1 Phahi mlavyadzi-sadaka mkpwulu wamuuza Stefano, “Dze mambo gano ni ga kpweli?” 2  7:2 Mwandzo 12:1Naye Stefano achiamba, “Enehu na ano baba, niphundzani! Mwenyezi Mlungu wamtsembukira mkare wehu Burahimu wakati acheresagala Mesopotamia, kabila kadzangbwe kpwendasagala Harani. 3 Mlungu wamuamba, ‘Uka kpwenye tsi yenu, uriche mbarizo na nduguzo na uphiye tsi ambayo nindakuonyesa.’ 4  7:4 a Mwandzo 11:31; b Mwandzo 12:4Hipho, watsama tsi ya Akalidayo na achendasagala Harani. Bada ya chifo cha ise, Mlungu wamtsamiza hadi tsi hino mriyo mwimwi hivi sambi. 5  7:5 Mwandzo 12:7; 13:15; 15:18; 17:8Wakati hinyo Mlungu kayamupha Burahimu hata nyago mwenga ya tsi iyo ikale yakpwe. Ela wamlaga kala andamupha na badaye ikale ya vivyazivye, hata dzagbwe Burahimu mwenye kala kana mwana wakati na hinyo. 6  7:6 Mwandzo 15:13,14Mlungu wamuamba Burahimu, ‘Uvyazio undakala ujenini tsi ambayo siyo yao, na atu a tsi iyo andaahenda akale atumwa na andaatesa miaka magana mane. 7  7:7 Kutsama 3:12Ela nindaatiya adabu hara atu ndioahenda atumwa, chisha badaye uvyazio undatsama tsi iyo na wedze uniabudu hipha.’ 8  7:8 a Mwandzo 17:10–14; b Mwandzo 21:2–4; c Mwandzo 25:26; d Mwandzo 29:31—35:18Alafu Mlungu wahenda tsatsa ikale ishara ya chilagane cha iye na Burahimu. Phahi, badaye Burahimu wavyala Isaka na achimdeka ariphokala ana siku nane. Naye Isaka ariphovyala Jakobo wamtiya tsatsani, naye Jakobo achivyala ana kumi na airi, akarengbwa a mbari kumi na mbiri za Aiziraeli.

9  7:9 a Mwandzo 37:11; b Mwandzo 37:28; c Mwandzo 39:2,21“Hinya ana a Jakobo amuonera wivu Yusufu na achimguza akakale mtumwa hiko Misiri. Ela Mlungu wamrinda, 10  7:10 Mwandzo 41:39–41na achimtivya na mashaka gosi. Mlungu wamjaliya marifwa na achimuhenda aonekane mnono kpwa Farao, mfalume wa Misiri. Hipho, mfalume wamuika mkpwulu wa tsi ya Misiri na muimirizi wa nyumbaye. 11  7:11 Mwandzo 42:1,2Alafu kpwakala na ndzala kali Misiri yosi na Kanani, ambayo yagayisa sana atu, na hinyo akare ehu achikala taana chakurya. 12 Phahi Jakobo ariphosikira kukala Misiri kuna chakurya, wahuma anae, yani akare ehu, kuphiya Misiri kano ya kpwandza. 13  7:13 a Mwandzo 45:1; b Mwandzo 45:16Charo cha phiri, Yusufu wakpwendadzimanyisa kpwa nduguze, na piya mfalume wa Misiri waphaha habari kuhusu ndugungbwa za Yusufu na ise yao. 14  7:14 a Mwandzo 45:9,10,17,18; b Mwandzo 46:27Badaye Yusufu wahuma atu alungirwe ise, na abarie osi ili edze Misiri. Jumula osi kala ni atu mirongo sabaa na atsano. 15  7:15 a Mwandzo 46:1–7; b Mwandzo 49:33Phahi Jakobo waphiya Misiri, ambako ndiko kofwa iye na akare ehu. 16  7:16 Mwandzo 23:3–16; 33:19; 50:7–13; Joshuwa 24:32Miri yao yauyizwa Shekemu, ambako yakpwendazikpwa vikurani pha Burahimu ambapho kala akaphagula na uvyazingbwa wa Hamori kpwa chiasi fulani cha pesa.

