26
Itueng Pegperuen Atu ki Jesus
(Markus 14:1-12; Lukas 22:1-2; Juan 11:45-53)
1 Ganang netbes ne ipenulduꞌ i Jesus ginsang itue, sinugid ye dut kenyeng pepengenaran, 2 “Samat nesewran myu ne in, duwang eldew mene Kenkaan neʼt Neketalib. Indyari ipegelen ne aku neng Yegang et Taaw, apang iransang dut krus.”* 26:2 Kenkaan neʼt Neketalib - ating Pegkenkaan et kerendeman ating timpu tagnaꞌ tiꞌ ganang pinekulpas et Empuꞌ mengeꞌ tawʼt Judio teyeg et mengeꞌ tawʼt Egipto. Binwat et Empuꞌ itue pebiyaꞌ et dereakan et kepeteyan Ye na pinegtaliban mengeꞌ benwa et mengeꞌ tawʼt Judio ganang dye dut bangsa et Egipto, temed pinatey ye mengeꞌ keerian eset ginsaʼt benwa et mengeꞌ tawʼt Egipto. Mekebatsaꞌ pasal itue dut Exodo 12:21-27.
3 Atin masa, itueng mengeꞌ pegibuteʼt pariꞌ bekeꞌ mengeꞌ kenggurangaʼt lungsud, sene tiꞌ pemegtingtimung dut kelang benwa et pinekemetaas neng pegibuten neng si Kaipas. 4 Pinaru dye na elewen et kaya gibek si Jesus bekeꞌ ipepatey. 5 Angkansa sinugid dye, “Dyangan lang dut Kenkeanan, kaluꞌ meeriwaraꞌ mengeꞌ taaw.”
Binuakan et Bebengluen si Jesus
(Markus 14:3-9; Juan 12:1-8)
6 Ganang dut lungsud et Betania, si Jesus eset benwa i Simon neng tegeldew-eldew. 7 Sasat si Jesus megkekaan, kiminabiꞌ itueng sembatung libun na megbibibit et katsang alabastro na baha neʼt mergaꞌ banar neng bebengluen. Tinebung ye itue dut ulu i Jesus. 8 Nemengiseg itueng mengeꞌ pepengenaran ganang mebiriꞌ dye itue. Kwan dye, “Ampaꞌ ne inelulaꞌ ating bebengluen? 9 Nepeelen teyen atin et mergaꞌ, indyari pinemgey dut mengeꞌ miskin ating nepegelnan!” 10 Sewd i Jesus ating kedyeng pegebresen, angkansa kwan ye kedye, “Manu takuꞌ pegeriweraan myu itueng libun? Menunga banar itueng binwat ye daken. 11 Misan ingyan kebeꞌbayaꞌ myu itueng mengeꞌ miskin, segwaꞌ aku tuꞌ diki myu mekebeꞌbayaꞌ misan ingyan. 12 Ingga peꞌ neinabu tinebungan ye ne lagi aku et bebengluen bilang pegpanyap dut peglebeng daken. 13 Indaniꞌ myu, misan embe atueʼt sengkedunyaan ipebunayag itueng Menungang Abar, mesugid ne itueng kenyeng nebuwat bilang kerendeman eset kenye.”
Nekepegsulut si Judas dut mengeꞌ Kebanta i Jesus
(Markus 14:10-11; Lukas 22:3-6)
14 Si Judas Iskariote tuꞌ, sembatu dut sempuluꞌ duwang pepengenaran i Jesus, siminurung dut mengeꞌ pegibuteʼt pariꞌ. 15 “Enu takuꞌ ibgey myu daken baꞌ tebangan ku kemyu na mealew si Jesus?” ingkut ye. Megtuy dye ya initungan et telumpulung pirak na emas indyari binggey itue kenye.† 26:15 Itueng telumpulung pirak na emas saliꞌ dut 120 denaryo, argaꞌ et 120 eldew neng keradya. Sampay itue argaꞌ et sembatung uripen baꞌ mengelen ke. 16 Tegnanan et atin, nenulus neʼt timpu apang mepegdagang si Jesus.
