22
Alə rəgwa ŋga kəsənə tə Yeesu
(Mat. 26.1-5,14-16; Mar. 14.1-2,10-11; Yooh. 11.45-53)
1 Yoo, kə mbisha *kumənə ŋga adə buroodi yadə burəŋanə, waatoo kumənə ətə ci ənjə a 'wa *Pasəka. 22.1 Shig. 12.1-20. 2 Makə ɗii ci, ma madiigərə limanyinə da *maliminə ŋga bariya, ŋgwalii tii acii ənja, kə aali tii rəgwanyinə ŋga ɓələginə tə Yeesu. 22.2 19.48.
3 Wata kə ŋgirə *Seetanə aashi Yahuda ətə ci ənjə a 'wa Isəkariyootə. Ma ca, rəŋwə nə ci agi *lyawarənə ŋga Yeesu pu'u aji bəra'i. 22.3 4.2,13; 10.18; 22.31,53. 4 Maɗənə nə ci, ca dzə aaɓii madiigərə limanyinə i da meeminə ŋga soojiitə ca nəhə yi ŋga Əntaŋfə, ca waɓə da tii agyanə makə sətə mbeenəkii ka viinə tə Yeesu ka tii. 5 Fanatii ha'ə, kə ɗii tii mooɗasəka, təya ɗa aləkawalə ŋga vii ka ci kwaɓa. 6 Wata kə luuvə ci, ca 'watəgi tsaamə ŋunyi saa'i ŋga viinə tə Yeesu ka tii yadə shiinə ŋga ənja.
Dzəgə əndzanə ŋga Pasəka
(Mat. 26.17-25; Mar. 14.12-21; Yooh. 13.21-30)
7 Mbu'yanə ŋga kumənə ŋga adə buroodi yadə burəŋanə agikii, waatoo uusəratə nə ənji ka laala uura ŋga uuji bagiinə ka buurətə də Pasəka, 22.7 Shig. 12.6. 8 wata Yeesu a sləkee ka i Piita da Yoohana, əŋki ci ka tii, “Dəmə ka dzəgə kaamə əndzanə ŋga Pasəka.” 9 Əŋki tii ka ci, “Da daa moonəku ina dzəga?” 10 Əŋki ci ka tii, “Maɗa kə dəməgəruunə aasəkə vəranə, ka guŋunə nuunə da əndə da uuda ma'inə anəkii. Ma ɗanuuna, nə'umə tə ci aasəkə yitə cii kəya dəmə aadəvə, 11 una ba ka slanda yikii əsə: ‘Ma bii Maləmə tuu: miinə kuvətə nii kəya zəmə əndzanə ŋga Pasəka davə da lyawarənaakii kwa?’ 12 Kadə nii kəya ɓaarii koonə maɗuunə kuvə anə əndə'i, mahaɗakii ŋga'ə. Davə dzəgənuunə kaamə əndzanə.” 13 Palənə nə tii, təya lapaa makə sətə bii Yeesu ka tii weewee. Wata təya dzəgə əndzanə ŋga Pasəka davə.
Zəmə əndzanə da Slandana
(Mat. 26.26-30; Mar. 14.22-26; 1 Koor. 11.23-25)
14 Makə mbu'i saa'i ŋga zəmə əndzanə, Yeesu da masləkee ənjaakii a ndzaanə ka zəma. 22.14 6.13. 15 Əŋki ci ka tii, “Də tantanyinə nə nyi ka moonə zəmə əndzanə ŋga Pasəkanə doonə, taabu'u ciɓənəki. 16 Wanyinə ca ba koonə: paa nyi ka zəmə əndzanə ŋga Pasəka ma'ə shaŋə, maɗaamə uusəra ŋga ɗa tantanyitə əndzanə ŋga Pasəka agi *ŋwaŋuunə ŋga Əntaŋfə kə mbu'ya.”
17 Wata Yeesu a luu kwalakə da ma'i inabi asəkəkii. Ca kuyirii tə Əntaŋfə. Ma daba'əkii, əŋki ci, “Ndamə kwalakəna, taa wu patə agyuunə, wa ca sa. 18 Wanyinə ca ba koonə: ma daba'ə əna, paa nyi ka ənənə ka sa ma'i inabi ma'ə, see saa'itə nə Əntaŋfə a ɗa ŋwaŋuunaakii paŋgəraŋə.”