17  7:17 Kutsama 1:7,8“Wakati uriphofika wa Mlungu kumtimizira Burahimu ahadiye ya kutuluza uvyaziwe utumwani, Ayahudi kala akaenjerezeka sana hiko Misiri. 18 Alafu mfalume wanjina, ambaye kala kamanya rorosi kuhusu Yusufu, watawala Misiri. 19  7:19 a Kutsama 1:10,11; b Kutsama 1:22Warihendera uyi kabila rehu na kuagayisa akare ehu kpwa kualazimisha aike ana aho atsanga kondze ili afwe. 20  7:20 Kutsama 2:2Wakati na hinyo ndipho Musa phovyalwa, naye kala ni mnono sana mbere za Mlungu. Warerwa nyumbani mwa ise miezi mihahu, 21  7:21 Kutsama 2:3–10na ariphoikpwa kondze ili afwe, mwana mchetu wa Farao wamtsola na achimrera kama mwanawe. 22 Musa wafundzwa marifwa gosi ga Amisiri na achikala mutu mashuhuri wa kugomba na hata kuhenda.

23  7:23 Kutsama 2:11–15“Musa ariphokala ana miaka mirongo mine, wakata shauri kpwendanyendekera Aiziraeli ayae. 24 Hiko arikophiya, wakpwendamuona Muiziraeli myawe anateswa ni Mmisiri. Hipho, Musa wamkanira myawe na achidziriphiza kpwa kumuolaga yuya Mmisiri. 25 (Musa kala anaona hinyo Aiziraeli ayae andamanya kala Mlungu anamhumira iye kuaokola, ela taayamanya.) 26 Siku ya phiriye, Musa waona Aiziraeli airi anapigana, achijeza kuasuluhisha achiamba, ‘Enehu, amba mwi mu ndugu, mbona munaheha?’ 27 Ela yuya ambaye kala anamlumiza myawe, wamsukuma Musa kanda na achimuamba, ‘Ni ani yekuhenda mtawala wehu na muamuli wehu? 28 Hebu unalonda uniolage dza vira vyomuolaga yuya Mmisiri dzana?’ 29  7:29 Kutsama 18:3,4Musa ariphosikira hivyo, wachimbira achiphiya tsi ya Midiani. Waishi kuko na achivyala ana airi a chilume.

30  7:30 Kutsama 3:1–10“Bada ya miaka mirongo mine kutsapa, malaika wamtsembukira Musa weruni phephi na Mwango Sinai. Hipho wamtsembukira na mfwano wa jimbijimbi ra moho kpwenye chitsaka cha miya. 31 Musa ariphoona vira, watezeka. Ariphokala anasengera phephi ili aphaloleto, wasikira sauti ya Mlungu inaamba, 32 ‘Mimi ni Mlungu wa akareo, ni Mlungu wa Burahimu, wa Isaka na wa Jakobo.’ Hipho, Musa wagbwirwa ni mchecheta kpwa wuoga hata kayalonda tsona kuphalola. 33 Alafu Mlungu achimuamba, ‘Vula virahuvyo, mana pho uimirepho ni phatu phatakatifu. 34 Kpwa kpweli nikaona mateso ga atu angu hiko Misiri. Nikasikira chiriro chao na nkedzaaokola. Sambi, ndzo hipha ili nikuhume hiko Misiri.’

35  7:35 Kutsama 2:14“Musa yuhiyu ndiye yeremewa ni Aiziraeli, achimuamba, ‘Ni ani yekuhenda mtawala wehu na muamuli wehu?’ Iye ndiye yehumwa ni Mlungu akakale mtawala na mkomboli wao, wakati ariphotsembukirwa ni malaika phara chitsaka cha miya. 36  7:36 a Kutsama 7:3; b Kutsama 14:21; c Isabu 14:33Iye ndiye ariyetsamiza Ayahudi kula Misiri na achihendera vilinje na maajabu ariphokala Misiri na hiko Bahari ya Shamu, na ariphokala weruni miaka mirongo mine. 37  7:37 Kumbukumbu 18:15,18Musa ye iye ndiye yeaambira Aiziraeli, ‘Mlungu andazula nabii dza mimi kula kahi ya nyo atu enu enye.’ 38  7:38 Kutsama 19:1—20:17; Kumbukumbu 5:1–33Musa yehiye ndiye yekala phamwenga na Aiziraeli ariphokala akakusanyika phamwenga hiko weruni. Ndiye yehewa malagizo ni malaika dzulu ya Mwango Sinai ariphokala na akare ehu. Tsona ndiye yehewa maneno garehago uzima aurehere sisi.