Pengmepunaʼt Kenkaan et Kerendemaʼt Neketalib i Jesus bekeꞌ Kenyeng mengeꞌ Pepengenaran
(Markus 14:12-21; Lukas 22:7-14, 21-23; Juan 13:21-30)
17 Napet unang eldew et Kenkaan et Bengbang na Kaya Pikembang. Kiminabiꞌ ki Jesus itueng mengeꞌ pepengenaran bekeꞌ nengingkut, “Embe gaay mu na ipegpanyap kay et pengmepunaʼt Kenkaan et Kerendemaʼt Neketalib?” 18 Siminambag ya, “Sumurung kew dut lungsud, indyari tulusen myu itueng taaw tuꞌ. Isugiraꞌ eset kenye et kwantin, ‘Binres et Menunulduꞌ, mekabiꞌ ne daken neng timpu. Aku in bekeꞌ daken neng mengeꞌ pepengenaran dut benwa mu mengaan et pengmepunang Kenkaan et Neketalib.’ ”
19 Inandel et mengeꞌ pepengenaran itueng tinehagan i Jesus, indyari pinanyap dye ne itueng Kenkaan et Neketalib. 20 Ganang gimimbi ne, narung ne si Jesus dut perpanggar, kebayaꞌ atin neng sempuluꞌ duwang pepengenaran. 21 Sasat megkekaan dye, neres ne si Jesus, “Pegsugiren ku, sembatu eset dimyu megdagang daken.”
22 Nemenglumek banar itueng mengeꞌ pepengenaran, indyari pesembatu-sembatu nengingkut kenye, “Begerar, aku tuꞌ takuꞌ a?” 23 Siminambag si Jesus, “Itieng megdingan na dumitil eset mangkuk, atin key megdagang daken. 24 Matey aku neng Yegang et Taaw kuyun nesurat tagnaꞌ tiꞌ dut Kesuratan et Empuꞌ, segwaꞌ meeriwaraꞌ ating megdagang eset kenye. Lebing menunga diki ne nepengganak itieng taaw.” 25 Si Judas tuꞌ, neng megdagang kenye nengingkut nega, “Menunulduꞌ, aku key takuꞌ a?” Siminambag si Jesus, “Ikew ne atin negberes.”
Nengaan si Jesus et Emuring Pegmepunan Iba-iba mengeꞌ Pepengenaran Ye
(Markus 14:22-26; Lukas 22:14-20; 1 Korinto 11:23-25)
26 Sasat memegkekaan dye, nemurut et bengbang si Jesus, indyari netbes ye ga megpeselamat dut Empuꞌ, kenyeng pinegbisbitas ampaꞌ ne binggey eset mengeꞌ pepengenaran ye. Kwan ye, “Kewaaꞌ myu itue bekeꞌ kanen, itue ne daken neng bilug.” 27 Kineptan ye alak et ubas eset sawan, negpeselamat ki Empuꞌ, indyari binggey eset kedye, kwan ye, “Ginsan kew menginum et itue. 28 Sabab itueng alak et ubas antangan ye duguꞌ ku ne, duguꞌ et tendaʼt bagung pinegsulutan et Empuꞌ dut taaw ye. Itue daken neng duguꞌ meulaꞌ dut kemeteyan ku punsabab et kemeapan et mengeꞌ keselaan et kineldaman. 29 Pegsugiren ku dimyu na diki ku ne menginum et itueng alak na mewanan et ubas seked dut eldew na itueng bagung alak na inumen ku na kesaru kew dut Pengmilikaʼt daken neng Empuꞌ bekeꞌ Amaꞌ dut langit.” 30 Indyari pegkanta et sembatung kanta et Empuꞌ, dye in siminurung ne dut Bukid et mengeꞌ Olibo.
Tineked i Jesus pasal Pegpeilu i Pedro
(Markus 14:27-31; Lukas 22:31-34; Juan 13:36-38)
31 Bineres i Jesus eset kedye, “Itueng gebi, ginsan kew in tumireng ne daken, na samat nesurat ne dut Kesuratan et Empuꞌ, kwaʼt Empuꞌ, ‘Peteyen ku ne mengingipat, indyari megketkanat ne itueng mengeꞌ bibili et banan.’‡ 26:31 Sakarias 13:7. Netuman dut Mateo 26:56. 32 Segwaꞌ pagkaꞌ megbiyag ku peuliꞌ, meguna ku dimyu dut probinsiya et Galilea.” 33 Siminambag si Pedro ki Jesus, “Misan ginsan dye tirengan dimu, diki ku ikew tirengan misan ingyan.” 34 Bineres i Jesus si Pedro, “Indaniꞌ be, ituꞌ negang gebi, mura kumerengek lumbuꞌ ketlu mu ne aku ipeilu.” 35 Segwaꞌ kinensegan nega i Pedro neres, kwan, “Misan ne aku peteyen kebayaꞌ mu, diki ku ikew ipeilu.” Kwantin gasi itueng pinemeres et ginsan neng pepengenaran.