19 Ma daba'əkii, ca ŋgərə buroodi, ca kuyirii tə Əntaŋfə, ca ɓaatsəpaa, ca vii ka masləkee ənjaakii, əŋki ci, “Ma əna, shishinəki [cii kya vii ka putə goonə. Dəmə aakəŋwa də ɗanə ha'ə makə əna ka buurətəginə də nyi.” 20 Ha'ə əsə vii ci ka tii kwalaka da ma'i inabi asəkəkii daba'ə zəma. Əŋki ci, “Ma ətsa, ci nə kura aləkawalətə ci Əntaŋfə a ɗa də idənaaki. Ka putə goonə nə idənəkii a əjigi.] 22.20 Shig. 24.8; Irim. 31.31; Zak. 9.11; Rooma 11.27; 2 Koor. 3.6; Gal. 4.24; Ibər. 8.6; 9.12.
21 “Amma, wiinə əndə viinə tə nyi ka ənji ka zəmənə da nyi. 22.21-23 Yooh. 13.2,21-30. 22 Ma nyi *Uuzənə ŋga ənda, ka əntənə nə nyi tə əntənə, makə sətə uugi kəŋənə agyanəki, amma kə ɗii anə əndətə na vii tə nyi ka ənja!” 23 Wata gwaŋənə nə lyawarənaakii ka laagwashinə ahadatii taa wu agitii ca mbee ka ɗanə ha'ə.
Wu saŋə palee də gawuuna?
24 Kə ma'i mabizhinə ahada masləkee ənji banə tuu'inə: wu saŋə nə gawə ahadatəya? 22.24-26 9.46-48. 22.24 Mat. 18.1; Mar. 9.33-34. 25 Fanə ŋga Yeesu ha'ə, wata əŋki ci ka tii, “Ma meeminə ŋga hara slikərənə, agi haŋətənə nə tii natii nə akəŋwacii ənjatii. Ha'ə nə gayinə əsə, agi moonə nə tii ənjə a 'wa tə tii ənji ɗa ŋga'əənə. 26 Amma ma unə, pooshi ka ɗanə ha'ə ahadoonə. Ma əndətə palee də gawuunə ahadoonə, wa ca ndzaanə makə dara. Ha'ə nə matakəŋwanə goonə əsə, wa ca ŋgərə slənə ŋga əndə sləna. 22.26 9.48; Mat. 23.11; Mar. 9.35. 27 Ya saŋə, wu palee də gawuuna, əndənə ca zəmə ku, anii əndənə ca slənə ka ca? Əntaa əndənə ca zəmə kwa? Ma nyi ɗiya, ma nə nyi ahadoonə, makə əndə sləna. 22.27 Yooh. 13.4-5,12-17.
28 “Ma una, kə ndzaa unə da nyi taa guci patə agi ciɓənyinaaki. 29 Makə sətə vii Daadə ka nyi gawuunə, ma nyi əsə, wanyinə ka viinə koonə. 30 Ka zəmənə naamə, ka sanə naamə agi ŋwaŋuunaaki, una ndzaanə anə dəgələ ŋga ŋwaŋuunə, una ɗa gəŋwanə ka makuvə ŋga ənji *Isərayiila pu'u aji bəra'i.” 22.30 Mat. 19.28.
Waɓənə ŋga Yeesu agyanə hiweenə ŋga Piita
(Mat. 26.31-35; Mar. 14.27-31; Yooh. 13.36-38)
31 Əŋki Yeesu, “Simoonə, Simoonə, aa ha nəhə. Kə upaa *Seetanə rəgwa ŋga kəca'ənə tuunə patə makə səkəŋwa. 22.31 22.3. 32 Amma, ma nya, kə ɗii nyi də'wa ka putaaku, acii ga ha bwasee ka gi'inə tə nyi. Maɗa kə ənyatə hə aaɓiiki, tsakuu ŋgeerənə ka ndzəkəŋushi'inəku.” 22.32 Mat. 16.18; Yooh. 21.15-17. 33 Əŋki Piita ka ci, “Slandanəkya, kə tasəkii nyi dzənə taa aa furəshinə da hə, taa kaa ənjə a ɓələgi taaŋwə əsə.” 34 Əŋki Yeesu ka ci, “Piita, wanyinə ca ba ka hə: ma taabu'u wanə gyaagya ənshinə, ka jikənə nə hə makkə ka hiweenə ka shiinə tə nyi.” 22.34 22.61; Mat. 26.75; Mar. 14.72.