39 “Ela akare ehu arema kumphundza, achimkahala na achiaza kuuya Misiri. 40  7:40 Kutsama 32:1Amuamba Aruni, ‘Hutengezere milungu ambayo indahulongoza njirani. Kpwa mana hiye Musa ye wahulavya Misiri tahumanya gomphaha.’ 41  7:41 Kutsama 32:2–6Wakati hinyo ndipho ariphotengeza chizuka cha mfwano wa ndzau. Achiilavira sadaka; ahendera sharee chitu ambacho ahendachitengeza nyo enye. 42  7:42 Amosi 5:25–27Ela Mlungu wagaluka na achiaaricha aenderere kuabudu nyenyezi za mlunguni, kama vyoandikpwa ni manabii, achiamba:

44  7:44 Kutsama 25:9,40“Hiko weruni akare ehu akala na hema ra kumuabudu Mlungu. Ratengezwa viratu Mlungu vyomlagiza Musa, na ratengezwa na mfwano ambao Musa kala akaonyeswa. 45  7:45 Joshuwa 3:14–17Chisha akare ehu a wakati wa Musa arisiza hema ana ao. Aritsukula na achiphiya na Joshuwa na achendateka tsi ya atu anjina ambao kala sio Ayahudi, ambao Mlungu waazoresa mbere za akare ehu. Hema hiro rakala hiko hadi endzi ya Mfalume Daudi. 46  7:46 2 Samueli 7:1–16; 1 Nyakati 17:1–14Mlungu wamjaliya Daudi, naye achivoya ruhusa amdzengere Mlungu wa Jakobo nyumba ya kuishi. 47  7:47 1 Afalume 6:1–38; 2 Nyakati 3:1–17Ela Mfalume Selemani ndiye yemdzengera Mlungu nyumba.

48 “Ela Mwenyezi Mlungu kaishi nyumba zidzengbwazo ni atu; kama arivyogomba nabii Isaya:

51  7:51 Isaya 63:10Phahi Stefano waamba, “Aa! Atu siosikira mwi! Maroho genu ni mafu na masikiro genu ni mazito kugbwira maneno ga Mlungu. Munahenda dambi dza akare enu. Chila wakati munampinga Roho Mtakatifu! 52 Dze, ni nabii yuphi ambaye akare enu taayamgbwayisa? Piya aolaga ahumwa ambao atabiri kpwedza kpwa mutu asiye na lawama wala makosa, ambaye mwimwi mwamsalata na mchimuolaga vi dzuzi-dzuzi. 53 Mwimwi mwahewa Shariya zirizolaviwa kpwa Musa ni malaika, ela mchirema kuzilunga.”

54 Hara angambi ariphosikira hivyo, atsukirwa sana, achiphya roho kpwa utsungu. 55 Ela Roho Mtakatifu wamuinjira Stefano na achimupha uwezo. Achilola dzulu mlunguni na achiona mwanga mkpwulu wa Mlungu, achimuona Jesu aimire mkpwono wa kulume wa Mlungu, phatu pha ishima kulu sana. 56 Achiaambira, “Lolani! Naona mlungu ukafwenuka, na Mutu Yela Mlunguni aimire mkpwono wa kulume wa Mlungu.”

57 Phahi atu osi okala hipho, apiga kululu na achiziba masikiro na mikono. Chisha osi achimuurukira chivyamwenga. 58 Amtsukula hadi kondze ya mudzi na achiandza kumpiga mawe. Mashaidi amupha nguwo zao barobaro mmwenga yeihwa Sauli ili azirinde. 59 Wakati Stefano kala anapigbwa mawe, wavoya Mlungu, achiamba, “Bwana Jesu, phokera roho yangu.” 60 Alafu wachita mavwindi na achipiga kululu, achiamba, “Bwana Mlungu, aswamehe kpwa kuhenda dambi hino.” Bada ya kugomba hivyo, achifwa.