Negpenalang si Jesus dut Luluwakan et Getsemani
(Markus 14:32-42; Lukas 22:39-46)
36 Indyari pinebayaꞌ kenyeng mengeꞌ pepengenaran i Jesus dut sembatung luluwakan na pegngeranan Getsemani. Sinugid ye dut kedye, “Atuꞌ kew mena, sasat aku dumuntin bekeꞌ megpenelang ku dut tampar duntin.” 37 Segwaꞌ pinebayaꞌ ye si Pedro bekeꞌ duwang yegang i Sebedeo. Indyari timinagnaꞌ ya rumupuk bekeꞌ mesusa itueng kenyeng penedseled. 38 Indyari sinugid ye eset kedye, “Itueng seled atey ku baha neʼt kerupukan, pengrasa ku samat matey ku ne in! Tumagey kew atuꞌ bekeꞌ kebayaꞌ kew megsulag daken.”
39 Nepereꞌrayuꞌ sengkerit, negpekleb ya ampaꞌ negpenalang, kwan ye, “Amaꞌ ku, na baꞌ mekedyari, iperayunaꞌ daken itueng sawan et itueng keliyutan. Megsepantun kwantin gasi, dyangan lang itueng seled ku, erapun ating gaay et seled mu key na meinabu.”
40 Negpeuliꞌ ya dut itieng telung pepengenaran ye, indyari netkanan ye na memegigaꞌ dye. Binres ye ki Pedro, “Tantu be na diki kew mekepesulag na kebayaꞌ myu aku misan seng lisag lang? 41 Megsulag kew bekeꞌ megpenelang apang diki meraag et sulay. Geygaay et nakem myu, segwaꞌ merungkey bilug myu.”
42 Kasa nega negperayuꞌ si Jesus bekeꞌ negpenalang, “Amaꞌ ku neng Empuꞌ dut langit, na baꞌ diki mekedyari itueng sawan et keliyutan mepetalib daken seked diki ku meinum, meinabu teyen itueng peggeayen mu.”§ 26:42 “sawan et keliyutan”, ingin bersen kemetayan i Jesus dut krus. 43 Negpeuliꞌ gasi si Jesus dut mengeꞌ pepengenaran, indyari netkanan ye gasi na memegigaꞌ dye nega in, sabab dye tuꞌ pegsusulagen.
44 Tinirengan ye gasi peuliꞌ itueng telung pepengenaran, indyari ketelu na negpenalang gasi peuliꞌ, indyari atin nega binres ye peuliꞌ. 45 Negpeuliꞌ gasi ya eset mengeꞌ pepengenaran, indyari sinugid ye kedye, “Memegigaꞌ kew nega takuꞌ bekeꞌ pepetaren? Birinaꞌ! Diminateng ne timpu na ipegdagang aku neng Yegang et Taaw eset kepengdyarian et mengeꞌ mekeselaan. 46 Ireꞌ, pegbekaya kew ne, manew tyu ne. Atuꞌ ne itueng megdagang daken.”
Itueng Pegalew ki Jesus
(Markus 14:43-50; Lukas 22:47-53; Juan 18:3-12)
47 Megebres nega si Jesus, atin ne pegdateng i Judas, sembatu eset sempuluꞌ duwang pepengenaran i Jesus. Maya megbebayaꞌ kenye mekeldam neng taaw na megbibibit et mengeꞌ keterman bekeꞌ mengeꞌ pupukul, minewanan dye dut mengeꞌ pegibuteʼt pariꞌ bekeꞌ dut mengeꞌ pegibuteʼt lungsud. 48 Mura dye dumateng duntin, pinesewd neʼt meakal itueng kwantin neng sinyal, “Itieng imbuan ku, atin ne panew tyu in. Dekepaꞌ myu Ya megtuy!” 49 Angkansa kinebiyan i Judas na pinanling si Jesus, kwan, “Megunu ke ga, Menunulduꞌ.” Indyari megtuy ye inimbuan. 50 Sinugid kenye i Jesus, “Bilaꞌ, buwataꞌ ne panew mu in.” Indyari kinebiyan ne si Jesus et mengeꞌ taaw bekeꞌ inalew dye ya sampay keptiꞌ banar.
