a gwaŋə ka nyaalya naakii na, ca jiiɗə, əŋki ci: “Mashiimə nyi tə əndətə cuuna ba.” 72 Pii wata ga'ə gyaagya a wa ŋga bəra'inə. Fanə ŋga Piita ha'ə, wata ca buurətə sətə shi Yeesu a bii ka ci oo'i, “Ma taabu'u wanə gyaagya ŋga bəra'inə, ka jikənə nə hə makkə ka hiweenə ka shiinə tə nyi.” Buurətənaakii ha'ə, wata ga'ə ca wagi ka tuunə. 14.72 14.30.

14:1 14.1-2 11.18.

*14:3 14.3 Ma əbutsa, əndə'i faara ətə ɗii ləməkii ‘aləbasəta’ ci ənjə a huɗəkəgi.

14:3 14.3 Luka 7.37-38.

14:12 14.12-26 Shig. 12.1-14.

14:12 14.12 Shig. 12.15-20.

14:17 14.17-21 Yooh. 13.2,21-30.

14:18 14.18 Jab. 41.10.

14:23 14.23-24 1 Koor. 10.16.

14:24 14.24 Mat. 26.28.

14:26 14.26 Luka 22.39; Yooh. 18.1.

14:27 14.27 Zak. 13.7; Mar. 14.50-52; Yooh. 16.32.

14:28 14.28 16.7.

14:30 14.30 14.72.

14:32 14.32-42 Luka 5.16; Ibər. 5.7-8.

14:35 14.35 Yooh. 12.27.

14:36 14.36 10.38; Mat. 6.10; Yooh. 18.11; Ibər. 10.9.

14:38 14.38 Af. 6.18; Ibər. 2.18.

14:49 14.49 Luka 19.47; 24.46.

14:50 14.50-52 14.27.

14:56 14.56 Jab. 35.11.

14:58 14.58 15.29; Mat. 26.61.

14:61 14.61 majikəmə ci: Isaa. 53.7; Mar. 15.3-5; Uuzənə ŋga Əntaŋfə: 15.39.

14:62 14.62 Dan. 7.13; Mat. 22.44; 24.30; Mar. 13.26; Luka 21.27.

14:63 14.63-64 Mat. 26.65.

14:65 14.65 Isaa. 50.6; 53.5; Luka 7.16.

14:72 14.72 14.30.