Ndzaanə ma'aanəkii ka panə
35 Əŋki Yeesu ka lyawarənaakii əsə, “Ya makə sləkee nyi koonə yadə kwaɓa taa mbuurə taa əndə'i ɓiɓina, tə'i uushi ətee unə kwa?” Əŋki tii ka ci, “Pooshi taa mi ətee inə.” 22.35 9.2-3; 10.4. 36 Wata əŋki Yeesu ka tii, “Amma, ma ənə ɗii ca, əntaa ha'ə. Maɗa tə'i kwaɓa ŋga ənda, wa ca ŋgərəənə. Ha'ə əsə, maɗa tə'i mbuurə ŋga ənda, wa ca ŋgərəənə. Maɗa pooshi ŋgila purəŋanə ŋga ənda, wa ca ɗərəmagi də kəjeerənaakii kaa ca ɗərəciigi. 37 Acii wanyinə ca ba koonə: ma bii malaaɓa ləkaləkatə, ‘Kə ɗii ənji də ci makə sətə ci ənjə a ɗa də məza ənja.’ Ma ətsa, agyanəki na ɗa ha'ə. Waatoo, ma sətə uugi kəŋənə agyanəkya, wiinə ka ɗanə.” 22.37 Isaa. 53.12. 38 Wata əŋki lyawarənaakii ka ci, “Slandana, wiinə ŋgila purəŋanə ganə bəra'i.” Əŋki ci ka tii, “Bwaseemə ha'ə.”
Ɗa də'wa ŋga Yeesu ashi giŋwə ŋga Zayitunə
(Mat. 26.36-46; Mar. 14.32-42)
39 Ma daba'əkii, kə gimagi Yeesu, ca palə aashi giŋwə ŋga Zayitunə makə sətə izee ci ka ɗanə. Kə nyi'u lyawarənaakii tə ci aa dəvə. 22.39-46 5.16. 22.39 21.37; Mat. 26.30; Mar. 14.26; Yooh. 18.1. 40 Makə mbu'i tii aa dəvə, əŋki ci ka tii, “Ɗamə də'wa acii goona bwasee ka rəgwa ŋga Əntaŋfə saa'itə nə *Seetanə a təɓə tuunə.” 41 Wata ca əntsahə ba'ə gi'u, ca gərə'waanə, ca ndzaŋə ɗa də'wa, 42 əŋki ci: “Daadə, maɗa ka moonə nə hə, əntsahee ka nyi ka ciɓətsə akəŋwaciikii. Amma, ɗawə sətə kaɗeesəkə ka hə, ga ha ɗa sətə kaɗeesəkə ka nyi.” 22.42 Mat. 6.10; 20.22; Mar. 10.38; Yooh. 12.27-28. [ 43 Wata malaa'ika a jima dadagyə, ca shi ka tsakə ka ci ŋgeerənə. 44 Kə əjigi ma'yanə ŋga Yeesu, wata ca ənə ka ɗa gazhi'waanə ŋga ɗa də'wa palee ka əta. Lyaavanə nə hacifaakii aa panə makə idəna.]
45 Makə uudəpaa ci ɗa də'wa, ca maɗə, ca palə aaɓii lyawarənaakii. Ma dzənəkəya, ka ŋunyinə nə tii, acii kə dzəgəpaa ŋgəra'wə tə tii. 46 Əŋki ci ka tii, “Iitə ɗii səkii cuuna tsəfə ŋunyina? Maɗətəmə, ɗamə də'wa, acii goona bwasee ka rəgwa ŋga Əntaŋfə saa'itə nə Seetanə a təɓə tuunə.”