51 Nenggabut et keterman sembatung pepengenaran i Jesus. Tinigbas ye dereakan et Pegibuten et Pariꞌ, indyari netigbas telingaʼt atin. 52 Sinugid i Jesus kenye, kwan, “Isuubaꞌ dimung keterman! Ginsan dye megusal et keterman, dut keterman nega matey. 53 Kaya mu be nesewran na meketeew ku dut daken neng Amaꞌ na lebi nega eset sempuluꞌ duwang panen neng mengeꞌ dereakan et Empuꞌ, indyari pebibitan ye aku megtuy?* 26:53 panen - Dut Griego ingin bersen 12 legionas et mengeꞌ dereakan et Empuꞌ. Sembatung legion, etawa batalyon, maya lebi et 6,000 sundalu. Angkansa bersen i Jesus lebi et 72,000 dereakan. 54 Segwaꞌ enukwan metuman itueng mengeꞌ Kesuratan na negsugid na itue subaliꞌ metuman?” 55 Indyari neres ne si Jesus dut kinedraman, kwan, “Aku takuꞌ mengrerampas indyari natuꞌ kew tegeketerman bekeꞌ mengeꞌ pupukul apang mengalew daken? Eldew-pueldew, narung ku bekeꞌ negpenulduꞌ ku dut Pengempuan naꞌ Benwa, indyari kaya myu aku inalew. 56 Segwaꞌ meinabu ginsan neng itue, apang metuman itieng sinurat et mengeꞌ tarus et Empuꞌ dut Kesuratan ye.” Nememelegyu ating mengeꞌ pepengenaran, indyari yaya ye mene netektak.
Si Jesus dut Elepaʼt Bisara neng Sanedrin
(Markus 14:53-65; Lukas 22:54-55, 63-71; Juan 18:13-14, 19-24)
57 Binibit si Jesus et mengeꞌ nengalew kenye in dut benwa i Kaipas, ating pinekepegibuten neng Pariꞌ. Duntin negtingtimung itueng mengeꞌ menunulduꞌ et Keseraan bekeꞌ mengeꞌ pegibuten et lungsud. 58 Nibut kenye si Pedro, segwaꞌ merayuꞌ eletan dye. Pegdateng dut benwaʼt Metaas neng Pariꞌ, siminled ya dut perpanggar, indyari narung kebayaꞌ dut mengeꞌ mengdidyaga apang meseksian ye baꞌ enu meinabu. 59 Megtutulus gasi itueng mengeꞌ pegibuteʼt pariꞌ bekeꞌ ginsan neng tawʼt Bisara neng Sanedrin neng saksiꞌ na mengakal atu ki Jesus, apang mepepatey ya in.† 26:59 Sanedrin - ating Kekunsialan na maya 70 taaw ampaꞌ mekingeg bekeꞌ memegbisaraꞌ. Pengibuten dye ating Metaas neng Pariꞌ et mengeꞌ tawʼt Judio. Itueng 70 kelelekian teyeg et telung kekampi neng mengeꞌ pengibuten eset mengeꞌ tawʼt Judio. Ating telu mengeꞌ pengibuteʼt pariꞌ, mengeꞌ menunulduꞌ et Keseraan, sampay mengeꞌ kegunggurangan et sengketaawan. Sengmenu, iba-iba dye mengeꞌ pariꞌ na Saduseo. 60 Segwaꞌ kaya lang metkanan, misan mekeldam tumeyma bekeꞌ pegsugid et keekalan tudyu dut kenye. Ketepus-tepusan, maya duwa timinyeg. 61 Indyari negsugid, “Pegsugiren et taaw tuꞌ na rumbaken ye itueng Pengempuan naꞌ Benwa pegketbes beranen ye nega peuliꞌ dut seled telung eldew lang.”
62 Timinyeg itueng Metaas naꞌ Pariꞌ bekeꞌ neres ki Jesus, kwan, “Kaya be takuꞌ mesambag mu dut penendes dye dimu tuꞌ?” 63 Segwaꞌ kaya giminibek si Jesus. Indyari sinugid kenye et Metaas naꞌ Pariꞌ, “Pegtehagen ku ikew dut ingaran et Empuꞌ na biyag, isugiraꞌ be damen na baꞌ ikew ne tuꞌ Kristo, itueng Yegang et Empuꞌ banar dut langit.” 64 Siminambag si Jesus, “Kemyu ne atin negberes. Segwaꞌ pegsugiren ku dimyu, tegnanan tiban mebiriꞌ myu aku neng Yegang et Taaw megearung eset tampaꞌ kewanaʼt Empuꞌ neng mekepengdyarian. Mebiriꞌ myu aku gasi megderateng atueʼt dunyaꞌ eset inarak et langit!” 65 Ganang mekingeg itue et Metaas neng Pariꞌ, inuyat ye kenyeng diring repanan bekeꞌ neres, “Itue keterwanan dut Empuꞌ! Diki ne keilangan tyu nega saksiꞌ. Nekingeg myu itueng pegterwa ye dut Empuꞌ! 66 Enu eset pemikir myu?” Siminambag dye, “Teupen na ya in imeteyen ne!” 67 Angkansa inigban dye eset rupa i Jesus bekeꞌ pinegbebektul. Tinpal gasi ya et iba tiꞌ. 68 Indyari kwan dye kenye, “Ikew baꞌ si Kristo? Tekeraꞌ be baꞌ sinu siminuntuk dimu!”