Kəsənə tə Yeesu
(Mat. 26.47-56; Mar. 14.43-50; Yooh. 18.3-11)
47 Daga Yeesu ma'ə ma'uudəpaamə waɓənə, wata kə jigagi ənji dzuɓə. Yahuda, ətə agi lyawarənə ŋga Yeesu pu'u aji bəra'i, nəndə ka takəŋwanə ka tii. Ca əntsahətə aaɓii Yeesu ka nəhəpaanə tə ci ŋga'ə. 48 Əŋki Yeesu ka ci, “Yahuda, dagi nəhəpaanə viinəku tə nyi Uuzənə ŋga əndə ka ənji nii?”
49 Makə nee ənjitə aɓii Yeesu ka sətə ca moo ɗanə, əŋki tii ka ci: “Slandaniina, a buuriinə tə tii də ŋgila purəŋanə kwa?” 50 Wata əndə'i əndə agitii a burəgi liminə ŋga mava ŋga gawə ŋga limanyinə də ŋgila purəŋanə. Ɓutə nə liminə da ciizəma. 51 Amma əŋki Yeesu, “Bwaseemə. Goona ɗa ha'ə!” Wata ca ŋgərə liminə ŋga əndətə, ca nyiɓutə.
52 Ma daba'əkii, Yeesu a waɓə ka ənjitə shi ka kəsənə tə ci, waatoo ka madiigərə limanyinə da meeminə ŋga soojiitə ca nəhə yi ŋga Əntaŋfə, da ka masariinə; əŋki ci, “Mi shuunə ka kəsənə tə nyi ka ŋgila purəŋanə ka ŋgila purəŋanə, ka zala ka zala kwa? Ya saŋə əndə ɗa maabə nə nyi kwa? 53 Uusəra patə njaama ndzaanə ka hakii asəkə *yi ŋga Əntaŋfə, patə da ha'ə pooshi unə kəshi tə nyi. Amma, ma ənə ɗii ca, kə mbu'ya uusəra goonə da baawəɗa ŋga ŋwaŋuutə agi təkunə.” 22.53 19.47; 22.3.
Hiweenə ŋga Piita tə shiinə tə Yeesu
(Mat. 26.57-58,69-75; Mar. 14.53-54,66-72; Yooh. 18.12-18,25-27)
54 Ma daba'əkii, kə kəsətə tii tə Yeesu, təya kərə tə ci aasii aa ha gawə ŋga limanyinə. Piita əsa, ba'ə ba'ə nə ci ka nə'unə tə tii. 55 Kə hənəpaa ənji gunə a maɓaraci. Mbu'unatii, təya ndzaanə ka 'utənə. Shinə ŋga Piita əsə, ca ndzaa dasə aɓitii. 56 Ma davə asii, tə'i kadəmə ca slənə kwaɓa. Makə nee ki ka Piita ama gunə, kya tsaamətə tə ci, əŋki ki, “Əndənə maa, rəŋwə nə ci agi ənji ŋga Yeesu.” 57 Amma, ma Piita, kə hiwee ci, əŋki ci, “Mina, mashiimə nyi tə əndətsa.”
58 Ma ta'avə gi'u, kə nee əndə'i əndə ka ci. Əŋki ci, “Hə maa, əndə ŋga Yeesu nə hə!” Əŋki Piita ka əndəta, “Əntaa əndaakii nə nyi.”
59 Ma ta'avə gi'u əsa, əndə'i əndə a kəŋaanə agyanə waɓənə ŋga əndəta, ca ba, “Gooŋga tanyi, ma əndətsa, əndə ŋga Yeesu nə ci, acii əndə Galili nə ci.” 60 Wata əŋki Piita ka əndətə əsə, “Paa nyi shii sətsə cii kwa ba.” Daga ci ma'ə ma'uudəpaamə banə ha'ə, wata ga'ə kə wii gyaagya. 61 Zə'uginə nə Yeesu Slandanə aadəɓii Piita, ca tsaamə tə ci. Wata Piita a buurətə sətə shi Slandanə a bii ka ci oo'i, “Ma taabu'u wanə gyaagya ənshinə, ka jikənə nə hə makkə ka hiweenə ka shiinə tə nyi.” 22.61 22.34; Mat. 26.34; Mar. 14.30. 62 Buurətənaakii ha'ə, ca dzə də tuunə də kiinə ka shaŋə.