Pineylu i Pedro si Jesus
(Markus 14:66-72; Lukas 22:56-62; Juan 18:15-18, 25-27)
69 Sementaraꞌ si Pedro megearung dut perpanggar, kinebiyan ya et sembatung uripen neng libun, indyari negberes, “Kebeꞌbayaꞌ mu si Jesus neng tawʼt Galilea, diki be takuꞌ?” 70 Segwaꞌ pineiluan ye itue dut elepaʼt ginsan. “Kaya daken nesewran ku itueng pegebresen tuꞌ,” sambag ye. 71 Siminurung dut lelengewan et perpanggar si Pedro. Nebiriꞌ gasi ya et sembatung uripen neng libun, bekeꞌ negsugid dut mengeꞌ esentin in, “Itueng lelaki kebeꞌbayaꞌ i Jesus neng tawʼt Nasaret.” 72 Negpeilu gasi si Pedro peuliꞌ, kwan ye, “Pegterwa ku kaya kilala ku ating taaw.” 73 Sekaliꞌ tuꞌ kiminabiꞌ dye ki Pedro mengeꞌ esentin in, kwan dye, “Tantung ikew ne sembatu eset kedye tiꞌ. Mekekilala eset dimung pememresan.” 74 Indyari kwan i Pedro et mebasag, “Katew misan matey ku, tantu na diki ku kilala ating taaw!” sambag i Pedro. Atin ne tiban pegkerengek et lumbuꞌ. 75 Indyari nerendeman i Pedro itueng sinugid i Jesus sene tiꞌ, “Mura kumerengek lumbuꞌ, ketlu mu ne aku ipeilu.” Liminiwan ya indyari inukukan neʼt siyak.
*26:2 26:2 Kenkaan neʼt Neketalib - ating Pegkenkaan et kerendeman ating timpu tagnaꞌ tiꞌ ganang pinekulpas et Empuꞌ mengeꞌ tawʼt Judio teyeg et mengeꞌ tawʼt Egipto. Binwat et Empuꞌ itue pebiyaꞌ et dereakan et kepeteyan Ye na pinegtaliban mengeꞌ benwa et mengeꞌ tawʼt Judio ganang dye dut bangsa et Egipto, temed pinatey ye mengeꞌ keerian eset ginsaʼt benwa et mengeꞌ tawʼt Egipto. Mekebatsaꞌ pasal itue dut Exodo 12:21-27.
†26:15 26:15 Itueng telumpulung pirak na emas saliꞌ dut 120 denaryo, argaꞌ et 120 eldew neng keradya. Sampay itue argaꞌ et sembatung uripen baꞌ mengelen ke.
‡26:31 26:31 Sakarias 13:7. Netuman dut Mateo 26:56.
§26:42 26:42 “sawan et keliyutan”, ingin bersen kemetayan i Jesus dut krus.
*26:53 26:53 panen - Dut Griego ingin bersen 12 legionas et mengeꞌ dereakan et Empuꞌ. Sembatung legion, etawa batalyon, maya lebi et 6,000 sundalu. Angkansa bersen i Jesus lebi et 72,000 dereakan.
†26:59 26:59 Sanedrin - ating Kekunsialan na maya 70 taaw ampaꞌ mekingeg bekeꞌ memegbisaraꞌ. Pengibuten dye ating Metaas neng Pariꞌ et mengeꞌ tawʼt Judio. Itueng 70 kelelekian teyeg et telung kekampi neng mengeꞌ pengibuten eset mengeꞌ tawʼt Judio. Ating telu mengeꞌ pengibuteʼt pariꞌ, mengeꞌ menunulduꞌ et Keseraan, sampay mengeꞌ kegunggurangan et sengketaawan. Sengmenu, iba-iba dye mengeꞌ pariꞌ na Saduseo.