Dəgənə tə Yeesu
(Mat. 26.67-68; Mar. 14.65)
63 Ma saa'ikii, ənjitə nja nəhə tə Yeesu a ha'u də ci, təya dəgə tə ci, 64 təya vutəgi ginəkii, təya tsa ka ci meeciinə, əŋki tii ka ci: “Makə ɗii ci anabi nə hə, kuragi keenə taa wu digə tə hə!” 22.64 7.16. 65 Kə baabii tii hara uushi'inə ŋgaaŋga'ə ŋga dzaananə də ci.
Yeesu akəŋwacii *mətərəkinə ŋga Yahudiinə
(Mat. 26.59-66; Mar. 14.55-64; Yooh. 18.19-24)
66 Pukənə ŋga ha, wata *gayinə ŋga Yahudiinə da madiigərə limanyinə da maliminə a dza də nə ka ɗa mətərəkinə. Əŋki tii, wa ənjə a kira ka tii tə Yeesu aa kuvə gəŋwanə. 67 Mbu'unaakii wata təya ləgwa ka ci, əŋki tii, “Bawə keenə maɗa hə nə *Aləmasiihu.” Əŋki Yeesu ka tii, “Taa kə bii nyi koonə, paa unə ka luuvənə. 22.67 9.20; Yooh. 10.24-25. 68 Maɗa kə ləguyi nyi uushi a moonə əsə, paa unə ka jikəvənə. 69 Amma, ma aakəŋwa gi'u, ka ndzaanə nə nyi, nyi Uuzənə ŋga ənda, a ciizəmə Əntaŋfə Əndə baawəɗa.” 22.69 Dan. 7.13; Jab. 110.1; Slənə 7.56. 70 Wata əŋki tii patə, “Hə nə *Uuzənə ŋga Əntaŋfə ənə nii?” Əŋki ci ka tii, “Unəkii maa, ha'ə bii unə.” 22.70 Mat. 26.63; Luka 1.32-35. 71 Wata əŋki tii ahadatii, “Tə'i uushi dəɓee ama ləgwa ama əndə ma'ə kwa? Aməkii maa, kə fii amə səndə bii ci də makii.”
22:1 22.1 Shig. 12.1-20.
22:2 22.2 19.48.
22:3 22.3 4.2,13; 10.18; 22.31,53.
22:7 22.7 Shig. 12.6.
22:14 22.14 6.13.
22:20 22.20 Shig. 24.8; Irim. 31.31; Zak. 9.11; Rooma 11.27; 2 Koor. 3.6; Gal. 4.24; Ibər. 8.6; 9.12.
22:21 22.21-23 Yooh. 13.2,21-30.
22:24 22.24-26 9.46-48.
22:24 22.24 Mat. 18.1; Mar. 9.33-34.
22:26 22.26 9.48; Mat. 23.11; Mar. 9.35.
22:27 22.27 Yooh. 13.4-5,12-17.
22:30 22.30 Mat. 19.28.
22:31 22.31 22.3.
22:32 22.32 Mat. 16.18; Yooh. 21.15-17.
22:34 22.34 22.61; Mat. 26.75; Mar. 14.72.
22:35 22.35 9.2-3; 10.4.
22:37 22.37 Isaa. 53.12.
22:39 22.39-46 5.16.
22:39 22.39 21.37; Mat. 26.30; Mar. 14.26; Yooh. 18.1.
22:42 22.42 Mat. 6.10; 20.22; Mar. 10.38; Yooh. 12.27-28.
22:53 22.53 19.47; 22.3.
22:61 22.61 22.34; Mat. 26.34; Mar. 14.30.
22:64 22.64 7.16.
22:67 22.67 9.20; Yooh. 10.24-25.
22:69 22.69 Dan. 7.13; Jab. 110.1; Slənə 7.56.
22:70 22.70 Mat. 26.63; Luka 1.32-35.